SPÓJNIK

1. Połącz pasujące do siebie części wypowiedzeń. Podkreśl wyrazy, które pomogły ci je właściwie dobrać:

1. Agresja wdziera się do szkół, jednak………………….

2. Staramy się, aby …………………..

3. Na agresję nie odpowiadajmy agresją, lecz …………………..

4. To niełatwe, ale ……………..

1. …….. starajmy się postępować pokojowo.

2. …….. możliwe

3. …….. nie jesteśmy wobec niej bezradni.

4. …….. agresywne zachowania nigdy nie były przez nas akceptowane.

1. Przekształć pary zdań pojedynczych w zdania złożone i zapisz je stosując następujące spójniki: bo ; ponieważ ; ale ; i ; jednak ; wiec ; żeby ; oraz

1. Filmy akcji są szkodliwe. Zawierają wiele brutalnych scen.

…………………………………………………………………………………………………………………………

1. Cieszą się dużą popularnością. Nie wymagają myślenia.

…………………………………………………………………………………………………………………………

1. Lubię oglądać dobre komedie. Rzadko można je znaleźć w programie.

…………………………………………………………………………………………………………………………

1. Napiszę do działu kontraktów z widzami TVP. Przedstawię swoje uwagi.

…………………………………………………………………………………………………………………………

1. Nie lubię pisać listów. W tym wypadku zmobilizuję się do wysiłku.

…………………………………………………………………………………………………………………………

1. Nie odpowiada mi program telewizyjny. Wezmę sprawę w swoje ręce.

…………………………………………………………………………………………………………………………

1. Namówiłem kolegów z klasy. Przyłączyli się do mnie.

…………………………………………………………………………………………………………………………

1. Wystosujemy list do telewizji. Wyślemy go w imieniu uczniów naszej klasy.

…………………………………………………………………………………………………………………………

1. Połącz wyrazy w związki wyrazowe za pomocą spójników: i ; ale ; albo ; oraz. Postaw przecinki zgodnie z zasadami interpunkcji.

Szczupły ……………. silny rozrywka ……………. Nauka

Dowcipny ……………. wesoły siatkówka ……………. koszykówka

Zdolny ……………. leniwy książka ……………. Zeszyty

1. Uzupełnij zdania odpowiednimi spójnikami z nawiasów. Dostosuj je do charakteru wypowiedzi – potocznej lub oficjalnej.

1. Lubię Macka, ……………. Jest bardzo koleżeński. (ponieważ - bo)

Nasz szczep został nagrodzony przez burmistrza, ……………. zorganizował akcję „Stop przemocy w szkole!”.

1. Lubię majsterkowanie, ……………. jeszcze bardziej – gry komputerowe. (lecz - ale)

Film otrzymał wprawdzie główną nagrodę festiwalu, ……………. niczym szczególnym się nie wyróżniał.

1. Chętnie się napije soku ……………. kompotu. (lub – albo)

Na aukcji dzieł sztuki najwyższą cenę osiągnie obraz Jacka Malczewskiego ……………. Stanisława Wyspiańskiego.

1. Porównaj pary zdań. Postaw brakujące przecinki tam, gdzie jest to konieczne.

1. Wolisz herbatkę czy sok? Czy wolisz herbatkę czy sok?

2. Nie lubię ciastek ani lodów. Nie lubię ani ciastek ani lodów.

3. Musze kupić trampki i kapcie. Musze kupić i trampki i kapcie.

4. Zjem zupę albo drugie danie. Albo zjem zupę albo drugie danie.

RZECZOWNIK

1. We fragmencie Odysei Homera podkreśl wszystkie rzeczowniki. Jak je rozpoznałaś? Wypisz nazwy własne. Co je wyróżnia?

„Męża głoś, Muzo, wielce obrotnego, który zburzył święty ogród Troi, a potem wiele wędrował, widział miasta, ludzi tak wielu i ducha ich poznał. Wiele swym sercem wycierpiał na morzu, walcząc o własna duszę i powrót towarzyszy. (…) A kiedy po upływie lat nadszedł rok, w którym bogowie wyprzędli mu powrót do domu, do Itaki, nawet tam, wśród swoich najbliższych nie miał uniknąć walki. Litowali się nad nim wszyscy bogowie prócz Posejdona - jego to gniew ścigał boskiego Odyssa aż do ziemi ojczystej”.

Nazwy własne: …………….…………….…………….…………….…………….…………….…………….…………

1. Przeczytaj zdania, wstawiając zamiast kropek rzeczownik amfora w odpowiedniej formie. Określ przypadki.

1. Przyglądałem się uważnie (czemu?) ……………. (…) stojącej w muzeum.

2. (co?) ……………. (…) służyła przed wiekami jako pojemnik na wino lub oliwę.

3. Zachwycił mnie niezwykły kształt tej (czego?) ……………. (…) .

4. Starożytny rzemieślnik pięknie ozdobił tę (co?) ……………. (…) .

5. Plakat (z czym?) ……………. (…) zachęca do zwiedzania naszego muzeum.

6. Napisałem (o czym?) ……………. (…) krótka informację do gazetki szkolnej.

1. W podanych rzeczownikach oddziel temat od końcówki:

Mitowi …………………..……. Wykopaliska …………………..……. eksponaty…………………..…….

Mitu …………………..……. wykopaliskom …………………..……. eksponatów …………………..…

mitem…………………..……. wykopaliskami…………………..……. eksponatach…………………….

1. Odczytaj pary wyrazów. Określ oboczność.

Dąb – dębu (………..) kwiat – kwiecie (………..)

Zioła – ziół (………..) sad – sadzie (………..)

Kas – lesie (………..) wróg – wrogiem (………..)

Pola – pól (………..) pas – pasie (………..)

Mąż – męża (………..) kora – korze (………..)

Wóz – wozu (………..) pręt – pręcie (………..)

Reka – rąk (………..) noga – nodze (………..)

Wiatr – wietrze(………..) Trawa – trawie (………..)

1. W wyróżnionych wyrazach oddziel pionową kreską temat od końcówki. Zaznacz w temacie oboczność jeśli zachodzi.

1. Każdy naród ma swojego bohatera. Odyseusz to jeden z najsłynniejszych bohaterów mitologii greckiej. O tym bohaterze słyszeli wszyscy.

2. Posejdon nie sprzyjał okrętowi Odyseusza. Załogę okrętu spotkało wiele przygód. Na okręcie płynęło kilkunastu żeglarzy.

3. Ojczyzną Odyseusza była Itaka. Bohater przez długie lata marzył o powrocie do ojczyzny. W ojczyźnie czekał na niego wierna żona Penelopa.

4. Grecy budowali wielkie teatry na kilkanaście tysięcy widzów. Aktorami greckich teatrów byli wyłącznie mężczyźni. W teatrze opiewano czyny wielkich herosów.

1. Zapisz formy dopełniacza l. mn. Następujących rzeczowników. Podkreśl e ruchome.

Walizka ……………………. Wędka ……………………. Dętka …………………….

łyżka……………………. Kaszka ……………………. Ważka …………………….

Malowidło …………………….

1. Do podanych rzeczowników w dopełniaczu dopisz formy mianownika lp. Podkreśl te rzeczowniki w których występuje e ruchome:

Kafla ……………………. Wiatru……………………. Wafla …………………….

Litra ……………………. Wichru ……………………. Metra …………………….

Sopla ……………………. Swetra ……………………. Psa …………………….

1. Obwiedź pętlą rzeczowniki osobowe:

Psy nauczyciele ołówki pająki plecak dyrektorzy

Koledzy przyjaciele profesorowie zeszyty wróble

Trenerzy kierowcy

1. Uzupełnij zdania odpowiednimi forami podanych rzeczowników w liczbie mnogiej. Porównaj końcówki tych rzeczowników. W jakim przypadku są one różne?

treser i pies

……………………. i ……………………. będą bohaterami mojego filmu. (…)

Dzisiaj filmuje ……………………. i ich ……………………. . (…)

Wczoraj nie filmowałem ……………………. i ……………………. . (…)

hodowca i kot

……………………. i ……………………. przygotowują się do konkursu. (…)

Nigdy nie widziałem tylu ……………………. i ……………………., co w czasie tej wystawy. (…)

Z zainteresowaniem obserwowałem ……………………. i ……………………. podczas prezentacji. (…)

1. Określ przypadek rzeczownika wakacje w każdym z podanych zdań.

Marzę o wakacjach. …………………….

Jutro rozpoczną się wakacje. …………………….

Nie zamierzam poświęcić całych wakacji na remont. …………………….

W tym roku z wakacjami było dużo problemów. …………………….

Protestuję przeciw nudnym wakacjom. …………………….

Wszystkim opowiedziałem o wakacjach pełnych przygód. …………………….

1. Przeczytaj zdania podkreślając rzeczownik muszla w odpowiedniej formie. Litery obok dadzą rozwiązanie.

Zachwycił mnie niezwykły kształt tej muszli (M) / muszlą (O)

Największą muszle (T) / muszlę (O) znalazłem koło falochronu.

Egzotyczne muszle (R) / muszlę (C) budziły podziw kolegów z klasy.

Półka z wieloma muszli (S) / muszlami (Z) jest ozdobą mojego pokoju.

Chętnie nawiążę kontakt z innymi zbieraczami muszli (E) / muszle (P).

Rozwiązanie: ……………………………

1. Uzupełnij podane zdania rzeczownikiem marynarz w odpowiednich przypadkach. Nazwij przypadki.

Doświadczony (kto?) ……………………………… chętnie dzieli się wiedza z młodszymi kolegami.(….)

Żadnego (kogo?) ……………………………… nie ominął chrzest na statku. (….)

Bohaterskiemu (komu?) ……………………………… wręczono medal za odwagę. (….)

Przypadkiem zobaczyłam na molo znajomego (kogo?) ……………………………… . (….)

Spotkanie z (z kim?) ……………………………… przyciągnęło wielu miłośników morskich przygód. (….)

Kapitan snuł ciekawe opowieści o (o kim?) ……………………………… . (….)

Czy widzisz ląd, (zwrot do kogoś) ……………………………… ? (….)

1. Wpisz rzeczownik przyjaciel w odpowiednich przypadkach i liczbie. Podaj przypadek.

Marzę o tym, by mieć prawdziwego ……………………………………. (….).

……………………………………. (….) poda pomocną dłoń w każdej sytuacji.

……………………………………. (….) można powierzyć każdy sekret.

Z ……………………………………. (….) dużo lepiej uczy się do klasówki.

Stworzyłem sobie ideał ……………………………………. (….) i o takim ……………………………………. (….) myślę, kiedy jest mi źle.

To prawda, że prawdziwych ……………………………………. (….) poznaje się w biedzie. ……………………………………. (….) pomagają sobie w kłopotach. ……………………………………. (….) łatwiej się żyje na świecie, bo mogą na siebie liczyć. Czytałem wiele książek o wspaniałych ……………………………………. (….), ale nie zauważyłem takich wśród swoich kolegów.

To ciekawe, że łatwiej można spotkać ……………………………………. (….) wśród zwierząt niż wśród ludzi.

O, nieznany ……………………………………. (….) może się wreszcie spotkamy!

1. Oddziel pionowa kreska te część rzeczownika, która zmiania się podczas odmiany przez przypadki. Jak się nazywa ta część odemienianego wyrazu??

l.p lm

M. marynarz marynarze

D. marynarza marynarzy

C. marynarzowi marynarzom

B. marynarza marynarzy

N. marynarzem marynarzami

Ms. marynarzu marynarzach

W. marynarzu! marynarze!

1. Uzupełnij podane zdania odpowiednimi formami rzeczownika skarby w liczbie mnogiej. Oddziel i porównaj końcówki.

Chłopcy postanowili odnaleźć legendarne ……………………………. w ruinach zamczyska.

Chcieli podzielić się ……………………………. ze swoimi przyjaciółmi.

Poszukiwacze ……………………………. wyruszyli do zamku o północy.

W zachwycie przyglądali się odkopanym ……………………………. .

Opowiadali potem o wspaniałych ……………………………. wszystkim kolegom.

Obecnie odnalezione ……………………………. znajdują się w muzeum archeologicznym.

1. Uzupełnij zdania formami B. lp i lm podanych rzeczowników:

1. Na spacerze spotkałem ………………………………………………… (chłopiec i pies).

Świetnie uchwyciłeś na zdjęciu tego ………………………………………………… (dżokej i koń).

1. Nasz sąsiad ma ………………………………………………… (samochód i motocykl).

Z plecaka wyjąłem ………………………………………………… (długopis i podręcznik).

1. Obserwowałem …………………………………………………(policjanci i strażacy) podczas wspólnych ćwiczeń.

Na urodzinowe przyjęcie kupiłem ………………………………………………… (psy i koty).

1. Lubię patrzeć na bawiących się ze sobą ………………………………………………… (chłopcy i psy)

Prom przewoził wszystkich: ………………………………………………………………………………………

………………………………………………… (kierowcy i samochody, turyści i autokary).

1. Uzupełnij podane zdania odpowiednimi formami rzeczowników podanych w nawiasach.

Niechętnie odszedłem od …………………………………………………(komputera)

Z …………………………………………………(piekarnik) rozchodził się apetyczny zapach ciasta.

Kot bezszelestnie wyszedł zza ………………………………………………… (fotel).

Wzdłuż ………………………………………………… biegła wąska ścieżka. (mur)

Rolnik zaprzągł kona do ………………………………………………… (wóz)

Dawno nie jadłem tak smacznego …………………………………………………(tort)

1. W wyróżnionych wyrazach oddziel pionową kreską temat od końcówki. Podkreśl w temacie znak spółgłoski, która się zmienia.

Doktor zbadała dzieci.

Mali pacjenci wcale nie bali się doktora.

Wszyscy obiecali doktorowi stosowanie się do zaleceń.

Hałas w poczekalni zaniepokoił doktora.

Z doktorem nie ma żartów!

Przy doktorze wszyscy pacjenci czują się bezpiecznie.

1. Oddziel pionową kreską końcówkę od tematu. Wypisz trzy tematy oboczne rzeczownika wzór.

M. potwór potwory wzór wzory

D. potwora potworów wzoru wzorów

C. potworowi potworom wzorowi wzorom

B. potwora potwory wzór wzory

N. potworem potworami wzorem wzorami

Ms. o potworze o potworach o wzorze o wzorach

W. potworze potwory wzorze wzory

Tematy oboczne: potwór -; potwor- ; potworz-

…………………………………………………

1. Wzorując się na przykładach z lewej kolumny, dopisz takie formy rzeczowników, w których wystepuje identyczna obocznośc samogłoskowa. Wypisz głoski oboczne w nawiasach.

Mąż – męża (ą : ę) wąż - ………………….. (…….)

Miasto – mieście (…….) wiara - ………………….. (…….)

Opór – oporu (…….) zachód - ………………….. (…….)

Pora – pór (…….) pole - ………………….. (…….)

1. Które spółgłoski twarde wymieniają się na miękkie? Podkreśl oznaczające je litery. Wypisz oboczności.

Oboczności

1. Kos kosie s : ś

Rosa rosie ……..

1. Rok rokiem ……..

Wosk woskiem ……..

1. Moda modzie ……..

Woda wodzie ……..

1. Podkreśl wszystkie oboczności w tematach podanych rzeczowników:

Miód koło topór utwór krąg

Miodu kole toporem utwory kręgu

Miodzie kół toporze utworze kręgiem

o : ó ………. ………. ………. ………

d : dzi ………. ………. ………. ………

PRZYMIOTNIK

1. Dodaj odpowiednie formy przymiotnika znany do nastepujących rzeczowników w lp i lm: bohater, legenda, podanie.

Liczba pojedyncza

Rodzaj (jaki)…………………. Rodzaj (jaka)…………………. Rodzaj (jake)………………….

………………………………… ………………………………… …………………………………

Liczba mnoga

Rodzaj (jacy)…………………. Rodzaj (jakie)………………….

………………………………… …………………………………

1. Uzupełnij zdania przymiotnikami lepszy ; najprostszy ; największy ; najzdrowszy ; mądrzejszy w stopniu wyższym i najwyższym. Użyj ich w odpowiedniej formie.

………………………. Wrobel w garści niż kanarek na dachu.

Strata czasu . ………………………. stratą.

Naturalne pokarmy są .……………………….

Jajko nie jest ………………………. Od kury.

………………………. Rozwiązania często są niedoceniane.

1. Zapisz w stopniu wyższym i najwyższym podane przymiotniki:

Szybki ………………………. ……………………….

Dobry ………………………. ……………………….

Słodki ………………………. ……………………….

Gruby ………………………. ……………………….

Duży ………………………. ……………………….

Gładki ………………………. ……………………….

Krótki ………………………. ……………………….

brzydki ………………………. ……………………….

1. W każdej parze przeciwstawnych przymiotników podkreśl ten, który stopniuje się wyłącznie opisowo:

Zimny – gorący mokry – suchy

Pilny – nieuważny chory – zdrowy

Zawiły – prosty słodki – gorzki

1. Wśród podanych przymiotników podkreśl te które się nie stopniują. Uzasadnij dlaczego (książka str. 229)

Tani zdrowy metalowy łososiowy dobry owczy

Drewniany słaby słony ziemny ciemny iglasty bystry elektryczny żelazny rzadki daleki owocowy wełniany asfaltowy

PRZYSŁÓWEK

1. W podanych zdaniach odszukaj przysłówki wraz z wyrazami przez nie określanymi.

Muzyka rozbrzmiewała głośno i wyraźnie.

Aktor recytował wiersze pięknie, choć cicho.

Słucham audycji bardzo uważnie.

Lekcja okazała się wyjątkowo ciekawa.

Niespodziewanie odezwał się dzwonek na przerwę.

1. Podkreśl wszystkie formy przysłówka w każdym punkcie. Określ rodzaj stopniowania:

1. Bezpiecznie można słuchać muzyki przez zwykłe głośniki, mniej bezpiecznie przez duże nakładane słuchawki, ale najmniej bezpiecznie przez małe słuchawki wkładane bezpośrednio do ucha.

2. Moi koledzy słuchają dużo rocka, więcej rapu, ale najwięcej popu.

3. Młodzież często chodzi na koncerty zespołów młodzieżowych, jeszcze częściej słucha programów muzycznych w radiu, ale najczęściej ściąga pliki muzyczne bezpośrednio z Internetu.

1. Utwórz przysłówki od podanych przymiotników:

Lekki - …………………………….. mądry - ……………………………..

Częsty - …………………………….. dobry - ……………………………..

Mokry - …………………………….. czysty - ……………………………..

1. W podanym tekście podkreśl kolorem zielonym przysłówki utworzone od przymiotników, a kolorem czerwonym pozostałe.

Jutro w całej Polsce na ogół pogodnie. Całkowicie ustąpią opady deszczu. Czasami ostrożnie wyjrzy słońce. Stopniowo będzie się robić coraz cieplej – do 15°C. Pojutrze bardzo wyraźna poprawa pogody na północy Polski. Rano jeszcze mglisto i wietrznie, ale już potem – słonecznie i sucho do 20°C na obszarze całego kraju. Wiosna zapowiada się w tym roku wyjątkowo przyjemnie. Będzie gorąco, niekiedy nawet upalnie.

1. Wpisz odpowiednie formy przysłówków. Nazwij ten rodzaj stopniowania.,

stopień równy stopień wyższy stopień najwyższy

dobrze …………………… …………………………….. ………………

…………………….. więcej …………………………….. ………………

……………………. …………………… najgorzej ………………

mało …………………… …………………………….. ………………

1. Zapisz podane przysłówki w trzech grupach:

razem wczoraj pochmurnie przeważnie groźnie wysoko

zimno ślisko pionowo nigdy nagle stromo

odważnie niebezpiecznie mglisto

1. Przysłówki które stopniują się regularnie

…………………………………………………………………………………………………………..

1. Przysłówki, które stopniują się opisowo

…………………………………………………………………………………………………………..

1. Przysłówki które nie stopniują się.

…………………………………………………………………………………………………………..

PRZYIMEK

1. Uzupełnij zdania odpowiednimi formami rzeczowników: dom, szkoła lub kino. Napisz z jakimi formami przypadków łączą się te przyimki.

Idę do ………………………………………… …………………………………………

Mieliśmy zbiórkę koło ………………………………………… …………………………………………

Przy naszej ………………………………………… jest boisko. …………………………………………

Spotkałem cię w ………………………………………… …………………………………………

Za ………………………………………… rozciąga się park. …………………………………………

Przed ………………………………………… nie wolno parkować samochodów. …………………………….

1. Opisz drogę ze szkoły do pracy mamy stosując co najmniej pięć z podanych przyimków: do ; przez ; koło; przy ; obok ; nad ; za ; przed ; w ; między

……………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………

1. Połącz wyrazy z jednej grupy z wyrazami z drugiej grupy tak by powstały wyrażenia przyimkowe. Uzupełnij nimi zdania:

przede ; nade ; pode ; spode ; ze wszystko; mną ; mnie ; wszystkim ; mnie

Dziś uczę się ……………………………………… matematyki.

Ze słodyczy ……………………………………… lubię lody.

Huśtawka wysunęła się ……………………………………… jak żywa.

Nogi ugięły się ……………………………………… ze strachu.

Trener wycisnął ……………………………………… siódme poty.

1. Uzupełnij tabelkę parami wyrażeń przyimkowych z tymi samymi przyimkami. Które wyrażenia oznaczają stosunki przestrzenne, które czasowe??

przez tydzień ; przez ulicę ; przed kinem ; w sklepie ; w południe ; na podwórku ; przed wakacjami ; na miesiąc

(gdzie?)	(kiedy?)
koło domu	Koło północy

1. Uzupełnij zdania odpowiednimi wyrażeniami przyimkowymi. Wykorzystaj podane wyrazy:

Idę z koleżanką ……………………………………… (sklep)

Lubię wygodnie leżeć ……………………………………… (hamak)

Bilet miesięczny zawsze noszę ………………………………………(kieszeń0

Mój pies zawsze chodzi ………………………………………(nodze)

……………………………………… zbudowano wiszący most. (rzeka)

Chcę wypożyczyć książkę ………………………………………(biblioteka)

Często czytam w fotelu ……………………………………… (okno)

1. Dopisz przyimki, tak aby utworzone wyrażenia i zwroty miały sens. Określ przypadek każdego rzeczownika.

Wyjechał z domu domu (z czego?) D. lp

…………………. morze …………………. ………………….

…………………. miasto …………………. ………………….

…………………. rodzicami …………………. ………………….

…………………. kurtce …………………. ………………….

…………………. pieniędzy …………………. ………………….

…………………. ojca …………………. ………………….

…………………. góry …………………. ………………….

…………………. zmierzu …………………. ………………….

Dom za miastem miastem (za czym?) N. lp

…………………. cegły …………………. ………………….

…………………. osiedlu …………………. ………………….

…………………. wsi …………………. ………………….

…………………. szkołą …………………. ………………….

…………………. studentów …………………. ………………….

…………………. windy …………………. ………………….

…………………. przedszkolakom …………………. ………………….

…………………. rusztowaniach …………………. ………………….