RATOWNICTWO MEDYCZNE NOTATKI

Lekcja nr I

Nagłe zatrzymanie krążenia - NZK

Wpisany przez dyspozytor |  | 

NAGŁE ZATRZYMANIE KRĄŻENIA - NZK

Nagłe zatrzymanie krążenia (NZK, ang. cardiac arrest) – stan, w którym dochodzi do zatrzymania czynności mechanicznej serca, co powoduje ustanie krążenia krwi i niedotlenienie narządów oraz tkanek. Niezbędna w takim wypadku okazuje się resuscytacja i jak najszybsza defibrylacja , aby przywrócić prawidłową czynność serca.

Przyczyny:

• ostre zaburzenia pracy serca

• zawał mięśnia sercowego i inne ostre zespoły wieńcowe

• ostre zaburzenia rytmu serca

• zaburzenia elektrolitowe: Mg2+, Na+, K+

• hipotermia

Objawy:

• utrata świadomości ( brak reakcji na bodźce - dotyk i głos ),

• brak oddechu ( kontrola oddechu po udrożnieniu dróg oddechowych przez 10 sekund ),

• brak tętna na dużych tętnicach ( tętnica szyjna zewnętrzna lub udowa ),

• brak tonów serca,

objawy późne ( jeśli nie podjęto natychmiastowych działań resuscytacyjnych ):

• drgawki toniczno-kloniczne

• zwiotczenie mięśni,

• sinica dystalnych części ciała,

• szerokie źrenice (nie reagujące na światło),

• bladość, plamy opadowe.

Mechanizmy zatrzymania:

Migotanie komór ( ang. Ventricular Fibrillation, VF, V-fib ) ( rytm defibrylacyjny ) - jest to niesynchroniczna praca komórek mięśnia sercowego, depolaryzacja zachodzi w rożnym czasie (częste pobudzenia mięśnia sercowego w okresie refrakcji względnej), które jeśli nie zostanie szybko przerwane ( do kilku minut ) nieuchronnie prowadzi do śmierci.

Migotanie komór rozpoznaje się na podstawie elektrokardiogramu ( EKG ).  W zapisie EKG brak wyodrębnionych zespołów QRS. Częstość akcji serca w takiej sytuacji może dochodzić do 600 pobudzeń na minutę.

Jest jednym z najczęstszych mechanizmów (zatrzymania krążenia) u chorych na zawał mięśnia sercowego. VF może być wysokofalowe albo niskofalowe.

Częstoskurcz komorowy bez tętna (łac. Tachycardia ventricularis, ang. Ventricular Tachycardia, w skrócie VT) ( rytm defibrylacyjny ) w zapisie EKG wysokie zespoły QRS, czasem ostre.W badaniu EKG widoczne szerokie zespoły QRS (różniące częstoskurcz komorowy od częstoskurczu nadkomorowego) i brak załamka P.

Częstoskurcz komorowy bez tętna wymaga zastosowania szybkiej defibrylacji i rozpoczęcia zabiegów reanimacji (CPR), tzn. takiego samego leczenia jako przy migotaniu komór.

Torsarde de pointer ( rytm defibrylacyjny ) - niemiarowa praca komór 15-250/min. w zapisie EKG zmieniająca się częstotliwość napięcia zespołów QRS.

Asystolia ( ang. asystole ) – całkowite zaprzestanie akcji serca bez czynności elektrycznej, w zapisie - linia ciągła falista w co najmniej dwu sąsiadujących odprowadzeniach EKG.

Jej wystąpienie oznacza zazwyczaj całkowity brak czynności s

kurczowej serca, poza przypadkami asystolii rzekomej.

Dlatego zawsze wykonujemy tzw. "protokół płaskiej linii" czyli wzmacniamy zapis EKG ( zapis z elektrod ) w przynajmniej dwóch sąsiadujących odprowadzeniach  w celu 100% potwierdzenia asystolii.

Aktywność elektryczna bez tętna - PEA ( Pulseless Electrical Activity ) rozkojarzenie elektromechaniczne, jest to czynność serca prowadząca{mavikthumnbails no}
do zatrzymania krążenia. Charakteryzuje się aktywnością elektryczną rejestrowaną w zapisie EKG lub na ekranie kardiomonitora przy braku fali tętna ( brak czynności mechanicznej serca ) .

PEA jest także nazywana nieefektywną systolą. Podczas PEA u chorego występują drobne skurcze miokardium, ale są one zbyt słabe by wywołać falę tętna lub badalne ciśnienie tętnicze. Często czynność elektryczna bez tętna spowodowana jest przez potencjalnie odwracalne przyczyny. Dla łatwiejszego zapamiętania podzielono je na dwie grupy 6H i 6T:

Potencjalnie odwracalne przyczyny PEA ( 6H, 6T ):

• 6H

1. Hypowolemia ( krwotok )

2. Hypoxia  (niedotlenienie )

3. Hydrogen ion ( kwasica )

4. Hyperkaliemia/hypokaliemia  ( poziom potasu )

5. Hypotermia ( wyziębienie )

6. Hypoglikemia/hyperglikemia ( poziom glukozy )

• 6T

1. Tablets ( zatrucie np. lekami )

2. Tamponade  ( tamponada osierdzia )

3. Tension pneumothorax ( odma opłucnowa )

4. Thrombosis, coronary ( zatorowość wieńcowa )

5. Thrombosis, pulmonary ( zatorowość płucna )

6. Trauma ( uraz )

Artykuł opracował:

Piotr Bartnicki

Lekcja nr II

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO) - jest zespołem zabiegów, których zadaniem lub skutkiem jest przywrócenie podstawowych objawów życia, tj. co najmniej krążenia krwi lub krążenia krwi i oddychania.

1. Pamiętaj !!! Zanim podejmiesz czynności ratownicze upewnij się, czy jest bezpiecze w miejscu zdarzenia i czy nic Tobie i świadkom zdarzenia nie zagraża. Jeżeli jest bezpiecznie rozpocznij czynności ratownicze.

2. Sprawdź redakcję poszkodowanego:

• delikatnie potrząśnij za ramiona i głośno zapytaj:"Czy wszystko w porządku??, Czy Pan mnie słyszy??, Co się stało??" 
  
  3a. Jeżeli reaguje:

• zostaw poszkodowanego w pozycji, w której go zastałeś, o ile nie zagraża mu żadne niebezpieczeństwo,

• dowiedz się jak najwięcej o stanie poszkodowanego i wezwij pomoc, jeśli biedzie potrzebna,

• regularnie oceniaj jego stan. 
  
  3b. Jeżeli nie reaguje:

• głośno zawołaj o pomoc,

• odwróć poszkodowanego na plecy, a następnie udrożnij drogi oddechowe, wykonując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy: umieść jedną rękę na czole poszkodowanego i delikatnie odegnij jego głowę do tyłu, pozostawiając wolny kciuk i palec wskazujący tak, aby zatkać nimi nos jeżeli potrzebne będą oddechy ratunkowe, opuszki palców drugiej reki umieść na żuchwie poszkodowanego, a następnie unieś ją w celu udrożnienia dróg oddechowych.  
  
  4. Utrzymując drożność dróg oddechowych wzrokiem, słuchem i dotykiem oceń, czy występuje prawidłowy oddech. Oceń wzrokiem ruchy klatki piersiowej, i nasłuchuj przy ustach poszkodowanego szmerów oddechowych, staraj się wyczuć ruch powietrza na swoim policzku. W pierwszych minutach po zatrzymaniu krążenia poszkodowany może słabo oddychać lub wykonywać głośne, pojedyncze westchnięcia. Nie należy ich mylić z prawidłowym oddechem. Na ocenę wzrokiem, słuchem i dotykiem przeznacz nie więcej niż 10 sekund. Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości czy oddech jest prawidłowy, działaj tak, jakby był nieprawidłowy. 
  
  5a. Jeżeli oddech jest prawidłowy:

• ułóż poszkodowanego w pozycji bezpiecznej,

• wyślij kogoś lub sam udaj się po pomoc (wezwij pogotowie),

• regularnie oceniaj oddech. 
  
  5b. Jeżeli jego oddech nie jest prawidłowy:

• wyślij kogoś po pomoc, a jeżeli jesteś sam, zostaw poszkodowanego i wezwij pogotowie, wróć i rozpocznij uciskanie klatki piersiowej zgodnie z poniższym opisem:

• uklęknij obok poszkodowanego,

• ułóż nadgarstek jednej ręki na środku mostka poszkodowanego,

• ułóż nadgarstek drugiej reki na pierwszym,

• spleć palce obu dłoni i upewnij się, że nie będziesz wywierać nacisku na żebra poszkodowanego,

• nie uciskaj nadbrzusza ani dolnej części mostka,

• pochyl się nad poszkodowanym,

• wyprostowane ramiona ustaw prostopadle do mostka i uciskaj na głębokość 4 - 5 cm,

• po każdym uciśnięciu zwolnij nacisk na klatkę piersiową, nie odrywając dłoni od mostka. 
  Powtarzaj uciśnięcia z częstotliwością 100/min (nieco mniej niż 2 uciśnięcia/s), okres uciskania i zwalniania nacisku (relaksacji) mostka powinien być taki sam. 
  
  6a. Połącz uciskanie klatki piersiowej z oddechami ratowniczymi:

• po wykonaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej udrożnij drogi oddechowe, odginając głowę i unosząc żuchwę,

• zaciśnij skrzydełka nosa, używając palca wskazującego i kciuka reki umieszczonej na czole poszkodowanego,

• pozostaw usta delikatnie otwarte jednocześnie utrzymując uniesienie żuchwy,

• weź normalny wdech i obejmij szczelnie usta poszkodowanego swoimi ustami,upewniając się, że nie ma przecieku powietrza,

• wdmuchuj powoli powietrze do ust poszkodowanego przez około 1 sekundę (tak jak przy normalnym oddychaniu), obserwując jednocześnie czy klatka piersiowa się unosi; taki oddech ratowniczy jest efektywny, utrzymując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy, odsuń swoje usta od ust poszkodowanego i obserwuj czy podczas wydechu opada jego klatka piersiowa,

• jeszcze raz nabierz powietrza i wdmuchnij do ust poszkodowanego, dążąc do wykonania dwóch skutecznych oddechów ratowniczych, następnie ponownie ułóż ręce w prawidłowej pozycji na mostku i wykonaj kolejnych 30 uciśnięć klatki piersiowej,

• kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze w stosunku 30 : 2,

• przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko gdy zacznie on prawidłowo oddychać. W innym przypadku nie przerywaj resuscytacji. 
  Jeżeli wykonane na wstępie oddechy ratownicze nie powodują uniesienia się klatki piersiowej jak przy normalnym oddychaniu, wykonaj następujące czynności:

• sprawdź jamę ustną poszkodowanego i usuń widoczne ciała obce,

• sprawdź, czy odgięcie głowy i uniesienie żuchwy są poprawnie wykonane,

• wykonaj nie więcej niż 2 próby wentylacji za każdym razem, zanim podejmiesz ponownie uciskanie klatki piersiowej. Jeżeli na miejscu zdarzenia jest więcej niż jeden ratownik powinni oni się zmieniać podczas prowadzenia RKO co 1 - 2 minuty, aby zapobiec zmęczeniu. Należy zminimalizować przerwy w resuscytacji podczas zmian. 
  
  6b. RKO ograniczona wyłącznie do uciśnięć klatki piersiowej możesz prowadzić w następujących sytuacjach:

• Jeżeli nie jesteś w stanie lub nie chcesz wykonywać oddechów ratowniczych, zastosuj uciśnięcia klatki piersiowej.

• Jeżeli stosujesz wyłącznie uciśnięcia klatki piersiowej, wykonuj je bez przerwy, z częstotliwością 100 uciśnięć/min.

• Przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko wtedy, jeżeli zacznie on prawidłowo oddychać. W innym przypadku nie przerywaj resuscytacji. 
  
  7. Kontynuuj resuscytację do czasu gdy:

• przybędą wykwalifikowane służby medyczne i przejmą działania,

• poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać,

• ulegniesz wyczerpaniu. 
  
  Kiedy wezwać pomoc ? 
  
  Podstawowe znaczenie dla ratowników ma jak najszybsze wezwanie pomocy:

• jeśli pomocy udziela co najmniej 2 ratowników, jeden powinien rozpocząć resuscytację a drugi natychmiast udać się po pomoc po stwierdzeniu, że poszkodowany nie oddycha,

• jeśli poszkodowany jest osoba dorosłą, pojedynczy ratownik udzielający pomocy powinien założyć, że przyczyną jest patologia układu krążenia i natychmiast udać się po pomoc po stwierdzeniu, że poszkodowany nie oddycha. Decyzja ta może zależeć od dostępności służb ratunkowych. 
  Jednakże jeśli prawdopodobną przyczyną utraty przytomności są zburzenia oddechowe, np. w:

• urazie,

• utonięciu,

• zadławieniu,

• zatruciu alkoholem lub lekami,

• lub jeśli poszkodowanym jest niemowlę lub dziecko ratownik powinien przed udaniem się po pomoc przez około 1 minutę prowadzić resuscytację. 

Lekcja III

Resuscytacja krążeniowo - oddechowa dzieci - BLS

Wpisany przez dyspozytor |  | 

Resuscytacja krążeniowo - oddechowa (RKO) dzieci - BLS (Basic Life Support)

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO) - jest zespołem zabiegów, których zadaniem lub skutkiem jest przywrócenie podstawowych objawów życia, tj. co najmniej krążenia krwi lub krążenia krwi i oddychania.

Za dzieci należy uznać osobę w wieku poniżej 8 roku życia (płci męskiej i płci żeńskiej).

1. Upewnij się, że jest bezpiecznie zarówno dla ciebie jak i dla dziecka.
2. Sprawdź reakcję dziecka:

• delikatnie potrząśnij dziecko i zapytaj głośno: „Czy wszystko w porządku?”, nie potrząsaj niemowlęciem i dzieckiem, jeśli podejrzewasz u niego uraz szyjnego odcinka kręgosłupa.

3a. Jeśli dziecko odpowiada słowami lub poruszeniem się:

• pozostaw dziecko w pozycji w jakiej je zastałeś (pod warunkiem, że jest ona dla niego bezpieczna),

• oceń jego stan i udziel pomocy w razie potrzeby,

• powtarzaj regularnie ocenę stanu ogólnego dziecka.

3b. Jeśli dziecko nie reaguje:

• głośno wołaj o pomoc,

• udrożnij drogi oddechowe dziecka poprzez odgięcie głowy i uniesienie żuchwy w następujący sposób: początkowo w pozycji zastanej, umieść rękę na czole dziecka i delikatnie odegnij jego głowę ku tyłowi, w tym samym czasie umieść opuszki palca (lub palców) pod bródka dziecka i unieś ją; nie naciskaj na tkanki miękkie pod bródka, bo możesz spowodować niedrożność dróg oddechowych,

• jeśli wciąż masz trudności z udrożnieniem dróg oddechowych, spróbuj metody wysunięcia żuchwy; połóż palce wskazujące obydwu rąk za żuchwą dziecka, po jej bokach i popchnij ją do przodu,

• obie metody mogą być łatwiejsze do wykonania, jeśli dziecko zostanie delikatnie obrócone na plecy. Jeżeli podejrzewasz istnienie urazu okolicy szyi, staraj się udrożnić drogi oddechowe, używając jedynie metody wysunięcia żuchwy. Jeśli nadal jest to nieskuteczne, zastosuj niewielkie odchylenie głowy do tyłu, do momentu aż drogi oddechowe zostaną udrożnione.

4. Utrzymując drożność dróg oddechowych wzrokiem, słuchem i dotykiem oceń, czy występują prawidłowe oddechy poprzez przysunięcie swojej twarzy blisko twarzy dziecka i obserwowania jego klatki piersiowej: obserwuj ruchy klatki piersiowej, słuchaj nad nosem i ustami dziecka szmerów oddechowych, poczuj ruch powietrza.  Patrz, słuchaj i staraj się wyczuć nie dłużej niż 10 sekund zanim podejmiesz decyzję.

5a. Jeśli dziecko oddycha prawidłowo:

• ułóż dziecko w pozycji bezpiecznej (patrz dalej),

• sprawdzaj, czy oddech nadal występuje.

5b. Jeśli dziecko nie oddycha lub ma oddechy agonalne (nieregularne, rzadkie oddechy):

• delikatnie usuń widoczne ciała obce mogące powodować niedrożność dróg oddechowych,

• wykonaj 5 pierwszych oddechów ratowniczych,

• podczas wykonywania oddechów ratowniczych zwróć uwagę na pojawienie się kaszlu lub odruchów z tylnej ściany gardła w odpowiedzi na twoje działania; obecność lub brak tego typu reakcji stanowi cześć oceny obecności oznak krążenia; zostaną one opisane w dalszej.

Oddechy ratownicze u dziecka powyżej 1 roku powinny być wykonane w następujący sposób:
zapewnij odgniecie głowy i uniesienie żuchwy, kciukiem i palcem wskazującym ręki leżącej na czole zaciśnij miękkie części nosa, rozchyl nieco usta dziecka, ale utrzymuj uniesienie bródki, nabierz powietrza, obejmij szczelnie swoimi ustami usta dziecka i upewnij się, że nie ma przecieku powietrza, wykonaj powolny wydech do ust poszkodowanego trwający ok. 1–1,5 sekundy, obserwując równocześnie unoszenie się klatki piersiowej, utrzymując odgięcie głowy i uniesienie zuchowy odsuń swoje usta od ust poszkodowanego i obserwuj, czy podczas wydechu opada klatka piersiowa,- ponownie nabierz powietrza i powtórz opisaną sekwencję 5 razy; oceń jakość oddechu obserwując klatkę piersiową dziecka: powinna się unosić i opadać jak przy normalnym oddechu.

Oddechy ratownicze dla niemowląt powinny być wykonane w następujący sposób:
umieść głowę w pozycji neutralnej i unieś bródkę, nabierz powietrza, obejmij szczelnie swoimi ustami usta i nos dziecka i upewnij się, że nie ma przecieku powietrza. Jeśli u starszego niemowlęcia nie można objąć ust i nosa, ratownik może próbować objąć swoimi ustami albo tylko usta, albo tylko nos niemowlęcia (jeśli tylko nos — należy zacisnąć usta, aby powietrze nie wydostawało się na zewnątrz), powoli wdmuchuj powietrze do ust i nosa niemowlęcia przez 1–1,5 sekundy, w ilości wystarczającej do widocznego uniesienia się klatki piersiowej, utrzymując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy odsuń swoje usta od ust poszkodowanego i obserwuj, czy podczas wydechu opada klatka piersiowa,

• ponownie nabierz powietrza i powtórz opisaną sekwencję 5 razy. Jeśli wykonanie skutecznego oddechu natrafia na trudność, drogi oddechowe mogą być niedrożne. Wtedy:

• otwórz usta dziecka i usuń z nich wszelkie widoczne przeszkody; nigdy nie staraj się usunąć ciała obcego na ślepo,

• upewnij się, że głowa jest prawidłowo odgięta, bródka uniesiona, ale także, że szyja nie jest nadmiernie wygięta,

• jeśli odgięcie głowy i uniesienie brody nie powoduje udrożnienia dróg oddechowych, spróbuj metody wysunięcia żuchwy,

• podejmij do 5 prób w celu uzyskania efektywnych oddechów, jeśli nadal jest to nieskuteczne, rozpocznij uciskanie klatki piersiowej.

6. Oceń układ krążenia dziecka. Masz nie więcej niż 10 sekund na:

• poszukiwanie oznak krążenia — zalicza się do tego: ruch, kaszel lub prawidłowy oddech (nie oddechy agonalne, które są rzadkie i nieregularne),

• sprawdzenie tętna (jeśli jesteś przeszkolony), ale upewnij się, że nie zajmie ci to więcej niż 10 sekund.

U dziecka powyżej 1. roku życia badaj tętno na tętnicy szyjnej.
Jeśli jest to niemowlę, badaj tętno na tętnicy ramiennej na wewnętrznej stronie ramienia.

7a. Jeżeli jesteś pewien, że w ciągu 10 sekund stwierdziłeś obecność oznak krążenia:
- jeśli to konieczne, kontynuuj oddechy ratownicze aż do powrotu spontanicznego oddechu,
- jeśli dziecko nadal jest nieprzytomne, ułóż je w pozycji bezpiecznej,
- powtarzaj regularnie ocenę stanu ogólnego dziecka.

7b. Jeśli brak tętna (oznak krążenia) lub gdy tętno jest wolne (poniżej 60/min z objawami złej perfuzji) lub nie masz pewności, czy jest obecne:
- rozpocznij uciskanie klatki piersiowej,
- połącz oddechy ratownicze z uciskaniem klatki piersiowej.

Uciskania klatki piersiowej należy wykonać w następujący sposób:
U dzieci należy uciskać w jednej trzeciej dolnej mostka. Aby uniknąć uciskania nadbrzusza, należy zlokalizować wyrostek mieczykowaty poprzez znalezienie miejsca gdzie łuki żebrowe łączą się ze sobą. Szerokość jednego palca powyżej tego punktu wyznaczy prawidłowe miejsce do ucisku mostka. Uciśnięcia powinny być wystarczające aby obniżyć mostek do około jednej trzeciej głębokości klatki piersiowej. Należy zwolnić ucisk i powtarzać tę czynność z częstością około 100/min.
Po 15 uciśnięciach, należy odgiąć głowę, unieść żuchwę i wykonać 2 efektywne oddechy. Uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze powinno się kontynuować w stosunku 15 : 2. Jeśli ratownik jest sam, może użyć stosunku 30 : 2, zwłaszcza jeśli ma trudność w zmienianiu pozycji pomiędzy uciskaniem a wentylacja.
Chociaż częstość uciśnięć wynosi 100/min, rzeczywista liczba uciśnięć na minutę będzie mniejsza niż 100 ze względu na przerwy na wykonanie oddechów. Najkorzystniejsza metoda uciskania klatki piersiowej różni się nieznacznie u dzieci i niemowląt. W przypadku wykonywania uciśnięć klatki piersiowej u niemowląt przez jednego ratownika zalecany jest masaż opuszkami dwóch palców, natomiast gdy jest dwóch lub więcej ratowników należy użyć techniki dwóch kciuków i dłoni obejmujących klatkę piersiową niemowlęcia. Należy umieścić kciuki jeden obok drugiego w jednej trzeciej dolnej mostka (jak powyżej), ułożone w kierunku głowy niemowlęcia. Pozostałe palce obu dłoni obejmują klatkę piersiową, a końce palców podtrzymują plecy niemowlęcia. Należy uciskać dwoma kciukami dolną cześć mostka aby obniżyć mostek do około jednej trzeciej głębokości klatki piersiowej.
Aby wykonać uciskanie klatki piersiowej u dziecka powyżej 1. roku życia należy umieścić nadgarstek jednej ręki w jednej trzeciej dolnej mostka (jak powyżej). Konieczne jest uniesienie palców aby upewnić się, że nie uciska się żeber.
Należy ustawić się pionowo nad klatką piersiową ratowanego, wyprostować ramiona i uciskać tak, aby obniżyć mostek do około jednej trzeciej głębokości klatki piersiowej. W przypadku większych dzieci lub mniejszych ratowników łatwiej to będzie osiągnąć przy użyciu dwóch rąk ze splecionymi palcami.

8. Kontynuuj resuscytację do czasu:

• powrotu oznak życia u dziecka (spontaniczny oddech, tętno, ruch),

• przybycia wykwalifikowanej pomocy,

• wyczerpania własnych sił.

Kiedy wezwać pomoc
Bardzo istotnym jest, aby ratujący uzyskał pomoc, tak szybko jak to możliwe po zasłabnięciu dziecka

• w przypadku gdy jest dwóch ratowników jeden rozpoczyna czynności resuscytacyjne, a drugi wzywa pomoc

• gdy jesteś sam przeprowadź jednominutową akcję resuscytacyjną, a następnie wezwij pomoc; możesz wziąć niemowlę i małe dziecko ze sobą szukając pomocy, próbując kontynuować czynności resuscytacyjne

• wyjątkiem od tej zasady są dzieci ze znaną kardiologiczną przeszłością chorobową, u których doszło do nagłego NZK. W tych sytuacjach najbardziej prawdopodobną przyczyna zatrzymania krążenia są   zaburzenia rytmu serca, dlatego też najważniejsze w takim przypadku jest jak najszybsze uzyskanie dostępu eto defibrylatora. W tym przypadku należy natychmiast wezwać pomoc.

Lekcja IV

Sztuczne oddychanie polega na wdmuchiwaniu powietrza do jamy ustno-gardłowej pacjenta, skąd trafia ono do płuc i do żoładka. Ponieważ niemożliwe jest zmierzenie objętości dostarczanego pacjentowi powietrza, za zasadę przyjęto wdmuchiwanie go aż do momentu uniesienia się klatki piersiowej ratowanego.

Podczas wydechu ratownik powinien zwrócić szczególną uwagę na to, czy w trakcie opadania klatki piersiowej słyszy i czuje strumień wydobywającego się z ust ratowanego powietrza.Jeżeli wentylacja zastępcza prowadzona będzie z użyciem dużych objętości powietrza podawanego w krótkim odstępie czasu, a więc pod wysokim ciśnieniem, poważnie wzrośnie niebezpieczeństwo napełnienia powietrzem żołądka, a następnie wypchnięcia jego zawartości do gardła.

Może to powodować groźne skutki dla pacjenta, gdyż zawierająca kwas solny treść żołądkowa może dostać się do dróg oddechowych, powodując ich niedrożność i wywołując tzw. aspiracyjne (zachłystowe) zapalenie płuc - powikłanie o bardzo wysokiej śmiertelności.

W celu ograniczenia tego ryzyka należy wentylować ratowanego powoli i niewielkimi objętościami powietrza:

• wdech u dorosłego powinien trwać 1,5-2 s (przeciętnie 10-12 oddechów/min);

• wdech u dziecka powinien trwać 1-1,5 s:
  - dzieci - 20 oddechów/mm,
  - niemowlęta - 30 oddechów/mm,
  - noworodki - 40 oddechów/min.

Metody wentylacji :

• wentylacja "usta-usta";

• wentylacja "maska-usta";

• wentylacja "usta-nos";

• wentylacja "usta-nos";

• wentylacja z użyciem worka samorozprężalnego.
  

Metoda "usta-usta" była do niedawna najpopularniejsza z uwagi na to, że jest łatwa w wykonaniu, można ją wdrożyć natychmiast i nie wymaga żadnego wyposażenia. Należy jednak pamiętać o tym, że wentylacja "usta-usta" wymaga bezpośredniego kontaktu z ustami pacjenta, co wiąże się z ryzykiem infekcji oraz z oporami estetycznymi. Ponieważ jednak w sytuacji zagrożenia życia pacjenta ratownik nie zawsze dysponuje odpowiednim wyposażeniem, należy nadal uważać ją za podstawową metodę sztucznego oddychania.

Sposób wykonania:

• Klęknąć z boku głowy ratowanego.

• Po udrożnieniu dróg oddechowych położyć dłoń na czole pacjenta, zaciskając jednocześnie otwory nosowe kciukiem i palcem wskazującym.

• Podbródek pacjenta ująć pomiędzy kciuk i podgięte pozostałe palce drugiej ręki, lekko rozchylić usta ratowanego. 

• Nabrać powietrza, ułożyć swoje wargi szczelnie wokół ust pacjenta.

• Powoli wdmuchiwać powietrze, obserwując jednocześnie, czy klatka piersiowa unosi się jak podczas normalnego oddychania.

• Nadal odginając głowę i rozchylając usta ratowanego, obserwować opadanie klatki piersiowej i starać się wyczuć na policzku przepływ strumienia powietrza wydobywającego się z płuc ratowanego.

Pewną modyfikacją wentylacji tą metodą może być użycie prostego przedmiotu, nazywanego "barierą". Jest to zazwyczaj niewielka (prostokątna lub owalna) foliowa maseczka z umieszczonym pośrodku ustnikiem lub tkaniną przepuszczalną dla powietrza. Użycie jej do wentylacji "usta-usta" zmniejsza ryzyko infekcji u ratownika.

Metoda "maska-usta". Wymaga życia prostego przyrządu, jakim jest maska twarzowa stosowana w praktyce anestezjologicznej, zapewniająca szczelność pomiędzy twarzą znieczulanego pacjenta a układem oddechowym aparatu do znieczulenia. W warunkach resuscytacji gazem tym jest tlen lub jego mieszanina z powietrzem. Dzięki zastosowaniu maski wentylacja staje się skuteczniejsza, ponieważ ratownik może użyć obu rąk do udrożnia dróg oddechowych pacjenta.  Maski mają kształt dopasowany do kształtu twarzy i nosa i są zaopatrzone na całym obwodzie w mankiet uszczelniający wypełniany powietrzem oraz (w większości wypadków) w zastawkę jednokierunkową dzięki której ratownik nie jest narażony na bezpośredni kontakt z powietrzem wydostającym się z ust ratowanego, jego krwią czy wymiocinami.

Metoda "usta-nos". W pewnych szczególnych sytuacjach polecaną do zastosowania jest wentylacja prowadzona metodą "usta-nos". Jest to modyfikacja metody "usta-usta", polegająca na tym, że ratownik układa swoje wargi wokół zewnętrznych otworów nosowych pacjenta i w ten sposób wdmuchuje powietrze do jego dróg oddechowych.

Metoda z użyciem worka samorosprężalnego. Polecana do wentylacji, jest metodą z wykorzystaniem worka samorozprężalnego z maską twarzową . Jest to prosty przyrząd skonstruowany tak, że po uciśnięciu wraca samoczynnie do poprzedniego kształtu, co pozwala na obsługiwanie go jedną ręką. Worek ten po uciśnięciu wtłacza powietrze do dróg oddechowych pacjenta. Podczas wydechu zostaje ono usunięte na zewnątrz dzięki zastawce jednokierunkowej, połączonej z otworem wentylacyjnym maski twarzowej. W tym czasie worek, rozprężając się, ponownie napełniany jest powietrzem. Worek taki można połączyć ze źródłem tlenu i przy przepływie tienu 5-6 l/min uzyskać ok. 45%, a przy przepływie 10 l/min nawet do 85% tlenu w powietrzu podawanym do płuc pacjenta.

Lekcja V

Zaopatrywanie ran

Wpisany przez dyspozytor |  | 

Rana - jest to przerwanie ciągłości tkanki skórnej lub błon śluzowych, np. jamy ustnej. Rozległość i głębokość ran zależy od rodzaju urazu, jego siły i miejsca, na które działał. Po powstaniu rany krew ulega wynaczynieniu - zjawisko to określane jest mianem krwawienia lub krwotoku.
Krwawienie może być zewnętrzne lub wewnętrzne. Zarówno jednno jak i drugie grozi wstrząsem i jego następstwami, ze śmiercią włącznie.

 

Krwawienie zewnętrzne:

 

• krwawienie tętnicze - krew tętnicza z powodu dużej zawartości tlenu ma kolor jasnoczerwony. Wypływa pod znacznym ciśnieniem, zwykle w postaci pulsującego strumienia;

• krwawienie żylne - krew żylna, w odróżnieniu od tętniczej, zawiera mało tlenu, ma barwę ciemnoczerwoną, a jej wypływ z rany jest wolniejszy i jednostajny;

• krwawienie włośniczkowe - objawia się jako powolne sączenie krwi z powierzchniowych ran o charakterze otarcia skóry.
  
  Krwawienie wewnętrzne - w odróznieniu od zewnetrznego nie jest oczywiste i nie daje spektakularnych objawów. Krew może ulec wynaczynieniu np. do jamy brzusznej, miednicy, klatki piersiowej, przestrzeni śródtkankowych w obrębie kończyn (zwłaszcza uda). 
  
  Rany powstają na skutek działania: 

• czynników mechanicznych (rany cięte, rąbane, kłute, tłuczone, postrzałowe);

• czynników termicznych (oparzenia i odmrożenia);

• czynników chemicznych (oparzenia chemiczne, martwicę lub rozpuszczenie tkanek);

• czynników elektrycznych (oparzenia i zwęglenia tkanek). 
  
  Charakterystyka ran: 

• Otarcie naskórka - powstaje najczęściej wskutek działania na skórę twardego, tępego narzędzia, upadku lub uderzenia o twarde chropowate podłoże; uszkodzeniu ulega tylko powierzchowna warstwa skóry.

• Rana cięta - powstaje w następstwie działania ostrego narzędzia np. nóż, szkło. Brzegi rany są gładkie i równe, ranie towarzyszy zwykle obfite krwawienie, a wypływająca krew usuwa zanieczyszczenia. co zmniejsza ryzyko zakażenia.

• Rana kłuta - powstaje w wyniku zranienia ostrym długim przedmiotem np. gwóźdź, sztylet. Krwawienie zewnętrzne jest zwykle niewielkie, głębokie rany mogą spowodować rozległe uszkodzenia wewnętrzne z wystąpieniem krwotoku wewnętrznego; szczególnie niebezpieczne są rany kłute klatki piersiowej oraz brzucha ze względu na możliwość uszkodzenia płuc, serca. jelit oraz dużych naczyń krwionośnych.

• Rana tłuczona - powstaje w wyniku uderzenia tępym narzędziem np. kamień, młotek. Brzegi rany są zgniecione i nierówne, krwawienie zewnętrzne jest skąpe, ponieważ naczynia krwionośne także ulegają zgnieceniu, co zwiększa ryzyko zakażenia.

• Rana szarpana - powstaje przy gwałtownym wyszarpnięciu wbitego zakrzywionego przedmiotu np. haka. Brzegi rany są nierówne, poszarpane, w dnie rany widoczna jest poszarpana tkanka mięśniowa i tłuszczowa, często występuje ubytek skóry i głębszych tkanek.

• Rana kąsana - jest to rana zadana zębami ludzi lub zwierząt, wiąże się z tym duże niebezpieczeństwo zakażenia ze względu na bogatą florę bakteryjną jamy ustnej; szczególnie niebezpieczne są wirusy wścieklizny, które wraz ze śliną zwierząt mogą wniknąć przez najdrobniejsze otarcie naskórka, nawet wtedy, gdy ukąszenie nastąpiło przez ubranie.

• Rana postrzałowa - może być spowodowana przez pociski z broni palnej albo przez odłamki wybuchającego pocisku. Pocisk lub odłamek może pozostać w tkankach (rana ślepa) lub przebić je na wylot (rana przestrzałowa): rana wlotowa pocisku jest mała i gładka, podczas gdy rana wylotowa jest większa, o postrzępionych brzegach.
  
  Postępowanie przy krwawieniach zewnętrznych: 

• Ucisk palcem lub dłonią - zwykle główne krwawienie pochodzi z uszkodzonego pojedyńczego większego naczynia tętniczego lub żylnego. Najszybszą metodą w tym wypadku jest uciśnięcie miejsca krwawienia palcem ( w rękawiczce!!!) z użycziem jałowego gazika. Następnie należy nałożyć warstwy jałowej gazy w ilości zapewniającej dostateczny ucisk na ranę, a wszystko umocować za pomocą bandaża.

• Opatrunek uciskowy - jest najkorzystniejszym sposobem zatrzymania krwawienia, umożliwiającym dalsze swobodne zaopatrywanie poszkodowanego. Zakłada się go bezpośrednio na krwawiącą ranę. Opatrunek uciskowy złożony jest z kilku warstw jałowych gazików lub chust gazowych (w zależnosci od wielkości rany), umocowanych opaską elastyczną lub bandażem.Korzystne jest dodatkowe utrzymanie ucisku palcem lub dłonią przez kilka minut, do czasu wytworzenia skrzepu. Opatrunku uciskowego nie zakładamy na szyi!

• Ucisk tętnicy powyżej rany - gdy nie jest możliwe założenie opatrunku uciskowego na krwawiącą ranę kończyny lub opatrunek nie jest skuteczny należy ucisnąć główną tętnicę zaopatrującą daną kończynę. Dochodzi wtedy do wyraźnego zmniejszenia krwawienia.

• Uniesienie kończyny - dodatkową metodą zwiększającą skuteczność tamowania krwotoku jest uniesienie krwawiącej kończyny. W przypadku wyraźnych urazów kończyny np. złamań należy zachować należytą ostrożność i jak najszybciej zaopatrzyć wystepujące urazy.

• Amputacje urazowe - przypadku amputacji urazowych należy: - ułożyć kończynę w położeniu powyżej klatki piersiowej;
  - położyć na kikut grubą warstwę jałowych opatrunków;
  - owinąć kikut ściśle bandażem i opaską elastyczną (opatrunek uciskowy);

 
Uwaga! Należy zebrać wszystkie amputowane części kończyn i tkanki.  Włożyć je do możliwie najczystszego worka foliowego ( komfortem byłby sterylny worek foliowy ). 
Przygotować drugi worek foliowy w który wsypujemy kawałki lodu, wlewamy wodę ( w przypadku braku lodu, sama zimna woda ). Mając już przygotowany worek z wodą i lodem do środka wkładamy wcześniej zabezpieczone amputowane części ciała w worku foliowym. Robimy to tak aby nie dostała się do środka woda. Woda z lodem gwarantuje optymalne chłodzenie tkanek utrzymując temp. w okolicach 0'C.

Pamiętajmy! Nie wolno wkładać amputowanych części bezpośrednio do lodu, to spowoduje zmrożenie a tym samym zniszczenie komórek.

Tak przygotowany  zestaw należy przekazać służbom medycznym. Mogą one bowiem w niektórych wypadkach posłużyć do rekonstrukcji kończyny, przeszczepów skórnych, nerwowych, naczyniowych itp.

Uwaga! Przy zaopatrywaniu ran przestrzegaj poniższych zasad: 

• nie kładź bezposrednio na ranę waty, ligniny, chusteczek higienicznych, itp.;

• nie dotykaj rany bezposrednio palcami ani żadnymi środkami niejałowymi, może dojść do zainfekowania rany;

• nie usuwaj ciał obcych tkwiących w ranie (może dojść do gwałtownego niemozliwego do opanowania krwotoku!), próbujemy je ustabilizować aby uchronić przed przemieszczaniem;

• ułóż poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej (płasko na plecach, nogi uniesione do góry), aby zapobiec rozwijaniu się wstrząsu pourazowego;

• kontroluj czynności życiowe poszkodowanego (oddech i tętno);

• zapewnij poszkodowanemu komfort termiczny (chroń przed utratą ciepła, bądź przed przegrzaniem) i psychiczny;

• kontroluj tętno poniżej miejsca założenia opatrunku;

• w przypadku przemoknięcia opatrunku nie zdejmuj przesiąkniętego opatrunku tylko dołóż kolejną warstwę materiału chłonącego i zamocuj bandażem.

Lekcja VI

Zaopatrywanie złamań

Wpisany przez dyspozytor |  | 

Złamania definiuje się jako przerwanie ciągłości kości po zadziałaniu urazu przekraczającego granice elastyczności tkanki kostnej. Do najczęstszych przyczyn złamań należą uderzenia, zmiażdżenia, upadki, przygniecenia i postrzały. Na miejscu wypadku należy przede wszystkim ustalić, czy mamy do czynienia ze złamaniem otwartym, czy tez zamkniętym. Przy złamaniu zamkniętym nie stwierdza się widocznej rany w okolicy miejsca złamania, odmiennie niż w przypadku złamania otwartego. Do cech pewnych złamania należą: nieprawidłowe ustawienie, lub patologiczna ruchomość, której oczywiście nie wolno prowokować. Cechami domniemanymi złamania są: bolesność i obrzęk, ograniczenie ruchomości lub jej zniesienie. 

    OBJAWY OBRAŻEŃ MIĘŚNIOWO - SZKIELETOWYCH

• Pacjent podtrzymuje własną kończynę (samoszynowanie).

• Obrzęki.

• Deformacje (nienaturalny wygląd.

• Zmiany zabarwienia skóry (stłuczenia, siniaki).

• Otwarta rana.

• Widoczne odłamy kości.

• Ból i/lub tkliwość nad miejscem urazu.

• Trzeszczenia i zgrzytania powodowane przez trące o siebie końce złamanych kości.

• Brak ruchomosci kończyn (porażenie).

• Ograniczone lub bardzo słabe ruchy kończyny.

• Ból w czasie ruchu.

• Zanik czucia lub krążenia poniżej miejsca urazu (wymagają natychmiastowej interwencji). 
  
  OBJAWY PRAWDOPODOBNEGO URAZU KRĘGOSŁUPA 

• Odpowiedni mechanizm urazu.

• Zmieniony stan świadomości lub nieprzytomność.

• Zanik czucia lub/i ruchów którejkolwiek kończyny.

• Uczucie mrowienia w którejkolwiek kończynie.

• Ból i/lub tkliwość w lub wokół szyi lub pleców.

• Porażenie przepony i intensywne używanie dodatkowych mięśni oddechowych w czasie oddechu (pacjent ma trudności w oddychaniu).

• Bezwiedne oddawanie moczu lub stolca. 
  
  OBJAWY I OZNAKI PRAWDOPODOBNEGO OBRAŻENIA GŁOWY 

• Ból, obrzęk, deformacja lub otwarte rany głowy.

• Zmieniony stan świadomooeci lub utrata przytomności po urazie.

• Nieregularny oddech.

• Nierówne źrenice, słaba reakcja lub brak reakcji źrenic na światło.

• Nieprawidłowa mowa.

• Osłabienie lub porażenie jednej lub obu kończyn po jednej stronie ciała.

• Wyciek krwi lub/i płynu mózgowo-rdzeniowego z ucha.

• Widoczna tkanka mózgowa.

• Krwiaki okularowe (wokół obojga oczu). 
  
  
  OGÓLNE ZASADY UNIERUCHAMIANIA MIEJSC PO URAZACH MIĘŚNIOWO-SZKIELETOWYCH 

• Unieruchom miejsce obrażenia.

• Rozetnij lub usuń ubranie znad miejsca obrażenia i zaopatrz wszystkie otwarte rany.

• Oceń krążenie, czucie i ruchy w okolicy dalszej (obwodowej)w stosunku do miejsca obrażenia.

• Unieruchom za pomocą szyny dwa stawy sąsiadujące z miejscem obrażenia. Jeżeli uraz dotyczy stawu, unieruchom za pomocą szyny kości powyżej i poniżej stawu.

• Unieruchom miejsca urazu za pomocą szyny w pozycji zastanej. Stopa i ręka (dłoń) powinny być unieruchamiane w pozycji czynnościowej.

• Po unieruchomieniu za pomocą szyny ponownie oceń krążenie, czucie i ruchy w okolicy dalszej (obwodowej)w stosunku do miejsca obrażenia.

• Używaj najróżniejszych podkładek, aby zapobiegać miejscowemu uciskowi szyny na tkanki. 
  
  
  OCENA KRĄŻENIA, CZUCIA I MOŻLIWOŚCI RUCHU 
  

• Oceń tętno na tętnicy promieniowej przy obrażeniach kończyny górnej. 
  
  
  
  
    

• Oceń czucie przy obrażeniach kończyny górnej przez lekkie uciskanie opuszki palca i zapytanie pacjenta, czy coś czuje. 
  
  

• Oceń ruchy przy obrażeniach kończyny górnej, prosząc pacjenta o podniesienie ręki lub ściśnięcie twojej ręki. 
  
  
  

• Oceń czucie przy obrażeniach kończyny dolnej przez lekkie uciskanie opuszki palucha i zapytanie pacjenta, czy coś czuje. 

 

 

 

 

  TECHNIKI UNIERUCHOMIENIA ZA POMOCĄ SZYN 

• Unieruchomienie obrażenia pojedynczego palca. 

• Unieruchomienie palca wobec zdrowego palca. 
  
  
  
  
  

• Sposób unieruchamiania w pozycji zastanej izolowanego obrażenia stawu łokciowego (za pomocą sztywnych szyn). 
  
  
  

 
 
  

• Unieruchomienie dwóch sąsiednich stawów w obrażeniu przedramienia. 
  
  

• Sposób unieruchamiania w pozycji zastanej izolowanego obrażenia stawu kolanowego (za pomocą sztywnych szyn). 
  

• Elastyczna szyna zastosowana przy obrażeniu kostki. 
  
  
  

 

• Unieruchomienie dwóch sąsiednich stawów z zastosowaniem dwóch szyn w obrażeniu podudzia. 

 

 

Lekcja VII

Oparzenia

Wpisany przez dyspozytor |  | 

Oparzenie jest to uszkodzenie tkanek powstałe w wyniku działania czynników termicznych, chemicznych, promieniowania lub prądu elektrycznego. Prowadzi do martwicy tkanek i utraty płynów ustrojowych, wskutek zwiększonej przepuszczalności naczyń. Skutki oparzeń, takie jak wstrząs hipowolemiczny, uszkodzenie układu oddechowego czy zakażenia stanowią bezpośrednie zagrożenie życia. Oparzenia rozpoznaje się na podstawie wywiadu od poszkodowanego lub świadków zdarzenia i na podstawie typowych objawów.

PODZIAŁ OPARZEŃ ZE WZGLĘDU NA PRZYCZYNĘ:

• Oparzenia termiczne – spowodowane są przez wysoką temperaturę. Powstają w wyniku bezpośredniego kontaktu z płomieniami, gorącymi płynami, gazami lub gorącą powierzchnią.

 

 

 

 

 

• Oparzenia chemiczne – spowodowane są przez kontakt ze stężonymi kwasami, zasadami lub pewnymi związkami organicznymi (np. fenolami), które mogą występować nie tylko w postaci płynnej ale również stałej lub gazowej.

• Oparzenia elektryczne – powstają w wyniku przepływu prądu elektrycznego przez ciało. Źródłem prądu może być domowa lub przemysłowa instalacja elektryczna, piorun lub nagromadzenie bardzo dużego ładunku statycznego.

• Oparzenia radiacyjne – są wynikiem działania promieniowania np. słonecznego lub radioaktywnego. Mogą objawić się bezpośrednio po napromieniowaniu lub z opóźnieniem.

 

GŁĘBOKOŚĆ OPARZEŃ: {nomultithumb}

Głębokość oparzenia jest zależna od intensywności czynnika parzącego (lub stężenia w oparzeniach chemicznych) i czasu działania na skórę. Ze względu na głębokość rozróżniamy 4 stopnie oparzeń:

I stopień – powierzchowne.

• Przyczyna: wybuch płomienia, krótkie działanie gorącego płynu, krótki kontakt z gorącymi ciałami stałymi, oparzenie słoneczne.

• Wygląd powierzchni: sucha, bez pęcherzy lub z niewielkim obrzękiem.

• Kolor: rumień.

• Ból: silny.

 

II stopień – niepełnej grubości skóry.

• Przyczyna: bezpośredni kontakt z płomieniem, kontakt z gorącymi płynami i ciałami stałymi, oparzenia chemiczne.

• Wygląd powierzchni: pęcherze.

• Kolor: różowo-biały, czerwono-wiśniowy.

• Ból: silny.

 

 

III stopień – pełnej grubości skóry.

• Przyczyna: płomień, płonące ubranie, kontakt z gorącymi płynami i ciałami stałymi.

• Wygląd powierzchni: sucha, twardy strup.

• Kolor: biały, woskowy, ciemny lub występuje czarny strup.

• Ból: słaby lub bezbolesność.

 

 

IV stopień – dotyczy głębszych struktur.

• Przyczyna: długotrwały kontakt z płomieniem, oparzenie elektryczne.

• Wygląd powierzchni: jak w III stopniu, dodatkowo mogą być widoczne ścięgna, mięśnie, kości.

• Kolor: jak w III stopniu.

• Ból: jak w III stopniu.

Czasami nie wyróżnia się oparzeń IV stopnia i wszystkie oparzenia tego typu zalicza się do oparzeń III stopnia.

ROZLEGŁOŚĆ OPARZEŃ:

Przy ocenie ciężkości oparzenia rozległość jest ważniejsza niż głębokość. W obliczeniu powierzchni małych oparzeń można posłużyć się jako wzorcem dłonią poszkodowanego. Dłoń z wyprostowanymi, przywiedzionymi palcami stanowi 1 % powierzchni ciała.Przy bardziej rozległych poparzeniach u dorosłych stosuje się tzw. regułę dziewiątek, a u dzieci – regułę piątek.

Reguła dziewiątek u dorosłych:

• 9 % głowa.

• 9 % każda kończyna górna.

• 18 % przód tułowia.

• 18 % tył tułowia.

• 18 % każda kończyna dolna.

• 1 % okolica krocza.

Reguła piątek u dzieci i niemowląt:

• 20 % głowa.

• 20 % przód tułowia.

• 20 % tył tułowia.

• 10 % każda kończyna.

OCENA CIĘŻKOŚCI OPARZEŃ:

Oparzenia dzielą się na lekkie, średnie i ciężkie. Aby dokładnie ocenić uraz należy uwzględnić głębokość i powierzchnię oparzenia.

• Lekkie – to takie, w których oparzenia I lub II stopnia nie przekraczają 15 % powierzchni ciała, a oparzenia III stopnia 5 %.

• Średnie – gdzie oparzenia I lub II stopnia obejmują od 15 – 30 % powierzchni ciała, a oparzenia III stopnia do 15 %.

• Ciężkie – oparzenia I lub II stopnia powyżej 30 % powierzchni ciała, a oparzenia III stopnia powyżej 15 %.

ZASADY POSTĘPOWANIA PRZY OPARZENIACH:

Przy opatrywaniu poparzeń należy zadbać o własne bezpieczeństwo i używać rękawiczek.

• Na początku, jeśli jeszcze działa, należy wyeliminować czynnik parzący. Należy tutaj pamiętać o własnym bezpieczeństwie.

• Podstawowym działaniem jest chłodzenie tkanek przez polewanie miejsca poparzonego czystą, zimną, najlepiej bieżącą wodą, przez ok. 15 min dużą powierzchnię lub do ustąpienia bólu małą powierzchnię. Przy zbyt długim chłodzeniu rozległych oparzeń można doprowadzić do nadmiernego ochłodzenia organizmu, co objawia się dreszczami. Ochłodzenie miejsca poparzonego skraca czas przegrzania, co może zmniejszyć głębokość oparzenia. Zabieg chłodzenia jest tym skuteczniejszy im krótszy okres upłynie od momentu oparzenia. Przy oparzeniach dłoni należy na tym etapie pozdejmować wszelkiego rodzaju biżuterię. Przy oparzeniach jamy ustnej, jeśli poszkodowany jest przytomny, powinien ssać kostki lodu, albo płukać jamę ustną zimną wodą.

• W dalszej kolejności rany oparzeniowe osłania się jałowym opatrunkiem – na ranę nakłada się jałowe gaziki lub gazę (w zależności od rozległości oparzenia). Opatrunek nie może wywierać żadnego nacisku na miejsce oparzone.

• Należy również zadbać o komfort psychiczny i fizyczny poszkodowanego (chronić przed utratą ciepła, bądź przed przegrzaniem).

• W przypadku stwierdzenia objawów wstrząsu należy ułożyć poszkodowanego na plecach, z podniesionymi nogami.

• Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny, należy sprawdzić oddech i tętno, w razie braku - ABC resuscytacji.

Jako oparzenia, które wymagają konsultacji lekarskiej traktujemy:

• Oparzenia przekraczające 3 % powierzchni ciała.

• Oparzenia twarzy, szyi i klatki piersiowej, krocza.

• Oparzenia II i III stopnia.

OPARZENIA CHEMICZNE:

Są one następstwem działania na skórę stężonych kwasów, zasad (ługów) oraz soli i innych substancji chemicznych. Głębokość i wielkość uszkodzeń zależy od rodzaju substancji, jej stężenia i czasu działania. Dodatkowo niektóre substancje chemiczne jak: fenol, sole rtęci, mogą wchłaniać się do organizmu, powodując ogólne zatrucie. Po oparzeniu substancją o charakterze zasadowym tworzy się martwica rozpływna, a po oparzeniu kwasem tworzy się suchy strup martwiczy. W zależności od drogi zażycia substancji chemicznej, dodatkowym zagrożeniem jest upośledzenie oddychania w następstwie uszkodzenia wejścia do krtani i górnego odcinka dróg oddechowych (wskutek działania wziewnych par) czy perforacja ściany żołądka do której dochodzi w wyniku spożycia substancji.

ZASADY POSTĘPOWANIA PRZY OPARZENIACH CHEMICZNYCH:

• W pierwszej kolejności należy usunąć skażoną odzież używając rękawic ochronnych.

• Dokładnie przemyć miejsce oparzone dużą ilością bieżącej, chłodnej wody.

Uwaga! Przy oparzeniu wapnem niegaszonym nie wolno od razu przemywać wodą! W takim przypadku wapno należy najpierw usunąć mechanicznie (zetrzeć), a dopiero później wypłukać wodą.

• Założyć jałowy opatrunek na ranę.

• Jeśli jest to możliwe należy zabezpieczyć opakowanie po środku żrącym.

• W przypadku połknięcia substancji żrącej nie należy prowokować wymiotów.

W przypadku oparzeń chemicznych konieczna jest konsultacja lekarska.

UWAGA! PRZY ZAOPATRYWANIU OPARZEŃ NIE WOLNO:

• Zrywać odzieży, która przykleiła się do skóry.

• Dotykać ran oparzeniowych, opatrywać niejałowymi materiałami (np. chusteczkami higienicznymi, watą).

• Smarować miejsca oparzonego takimi środkami, jak różnego rodzaju maści, kremy, tłuszcz, białko jaja kurzego, spirytus, ani używać żadnych innych tzw. domowych sposobów.

• Nakłuwać lub przebijać samodzielnie pęcherzy.

Lekcja VIII

Porażenia energią elektryczną

Wpisany przez dyspozytor |  | 

W związku z powszechnym stosowaniem przez człowieka energii elektrycznej zarówno w życiu codziennym jak i we wszystkich dziedzinach techniki, oprócz korzyści, powstaje również wiele zagrożeń. Urządzenia elektryczne eksploatowane w niewłaściwy sposób mogą przyczynić się do porażenia, awarii, pożaru lub wybuchu. Zwykle do porażenia energią elektryczną dochodzi przez przypadek, ale czasami dzieje się tak przez lekkomyślność.

 

Do czynników, które decydują o działaniu prądu na ciało człowieka, pozostających ze sobą w związku, należą:

• Napięcie (mierzone w woltach).

• Natężenie (w amperach).

• Opór (w omach).

• Częstotliwość (w hercach).

• Czas działania.

• Droga przepływu prądu przez ciało.

• Gęstość prądu.

Do porażenia prądem elektrycznym dochodzi wtedy, gdy ciało człowieka znajdzie się w obwodzie elektrycznym. Moc prądu, który przepływa przezciało zależy od napięcia i oporu elektrycznego. Napięcie, które działa w danym przypadku ma określoną wartość, a natężenie, korzystając z prawa Ohma, wynika z oporu elektrycznego ciała – im mniejszy opór tym większe natężenie. Bardzo słaby opór dla prądu posiada mokra skóra i dlatego szczególne zagrożenie panuje w miejscach, do których dochodzi woda i wilgoć.

Największy opór stanowią skóra i kości, najmniejszy zaś mięśnie i naczynia krwionośne. Skóra i kości dorosłego człowieka są odporniejsze na działanie prądu niż delikatna skóra i drobne kości dziecka.

Siła działania prądu zmiennego na ciało zależy także w dużym stopniu od częstotliwości. Zazwyczaj bardziej niebezpieczny od prądu stałego o tym samym natężeniu, jest prąd zmienny.

Kolejnym czynnikiem, który wpływa na rozległość uszkodzeń, jest czas działania prądu – obrażenia będą większe w przypadku, kiedy prąd będzie dłużej działał na organizm.

Przepływ prądu przez ciało człowieka następuje w miejscu, w którym jest najmniejszy opór, więc może powodować uszkodzenia narządów nie leżących bezpośrednio na drodze jego przepływu.

Wpływ na skutki porażenia ma również gęstość prądu. Mianem gęstości prądu określa się przekrój powierzchni, na którą rozkłada się przepływający prąd, mierzony jest w amperach na metr kwadratowy. Z tego wynika, że im większa będzie powierzchnia styku ciała z przedmiotem, będącym pod napięciem, tym mniejsze będą obrażenia.

Działanie prądu na ciało człowieka powoduje zmiany fizyczne, chemiczne i biologiczne.

Skutki porażenia prądem wzmagają:

• Wiek (zarówno dzieci jak i ludzie starsi są bardziej narażeni).

• Płeć żeńska.

• Ogólny stan zdrowia.

• Pobudzenie emocjonalne.

• Spożycie alkoholu.

• Zwiększona wilgotność otoczenia, mokre podłoże, spocone ręce.

Wypadki z prądem elektrycznym dzieli się na dwa rodzaje:

• Wypadki z prądem o niskim napięciu (poniżej 1000 wolt).

• Wypadki z prądem o wysokim napięciu (powyżej 1000 wolt).

WYPADKI Z PRĄDEM O NISKIM NAPIĘCIU.

Prąd o niskim napięciu znajduje zastosowanie najczęściej w urządzeniach gospodarstwa domowego ale także w rzemiośle i przemyśle. Sieć elektryczna powinna być uziemiona (oznacza to, że w przypadku dotknięcia przewodu znajdującego się pod napięciem przez człowieka, który stoi na ziemi powoduje przepływ prądu przez ciało). W przypadku, kiedy izolacja jest uszkodzona lub sprzęt jest niewłaściwie podłączony, część metalowa, która normalnie jest obojętna, może znajdować się pod napięciem. Podczas dotknięcia takiej części zamknięty zostaje przez ciało obwód pomiędzy urządzeniem a ziemią.

Skutki porażenia prądem o niskim napięciu:

W przypadku porażenia prądem o niskim napięciu dochodzi do skurczu mięśni, w wyniku którego osoba porażona jest niezdolna do samodzielnego uwolnienia się od źródła prądu. Skurcz ten ustępuje dopiero w chwili wyłączenia prądu i może być przyczyną upadku, a w jego następstwie mechanicznych uszkodzeń ciała. Uszkodzenia takie nazywane są pośrednimi skutkami porażenia prądem i należą do nich np. zranienia, złamania.

Do skutków bezpośrednich należą m.in. oparzenia w miejscu wejścia prądu do organizmu i jego ujścia na zewnątrz, utrata przytomności, bezdech oraz zaburzenia rytmu serca, które mogą prowadzić nawet do zatrzymania akcji serca.

Postępowanie w przypadku porażenia prądem o niskim napięciu:

• Ratując poszkodowanego należy przede wszystkim zadbać o własne bezpieczeństwo.

• W przypadku porażenia prądem najpierw należy przerwać obwód elektryczny – jeśli jest to możliwe należy wyłączyć wadliwe urządzenie przez wyciągnięcie wtyczki z gniazda lub wyjęcie (wykręcenie) bezpiecznika. Jeśli z jakiegoś powodu jest to niemożliwe, należy odciągnąć poszkodowanego od obwodu elektrycznego. W tym celu należy stanąć np. na suchej desce lub innym materiale izolującym i przedmiotem nie przewodzącym elektryczności (np. suchym, drewnianym kijem od szczotki) odsunąć od poszkodowanego przedmiot (przewód), który znajduje się pod napięciem, jeżeli nie ma innego sposobu, można odciągnąć poszkodowanego za odzież od źródła prądu, ale tylko wówczas, gdy samemu jest się izolowanym. Odłączając dopływ energii elektrycznej należy zabezpieczyć ratowanego przed ewentualnym upadkiem.

• Podczas gdy poszkodowany pozostaje pod działaniem prądu nie wolno dotykać go gołymi rękami lub przedmiotem przewodzącym elektryczność.

• Po usunięciu poszkodowanego z okolicy zagrożenia należy natychmiast sprawdzić oddech i tętno. W razie braku oddechu należy niezwłocznie rozpocząć sztuczne oddychanie, a w przypadku braku tętna resuscytację krążeniowo – oddechową.

• Jeśli poszkodowany oddycha i ma zachowane krążenie, a możemy wykluczyć uszkodzenie kręgosłupa, układamy go w pozycji bocznej i okrywamy, okresowo sprawdzając oddech i tętno, aż do przyjazdu pogotowia.

• Niekiedy przy porażeniu prądem elektrycznym, pomimo przerwania obwodu elektrycznego, w wyniku skurczu mięsni międzyżebrowych uciśnięcie klatki piersiowej nie jest możliwe. W takim przypadku należy rozpocząć tylko sztuczne oddychanie i co chwilę sprawdzać napięcie mięśni międzyżebrowych. Po ustąpieniu napięcia mięśni wykonuje się pełną reanimację krążeniowo-oddechową.

• W przypadku stwierdzenia objawów rozwijającego się wstrząsu (blada, zimna skóra, zlana potem, poszkodowanym wstrząsają dreszcze, jest lękliwy, ma przyspieszone tętno) układamy poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej – na plecach z uniesionymi nogami.

• Rany oparzeniowe i inne urazy, które powstały w skutek porażenia, należy zaopatrzyć zgodnie z zasadami udzielania pierwszej pomocy.

Porażenie energią elektryczną w każdym przypadku wymaga konsultacji lekarskiej, nawet jeśli wygląd poszkodowanego nie budzi zastrzeżeń.

WYPADKI Z PRĄDEM O WYSOKIM NAPIĘCIU.

Prąd o wysokim napięciu płynie w liniach przesyłowych pomiędzy elektrowniami a stacjami transformatorowymi. Stacje te są oznaczone tablicami ostrzegawczymi. Przy wysokim napięciu zagrożeniem może być samo zbliżanie się do elementów, które są pod napięciem, gdyż może powstać łuk elektryczny – w tym przypadku przez ciało człowieka przepływa prąd.

Skutki porażenia prądem o wysokim napięciu:

Podczas dotknięcia urządzenia będącego pod napięciem lub nawet zbyt bliskie podejście do takiego urządzenia może spowodować wytworzenie wysokiej temperatury, w następstwie czego mogą powstać groźne oparzenia, a także mogą wystąpić inne zaburzenia, które występują przy porażeniach prądem niskiego napięcia.

Postępowanie w przypadku porażenia prądem o wysokim napięciu:

Przy porażeniu prądem wysokiego napięcia może nastąpić przeskok napięcia, łuk elektryczny może nawet przekroczyć odległość kilku metrów i w związku z tym nie jest możliwe udzielenie pierwszej pomocy osobie poszkodowanej. Osoba ratująca musi w pierwszej kolejności zadbać o swoje bezpieczeństwo, jeśli nie zna wysokości napięcia nie powinna podchodzić do elementów linii przesyłowej na odległość mniejszą niż 5 m. Pomoc należy ograniczyć do powiadomienia pogotowia ratunkowego. Przy zgłaszaniu wypadku należy poinformować, że wypadek dotyczy porażenia prądem wysokiego napięcia.

Po usunięciu poszkodowanego ze strefy niebezpiecznej, fachowe służby udzielają pomocy stosując się do tych samych zasad, co przy porażeniu prądem o niskim napięciu.

PORAŻENIE PIORUNEM.

Podczas rażenia piorunem, na ciało człowieka, w czasie tysięcznych części sekundy działa prąd stały o natężeniu kilku tysięcy amperów. Prawdopodobieństwo rażenia piorunem zwiększa się w miejscach eksponowanych, takich jak np. szczyty gór, pojedynczo stojące drzewa, wieże lub w okolicy linii przesyłowych (telefonicznych i energetycznych). Podczas burzy nie należy trzymać w rękach metalowych przedmiotów, nie wolno biegać, ryzykowne jest również przebywanie w jeziorach i rzekach.

Skutki porażenia piorunem.

Po rażeniu piorunem występują objawy podobne jak w przypadku porażenia prądem o wysokim napięciu. Może dojść m. in. do oparzenia, uszkodzenia narządów wewnętrznych, utraty przytomności, zatrzymania oddechu oraz krążenia, a przy upadku z wysokości mogą dodatkowo wystąpić uszkodzenia mechaniczne, np. złamania czy zranienia.

Postępowanie w przypadku porażenia piorunem.

Udzielając pierwszej pomocy należy przestrzegać tych samych zasad, co przy porażeniu energią elektryczną o niskim napięciu, postępowanie zależy od objawów.