POŁĄCZENIA KOŚCI:
Połączenia ścisłe
Dzielimy w zależności od tkanki, która łączy kości:
Więzozrosty – elementem łączącym jest tkanka łączna.
Chrząstkozrosty- elementem łączącym jest chrząstka,
Kościozrosty- powstają w wyniku kostnienia więzozrostu, lub chrząstkozrostu
WIĘZOZROSTY- więzadła występujące w stawach, szwy w czaszce.
Typy szwów:
- piłowaty (zębaty),
- płaski,
- rowkowy,
- łuskowy.
Przykładowy więzozrost to ciemiączka!!!
Ciemiączko wielkie (czołowe, przednie),
Ciemiączko tylne ( potyliczne),
Ciemiączko boczne:
- przednio- boczne ( klinowe),
- tylno- boczne ( sutkowe).
CHRZĄSTKOZROSTY- przykłady:
Chrząstka nasadowa między trzonem kości, a jej końcem,
Krążki międzykręgowe,
Chrząstkozrosty śródpotyliczne:
- klinowo- potyliczny,
- klinowo- skalisty,
- skalisto- potyliczny.
Połączenia ruchome (stawy)
Podstawowym elementem każdego stawu są:
- powierzchnia stawowa,
- jama stawowa,
- torebka stawowa.
W stawach występują też elementy dodatkowe, jak obrąbki, łąkotki, więzadła, krążki stawowe, dzielące jamę stawową na 2 części, kosmki, fałdy.
Podział stawów:
1° Ze względu na liczbę kości tworzących staw:
Stawy proste- utworzone przez 2 kości,
Stawy złożone- utworzone przez więcej niż 2 kości.
2° Ze względu na kształt powierzchni stawowych i ruchomość:
Stawy 1- osiowe- ruch odbywa się wzdłuż 1 osi , np.:
Staw obrotowy (ryc.) - w którym odbywają się ruchy obrotowe, czyli odwracania i nawracania, np. staw promieniowo- łokciowy bliższy i dalszy.
Staw zawiasowy (ryc.) - z rucham zginania i prostowania.
Staw szczytowo- obrotowy- jest to tzw. staw śrubowy. Wykonywane są w nim ruchy obrotowe głowy, ale przy obrocie następuje zbliżanie lub oddalanie powierzchni stawowych.
Stawy 2- osiowe- ruch odbywa się wzdłuż 2 osi.
staw kłykciowy (eliptyczny) (ryc.)- np.
- staw promieniowo- nadgarstkowy- z ruchami zginania, prostowania, odwodzenia, przywodzenia, obwodzenia(jako kombinacja poprzednich ruchów).
- staw szczytowo- potyliczny głowy- z ruchami zgięcia, prostowania i z ruchami bocznymi.
b) staw siodełkowy- np.
- staw nadgarstkowo- śródręczny kciuka- z ruchami przeciwstawiania i
odprowadzania, przywodzenia i odwodzenia, z ruchem obwodzenia kciuka.
Stawy wieloosiowe- ruchy odbywają się w wielu osiach.
staw kulisty wolny (ryc.) - panewka jest płytka i obejmuje niewielką powierzchnię głowy kości ramiennej, np.
- staw ramienny- z ruchami zginania i prostowania, odwodzenia i przywodzenia, odwracania i nawracania, obwodzenia.
staw kulisty panewkowy- panewka jest głęboka i obejmuje ponad połowę głowy kości udowej, np.
- staw biodrowy- ruchy jak w stawie ramiennym, ale o mniejszym zakresie.
Stawy nieregularne- mają nieregularne powierzchnie stawowe, a pod względem ruchomości zalicza się je do stawów wieloosiowych, np.
stawy obojczyka: barkowo- obojczykowy, mostkowo- obojczykowy.
Stawy płaskie- posiadają wszystkie podstawowe elementy stawów, ale maja bardzo małą ruchomość, np.
staw krzyżowo- biodrowy
Opisując duże stawy musimy określić ich:
powierzchnie stawowe,
czy jest to staw prosty, czy złożony,
czy jest to staw jedno-, czy dwułamowy,
czy jest to staw jedno-, dwu-, czy wieloosiowy,
ruchy w stawie,
więzadła.
NAJWAŻNIEJSZE STAWY KOŃCZYN
STAW RAMIENNY:
Cechy:
Staw prosty,
Staw jednojamowy,
Staw kulisty wolny, wieloosiowy,
Powierzchnie stawowe-
- głowa kości ramiennej,
- wydrążenie stawowe łopatki.
Ruchy:
- zgięcie, prostowanie, odwodzenie, przywodzenie, nawracanie, odwracanie, obwodzenie.
Więzadła:
- w. kruczo- ramienne,
- ww. obrąbkowo- ramienne.
STAW BIODROWY
Cechy:
Staw prosty,
Staw jednojamowy,
Staw kulisty, panewkowy, wieloosiowy,
Powierzchnie stawowe:
- głowa kości udowej,
- panewka kości miednicznej.
Ruchy:
- jak w stawie ramiennym, ale o mniejszym zakresie.
Więzadła:
- w. biodrowo- udowe,
- w. kulszowo- udowe,
- w. łonowo- udowe,
- w. głowy kości udowej (stabilizuje głowę w panewce),
- warstwa okrężna.
STAW ŁOKCIOWY
Cechy:
Staw złożony z 3 stawów, z których każdy jest innego typu:
I. Staw ramienno- łokciowy:
Staw zawiasowy,
Staw jednoosiowy,
Powierzchnie stawowe:
- bloczek kości ramiennej,
- wcięcie bloczkowe na kości łokciowej.
Ruchy:
- zginanie, prostowanie.
II. Staw ramienno- promieniowy:
Powierzchnie stawowe:
- główka kości ramiennej,
- dołek głowy kości promieniowej.
Staw kulisty, ale raczej ze względu na kształt powierzchni stawowych niż na ruchomość.
Ruchy:
- zginanie, prostowanie, odwracanie, nawracanie
Nie można wykonać ruchów odwodzenia i przywodzenia!!!!!
III. Staw promieniowo- łokciowy bliższy:
Staw obrotowy,
Staw jednoosiowy,
Powierzchnie stawowe:
- wcięcie promieniowe na kości łokciowej,
- obwód stawowy głowy kości promieniowej.
Ruchy:
- odwracanie, nawracanie.
Więzadła stawu łokciowego:
Stawy zawiasowe mają więzadła poboczne!!!
W. poboczne łokciowe,
W. poboczne promieniowe,
W. obrączkowe kości promieniowej.
STAW KOLANOWY
Cechy:
Staw złożony (tworzą go 3 kości),
Staw jednojamowy, ale dwupiętrowy, gdyż wewnątrz stawu znajdują się 2 łąkotki: boczna i przyśrodkowa, które dzielą jamę stawową na 2 piętra ( ale nie na 2 oddzielne jamy).
Powierzchnie stawowe:
- nadkłykcie kości udowej,
- kłykcie kości piszczelowej,
- rzepka.
Staw zawiasowy zmodyfikowany, bądź zawiasowo- obrotowy, gdyż głównymi ruchami wykonywanymi w tym stawie są:
Ruchy:
- zginanie, prostowanie,
- przy lekko zgiętym kolanie możemy wykonywać nieznaczne ruchy obrotowe.
Więzadła:
Związane z rzepką:
- w. rzepki,
- troczki rzepki.
B) Więzadła poboczne:
- w. poboczne piszczelowe,
- w. poboczne strzałkowe.
C) Więzadła krzyżowe:
- w. krzyżowe przednie,
- w. krzyżowe tylne.
D) Więzadła podkolanowe:
- w. podkolanowe skośne,
- w. podkolanowe łukowate.
E) Więzadło poprzeczne kolana ( łączy ze sobą obie łąkotki).
INNE STAWY KOŃCZYNY GÓRNEJ
Staw promieniowo- łokciowy dalszy:
Staw jednoosiowy, obrotowy, sprzężony z bliższym.
!!! Jeżeli stawy działają równocześnie, to nazywamy je sprzężonymi
(np. staw skroniowo- żuchwowy).
Staw promieniowo- nadgarstkowy:
Staw kłykciowy (eliptyczny), dwuosiowy.
Staw śródnadgarstkowy i międzynadgarstkowe:
Staw śródnadgarstkowy łączy szereg bliższy i szereg dalszy kości nadgarstka,
Staw międzynadgarstkowy występuje między poszczególnymi kośćmi nadgarstka, zarówno w obrębie szeregu bliższego jak i dalszego.
Są to stawy płaskie o niewielkiej ruchomości.
Stawy nadgarstkowo- śródręczne:
Łączą dalszy szereg kości nadgarstka z podstawami kości śródręcza.
Są to stawy płaskie z wyjątkiem stawu nadgarstkowo- śródręcznego kciuka, który jest stawem siodełkowym, dwuosiowym.
Stawy śródręczno- paliczkowe:
Stawy kuliste, ale ze względu na kształt powierzchni stawowych, a nie ze względu na ruchomość.
Ruchy: zginanie, prostowanie, odwodzenie, przywodzenie, obwodzenie.
!!!! Nie można wykonać ruchów obrotowych: odwracania i nawracania.
Stawy międzypaliczkowe:
Zawiasowe, jednoosiowe.
INNE STAWY KOŃCZYNY DOLNEJ
Staw skokowy górny:
Powierzchnie stawowe znajdują się na:
- k. piszczelowej,
- k. strzałkowej,
- k. skokowej.
Staw złożony (2 kości),
Staw jednoosiowy
Ruchy: zginanie grzbietowe i podeszwowe stopy.
Są to 2 kostki ( boczna od strzałki, przyśrodkowa od piszczeli) oraz bloczek k. skokowej i dolna powierzchnia stawowa końca dalszego piszczeli.
Staw skokowy dolny (skokowo- piętowo- łódkowy):
Powierzchnie stawowe:
- Na kości piętowej wyróżniamy powierzchnie stawowe skokowe przednią, środkową i tylną. Łączą się one z powierzchniami stawowymi piętowymi na kości skokowej: przednią, środkową i tylną. Oprócz tego łączy się głowa kości skokowej z kością łódkowatą.
Staw złożony,
Staw wieloosiowy,
Staw sprzężony ze stawem skokowym górnym,
Ruchy: zginanie grzbietowe i podeszwowe, supinacja i pronacja, odwodzenie i przywodzenie, obwodzenie.
Staw piętowo- sześcienny
Staw płaski.
Staw poprzeczny stepu:
To tzw. staw Choparta,
Powierzchnie stawowe:
- jest to połączenie stawu skokowo- łódkowego ze stawem piętowo- sześciennym.
Stawy międzystępowe:
To stawy płaskie.
Stawy stępowo- śródstopie:
To stawy płaskie.
Stawy śródstopno- paliczkowe:
Stawy kuliste, ale ze względu na kształt powierzchni stawowych.
!!!! Porównaj ze stawami śródręczno- paliczkowymi.
Stawy międzypaliczkowe:
Stawy zawiasowe,
Stawy jednoosiowe.