| Partia polit.- jest org. społeczną posiadającą wydzieloną strukturę organizacyjną, przywództwo (lidera), określony system wart., program polit., którego głównym celem jest zdobycie, sprawowanie lub utrzymanie władzy w państwie. Funkcje partii : a) WYBORCZA – prowadzą kampanie wyborcze, wyłaniają kandydatów na stanowiska b) RZĄDZENIA – realizacja programu partii w praktyce, obsadzenie najwyższych stanowisk. c) KSZTAŁCENIA OPINI PUBLICZNEJ – partie promują swój program polityczny. Geneza: 1)koterie arystokratyczne (Wigowie, Torysi, Familia); 2) Partie klubowe (Jakubini) 3) Masowe partie polit. . Klasyfikacja partii ze względu na : a) program polityczny – np. partie robotnicze, ekologiczne, etniczne; b) liczbę członków – kadrowe, masowe; c)strukturę organizacyjną – komitetowe, rozwinięte; d) podział władzy – (zde)scentralizowane. Systemy polity. – obejmują legalne działające partie polityczne w Polsce, relacje i zależności między nimi, które realizują ze sobą o władze lub współdziałają w jej realizowaniu. Rodzaje systemów: a)jednopartyjny(mono) – NSDAP, ZSRR, Włochy faszystowskie; b)dwupartyjny – USA, Wielka Brytania; c)wielopartyjny – szanse na zdobycze władzy mają co najmniej trzy partie polityczne >system partii dominującej > system kooperacji partii > system dwublokowy > system rozbicia partyjnego. |
| Rozwój demokracji: a) DEMOKRCJA ANTYCZNA(6-4w.pne)-demokratyczny model ustroju państwa wywodzący się ze starożytnej Grecji(Aten), rządu ludu-Zgromadzenie Ludowe, Rada 500, Trybunał Ludowy, Ostracyzm ; udział brali mężczyźni, bogaci, tylko ateńczycy; b) USTRÓJ REPUBLIKI RZYMSKIEJ (509-27pne)-republika aryst., urzędy państwowe w rękach arystokracji, republika rzymska wspólnotą obywateli działających dla dobra publicznego- konsulowie, cenzorzy, edylowie, trybuł ludowy, kwestorzy – „veto” ; c) WSPÓLNOTY WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKIE – wybór biskupów i diakonów przez członków wspólnoty, równość wszystkich wobec Boga. Organizowanie wspólnot chrześcijańskich na zasadach demokracji ; d) DEMOKRACJA PLEMIENNA – ludy słowiańskie i germańskie – wędrówki, Wiec zbierał wolnych mężczyzn na zgromadzeniach i był podstawą demokracji plemiennej.; e) DEMOKRACJA SZLACHECKA(STANOWA) – podział społeczeństw na stany : szlachta, duchowieństwo, chłopi. – wyłączne prawo szlachty na sprawowanie władzy – ograniczenie władzy króla przez zasadę wolnej; f) DEMOKRACJA BURŻUAZYJNA – trójpodział władzy |
| Zasada suwerenności narodu – została sformułowana przez Jana Jakuba Rosseau w koncepcji umowy społecznej – narób (lub obywatele) jest przedmiotem władzy w państwie tzn. iż sprawuję najwyższą władzę , jest niezależny, podejmuje ostateczne decyzje w sposób bezpośredni lub za pośrednictwem wybranych przedstawicieli. Zasada zachowania praw mniejszości – chroni ona przed dyktaturą większości, a także jest podstawą tolerancji. Zasada podziału i równowagi władz – twórcami tej zasady są Monteskiusz i John Locke. Władza jest podzielona na trzy części na ustawodawczą (sejm i senat), wykonawczą(prezydent, premier, rada ministrów) i sądowniczą (sąd) , są one niezależne od siebie, równe sobie sprawują ją różne organy państwowe. Zasada konstytucjonalizmu – ustrój państwa oparty jest na konstytucji, która jest również podstawowym źródłem prawa, rządy oparte są na obowiązującym prawie. Zasada pluralizmu – jest pojęcie odnoszące się do różnych sfer życia społecznego np. pluralizm ekonomiczny lub polityczny. Pluralizm polityczny oznacza współistnienie w państwie różnych ideologii, form życia politycznego, zapewnia swobodę działania wielu partiom polity. i organizacjom, swobodę działania opozycji-może być (poza)parlamentarna |
| Wartości demokratyczne: a) WOLNOŚĆ – występuje w różnych sferach życia społecznego między innymi jako możliwość wykonywania wyborów, samo realizacji, przemieszczania się, korzystania z wolności obywatelskich, swobodę wyborów pracy; b) RÓWNOŚĆ – zapewnia obywatelom podobne szanse życiowe, równość wobec prawa, równość korzystania z praw obywatelskich; c) SPRAWIEDLIWOŚĆ – różne ugrupowania polityczne traktują to pojęcie według swoich poglądów ; d) PORZĄDEK I EFEKTYWNOŚĆ – jest to ład społeczny w którym duże znaczenie ma przestrzeganie norm prawnych, jest to stan równowagi, spokoju społecznego, jest podstawą prawidłowego funkcjonowania społeczeństwa. Konformizm – jest to postawa dostosowania się do wymogów otoczenia i postepowania zgodnego z uznawanymi norami i wartościami. Jest to ustawa korzystna dla społeczeństwa i państwa, integruje społeczeństwo, powoduje utrzymanie porządku publicznego, występuje pod postacią: po pierwsze LEGALIZMU – polega na przestrzeganiu prawa w związku z przekonaniem, że tak trzeba czynić, po drugie: OPORTUNIZMU – polega na przestrzeganiu reguł, mimo ich nie uznawania z obawy przed sankcjami. Nonkonformizm – postawa krytycznego stosunku jednostki do obywatelskich norm i zasad i przekładania własnego zdania nad opinię otoczenia. Bezpośrednie formy demokracji : referendum, inicjatywa ludowa, weto ludowe, samorządność, recall, plebiscyt, zgromadzenie ludowe. Pośrednie formy demokracji : a) wybory; b) przynależność do organizacji politycznych i społecznych ; c) inicjatywy obywatelskie (komitety) ; d) udział w zgromadzeniach; e) listy otwarte; f) petycje |