Joanna Reczka
EWiP z jęz. angielskim
Gr 2

Temat: Zmiany w stylach życia Polaków

Styl życia – pojęcie wprowadzone do psychologii przez Alfreda Adlera, dotyczy indywidualnego, swoistego charakterystycznego dla danego człowieka sposobu bycia: ogółu motywów, cech zainteresowań, wartości, zachowania, sposobu postrzegania świata i reagowania na niego.

Styl życia jako kategoria
Styl życia wiąże się z przynależnością do określonych grup społecznych, różnicuje się on w zależności od:

• poziomu i typu wykształcenia,

• zamożności,

• rodzaju wykonywanych prac

Wyróżniki stylu życia Polaków (XXI Wieku):

• praca

• rodzina

• czas wolny

• uczestnictwo w kulturze

Tempo życia uległo dużemu przyspieszeniu, rytm życia codziennego wyznaczają praca i rozrywka. Udział w wydarzeniach kulturowych(koncerty, premiery itp.). Nasze życie cechuje przejściowość, zarówno w kontaktach z przedmiotami martwymi jak i z ludźmi. Otaczamy się przedmiotami jednorazowego użytku, które można wyrzucić po wykorzystaniu, nie wytwarza się tu żadna więź, nie przypisuje się tym rzeczom żadnych wartości, są przedmiotami bez znaczenia. Wszystko staje się nietrwałe, modularne, nawet dom można złożyć i przewieźć na inne miejsce. Czas zmienił swój charakter, nie jest już strumieniem płynącym w określonym kierunku, przestał być spójny i ukierunkowany. Przeszłość miesza się z teraźniejszością i przyszłością. Wszystko ma charakter epizodyczny. Czas przyszły jest niepewny i nieokreślony, nie można zaplanować kierunku wydarzeń, nie można zaprojektować własnej wędrówki przez życie jak i ustalić jednego określonego celu. To samo dotyczy przestrzeni. Przestaje ona być znacząca, przestaje wyznaczać "moje miejsce na Ziemi" .Coraz większe obszary miast stają się przestrzeniami bez miejsca. Bez znaczenia i wartości. Nie służące budowaniu tożsamości jednostki.
Współczesny człowiek to homo ludens czyli człowiek zabawy i rozrywki. Dlatego stara się on jak najwięcej czasu wolnego poza pracą przeznaczać na rozrywkę. Promowany obecnie relatywizm moralny sprawia, że rozrywka łączona jest zazwyczaj z konsumpcjonizmem, który polega na używaniu życia, wygodzie oraz przyjemnościach.

Bauman nazywa życie nowoczesne (burzliwe, gdzie uwidaczniają się nowe zjawiska, z którymi należy się zmierzyć) pielgrzymką. W koncepcji kalwinistycznego protestantyzmu cel tej pielgrzymki był dla ludzi ciekawy, ponieważ nikt z żyjących nie dotarł jeszcze do jej kresu, lecz pielgrzymka ta nie mogła zmienić wiele w przeznaczeniu poszczególnych osób, jakie dał im sam Bóg. Max Weber dostrzegł w tym paralelę w stosunku do „nowoczesnej mentalności”, iż nie da się nie poddać ogólnemu nakazowi dążenia do celu tej pielgrzymki – w świeckim rozumieniu nauki Kalwina – człowiek musi przyjąć różne praktyki i zachowania jako swoje, jako nawyki, aby spełnić swe powołanie życiowe, tj. wykorzystać wszystkie wrodzone umiejętności oraz zdolności.
Życie więc polegać ma na dokonywaniu wyborów, przy czym aby przetrwać, należy dobrze orientować się w tym, co jest „konieczne i nieuniknione”.

Bauman pisze także o tym, iż wszystkie zjawiska w życiu są epizodyczne, a człowiek przez to tkwi w ciągłej niekonsekwencji – nie ma bowiem niczego na tyle stabilnego, żeby można być tego absolutnie pewnym. Niekonsekwencja ta determinuje także brak jednej konkretnej tożsamości, co charakterystyczne jest dla ponowoczesnego świata, gdzie wszystko jest płynne, a konieczność przetrwania i utrzymania się na powierzchni sprowadza drugą konieczność – bycia człowiekiem elastycznym, zdolnym do przyjmowania rozmaitych postaw oraz wzorów zachowań.
Podobnie rzecz odnosi się do stosunków pomiędzy ludźmi, gdzie ich tymczasowość jest cechą typową dla realiów naszego życia. Bauman wysnuwa tezę, iż w ponowoczesnym świecie nie ma już miejsca, czasu ani racji bytu pielgrzymka (z jakimś nadrzędnym celem), a po prostu wędrowanie na zasadzie: „gdzie człowieka wiatr poniesie”, bez konkretnie obranego kierunku.

W epoce ponowoczesnej podkreśla się wędrujący charakter natury ludzkiej. Zygmunt Bauman wyróżnia cztery wzorce osobowe współczesnego człowieka, są to:

• spacerowicz,

• włóczęga,

• turysta,

• gracz

Spacerowicz to człowiek żyjący w dużym mieście, który zachowuje własną anonimowość, nie wchodzi w bliskie relacje międzyludzkie, wszystko widzi ale dostrzega tylko powierzchnię, reszta jest niewiedzą, daje pole do popisu własnej wyobraźni, niepełne obrazy może zapełniać i zapewnia własną treścią. Spacerowicz widzi ale sam nie jest widziany. Może dowolnie reżyserować obserwowaną rzeczywistość jednak bez wpływu na losy obserwowanych postaci. To daje mu poczucie wolności bez odpowiedzialności i konsekwencji. Życie spacerowicza to „teatr, gra, zabawa”. Dzisiejszy spacerowicz to posiadający czas i pieniądze konsument, który realizuje się dzięki nabywaniu towarów.

Kolejnym wzorcem jest włóczęga to człowiek, który jest w ciągłym ruchu, permanentnie wędruje z miejsca na miejsce, nie nawiązuje trwałych więzi interpersonalnych. Sprawia to, że włóczęga żyje z dnia na dzień, nie planuje, lecz zmierza do czegoś nieokreślonego, czego nie jest w stanie nazwać. Nie martwi się o to co po sobie pozostawi, nie dba o opinię ludzi, których opuszcza. Żyje intensywnie i do końca, bez skrupułów.

Następny typ to turysta. Turystę od włóczęgi odróżnia to, że podejmuje on wędrówkę z własnego wyboru, a nie przymusu, jego celem jest zdobywanie wrażeń, doświadczeń, poszukuje inności, jednak szynko opuszcza miejsca, które nie spełniają jego oczekiwań. Nie chce przyzwyczajać się do nowych miejsc, nawiązuje przelotne znajomości, dzięki czemu może pozostawać anonimowy, jego podróżowanie stanowi ucieczkę od twardej rzeczywistości, odpowiedzialności, siebie samego. Porównuje napotkane wrażenia i ceni je o ile są one różne od domowych. Dom jest zawsze z nim jako punkt odniesienia do oceny tego, co spotyka; zawsze wraca do domu.

Ostatnim wzorcem wymienionym prze Baumana to gracz. Graczem jest osoba, która zaciera granice rzeczywistości przez grę, w której nie rządzą żadne reguły i zasady, jest w nią wpisane ryzyko. Ważne jest, aby gracz wykazywał się przebiegłością, sprytem by móc zmylić przeciwnika. W grze najważniejsza jest wygrana , nie ma miejsca na sympatię, litość wzajemną pomoc; przeciwnik to potencjalny wróg. Życie człowieka jest grą dlatego, że nigdy nie ma pewności, co stanowi w nim przypadek, a co jest czystą kalkulacją, zatem gracz ma świadomość zysków i strat.
(Dawniej te wzorce istniały choć na marginesie, lecz teraz są dominujące).

Wymienione wzorce mają jedną ważną wspólną cechę, wszystkie polegają na ucieczce od rzeczywistości, ich wykonawcy w jakiś sposób nie godzą się na zastaną sytuację, chcą zyskać nad nią kontrolę lub kreować wedle swego uznania w efekcie akt kreacji i jej wytwór stają się rzeczywistością. Zaciera się granica pomiędzy tym co jest rzeczywiste a tym co z tylko zdaje się być realne.

Te wzory występowały zawsze, tylko kiedyś miały charakter marginalny społecznie i czasowo-przestrzennie, a teraz przybrały współcześnie masowy charakter. Te wzory współwystępują w życiu tego samego człowieka w tych samych momentach życia. Nie trzeba wybierać pomiędzy nimi, mimo iż pewne ich aspekty są wobec siebie sprzeczne.

Szybkie tempo przemian we współczesnym świecie pozwala domniemywać, że style życia ludzi będą permanentnie ulegały przekształceniom, co przemawia ze ciągle aktualnym wymiarem tego zagadnienia. Pokazuje to potrzebę wychowania do przyjmowania wartościowych wzorów zachowań, postaw i kierunków dróg życiowych obranych przez człowieka.

Bibliografia:

Bauman Zygmunt, Ponowoczesne wzory osobowe, Studia socjologiczne 1993, 2
Daszykowska Jadwiga, Rewera Mirosław, Przemiany wartości i stylów życia w ponowoczesności.