SUBSTANCJE POCHODZENIA MINERALNEGO

Kopalina, po przerobie (zmieleniu, przemyciu lub wysuszeniu) stosowana jest do produkcji kosmetyków lub do zabiegów kosmetycznych – to glinka kosmetyczna o działaniu bakteriobójczym, odtruwającym, zabliźniającym i stymulującym funkcje organizmu.

Rodzaje glinek:

• Kaolinowe - kaolin, glinka biała, glinka chińska, bolus alba

• Glinka czerwona

• Glinka żółta

• Glinka zielona

• Ziemia fulerska

• Glinka attapulgite

• Bentonit

• Ziemie barwiące, pigmenty mineralne

• Ziemia odbarwiająca

Kaolin - substancja biała, nierozpuszczalna w wodzie, rozrobiony z małą ilością wody pęcznieje i staje się plastyczny; jest obojętny chemicznie, ma dobre właściwości chłonne i daje się łatwo barwić - dzięki tym właściwościom ma bardzo duże zastosowanie w kosmetyce:

• Składnik wielu pudrów, ze względu na biel, dobrą przyczepność do skóry i właściwości chłonne;

• Jako składnik maseczek i pudrów płynnych - pochłania wodę, pęcznieje

• Używany również do produkcji mydeł i zmywaczy/rozpuszczaczy beztłuszczowych - wykazuje właściwości pieniące

• Używany do wyrobu barwników mineralnych wykorzystywanych w pudrach, szminkach oraz do produkcji pigmentów

Bentonit - zwilżony wodą pęcznieje, przez co zwiększa swoją objętość i przechodzi w galaretowatą masę; roztwory dobrze się pienią, tworząc gęstą, trwałą pianę. Ze względu na swoją galaretowatość jest stosowany do produkcji:

• Kremów

• Mleczek kosmetycznych

• Maseczek

• Okładów leczniczych

• Mydeł

• Pudrów w płynie

Ziemie barwne - to naturalne pigmenty, np. ochra, ugier; nadają one odpowiednią barwę pudrom w proszku, płynie i kamieniu.

Ziemia okrzemkowa - dodatek do proszków i past do zębów.

Talk - minerał barwy białej, żółtej lub zielonej, tłusty w dotyku, daje się łatwo zarysować paznokciem; nie rozpuszcza się w wodzie, ma dobre właściwości chłonne;

• używany jest jako dodatek do pudrów - dodaje im śliskości

• dodatek do szminek, maseczek kosmetycznych, zasypek i płynu do pielęgnowania nóg

Gips palony - stosowany do wyrobu szminek i pudrów w kamieniu.

Pumeks - w handlu występuje w postaci proszku lub kamienia, stosowany jako kamień ścierny.

WĘGLOWODORY

Wazelina - mazista, bezbarwna, nierozpuszczalna w wodzie, barwy od białej do żółtej, używana do wyrobu kremów, emulsji, szminek, brylantyny, maści; stosowana do natłuszczania i masażu.

Parafina - substancja stała półprzezroczysta lub biaława, tłusta w dotyku; używana do wyrobu kredek, szminek, kremów, emulsji, masek parafinowych.

Olej wazelinowy - nierozpuszczalna w wodzie, bezbarwna, oleista ciecz; używa się do wyrobu kremów, olejków do opalania, brylantyny i do odtłuszczania skóry.

Olej parafinowy - bezbarwna, oleista, gęsta ciecz do wyrobu kremów, mleczek, maseczek, olejków do opalania, płynów do włosów.

Zalicza się tu także benzynę apteczną i naftę oraz terpeny i azuleny.

ALKOHOLE

Mentol - stosowany jako substancja zapachowa do past do zębów, płynów do ust, kremów, np. po goleniu; ma zapach mięty, wywołuje na skórze wrażenie chłodu.

Cholesterol - w wodzie trudno rozpuszczalny, składnik lanoliny (tłuszcz owczy), odkłada się w kamieniach żółciowych; otrzymywany jest z rdzenia kręgów zwierzęcych; stosowany jest jako aktywny składnik środków do pielęgnacji włosów, przeciwdziała ich wypadaniu, wpływa na elastyczność; jest ważnym składnikiem błon komórkowych, sebum o cementu międzykomórkowego; wmiękcza skórę, wzmaga wchłanianie wody, nie jełczeje, stabilizuje tłuszcze; jest to jeden z najważniejszych lipidowych składników warstwy rogowej; nawilża skórę, jego brak powoduje suchość i łuszczenie naskórka.

WOSKI

Są to substancje stałe pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego, np. wosk owczy, pszczeli, wosk na skórkach owoców.

Tworzy się także woski syntetyczne o wyglądzie wosków naturalnych. Są one stosowane do produkcji:

• past do butów

• środków nabłyszczających

• kredek

• szminek i błyszczyków

• mleczek

Podwyższają one połysk, przyleganie do skóry oraz trwałość kosmetyków.

Lanolina - wydzielina gruczołów potowo-tłuszczowych owiec, wyodrębniana podczas prania owczej wełny; jest to ciągnąca masa barwy od żółtej do brązowej, nie rozpuszcza się w wodzie - natomiast z wodą gorącą miesza się intensywnie tworząc emulsję typu woda w oleju.

Służy do produkcji:

• kremów

• odżywek

• mleczek

Ma skład zbliżony do sebum, jest bardzo dobrze wchłaniana przez skórę i ma zdolność penetracji i wnika do warstwy ziarnistej. Zmiękcza skórę i tworzy na niej film ochronny. Ma zdolność łączenia się z cementem międzykomórkowym i dlatego działa nawilżająco.

Pochodne lanoliny, np. euceryt otrzymywany przez zmydlenie lanoliny - po oczyszczeniu i połączeniu z wazeliną daje niejełczejącą bazę do kremów i jest składnikiem kremu Nivea.

Olbrot - substancja stała, nierozpuszczalna w wodzie, otrzymywana z tłuszczu wielorybiego, stosowany jako dodatek woskowy do kremów. Kredek i szminek. Należy do najlepszych podłoży kosmetycznych.

SUBSTANCJE ZAPACHOWE

Dzieli się je na olejki zapachowe do wyrobu:

• perfum i wód toaletowych

• kremów, mleczek i emulsji

• pudrów suchych i w płynie

• kredek i szminek

• soli do kąpieli i płynów do kąpieli

• preparatów do włosów i szamponów

• past i płynów do zębów

• lakierów i emalii

Substancje zapachowe są to przeważnie mieszaniny wielu składników:

• składniki podstawowe nadające woń, np kwiatowa, owocowa, korzenna, piżmowa, żywiczna

• substancja podkreślająca zapach lub zmieniająca odcień zapachu

• składniki stabilizujące, utrwalające zapach, tzw. Fiksatory

• rozpuszczalniki

Substancje zapachowe pochodzenia naturalnego:

• olejek miętowy

• olejek anyżowy

• olejek cytrynowy

• olejek różany

• olejek eukaliptusowy

Substancje zapachowe syntetyczne dzieli się na związki o woni:

• różanej

• hiacyntowej

• jaśminowej

• fiołkowej

Substancje zapachowe pochodzenia zwierzęcego:

• ambra - wydzielina kaszalotów

• piżmo - wydzielina gruczołów, np. piżmowców

Obie te substancje mają zdolność utrwalania różnych zapachów i nadają im specyficzny charakter.

BARWNIKI

W kosmetyce stosuje się barwniki:

• mineralne

• organiczne

• syntetyczne

Muszą one być nieszkodliwe dla zdrowia zarówno zewnętrznie jak i wewnętrznie (np. szminki).

Barwniki naturalne (mineralne) - pozyskuje się z surowców pochodzenia roślinnego i zwierzęcego:

• chlorofil - nie rozpuszcza się w wodzie, rozpuszcza się w alkoholu, ma właściwości dezynfekcyjne i barwi preparaty na różne odcienie zielonego; używany do produkcji zielonych korektorów, past do zębów, żeli pod prysznic, mydeł

• karoteny - pomarańczowe barwniki dobrze rozpuszczalne w tłuszczach o olejach; stosowane do barwienia kremów i olejków z prowitaminą A

• szafran - stosowany do produkcji kremów i szminek

• henna - produkt roślinny, łatwo utlenia się na powietrzu, tworząc ciemne barwniki o różnych odcieniach; używana do produkcji farb do włosów

• karmin - czarwony barwnik pochodzenia zwierzęcego; używany do produkcji kredek i szminek

• karmazyn

• purpura tyryjska

Barwniki syntetyczne

• rozpuszczalne w wodzie

• fluorosceina - stosowana do barwienia mydeł glicerynowych, płynów do kąpieli

• eozyna - barwnik czerwony

• rodamina - barwi na kolor od różowego do czerwonego

• nierozpuszczalne w wodzie

• pigmenty

SUBSTANCJE BIOLOGICZNIE CZYNNE

Składnik czynny kosmetyku to substancja, która powoduje występowanie biochemicznych, chemicznych, fizycznych, fizykochemicznych efektów wpływających na fizjologię, funkcjonowanie skóry, błon śluzowych i ich przydatków.

Substancje biologicznie czynne dzieli się na:

• witaminy

• produkty pochodzenia roślinnego

Substancje czynne pochodzenia roślinnego to:

• substancje będące materiałem budulcowym i źródłem energii: cukry, kwasy organiczne, aminokwasy

• substancje będące produktami wtórnej przemiany materii roślin: sterole, terpeny, balsamy, żywice

Alantoina - składnik maści, zasypek z leczeniu trudnogojących się ran; ma działanie kojące, łagodzące podrażnienia. Zastosowanie: z preparatach trądzikowych, płynach do kąpieli, dezodorantach i preparatach do opalania.

Aminokwasy mają działanie nawilżające, wchodzą w skład fazy ciekłej warstwy rogowej zwanej naturalnym czynnkiem nawilżającym - NMF - stanowi on 30% warstwy rogowej (skład: 40% aminokwasy, 40% seryna, 12% alanina, 14% cytryliny i 4-9% treonina).

Cytokiny - czynniki wzrostu wydzielane przez komórki, pełnią bardzo ważną rolę w procesach życiowych komórki, obecne w skórze, odpowiedzialne za syntezę kolagenu, elastyny, odnowę naskórka, procesy starzenia się i obumierania komórek. W preparatach kosmetycznych pełnią funkcję: regenerującą, ujędrniająco-nawilżającą i obronną.

Balsamy - znajdują zastosowanie w lecznictwie, kosmetyce i przemyśle perfumeryjnym. Rozróżnia się:

• balsam peruwiański - działa przeciwzapalnie, ma zapach waniliowy, stosowany jest w kosmetyce do pielęgnowania ciała oraz w przemyśle perfumeryjnym

• balsam tolutański - środek zapachowy i utrwalacz zapachów

• balsam styraksowy - produkcja szminek, pudrów oraz jako utrwalacz zapachów

• balsam kopaima - duże powinowactwo do keratyny włosów, służy do pielęgnacji włosów suchych i zniszczonych

• balsam ladanum - stosowany jako środek zapachowy i jako fiksator

Kwasy owocowe - występują w różnych owocach, warzywach, trzcinie cukrowej i kwaśnym mleku. Mają bardzo korzystny wpływ na skórę, pomagają w usuwaniu warstwy martwych komórek - działanie złuszczające, wygładzające i rozjaśniające.

Ponadto AHA stymulują procesy odnowy skóry, mają działanie nawilżające i są nośnikami innych trudno wchłanialnych składników.

Kwas glikolowy występuje w trzcinie cukrowej, stosowany jest do peelingu, co powoduje odsłonięcie świeżych, niezniszczonych komórek, proces ten powoduje, że skóra jest jędrniejsza, bardziej sprężysta i zdrowsza.

Jakość działania kwasów owocowych zależy od ich stężenia w preparatach do peelingu.

Kwas glikolowy działa najsilniej przy niskim pH i wysokim stężeniu; może powodować podrażnienia i poparzenia na skórze właściwej.

Olejki eteryczne - mają działanie odkażające, przeciwzapalne, poprawiające ukrwienie i uspokajające.

Śluzy - nie są wchłaniane przez skórę, tworzą na powierzchni cienki film ochronny, ściągają i naprężają skórę; działają zmiękczająco, nawilżająco, odświeżająco, łagodzą podrażnienia i wypryski alergiczne, zapobiegają nadmiernej utracie wilgoci przez naskórek; stosowane są do produkcji kremów, mleczek i maseczek.

• produkty pochodzenia zwierzęcego

• hormony - produkowane przez gruczoły dokrewne np. przysadkę, tarczycę; w skórze występuje wiele hormonów sterydowych, które są odpowiedzialne za utrzymanie prawidłowego funkcjonowania skóry i jej przydatków

• embrioblasty - są wyciągiem z komórek embrionów zwierzęcych; pobrany surowiec jest mielony, a następnie rozpuszczany w soli fizjologicznej, taki produkt poddaje się wielokrotnemu zamrażaniu czy promieniowaniu UV, po to by zabić żywe komórki, a pozyskać aminokwasy, sole mineralne i witaminy

• kolagen - podstawowe białko tkanki łącznej, nadaje skórze elastyczność, napięcie i podtrzymuje wyższe warstwy skóry, jest łącznikiem naskórka za skórą właściwą.

Z wiekiem kolagen przestaje pełnić tę funkcję podporową i naskórek pod własnym ciężarem, przygniata tkankę łączną i tworzą się zmarszczki. Żeby odwrócić ten proces należy przywrócić funcje podstawną skóry.

W kosmetyce ma zastosowanie kolagen III, tzw. młody, otrzymywany ze skór młodych zwierząt.

• lanolina

• melatonina - zwana hormonem młodości, w kosmetyce stosowana jest zewnętrznie w postacie kremów, toników czy hydrożeli na noc; łatwo przenika przez naskórek docierając do skóry właściwej i naczyń krwionośnych

• placenta- wyciąg z łożyska zwierząt, zawiera witaminy: A, C, B2, B12, kwas foliowy, biotynę, aminokwasy i enzymy; wzmacnia metabolizm tkankowy, przyspiesza gojenie się ranm przyczynia się do zwiększenia odporności organizmu.

Używana jest w produktach do pielęgnacji skóry odwodnionej i starzejącej się.