Wybuch gazów pożarowych jest możliwy tylko w pewnych określonych warunkach . Musi mianowicie w danym miejscu istnieć źródło wys. temper. , odpowiednie stężenie gazów palnych oraz dostateczna ilość tlenu.
Źródłem wys. temper. Jest sam pożar. W ognisku pożaru mogą tworzyć się gazy palne , które jednak przy prawidłowym przewietrzaniu podczas akcji pożarowej zostają odprowadzone do szybu wydechowego. Od intensywności palenia się i ilości powietrza doprowadzanego do ogniska pożaru zależy ilość tlenu w gazach pożarowych , duże stężenie gdy proces spalania jest b. intensywny, natomiast ilość powietrza doprowadzanego do ogniska pożaru jest niedostateczna do całkowitego spalenia. Stężenie tlenu jest małe , aby mógł zaistnieć ich wybuch.
W czasie gaszenia pożaru wybuch w pierwotnym ognisku pożaru może nastąpić wtedy , gdy gazy pożarowe o dużym stężeniu gazów palnych po wypłynięciu z ogniska pożaru , wskutek zaburzeń normalnych kierunków przepływu powietrza, zostaną wzbogacone w tlen i skierowane do tego ogniska pożaru. Niebezpieczeństwo wybuchu wzrasta , jeśli do gazów pożarowych dopływa powietrze o dużym stężeniu metanu wypływającego ze złoża.
Wybuch w ognisku wtórnym – wtedy gdy gazy pożarowe po wypłynięciu z pierwotnego ogniska pożaru zmieszają się z powietrzem i zetkną się z ogniskiem wtórnym.
Do wybuchu gazów dochodzi gdy,
w sąsiedztwie ogniska pożaru znajdują się :
-zroby
-w stropie są dzwony i wyrwy .
W celu uniknięcia wybuchu gazów pożarowych podczas aktywnego gaszenia pożaru trzeba przestrzegać następujących zasad:
1.Wyznaczyć strefę zagrożenia gazowego części kopalni , której jest możliwe zadymienie . Musi tutaj obowiązywać:
-stosow. św. zamkniętego
- zakaz palenia tytoniu
- wył. spod napięcia urządzeń elektr.
-stosowanie zapór pyłowych i stref opylania.
2. Uniemożliwić powstanie lokalnych nagromadzeń gazów o dużym stężeniu skł. palnych w miejscach takich jak dzwony i wyrwy w stropie , miejsca między tamami śluzowymi.
Zwiększenie intensywności lokalnego przewietrzania tych miejsc przez zastosowanie dysz lub tam płóciennych.
3.Nie wolno dopuścić do zaburzeń w rozpływie powietrza w kopalni.
4. Nie wolno dopuścić do powstania ognisk wtórnych pożaru.
5.stała kontrola skł. chemicznego gazów pożarowych .
Wybuchy podczas budowania tam pożarowych występują najczęściej z przyczyn:
- cofania się prądu głównego
- wskutek odwracania się prądów w otamowanej przestrzeni
- wzmożonego wydzielania się metanu wskutek zmiany rozkładu potencjału aerodynamicznego.
Im większa jest liczba wyrobisk w otamowanym polu , tym większa jest możliwość zaburzeń kierunków prądów w tym polu , również tym większa jest możliwość wybuchu gazów pożarowych w czasie stawiania tam pożarowych. Dlatego tamy pożarowe buduje się w prądach niegrupowych płynących do pól pożarowych. Prawdopodobieństwo wybuchu wzrasta tym bardziej , im intensywniej wydzielają się składniki palne gazów pożarowych w otamowanym polu i im wolniej są wyk. tamy pożarowe . Duże znaczenie ma również kolejność budowania i zamykania tam. W przypadku zagrożenia wybuchowego najpierw buduje się wdechowe tamy pożarowe , a następnie wdechowe tamy pożarowe. Gdy istnieje zagrożenie wybuchu gazów pożarowych lub metanu , wówczas dla zabezpieczenia załogi stosuje się zapory pyłowe między ogniskiem pożaru a tamami pożarowymi, a zwłaszcza bazą ratowniczą .Również konieczne jest stosowanie tymczasowych tam przeciw wybuchowych umożliwiających stosowanie żądanej stabilizacji ilości powietrza. Wtedy to też trzeba zamykać jednocześnie przeciw wybuchowe tamy wydechowe .
Skutecznym środkiem uniknięcia wybuchów podczas budowy tam pożarowych jest podawanie do tamowanego pola dużych ilości gazów obojętnych , w celu zmniejszenia stężenia składników palnych w gazach pożarowych.
Wybuchy gazów pożarowych zdarzają się również po zbudowaniu i zamknięciu tam pożarowych . Czas tworzenia się roztworu wybuchowego w polu pożarowym jest różny , zależnie od intensywności wydzielania się skł. palnych krążenia gazów w polu pożarowym . W polu pożarowym mogą więc występować wybuchy w różnych odstępach czasu od chwili otamowania tego pola. Dlatego do budowy ostatecznych tam pożarowych przystępuje się zwykle po upływie 8 do 24 godz . od chwili zamknięcia tymczasowych tam przeciwwybuchowych.
W celu zachowania prostych kierunków prądów powietrza w sieci wentylacyjnej , wypadkowa depresja lnz w zewnętrznej części , w skład której wchodzi przede wszystkim spiętrzenie wentylatora gł. Przewietrzającego zaognioną część kopalni powinna być możliwie duża ( stosuje się w tym celu duże spiętrzenia wentylatorów ). Zwiększa się w tym celu liczbę obrotów wentylatora , co jest korzystne w profilaktyce zaburzeń kierunków prądów powietrznych w zaognionej kopalni. Jednak grozi wtedy niebezpieczeństwo rozdmuchania ognia , wzmożenie wydzielania metanu ze zrobów w kopalniach metanowych , a także może dojść do skłębienia pyłu węglowego przy dużych prędkościach powietrza , co może być przyczyną wybuchu. Rozdmuchania ognia można uniknąć , jeśli w pobliżu ogniska pożaru zostanie umieszczona tama tymczasowa o znacznym oporze. Zmniejszenie natomiast spiętrzenia wentylatora lub jego zatrzymanie ułatwia odwrócenie prądów w sieci wentylacyjnej , a ponowne skierowanie się do ogniska pożaru dymów zmieszanych z powietrzem może być bezpośrednim powodem wybuchu. Zatrzymanie wentylatora głównego przewietrzającego zaognioną część kopalni jest czynnością b. ryzykowną i nie powinno być stosowane. Nie dotyczy to jednak przypadków pożarów w szybach wdechowych lub w głównych drogach powietrza śwież , kiedy dymy kierują się do miejsc pracy kopalni. W takiej sytuacji konieczne może być nie tylko zatrzymanie wentylatora głównego , ale nawet dokonanie zmiany kierunku działania wentylatora. Pomimo że zwiększenie liczby obrotów wentylatora głównego z jednoczesnym dławieniem prądu głównego przed ogniskiem pożaru jest czynnością korzystną , ale jednak w czasie pożaru najważniejsza jest pewność ruchu wentylatora.