Przedmiot logiki

 

Jak zauważyłeś w poprzednim dziale, na przestrzeni wieków logika zajmowała różne miejsca w systemie nauk. Była uznawana za część filozofii, łączono ją z psychologią, współcześnie jednak najbardziej utożsamia się ją z matematyką i ze względu na swój przedmiot pełni rolę pomocniczą wobec wielu dziedzin naukowych. Czym jednak właściwie jest logika? Ogólnie rzecz ujmując można określić logikę jako naukę o poprawnym myśleniu. Rozwijając nieco to zagadnienie możemy wyróżnić pojęcie logiki w szerokim znaczeniu i w wąskim znaczeniu. Za logikę w wąskim tego słowa znaczeniu uznaje się logikę formalną. Logika w szerokim tego słowa znaczeniu obejmuje obok logiki formalnej także semiotykę i ogólną metodologię nauk. Na potrzeby niniejszego opracowania będziemy posługiwać się pojęciem logiki w szerokim znaczeniu.

Wyjaśnijmy teraz, czym są poszczególne elementy oznaczone na powyższym diagramie.

Logika formalna – jak wspomniałem powyżej, nazywana jest też logiką w ścisłym tego słowa znaczeniu. Logika formalna jest podstawowym działem logiki i zajmuje się analizą związków (w szczególności związku wynikania) zachodzących pomiędzy prawdziwością i fałszywością jakichś zdań ze względu na ich strukturę. Mówiąc prościej, bada strukturę wyrażeń w celu sprawdzenia, czy taka struktura gwarantuje jego poprawność bez względu na wartości zmienne w tej strukturze. Obejmuje takie zagadnienia jak rachunek zdań, rachunek kwantyfikatorów, sylogistyka.

 

Semiotyka – to nauka o znakach, w szczególności znakach językowych (słownych). Obejmuje takie zagadnienia jak wiadomości o języku, podziały i stosunki zakresowe nazw. W ramach semiotyki wyróżnia się trzy kolejne działy: Semantyka – zajmuje się relacjami między językiem a rzeczywistością. Innymi słowy zajmuje się po prostu znaczeniem znaków, głównie słów. Syntaktyka – zajmuje się relacjami zachodzącymi między różnymi znakami językowymi, bada reguły konstruowania zdań. Pragmatyka – zajmuje się relacjami między znakami językowymi, a ich użytkownikami (twórcą znaku i odbiorcą znaku).

 

Ogólna metodologia nauk – zajmuje się metodami stosowanymi w procesie poznawania świata. Słowo „ogólna” wskazuje, że ma zastosowanie we wszystkich naukach, a na pewno w większości. Obejmuje takie zagadnienia jak wnioskowania, definiowanie, klasyfikowanie.