ZASADY PROJEKTOWANIA PROTEZ CZESCIOWYCH

1.dazenie do przenoszenia sil zucia droga ozebnowa – dazenie do podparcia

-zastosowanie cierni i ograniczenie plyty protezy

Podparcie :-zwiększa wydolność żucia/-polepsza stabilizację protezy/-zapobiega uszkodzeniu podłoża/-protezy całkowicie podparte ( ozębnowe ) - fizjologiczne przenoszenie sił żucia, najkorzystniejsze/-protezy ozębnowo-śluzówkowe /-protezy osiadające śluzówkowe – niefizjologiczne przenoszenie sił żucia, tylko częściowo odtwarza wydolnośc żucia i może wywierac patologiczny wpływ na podłoże

2.zastosowanie leczenia kombinowanego(od.boczny-ruchome,odc.przedni-stale)

-protezy stałe:ograniczenie plyty protezy,fizjologiczne przenoszenie sil zucia, zwiekszenie wydolnosci zucia, wieksza estetyka i komfort dla pacjenta,polepszenie stabilizacji, profil chorob przyzebia, prochnicy

3.stosowanie zespolen zebow w bloki oporowe(wskazania: rozchwianie zebow filarowych, w celu wzmocnienia filaru, zla proporcja korzen-korona, przy stosowaniu elementow retencyjnych/przeciw-rozchwianie zebow III ST, resorpcja, zla higiena j.u)

-zalety zespolenia:ochrona podloza protet,wieksza wydolnosc zucia,proteza bardziej osadzona,ograniczenie plyty protezy, lepszy rozklad sil zucia, przeciwdziałanie silom poziomym, zwiekszenie retencji i stabilizacji uzupełnienia protetyczn, unieruchomienie rozchwianych zebow, możliwość ogranicznia plyty

-mosty w odc przednim, korony zespolone, szynowanie za pomocą kompozytu, szynowanie czasowe, klamry zespolone, zespolenia kładkowe

SPOSOBY ZESPALANIA uzębienia :

ze względu na sposób mocowania:

- stałe/- ruchome

ze względu na rodzaj konstrukcji :

1) zespolenie bezposrednie – gdy stałe elementy protez ( np. połączenia kładkowe ) zespalają zęby między sobą a ruchomą częscią uzupenienia odtwarzając brak zębów

2) zespolenie pośrednie – gdy pojedyncze elementy połączone są przez ruchomą częśc uzupełnienia protetycznego ( np. proteza ruchoma zakotwiona przez korony teleskopowe )

ze względu na okres użytkowania uzupeł.protet

- tymczasowe – stosowane przed wykonaniem trwałego uzupełnienia protet. ( wiązania ligaturowe, szyny kompozytowe, płytki i szyny zgryzowe )

- długoczasowe:

a) stałe – korony zespolone, mosty, korony teleskopowe w konstrukcji z protezą ruchomą,zespolenia kładkowe/ b) ruchome – róznego typu szyny

4.wlasciwe rozmieszczenie elementow utrzymujacych i podpierajacych proteze(linia klamrowania-laczy żeby z klamrami, powinna przechodzic przez srodek pola/ linia podparc-obszar ograniczony linia laczaca czesc protezy najbardziej wysuniete obwodowo)

ELEMENTY UTRZYMUJĄCE àklamra – stanowi pewien rodzaj sprężystego metalowego uchwytu, z jednej str obejmującego ząb, a z drugiej trwale przymocowanego do płyty protezy
-zbudowana z 3 części: ramię retencyjne, trzon klamry, ogon [ramię powinno znajdować się w przestrzeni retencyjnej, znajdującej się między największą wypukłością zęba a brzegiem dziąsłowym]
-2 rodzaje: *sztywne (zęby dobrze umiejscowione w zębodole, o prawidłowych kształtach anatom); *elastyczne (ramię retencyjne bliżej dziąsła na pow retencyjnej, trzon jest dłuższy, krótszy ogon; mniejsze właściwości utrzymujące)
-rozmieszczenie elem retencyjnyc: *korzystne (gdy linie lączące końce retencyjne klamer tworzą kwadrat lub trójkąt równoboczny i połączenie protez dzieli ją na dwie równe części); *niekorzystne (przy pojedynczych zębach i wtedy gdy linia klamrowania nie przechodzi przez środek protezy oraz resztkowe uzębienie obok siebie)

ELEMENTY PODPIERAJĄCE à cierń zapewnia podparcie ozębnowe protezy, które umożliwia przenoszenie sił żucia poprzez zęby filarowe na kość. Są to metalowe wypustki oparte na pow zujących zębów filarowych
-podpracie bliskie – kiedy cierń jest umieszczony na pow zęba graniczącego z luką
-podparcie oddalone –kiedy cierń jest umieszczony na zębie graniczącym z luką ale na powierzchni przeciwległej do luki
-podpracie dalekie –kiedy cierń jest umieszczony na drugim lub dalszym zębie od luki

CIERNIE-umieszczone na pow żującej lub brzegu siecznym zeba filarowego; drut półokrągły o sr 1,5 mm; takie doginanie i sytuowanie ciernia aby nacisk przenoszony przez niego na zab filarowy działał rownolegle do jego dlugiej osi a nie na boki; cechy:wlasc rozmieszcz przestrz w luku zeb, sztywne, odp oparcie na zebach filarowych

Rola cierni: Przenosza sily zucia na kosc wyrostka,utzrymuja proteze na zaplanowanym miejscu, utzrymuja stosunki zwarciowe, zapobiegaja osiadaniu protezy

Rodzaje cierni:

1.ze względu na umiejscowienie względem luki:

-bliskie – tylko wtedy gdy luka jest ogranicz, wypus na pow mezjalnej zebow filarowych od str luki

-oddalone- braki nieograniczone, na dystalnej pow zeba od str luki-na zebie filarowym

-dalekie –braki nieograniczone

2.ze względu na lokalizacje podparcia na zebie:

-wysokie-na zebach trzonow i przedtrzonowych, w przejsciu miedzy pow zujaca a pnktem stycznym

-niskie-podparcie umiejscowione na kle lub siekaczach

Ciernie bezpośrednie-na pow zeba zwróconej do luki, pośrednie-w miejscu oddalonym

5.racjonalne uksztaltowanie plyty protezy-można ograniczyc tylko zasieg protezy gornej, protez czesciowych osiadających nie ogran, można je dok gdy: sa ciernie,duzo klamer,inne war spełnione.

Rozległość płyty protezy zależy od: -ilości zębów (im więcej tym mniejsza plyta protezy), -jakości zębów (ST ich rozchwiania), -rozmieszczenia zębów, -obecności zębów przeciwstawnych
Ograniczenie płyty protezy dotyczy protezy górnej, wpływ na ograniczenie ma obecność zębów przeciwstawnych – duże siły żucia powodują niszczenie protezy, ograniczamy przy obecności zz trzonowych (lepsza adaptacja, brak odruchów wymiotnych), gdy ograniczymy płytę od przodu chronimy przyzębie, zapewniamy lepsza wymowę, odciążanie fałdów podniebiennych, ograniczamy gdy wyrostek i guzy szczęki są dobrze rozwinięte. Nie ograniczamy płyty protezy dolnej, powinna obejmowac trójkąty zatrzonowcowe. Mniej ograniczyć jest lepie niż za bardzo.

6.odciazenie podloza sluzowkowo-kostnego( odciążamy: ujscia n podniebiennego, brodawke przysieczna, szew podniebienny, faldy podniebienne, egzostozy kostne, krese zuchw-gnyk)

7.eliminowanie parafunkcji i dysfunkcji

8.wyrownanie plaszczyzny protetycznej i zgryzowej

9.zachowanie szpary spoczynkowej

Podział koron protetycznych:

ze względu na zasięg i objętość:

-korony częściowe/-korony całkowite

ze względu na stosunek do przyzębia:

-korona poddziąsłowa – wnikające w kieszonkę dziąsłową/-korona dodziąsłowa – sięgające do brzegu dziąsła/-korony nadziąsłowe

sposób opracowania zęba filarowego

-korona ze stopniem-ze schodkiem prostym, ze schodkiem prostym ze skośnym ścięciem, schodek zaokrąglony/-korona bez stopnia

ze względu na materiał z jakiego jest wykonana:

a)korona jednolita:-metalowa/-porcelanowa/-akrylowa- tymczasowa/-kompozytowa

b)korony złożone:-metalowo-kompozytowa/-metalowo-ceramiczne/-metalowo-akrylowe

ze względu na sposób wykonania laboratoryjnego:/-lane(metalowe)/-polimeryzowane (akrylowe)/-korony wypalane(porcelanowe)/-korony licowane metal + kompozyt

ze względu na wskazania:-tymczasowe/-lecznicze(przy podnoszeniu zwarcia)/-korony zespalające

-korony ostateczne

inne:-teleskopowe/-z zatrzaskami/-z podparciem dla ciernia

Wycisk jednoczasowy, dwuwarstwowy:

-wykonujemy łyzka standardowa(oklejona plastrem) masa wyciskowa np. silikonowa

-oszlifować ząb i założyć nić retrakcyjną

-rozrabiamy gesta i rzadką mase na plytce lub papierze

-jednocześnie na łyżkę nakładamy masę gęstą a na nią rzadką light

-wyjmujemy nić

- ostrzykujemy zęba masą light

- wprowadzamy bokiem do j,u pacjenta łyżkę z nalożonymi obiema masami , przyciskamy palcami i czekamy az zwiaze,

Wycisk dwuwarstwowy, dwuczasowy:

-oszlifować zęba i nałożyć nić retrakcyjną w kieszonkę dziąsłową

-na łyżkę standardową nakładamy gęstą masę silikonową

- wprowadzamy bokiem do j,u pacjenta łyżkę z nalozona gesta masa , przyciskamy palcami i czekamy az zwiaze

-wyjmujemy łyżkę i wycinamy skalpelem okolice kieszonki dziąsłowej by zrobić miejsce dla rzadkiej- light masy

-wyjmujemy nić z kieszonki i wydmuchujemy z niej ślinę

-na łyżkę na pierwszy wycisk nakładamy masę light

-kikut oszlifowanego zęba ostrzykujemy masą light

-wkładamy łyżke z obiema masami do j.u pacjenta i czekamy aż zwiąże

WYCISK CZYNNOSCIOWY DWUCZASOWY: przy protezach całkowitych

-wykonujemy lyzka standardowa(oklejona plastrem) masa wyciskowa np. silikonowa

-rozrabiamy gesta mase na plytce lub papierze, nastepnie nakładamy gesta mase na łyżkę

-wprowadzamy bokiem do j,u pacjenta łyżkę z nalozona gesta masa , przyciskamy palcami i czekamy az zwiaze, pacjent wykonuje testy czynnościowe Herbsta podczas wiazania masy

-wycinamy obrzeza wycisku oraz szczegoly anatomiczne dla masy rzadkiej po wyciagnieciu lyzki

- nakładamy mase rzadka na I warstwe wycisku

- wkladamy łyżkę do j.u pacjenta , przyciskamy i czekamy az zwiaze

-pacjent w tym czasie ronwiez wykonuje testy czynnościowe

KLAMRY:

-pelnia zasadnicza role w utrzymywaniu protezy na podlozu a nie podpierania

-metalowe, najczęściej doginane ze sprężystego drutu stalowego lub rzadko ze stopu a zlotoplatyn, stalowe, lane, dopinane

-rownik – miejsce największej wypukłości zeba, pod rownikiem jest podcien

-w przypadku protez podpartych wykonuje się klamry lane z cierniami

-w protezach czesciowych plytowych osiadających klamry SA zwykle wykonane z drutu okrągłego stalowego o przekroju 0,7-1mm

-stanowia rodzaj sprężystego metalowego uchwytu, z jednej strony obejmującego zab z drugiej trwale umocowanego w plycie protezy

àklamra jednostronna i obustronna – obejmujaca zab ze strony przedsionk lub przedsion i jezyk

klamra pojedyncza – obejmujaca 1 zab, zespolowa – obejmujaca 2 lub wiecej zebow

klamra pierscieniowa-otaczajaca zab dookoła i punktowa- stykajaca się z bardzo mala pow zeba

-klamry: druciane, blaszane, doginane i lane

-składa się z: ramienia retencyjnego obejmującego zab, ramienia posredniego, uchwytu lub zaczepu klamry, umocowanego na stale w tworzywie protezy zw ogonem klamry- rownolegle do jezykowego lub podniebiennego stoku wyroska zębodołowego

àr.obejmujace może się kontaktowac z zebem płaszczyznowo, liniowo lun punktowo; czesciowo lub całkowicie powinno znajdowac się w przestrzeni retencyjnej, znajdującej się miedzy najwieksza wypukłością zeba a brzegiem dziąsła, ramie to nie może lezec zbyt blisko brzegu dziąsła a jego zakończenie ma być skierowane w str brzegu siecznego czy pow żującej

r.aktywne-powinno mieć zagiety kształt i nie być pokryte tworzywem protezy

-ogon-musi być dobrze umocowany w plycie protezy i mieć kształt umożliwiający jej przemieszczanie

r.retencyjne i pośrednie- powinny dobrze utrzymywac proteze na podlozu i nie działać wyważająco na zab, jest ono tym mniejsze im klamra jest mniej sztywna i nie dziala ze zbyt duza sila na zab podczas przemieszczania się protezy w czasie czynności zucia; klamra musi być sztywno podparta ze str przeciwnej do ramienia sprężynującego inaczej zacznie ono działać przemieszczając zab w kierunku sily dzialania klamry

-klamra sztywna:na zeby stabilne, nierozchwiane o prawidłowych kszt anatom; przeciwwsk: żeby rozchwiane, bez wyraźnego rownika; przebieg: ramie retencyjne tuz pod rownikiem, delikatnie nad pow retencyjna, ramie pośrednie-trzon oparte o sąsiadujący zab, ogon stosunkowo dlugi w płycie protezy, nad wyrostkiem zebodolowym; zastos: wymaga podparcia zeba od str przeciwnej :plyta protezy lub klamra, klamra ta nie powinna okalac zeba-będzie działać jak aparat ortodont.; najczescciej w odc bocznych na zeby rozchwiane dziala wywazajaco

-klamra elastyczna-wskazania:do zebow rozchwianych, niestabilnych o nieprawidlow ksz anatom; ramie retencyjne krotkie, podloze w 1/3 dodziaslowej, dluga czesc posrednia-trzon biegnaca naddziaslowo, krotki ogon/mniejsze właśc. utrzymujace,

rozmieszczenie elem retencyjnych: *korzystne (gdy linie lączące końce retencyjne klamer tworzą kwadrat lub trójkąt równoboczny i połączenie protez dzieli ją na dwie równe części); *niekorzystne (przy pojedynczych zębach i wtedy gdy linia klamrowania nie przechodzi przez środek protezy oraz resztkowe uzębienie obok siebie)

Zasady I-go (i II-go) etapu ustalenia zwarcia centralnego.

Postępowanie kliniczne

dzieli się na 2 etapy:

I.-ustalenie wysokosci zwarcia

-wlasciwe polozenie zuchwy względem szczeki w plaszcyznie poziomej

-pacjent siedzi swobodnie, miesnie układu stomatognatycznego zrelaksowane

-wykreślamy linie Campera od skrawka usznego do skrzydla nosa

-na brodzie, czubku nosa i w okolicy podnosowej wyznaczamy punkty orientacyjne

-wprowadzamy gorny wzornik i sprawdzamy dokładność jego przylegania do podloza oraz stabilizacje

-dolny brzeg walu zwarciowego powinien być widoczny na 1-2mm spod wargi gornej oraz równoległy do linii źrenic

-ksztaltuje się linie boczne, które powinny być rownolegle do linii Ampera przyszyciu plytki Foxa

-podczas korygowania wzronik jest na modelu

-bardzo wazne jest poprawne ukształtowanie powierzchni przedsionkowej, aby utrzymywala we właściwym położeniu wargi i policzki, nie powinny być zbyt napiete, ani zapadnięte – miesnie warg i policzkow działają najlepiej gdy sa podpierane na calej długości

-wprowadzamy dolny wal i kształtujemy tak, aby cala powierzchnia przylegal do gornego

-przystepujemy do pomiarow wysokości zwarcia podzialka milimetrowa

-mierzymy szpare - polozenie spoczynkowe(2-4mm)

-aby otrzymac zwarcie ookludalne zbieramy z dolnego wzornik te 2-3mm

-sprawdzamy ponownie rysy twarzy

II.-przystepujemy do ustalania zuchwy w położeniu centralnym – nawykowe polozenie zwarciowe

-pacjent bezzębny wysywa zuchwe, dlatego pomagamy sobie przez przelykanie sliny, dotkanie koncowka jezyka tylnej granicy wzornika

Aktywne (wykonywane przez samego pacjenta)

1. Przełykanie śliny i zwieranie żuchwy przy końcu tej czynności.

2. Dotykanie koniuszkiem języka do tylnej granicy płyty górnego wzornika.

3. Przywodzenie żuchwy, podczas gdy głowa jest odchylona ku tyłowi.

4. Wielokrotne powtarzanie ruchów zamykania i otwierania ust, prowadzące do zmęczenia mięśni.

Pasywne

1. Zwieranie żuchwy w trakcie uciskania przez lekarza wału zwarciowego dol­nego wzornika w okolicy drugich zębów trzonowych./2. Ucisk ręki lekarza na podbródek skierowany ku tyłowi.

-stosujemy klucze zwarciowe

-wykreślamy linie pomocnicze w kształcie liter X

-wykreślamy linie orientacyjne po ustaleniu zwarcia – linie pomocne dla technika:

Linie pomocnicze : pośrodkowa, zgryzowa przednia, zgryzowa boczna, linie kłów i linia uśmiechu.

Wymagania :

— być właściwie ukształtowane i dokładnie przylegać do modelu roboczego;

— być stabilne zarówno na modelu jak i w ustach;

— nie zaburzać ruchów warg, języka i policzków oraz nie zniekształcać rysów twarzy;

— mieć gładką powierzchnię i zaokrąglone kontury

— być wykonane z materiału trudno odkształcalnego w warunkach jamy ustnej.

-na pow przedsionkowych

— l. środkowa — pionowa kreska w linii pośrodkowej ciała między zębami siecznymi przyśrodkowymi;

kierować się tylko symetrią twarzy

— l. kłów — w kątach ust 2 pionowe kreski - określa szerokość sześciu przednich górnych zębów

— l. uśmiechu - pokazuje szyjki zębów w protezie-zakreśla się pod górną wargą,gdy unosi się podczas uśmiechu.

-umieszczamy wzorniki na modelu i oddajemy do pracowni w celu zamontowania w artykulatorze

Kryteria ustalania zwarcia centralnego metodą anatomofizjologiczną:

Aby wykonac protezy czynnościowe wygodne dla pacjenta należy prawidlowoustalic polozenie zuchwy względem sczeki. Jest to takie polozenie w którym glowy zuchwy zajmuja centralne polozenie w dolach stawowych, a przechodzenie z położenia spoczynkowego do okludalnego odbywa się z wystapieniem minimalnej aktywności mięśniowej.

Zwarcie centralne – inaczej zwane okluzja centralna, wystepuje w momencie koncowego ruchu zawiasowego osi łączącej glowy zuchwy, jaki ma miejsc na zakończenie przywodzenia zychwy do szczeki.

-Fizjologiczne polozenie zuchwy wystepuje kiedy miesnie przywodziciele i odwodziciele sa w stanie minimalnego napiecia.

-Polozenie okludalne zuchwy to takie w którym żeby lub wzorniki zwarciowe sa w centralnym położeniu okludalnym – max kontakty miedzyguzkowe

-Szpara spoczynkowa wystepuje miedzy powierzchniami okludalnymi zębów w czasie kiedy zuchwa jest w położeniu spoczynkowym. Umozliwia ona odpoczynek tkankom podloza i mięśniom. Podwyższenie wysokości zwarcia sprawia trudności w wymowie(stukanie zębów) i meczy miesnie, które sa w stanie napiecia, szybciej zanika podloze kostne.

Przyrządy pomocnicze:

-wzorniki – ustalenie zwarcia centralnego i relacji lukow zebowych do warg, policzkow i jezyka, zakreślamy na nich linie pomocnicze(posrodkowa, zgryzowa przednia, boczna, klow i uśmiechu. Wysokość walu gornego – 20-22mm i dolnego 16mm; szerokość 10mm.

-podzialka milimetrowa – pomiar odległości miedzy określonymi punktami na twarzy

-metalowa plytka(Foxa) – ustalanie równoległości miedzy powierzchnia zgryzowa boczna a linia Ampera oraz zgryzowa przednia a linia zreniczna

-klucze zwarciowe – utrzymuja wzorniki w ustalonym uprzednio polozeniu

-olowek – wykreślanie linii pomocnizych

-nozyk protetyczny

-palnik

-klucz kolorow i lusterko podręczne

etapy

Linie pomocnicze

Dobor sztucznych zębów.

Jest to koncowy etap wizyty na której ustalamy zwarcie centralne. Lekarz musi dobrac kształt, wielkość oraz kolor zębów sztucznych. Dobiera zwykle 6 zebow przednich, reszte dobiera technik. Pomocne sa modele sprzed okresu poekstrakcyjnego lub zdjęcia.

oddajemy do technika

KONTORLA PROBNEJ PROTEZY:

Po otrzymaniu probnej protezy umieszczone w artykulatorze:

1.lekarz sprawdza poprawność ustawienia zebow(ustawienie zebow bocznych na szczycie wyr , usytuowanie linii srodkowej, kontakty zwarciowe) oraz wymodelowanie plyt protez (gładkie brzegi, bez resztek wosku, gipsu)

2.przeplukanie protezy i wprowadzenie do j.,u

3.sprawdzenie zasiegu plyty protezy i jej stabilizacji na podlozu podczas wykonywania testow Herbsta i ewentualna korekta pobrzezy

4.kontrola zasiegu tylnej granicy plyty w okolicy strefy A/H i korekta

5.kontrola wys zwarcia:-fonetyczna-polecamy pacjentowi liczyc , gdy żeby „stukaja”-za wysoko(korekta: usuwamy żeby ze wzornika dolnego wykonujemy na nim wal zwarciowy, powtarzamy etap ustalania ZC); za duza szpara podczas mowy, skrocenie dolnego odc twarzy, pogłębienie fałdów nosowo-wargowych-za nisko(korekta: umieszczamy plytki woskowe miedzy zebami bocznymi polecamy zamknąć usta i przełknąć sline +kontrola odl miedzy orientacyjnymi punktami na powlokach twarzy)

6.przelykanie sliny, dotykanie koncem jezyka tylnej granicy plyty-czy wyst przedwczesne kontakty zwarciowe, właściwe pol zuchwy

7.delikatne przeuwanie zuchwy- sprawdz odtworzenia okluzji

8.kalka lub pasek celuloidowy-dokladnosc kontaktow zebow dolnych i gornych

9.proba lopatkowa-wetkniecie łopatki miedzy żeby trzonowe w okluzji i spr przylegania

KOREKTA:uplastyczniony kesek zwarciowy miedzy żeby boczne, wyjecie protez, wymontowanie jednego z modeli, osadzenie i dopasowanie do kontaktu w artykul,ponowna proba

10.linia kiedzy pośrodkowymi siekaczami zgodna z linia posrodkowa ciala

11.konsultacja wygody i estetyki z pacjentem

ODDANIE PROTEZ:

1.dostosowanie gotowej protezy

2.ocena wszystkich etapow klinicznych i labolator

a)kontrola wykonania labolatoryj

b)kontrola protez z j.u

c)dostoi zwarciowe i artykulacyjne

d)pouczenie pacjenta o higienie i sposobie pielęgnacji

e)wyznaczenie wizyty kontrolnej

Ad.1: cena kształtu plyty, ocena grubosc plyty protezy, ocena jednorodności struktury, ocena wymodelowania plyty protezy:brzegi gładkie, bez resztek wosku, ocena wymodelowania zewn plyty protezy ze szczegół uwzględnieniem szyjek zebowych, ocena wygladu dosluzowkowej pow plyty protezy,sprawdzenie wygladu obrzezy protezy, poprawność ustawienia zebow, ocena kontaktow zwarciowych miedzy zz przeciwstawnymi

2.protezy w plynie dezynfekcyjnymmyjemy pod biezaca woda, wkladamy pacjentowi, wkladamy proteze gorna i spr czy się przyssala, wywazanie;przyleganie przez nacisk na okolice zz bocznych w protezie dolnej; zasieg plyty pr i stabilizacja na podlozu,poddanie testom Herbsta; obrzeza przedsionkowe plyty protezy(czy jest miejsce na wędzidełka); czy linia przebieg miedzy przysrodk zz siecznymi jest zgodna z linia posr ciala

3.wkaldamy obie protezy i spr kontakty zwarciowe; ulozenie zz sztucznych w zwarciu; zapewnienie swobody ruchow poprzednich, poprzednio bocznych i bocznych; uzyskanie odp efektu czynnosciow; kalka 20 mm spr w ZC;sprawdzenie w ruchach;przesuwanei zuchwy do przodu i na boki, przelykanie sliny lub przywodz zuchwy z jednoczesnym dotykaniem koniuszka jezyka do tylnej granicy pr

4.wyjmowanie po każdym posilku i umycie(gdy jest to możliwe);mycie po każdym posilku i na koniec dnia, przechowywanie na sucho;dezynfekcja w chlorheksydynie 15 min, bo przebarwia żeby w Prot; mycie szczotka do zebow o miękkim lub średnim wlosiu, szczoteczkami do paznokci i spec kupionymi w aptekach;pasta do zebow+pasta do protez lub r-r mydla

5.I wizyta: przyzwyczajenie się do pr, wzmożone wydz sliny, nagryzanie policzkow, problemy z gryzieniem, problemy artykulacyjne/II wizytaL kontr zwarciowa, artykulacja, uwagi pacjenta, kontrola

Przygotowanie:

protetyczne-zespolenia zębów, uzyskanie przestrzeni na ciernie i klamry; likwidacja zaburzen zwarcia – szlifowanie korekcyjne – skracanie zebow, przedwczesnych kontaktow, przeszkod zgryzowych, odbudowa powierzchni zwarciowych – wklady naklady korony, zmiana polozenia zuchwy w stosunku do szczeki, szyny zgryzowe – eliminacja

chirurgiczne: przycięcie wędzidełka w.g.d, boczne, języka; ekstrakcje zębów ;usunięcie przerostu brodawczakowatego, usunięcie fragmentów ruchomego wyrostka, resekcja wierzchołka korzenia, usunięcie zębów zatrz, alweoloplastyka, westibuloplastyka,

zachowawcze-wypełnienie ubytk, leczenie endodont, sprawdzenie szczelnosci wypeln, likwidacja nawisów;

periodontologiczne- usunięcie płytki nazębnej i kamienia,eliminacja głębokich kieszonek dziąsłowych, likwidacja węzłów urazowycharafunkcji, protezy adaptacyjne

WYCISKI

*anatomiczne-umożliwiają uzyskanie odbitki tkanek podłoża w spoczynku. Łyżka nie może być zbyt mała gdyż wówczas nie obejmie całego pola protetycznego, ani zbyt duża, gdyż spowoduje odsunięcie tk miękkich pobrzeża, falszując właściwy zasięg przyszłej protezy. Z niego wykonuje się model gipsowy który sluzy do wykonania lyzki indywidualnej,do jego pobrania uzywa się standardowych lyzek wyc metal lyb akrylow, zaokrąglonych,łyżkę standardowa wprowadza się bokiem i tak umiejscawia aby jej uchwyt znajdowal się w linii pośrodkowej ciala

*czynnościowe odbitka tk j.u. stanowiących oparcie dla przyszlej protezy szczeki i zuchwy, w protezach calk baza SA tk miękkie i twarde szcz i zuch, jest to odbitka tk w stanie dynamicznym, uwzglednia przemieszcz się bl.sluzowej w czasie czynności fizjolog;powinien spełniać takie zad jak: zapewniac retencje,stabiliz i utrzymanie protezy na podlozu,estetyke wargom,umożliw Zach zdrowych tk j.u./ mukostatyczne (obejmujące tylko teren pokryty nieruchomą bl sluzową),
mukodynamiczne (teren pokryty również ruchomą bl sluz, w przypadkach znacznego zaniku wyrostka)

Wyciski czynnościowe. Wycisk czynnościowy, zwany roboczym, powinien obejmować dokładnie teren przyszłej protezy, tak aby zapewnić jej maksymalne podparcie, utrzymanie, stabilizację podczas żucia i mowy. Brzegi łyżki należy wstępnie dostosować, przed nałożeniem materiału wyciskowego, w taki sposób, aby przy ruchach czynnościowych warg, policzków i języka nie uległy przemieszczeniu na podłożu. Jako materiału wyciskowego można użyć gipsu, pasty wyciskowej, masy silikonowej. Po stężeniu materiał wyciskowy powinien pokrywać równomierną warstwą powierzchnię łyżki. Pobrzeża wycisku powinny stanowić odwzorowanie sklepienia przedsionka oraz dna przedsionka i JU w czasie czynności, co pozwala uzyskać ich obłe kształty, a nie zaostrzone
Zadania wycisku czynnościowego: *zapewnienie retencji, stabilizacji, *utrzymanie protezy na podłożu, *zapewnienie estetyki wargom, *umożliwienie zachowania zdrowych tkanek JU

WYCISKI DOPEŁNIAJĄCE – umożliwiają uzyskanie odbitki tk podłoża najpełniej odzwierciedlającej stany czynnościowe JU, jakie występują w trakcie użytkowania protez całkowitych. Role indywidualnej łyżki wyciskowej pełni w tych przypadkach proteza, niekiedy specjalnie do tego celu wykonywana. Wskazania:*trudne warunki Anat,*różnice w podat podł prot, *blizny,*zniekształ powypadkowe czy pooperacyjne,*zna zaniki podł wyst po zast protezy natychmiast

wyciski dopełniające-podscielajace: uzyskanie odbitki tk podloza odzwierciedlającej stany czynnościowe j.u jakie wyst w trakcie uzytkownia pr calkow, role indywidualnej lyzki pelni pr jzu uzytkowana, uszczelnienie protez, kt pacjent uzywa, Wskazania: trudne war podloza, roznice w podatności podloza Prot, blizny, zniekształcenia pooperac czy powypadkowe,znaczne zaniki podloza po zastos protez natychmiast. Mat stos:dłuższy okres plastyczn,woski wyc, pasty wyc, masy silikonowe,gutaperka

WYKONANIE WYCISKU WYBIÓRCZO ODCIĄŻAJĄCEGO (wg Kozłowskiego).

Na łyżce indywidualnej przy użyciu pasty wyciskowej. Jest to wycisk częściowo uciskowy. Tutaj osiągamy odciążenie miejsc, które w trakcie żucia nie powinny być nadmiernie uciskane:

-okolica walu podniebiennego

-brodawka przysieczna

-otwory podniebienne większe

Podczas badania określa się okolice podlegające obciążeniu. Pobieramy wycisk anatomiczny wykonujemy model gipsowy. Na tym modelu zakreślamy miejsca odciążenia i pokrywamy cienka warstwa rzadkiego gipsu. Wykonujemy łyżkę indywidualna na tak przygotowanym modelu i pobieramy nią wycisk czynnościowy. Wyjmujemy wycisk i na błonie śluzowej zakreślamy okolice odciążeń. Wprowadzamy ponownie wycisk celu odbicia na jego powierzchni miejsc zakreślonych. Usuwamy z tych miejsc materiał wyciskowy, a łyżkę w tych miejscach perforujemy wiertłem. Na taki wycisk nakładamy pastę wyciskowa i mocno dociskamy.

Wyciski przy uzyciu elastomerow.

Sa to wyciski mukostatyczne lub mukodynamiczne. Łyżkę wyciskowa powleka się klejem dolaczanym do opakowania w celu lepszego utrzymania masy. Starannie miesza się paste z katalizatorem. Sa to zwykle wyciski dwuwarstwowe. Pierwsza wartwa jest b.gesta, druga dopelniajaca ma konsystencje rzadka. W wyciskach ekstensywnych – mukodynamicznych warstwe podstawowa rozprzestrzenia się poza granice łyżki i ksztaltuje czynnościowo pobrzeże. Nastepnie naklada Se warstwe bardzo plynna umozliwiajaca bardzo dokładne odwzorowanie podloza.

Wycisk mukodynamiczny(ekstensywny) przy znacznym zaniku podloza protetycznego w zuchwie.

W przypadkach trudnych z zaniklym i przesuwalnym wyrostkiem zębodołowym z ruchoma blona sluzowa. Przydatny wycisk anatomiczny na drucie. Przy dostosowywaniu łyżki indywidualnej testy Herbsta tylko w ograniczonym zakresie, tzn. przy niepelnym rozwieraniu ust.

-material nakładamy na łyżkę, wprowadzamy ja na podloze a pacjent wykonuje ruchy kształtujące – kilka razy cala czynność

-wycisk po każdorazowym nałożeniu masy powieksza się w miejscach gdzie napiecie tkanek jest najmniejsze, co powoduje jego rozprzestrzenienie, zwiekszenie zasiegu protezy i lepsze utrzymanie.

RETENCJA –jest to opór stawiany podczas zdejmowania protez z podłoża. Dobra retencja ułatwia pacjentowi adaptację do protez i zapewnia psychiczną wygodę, zwłaszcza podczas uśmiechu i mowy. Czynniki sprzyjające retencji:

- adhezja - siła przyciągania miedzy molekułami różnych ciał np. kropla wody między dwoma płytkami utrudnia ich oddzielenie

- kohezja - spójność międzycząsteczkowa między molekułami tego samego materiału np. zachowanie kulistego kształtu kropli wody na powierzchni innego materiału

- napięcie międzycząsteczkowe: inaczej jest to adhezja przez kontakt, są to siły utrzymujące dwa ciała między którymi jest cienka warstwa płynu, siły te działają prostopadle do powierzchni tych ciał

- dokładne przyleganie do tkanek – jest to czynnik biologiczny odnoszący się do ścisłego przylegania do tkanek miękkich podłoża protetycznego, które otrzymujemy dzięki dokładnym technikom wyciskowym

- uszczelnienie brzeżne – czynnik biologiczny polegający na ścisłym kontakcie brzegów protez z podłożem, uzyskujemy to poprzez czynnościowe ukształtowanie pobrzeży oraz przez uszczelnieni tylnej granicy protezy

- kontrola nerwowo –mięśniowa – siły czynnościowe wyzwalane przez pacjenta w czasie użytkowania protezy; czas potrzebny do zrównoważenia sił mięśniowych działających na protezę jest indywidualny dla każdego pacjenta.

- ciśnienie atmosferyczne – czynnik fizyczny ciśnienia hydrostatycznego, jest siła działająca na zewnętrzną stronę protezy

- ciążenie – odnosi się jedynie do protezy dolnej i ma niewielki wpływ na retencje ze względu na mała masę protezy

- siła wklinowania

- siła tarcia – między protezą a podłożem

- klamry retencyjne, zamki, zsuwy zatrzaski, korony teleskopowe – wykorzystuję siłę tarcia między danym elementem a zębem

STABILIZACJA – Jest to opór w stosunku do sił poziomych i rotacyjnych chroniący protezę przed przemieszczeniem przednio-tylnym i bocznym. Stabilizacja zapewnia wygodę użytkowania. Osiąga się ją dzięki:

- właściwemu dostosowaniu protezy do strefy neutralnej

- pozytywne wykorzystanie działających sił w strefie neutralnej – zrównoważenie siły jezyka działającej na zewnątrz i siły warg działających do wewnątrz

- zrównoważeniu okluzji - uzyskanie kontaktów okludalnych w maksymalnej liczbie z.bocznych i trzypunktowego kontaktu żucia ( podczas ruchów bocznych żuchwy zachowanie kontaktu miedzy stroną pracująca i balansującą )

- ustawieniu zębów na szczycie wyrostka

- pozostawieniu niewielkiej szczeliny między siekaczami (rozkontaktowaniu siekaczy)

POSTĘPOWANIE POD WKŁAD KK:

Wywiad i badanie kliniczne.

Opracowanie powierzchni nośnej korzenia (kamienie diamentowe o kształcie walca i

tarczy na turbinie). W zębach górnych przednich i bocznych ze względów estetycznych powierzchnie przedsionkowa opracowujemy skośnie w kierunku dziąsła (wchodzi pod dziąsło), podniebienne zaś prostopadle do osi zęba. Granica miedzy nimi wypada w środku kanału korzeniowego. W reszcie zębów prostopadle. Wskazane jest opracowanie korony ze stopniem pod wkład, aby: zwiększyć retencję, poprawić proporcje części koronowej do korzeniowej oraz zmniejszyć niebezpieczeństwo rozłamania się korzenia.

Opracowanie kanału korzeniowego. Aby zwiększyć powierzchnie przylegania i lepiej rozłożyć przenoszone siły powinno się opracować kanał w kształcie teleskopu. Dopuszczalne jest opracowanie zbieżne, ale z tępym zakończeniem. Przekrój kanału powinien być owalny – zapobiega przemieszczeniom rotacyjnym wkładu oraz powinien mieć wykonane stopnie przeciwdziałające silom pionowym. Kanał opracowujemy w przypadku gutaperki udrażniaczami i poszerzaczami, a gdy jest wypełniony cementem i wiertłami różyczkowymi i szczelinowymi. Idziemy za jasnym punktem w korzeniu i zawsze kontrola ze zdjęciem RTG. Końcowego opracowania dokonujemy szczelinowcami o płaskim zakończeniu.

Modelujemy wkład metoda bezpośrednią lub pośrednią.

Metoda bezpośrednia – przestrzykujemy kanał wodą w celu izolacji i wprowadzamy uplastyczniony wosk, dociskamy upychadłem, następnie uzupełniamy bryłą uplastycznionego wosku, której część wnika do kanału a z reszty formuje się część koronową. Pacjent zwiera zęby – wolna przestrzeń powinna wynosić od 0,6-1,5mm w zależności od grubości korony. Należy uważać na zachowanie odpowiedniej szerokości schodka (korona lana 0,6, korony złożone 1,3mm). Końcowa czynność polega na wprowadzeniu do kanału przez cały wkład rozgrzanego kawałka drutu, aby docisnąć wkład do ścian kanału, polaczenia dwóch elementów w jedna całość, stworzenia uchwytu, którego część będzie służyła potem do utworzenia kanału odlewowego. Innym sposobem jest użycie szybkopolimeru lub kształtek z akrylu. Kształtki odpowiednio doszlifowujemy i potem wkładamy do kanału z warstwa wosku lepkiego i modelowego. Wyjmujemy gotowa odbitkę.

Metoda pośrednia – w metodzie tej większa część pracy należy do technika, lekarz pobiera wycisk, kęsek zwarciowy i wycisk zębów przeciwstawnych. W latach ubiegłych wykonywano wycisk korzenia masa termoplastyczna lub silikonowa w pierścieniu i następnie wycisk sytuacyjny gipsem. Pierścień odgrywał role, jak nic retrakcyjna.

Aktualnie wyciski wykonuje się masami elastycznymi

2 metodami:

Dwuetapowa dwuwarstwowa – wkładamy nic retrakcyjną do kieszonki, do kanału korzenia dostosowuje się pałeczkę z drutu o średnicy mniejszej niż kanału i wysokości krótszej niż wysokość zębów sąsiednich. Pobieramy następnie wycisk masą o większej prężności, np. Optosil. Wyjmujemy nic retrakcyjną. Wprowadzamy masę o mniejszej prężności do kanału, na żeby sąsiednie i do wnętrza pierwszej warstwy wycisku. Wkładamy łyżkę do jamy ustnej.

Jednoetapowy dwuwarstwowy – lekarz usuwa nici retrakcyjne. Wprowadzamy do kanału korzenia masę o niskiej prężności, wprowadzamy pałeczkę, ostrzykujemy powierzchnie nośną oraz żeby sąsiednie. Wprowadzamy łyżkę z masa o wysokiej prężności.

+ kęsek i wycisk zębów przeciwstawnych i kolor

Sprawdzenie poprawności wykonania i cementowanie wkłady koronowo-korzeniowego:

- przyleganie do ścian ubytku

- gładkość przejścia metalowej podbudowy w powierzchnię zęba

- położenie części koronowej w stosunku do zębów sąsiednich i przeciwstawnych

GŁÓWNE ZASADY szlifowania:

I.Oszczędne opracowanie powierzchni zęba

1.równoległość ścian kikuta 3-80

2.utworzenie szpary m zwarciowej

3.powierzchnia preparacji bez podcieni szlifujemy najpierw pow. styczne,pozniej zujaca,pozniej boczne zeba

II.Uzyskanie retencji i stabilizacji
retencji – długie ściany , duża powierzchnia ścian, równoległość ścian
stabilizacja – kształt owalny i rowki podłużne zapobiega przemieszczeniom

III.Zabezpieczenie wytrzymałości mechanicznej
Odpowiednia il. miejsca na odp. materiał najmniej dla metalowych koron najwięcej dla teleskopowych

IV.Zintegrowanie brzegów korony z zębem
Gładkie przejście korony w tk. zęba oraz dokładnie przyleganie brzegów

Zasady

1.Szlifujemy turbina lub kątnica szybkoobrotowa (lepsza bo nie zwalnia-nie przegrzewa)

2.Wiertła diamentowe, ostre, sterylne

3.ruchy posuwiste

4.chłodznie wodne

5.Umiarkowany ucisk

6.uwazamy na przyczep nabłonkowy

7. po szlifowaniu zab zabezp. prep. CaOH i korony tymcz.

8.Zeby żywe w znieczuleniu

9.gdy zranione dziąsło czekamy do wygojenia z wyciskiem

10.Ostroznie z dmuchawka

11.pluczemy sola w temp ciała

Powikłania przy opracowywania zębów pod korony:

- termiczne uszkodzenia miazgi

- nadmierne oszlifowanie zęba – uszkodzenie miazgi

- uszkodzenie zębów sąsiednich – brak separatorów

- uszkodzenia przyzębia

- uszkodzenia tkanek miękkich

- połknięcie lub zaaspirowanie kamienia lub wiertła

CZYNNIKI JATROGENNE I ICH WPŁYW NA WYNIK LECZENIA KORONAMI PROTETYCZNYMI.

a)podrażnienie termiczne miazgi- na skutek pracy turbiną bez przerw i chłodzenia, używania nadmiernych obrotów wiertarki lub tępych wierteł. Podrażnienie termiczne powoduje przekrwienie miazgi, które może przechodzić w jej stan zapalny-bóle, następnie dochodzi do jej martwicy, ząb trzeba wówczas przeleczyć kanałowo. jeśli dojdzie do tego po zacementowaniu korony trzeba będzie ją zdjąć lub trepanować ząb przez koronę-zniszczenie uzupełnienia protetycznego. Podrażnienia termiczne i związane z nimi zmiany w miazdze powstają również pod wpływem bodźców termicznych z pokarmów lub powietrza przy niezabezpieczeniu zębiny po oszlifowaniu korony (dlatego stosuje się preparaty zamykające kanaliki zębinowe-Tubulitec i korony tymczasowe).

b)nieprawidłowe opracowanie zęba (nadmierne oszlifowanie lub nieprawidłowy kształt kikuta po oszlifowaniu)- nadmierne oszlifowanie nie zapewnia odpowiedniej grubości warstwy zębiny między miazgą i koroną protetyczną więc nie ma dostatecznej ochrony miazgi przed czynnikami drażniącymi-mogą również powstawać zapalenia i martwice. Nieprawidłowy kształt kikuta po oszlifowaniu nie zapewnia odpowiedniego jednego toru wprowadzania korony na podłoże ,mogą być możliwe jej przemieszczenia na podłożu, co powoduje nieprawidłowe przenoszenie sił żucia prowadząc do odcementowywania się korony, braku szczelności brzeżnej, przeciążeń aparatu zawieszeniowego zęba.

c)uszkodzenie przyzębia brzeżnego podczas szlifowania-może skutkować brakiem odpowiedniej preparacji brzeżnej (stopień),złym przyleganiem korony w okolicy przyzębia brzeżnego, niedokładnym odwzorowaniem tej okolicy na wycisku= niedokładne wykonanie korony.

d)nieodpowiedni stopień preparacji – może prowadzić do uszkadzania przyzębia brzeżnego podczas żucia, braku integracji brzegu korony z zębem (miejsca retencyjne dla płytki i kamienia- dochodzi do zapaleń i zaników przyzębia), nieodpowiedni stopień do typu korony lub niedokładnie opracowany może powodować pęknięcie korony np.: pełnoceramicznej w czasie aktu żucia i pogarsza estetykę uzupełnienia

e)brak korony tymczasowej – pozostawienie nieosłoniętej „rany zębinowej”-zapalenia miazgi w wyniku działania czynników termicznych i bakteryjnych. Niezabezpieczenie kikuta koroną może prowadzić też do jego przemieszczeń (w kierunku zębów sąsiednich lub przeciwsta) i zmian w dziąśle.

f)niezabezpieczenie zębiny po oszlifowaniu- drażnienie miazgi-opisane przy poprzednich punktach

g)nieprawidłowe ukształtowanie ścian korony- nadmierne wypukłości są miejscami retencyjnymi dla resztek pokarmowych i płytki bakteryjnej, zbyt małe wypukłości powodują urażanie przyzębia brzeżnego przez pokarmy podczas żucia.Obie sytuacje prowadzą do uszkodzenia przyzębia brzeżnego. Nieodpowiedni kontur korony utrudnia samooczyszczanie przez ślinę, policzki i język.

h)nieprawidłowo ukształtowana powierzchnia żucia- może prowadzić do niedociążenia (przy zbyt zredukowanej pow. Żucia) lub przeciążenia (przy zbyt aktywnej pow. żucia o wyraźnie zaznaczonych guzkach, zbyt wysokiej koronie) – powoduje to powstawanie zapaleń miazgi(przewlekłych lub ostrych) i przyzębia, w efekcie może dojść do utraty zęba

brak lub nadmiernie rozbudowane punkty styczne – brak ochrony brodawki między zębowej(brak punktów stycznych) lub stworzenie miejsc retencyjnych dla resztek

6 warunków jakie musza spełniać przesla:

- dokładna i subtelna adaptacja do grzbietu wyrostka zębodołowego

- kontakt na policzkowej części wyrostka

- bardzo staranne wypolerowanie

- brak ostrych brzegów

- właściwy kształt strony dosluzowej

- właściwa długość, szerokość i kształt

ROLA PROFILAKTYKI w leczeniu protetycznym

Właściwie przeprowadzone leczenie i rehabilitacja prot., polegające na odbudowie braków uzębienia i zapewnieniu prawidłowej czynności narządu żucia, zapobiega również zaburzeniom całego ukł. stomatognatycznego i poszczególnych jego części. Prawidłowo wykonane uzup prot jest nie tylko czynnikiem leczniczym, ale również zapobiegającym schorzeniom, jakie mogą powstać w trakcie jego użytkowania ( zgryz urazowy, próchnica,

periodontopatie, chor bł śluzowej, uszkodzenie miazgi)

Klasyfikacja Supplego

Typ I – podloze idealne, wyrostki zębodołowe i guzy sczeki dobrzez ukształtowane. Sklepienie podniebienia bardzo wysokie. Blona sluzowa twarda i nieprzesuwalna. Przyczepy miesni i fałdów daleko od grzbietu.

Typ II – podloze zanikle, twarde. Wyrostki zębodołowe zanikli. Sklepienie podniebienia twardego niezbyt wysokie. W szczece widoczny wal podniebienny, w żuchwie kresa zuchwowo-gnykowa. Blona sluzowa cienka, twarda, zbita. Przyczepy blisko grzbietu wyrostka.

Typ III – podloze zanikle miękkie. Wyrostki zębodołowe zanikli lub dobrze ukształtowane. Sklepienie podniebienia mniej lub bardziej wysokie. Blona sluzowa o roznej spoistości i podatności na ucisk.

Typ IV – podloze zanikle rozwiezie. Podloze kostne silnie zanikli, pokryte cienka, wiotka blona sluzowa o dużej przesuwalności. W szczece wrostki z ruchomym dziąsłem i ruchomymi guzami szczeki. W żuchwie czesc zębodołowa plaska.

POSTĘPOWANIE KLINICZNE
Wizyta I: Zbieranie wywiadu, badanie pacjenta, planowanie toku leczenia, wyciski diagnostyczne, zakreślenie granic łyżki indywidualnej
Na modelach uzyskanych z wycisków diagnostycznych technik wykonuje łyżki indywidualne

Wizyta II: Dostosowanie łyżek indywidualnych, pobranie wycisków czynnościowych
Na modelach roboczych technik wykonuje wzorniki zwarciowe

Wizyta III: Za pomocą wzorników zwarciowych lekarz ustala centralne zwarcie. Dobór wielkości, koloru i kształtu zębów sztucznych.
Technik korzystający z informacji uzyskanych od lekarza montuje modele z wzornikami w artykulatorze, ustawia zęby i modeluje kształt przyszłej protezy.

Wizyta IV: Lekarz przeprowadza kontrolę próbnych protez i przeprowadza ewentualne, niezbędne korekty/Technik wykonuje gotowe protezy akrylowe

Wizyta V: Lekarz oddaje pacjentowi gotowe protezy do użytkowania, dostosowując je w miarę potrzeby, oraz przekazuje niezbędne informacje dotyczące ich użytkowania

Wizyta VI i następne: Zwane kontrolnymi, w czasie których lekarz dokonuje niezbędnych korekt i ułatwia pacjentowi zaadaptowanie się do protezy całkowitej

OGÓLNE ZASADY USTAWIANIA ZĘBÓW W PROTEZACH

Wykonuje to technik. W protezie inaczej niż w jamie ustnej nacisk nie jest wywierany na pojedynczy ząb lecz ząb ten jest ściśle połączony z całym łukiem i płytą protezy. Różnice miedzy uzębieniem naturalnym a sztucznym:

-utrzymywane przez tkanki przyzębia

-mogą reagować niezależnie, każdy osobno, mogą się przemieszczać

-zaburzenia zwarcia nie powodują takich drastycznych działań ujemnych

-siły inne od pionowych są dobrze znoszone

-nagryzanie zębów siecznych nie ma wpływu na resztę łuku

-drugi ząb trzonowy jest korzystny do rozcierania pokarmów, w protezie powoduje przemieszczenie

-dwustronne zrównoważenie jest rzadko spotykane (3 punktowy kontakt żucia)

-kontrola czynności przez układ mięśniowy

W protezie całkowitej nie ustawiamy więcej niż 14 zębów, brak jest 3 zębów trzonowych. Czasami można zmniejszyć liczbę do 12 zębów. W zgryzie prawidłowym łuk górny ma kształt elipsy, a dolny paraboli. Żeby górne pokrywają od strony przedsionkowej część zębów dolnych i każdy ząb powinien kontaktować z dwoma zębami przeciwstawnymi, z wyjątkiem dolnych przyśrodkowych siekaczy oraz drugich górnych trzonowców. Żeby boczne powinny być ustawione na środku grzbietu wyrostka zębodołowego. Ze względów estetycznych zęby przednie trzeba niekiedy ustawić poza grzbietem wyrostka. Wskazane jest ustawianie zębów z pewnymi odchyleniami, nie idealnie prostych.

W metodzie artykulacyjnej ustawia się zęby o kształtach anatomicznych, gdzie układ powierzchni żujących i siecznych w trakcie żucia powinien zapewnić zrównoważoną okluzję i artykulację.

W metodzie statycznej ustawiamy żeby bezguzkowe i płaskoguzkowe kontaktujące z płytą sferyczna, co umożliwia wykonywanie ruchów żujących bez wyważania protezy.

Uszczelnienie tylnej granicy protezy całkowitej górnej ma na celu:
-sprawia że siły poziome i skośne nie będą pozbawiały protezy utrzymania/-uszczelnia przepływ powietrza miedzy protezą i tkankami/-zapobiega przedostawaniu się resztek pokarmowych pod plytę/-zmniejsza odruch wymiotny/-poprawia samopoczucie pacjenta/-jest niezbędne bo podczas polimeryzacji na skutek skurczu powst szczelina miedzy płytą pr a podł
Określenie przestrzeni na tylnej granicy podniebienia twardego podlegającego uszczelnieniu można dokonac następującymi sposobami:
-met. Fonetyczna - pacjent ma wymawiać litery A i H – podniebienie miękkie unosi się i opada tworząc granice między podniebieniem twardym i miękkim
-met laryngologiczna – zaciskanie nozdrzy pacjenta i kazanie mu wydmuchiwac powietrze przez nos – obniża się podniebienie miękkie i uwidacznia granica
-met dotykowa – kuleczką obmacuje się podniebienie dostrzegając granicę

Głowna metoda uszczelniania – przez podskrobanie modelu roboczego
Nożykiem protetycznym robi się uszczelnienie o kształcie klina podstawą zwróconego ku tyłowi; podstawa ta jest cieńsza w linii pośrodkowej, a grubsza w okolicy stoków podniebiennych

Odciążenia – mają na celu oszczędzenie miejsc mało podatnych i wrażliwych na ucisk.

Odpowiednie stosowanie odciążeń pozwala na planowe rozkładanie sił żucia, przenoszonych przez płytę protezy na poszczególne części podloża

Miejsca które się odciąża: - wał podniebienny, -ostre brzegi zębodołu powstałe po usunięciu zz, -linia skośna wew i zew w żuchwie, -kresa żuchwowo-gnykowa, -otwór bródkowy, -przerośnięta brodawka przysieczna, -otwory podniebienne większe, -grzebien koguci

Metoda – pogrubianie modelu roboczego w miejscach wymagających odciążenia (wykonywane w laboratorium na etapie puszkowania; lekarz na wizycie z kontrolą próbnej protezy zakreśla zasięg odciążenia na modelu roboczym i podaje cyframi liczbę listków folii jaka powinna być później nalepiona na te miejsca

ODCIAŻENIE PLYTY PROTEZY

Plyte można ograniczyc po uprzedniej analizie: podloza kostnego, stanu tk miękkich, ilości, jakości i rozmieszczenia uzebienia resztkowego

Mozliwosc ograniczenia plyty zalezy od:

-ksztaltu podniebienia-tylko podniebienie srednio wysklepione,kształtu wyrostka zębodołowego-dobrze zachowane, wysokie, rownolegle/ kształtu guzow szczeki, podatności tk miękkich, rodzaju zebow przeciwstawnych, właściwego przygotowania jamy ustnej do protezowania

Warunki ograniczenia plyty protezy w odcinku przednim:

-braki skrzydlowe, dobrze zachowane guzy szczeki i wyr zębodołowy, niewyczuwalny szew podniebienny, blona sluz sprezysta, odporna na ucisk, obecność zebow w odc przednim, podniebienie twarde sredniowysklepione

Zalety ograniczenia plyty w odc przednim:

-poprawa wymowy, wieksza przestrzen dla jezyka, lepsze czucie smaku, wzrost pow rozcierania kesa pokarmowego, przeciwdziałania stomatopatiom, ochrona przyzebia-odciazenie brodawki podniebiennej, przyspieszona adaptacja do uzupełnienia protetyczn.

Warunki ograniczenia plyty protezy w odcinku tylnym:

Braki w odc przednim, dobrze wysklepione podloze z niewyczuwalnym szwem podnieb, dobrze wykształć wyr zębodół i guzy szczeki,sprezysta bl sluzowa

Zalety ograniczenia plyty w odc tylnym:

-zmniejszenie odruchu wymiotnego, szybsza adaptacja do uzup.prot., lepsze odczuwanie smaku, temp spozywanych pokarmow, odciazenie ujscia nerwu podniebiennego

Naprawa pękniętej płyty prot- sprawdzenie przyczyny pęknięcia, jeżeli pęknięcie w linii pośrodkowej podczas jedzenia – lekarz sprawdza prawidłowość odciążenia wału podniebiennego oraz warunki zwarciowe(już po naprawieniu)naprawa: tworzywo akrylowe szybko polimeryzujące w kąpieli wodnej pod ciśnieniem

Złamanie płyty protezy-proteza złamana w więcej niż 2 miejscach – nie naprawiamy; 1) kontrola wzajemnego przylegania powierzchni złamania (pacjenci często użytkują protezę jeszcze jakiś czas po złamaniu, ścierają brzegi złamania pilnikiem, przez co proteza nie nadaje się do naprawy) 2) odłamy protezy łączy się lepkim woskiem, trwałość wstępnego połączenia należy wzmocnić przez zastosow drucików lub drewnianych pałeczek przyklejonych woskiem do pow łuku zębowego 3) spłukanie protezy zimną wodą, wypełnienie gipsem dośluzowej cz. Protezy, ukształtowanie podstawy modelu 4) po utwardzeniu gipsu zdejmuje się protezę z modelu, którego pow. Powleka się izolatorem algin 5) za pomoca kamieni karborundowych lub metal frezów poszerza się linię złamania do ok. 2mm, brzegi odłamów opracowuje się skośnie 30stop, brzegi szorstkie, odtlusczone6)opracowane miejsce wypełnia się szybkopolimeryzuj ciastem akrylowym, pokrywa się folią celofanową i uciska się opuszką palca7) polimeryzacja w puszczce do polimeryzacji szybkopolimerem pod ciśneiniem 2-3 atmosfer, w roztw NaCl (wprowadza się tam naprawianą protezę na modelu), po zamknięciu naczynie wkłada się pod prasę i uciska, by uzyskac odpowiednie ciśnienie 8)opracowanie naprawianej protezy i oddanie pacje

Dostawienie zęba, który wypadł-dostosowanie zęba do zagłębienia w protezie, oczyszczenie mechaniczne zęba i zaglębienia w protezie, wprowadzenie do zagłębienia niewielkiej ilości niezbyt gęstego ciasta akrylowego, wprowadzenie zęba do zagłębienia i dociśnięcie, po utwardzeniu, usunięcie nadmiarów polimeru, wygładzenie i polerowanie protezy

Dostawienie brakującego zęba- pobranie kęska zwarciowego w okolicy usuniętego zęba(uplastyczniony wałek woskowy, wprowadza się do j.u w której jest proteza, wosk obejmuje brakujący ząb i dwa sąsiednie, pacjent zwiera zęby w okluzji centralnej), kęsek umieszcza się w zimnej wodzie, pobiera się wycisk wraz z protezą oraz wycisk zębów przeciwst,dobór koloru zęba: gdy znajduję się w odc przednim a proteza odbudowuje braki skrzydlowe, wszystko jest wysłane do pracowni, technik przy użyciu akrylu szybkopolimeryzującego dostawia ząb do protezy, przy oddaniu sprawdzamy protezę w zwarciu centralnym,likwidujemy ewentualne przeszkody zgryzowe, zeszlifowując go frezem, następnie polerujemy gumką

Dostawienie klamry-wycisk wraz z protezą, wysłanie wycisku do pracowni, instrukcja: na który ząb klamra i jaki powinien być jej przebieg, laboratorium: model, rysuje się ołówkiem przebieg klamry, dogina się ją z drutu lub modeluje się ją z wosku i odlewa z wybranego stopu, z płyty w miejscu przyszlej klamry wycina się akryl ze pomoca frezu, nakłada się ciasto w wycięte zagłębienie w płycie protezy, na warstwie ciasta układa się klamrę zgodnie z jej zarysowanym przebiegiem, jedną ręką dociska się klamrę drugą dokłada się ciasto, po wypełnieniu z pewnym nadmiarem ciasto dociska się opuszką izolowaną zwilnżonym celofanem.polimeryzacja w puszcze do szybkopolimeru, po utwardzeniu usunięcię nadmiaru polimeru, wygładzenie i polerowanie protezy, oddanie lekarzowi, włożenie protezy do j.u. pacj: sprawdzamy czy klamra utrzymuję protezę na podłożu

Podścielenie protez- warunki do podścielenia:1. błona śluz j.u. zdrowa, gładka, bez uszkodzeń, fałdów,2. wysokość zwarcia prawidłowa, lub nieco obniżona, powierzchnie zwarciowe zębów sztucznych o prawidł kont okludalnych 3. płyta protezy pokrywa zasięgiem cały obszar pola protetycznego 4. estetyka, wymowa w protezie są akceptowane przez pacjenta i lekarza5.pacjent dostosował się do protezy, brak parafunkcji

Wskazania: 1) protezy natychmiastowe od 6 tyg do 6mies od wprowadzenia ich do j.u. 2) zaniki wyrostka uniemożliw normalne użytkowanie protezy

3)niewydolność biologiczna podłoża,wyrostek i podn. Pokryte cieńką, zbitą,niepodatną bł. Śluzową 4)obecność ostrych wyniosłości kostnych, których nie można korygować chirurg 5) dolegliwości w miejscach ujść nerwów 6) ogolnie zły stan zdrowia pacjenta – nie można wykonac nowej protezy 7)ekonomia

Przeciwskazania: 1)nadmierna resorpcja podłoża kostnego 2) niezdrowe tk. J.u. 3)schorzenia stawu skroniowo-żuchw 4)nieprawidł relacja protezy w stosunku szczeka – żuchwa 5) brak estetyki protezy 6)Kolbowate wyrostki zębodołowe

24h-3 dni nie użytkować protez przed wizyta, masaże błony śl

Metoda bezpośrednia:uzupełnienie w j.u. wewnętrznej strony protezy szybko polimeryzującym akrylem; niewielkie zaniki wyrostka zębodołow, drobne niedokł w przylegan płyty protezy,nie wymaga pozbawienia pacjenta protezy na okres 1-3dni,

1) podścielenie protezy pastą o małej prężności (np. pasta wyciskowa)sprawdza się czy materiał podścielający nie zmienił war oklud oraz czy płyta protezy dobrze przylega, po silnym zwarciu zębów materiał podścielający będzie zalegał tam gdzie są zaniki, zakreśla się te miejsca ołówkiem 2) usunięcie pasty, zeszlifowanie miejsc, w których zalegała pasta, na obżerzach robi się rowek który w kilku miejscach się perforuje różyczką,3)nałożenie ciasta akrylowego i włożenie do buzi pacjenta, gdy ciasto przestaje być plastyczne polimeryzacja wykonywana jest pod strumieniem cieplej wody4)usunięcie nadmiarów akrylu, który wypłynął na zewn warstwę protezy, wyrównanie i wypolerowanie, zalecenia: przetrzymywanie protezy w nocy w wodzie utlenionej w celu wypłukania resztek monomeru

Metoda pośrednia: w j.u. wykonuje się wyciski, które są zamieniane w laborat na tworzywo; 24h-3 dni nie użytkować protez przed wizyta, masaże błony śl codzienny,

Rozległe zaniki, protezy pooperacyjne, brak przylegania do podłoża i stabilizacji

Wykonanie:1) zanotowanie wysokości zwarcia i położenie żuchwy w stos do szczęki 2) przy protezie górnej – uszczelnienie pierwotne tylnej granicy protezy-masa termoplastyczna, lub szybkopolimer, 3)usunięcie podcieni,miejsc nadmiernego ucisku (1-2mm)usunięcie tworzywa ze strony niepolerowalnej (2mm), zostawienie 3-4 pkt ustalających dawną odległość płyty 4)czynnościowe ukształtowanie pobrzeży masą termoplastyczną lub silikonową 5)wycisk czynnościowy – usunięcie nadmiaru materiału, sprawdzenie czy proteza nie prześwituje od str. Wewn (powtórzyć wycisk!) 6)oddanie wycisków do lab, technik wykonuje modele, osadza w puszcze, puszkuje metodą odwrotną, wymienia materiał wyciskowy na akryl 7)oddanie protez pacjentowi,korygując kontakty i wysokość zwarcia

Prawo Ante’a(Irvin Ante,stomatolog,Toronto) - Suma powierzchni ozębnej korzeni wszystkich

zębów filarowych powinna być równa lub większa od tej powierzchni zmierzonej na zębach

uzupelnianych mostem.

• Lączna pow.ozębnej drugiego przedtrzonowca i drugiego trzonowca(A2p + A2m) jest większa od pow.ozębnej zęba uzupelnianego mostem tj.pierwszego trzonowca(A1M)

• Lączna pow, ozębnej pierwszego przedtrzonowca i drugiego trzonowca(A1p +A2m)jest prawie

równa pow. Ozębnej zębów uzupelnienia mostem(A2p+A1M).

Lączna pow.ozębnej zębów uzupelnianych mostem (A2p+A1m)przekracza wartość pow.ozębnej kla i drugiego przedtrzonowca(Ac+A2 M).wykonanie mostu w tej syt.stanowi duze ryzyko dla zębów filarowych.

Rodzaje filarów zebowych:

I.Klasa: pierwsze i drugie zeby trzonowe, kly w zuchwie i szczece

II.Klasa: siekacze centralne w szczece i zeby przedtrzonowe gorne i dolne

III.Klasa: siekacze dolne i siekacze gorne boczne

Cechy idealnego zeba filarowego:

- zab zywy/-zdrowe przyzebie/-dobra higiena/-odpowiednie uksztaltowanie korony/-stosunek czesci kornowej do korzeniowej 2:3 (idealne 1:2; min.1:1 )/-konfiguracja + ksztalt korzenia: szeroko/-rozstawione korzenia, dlugie, zakrzywione(>wieksza pow. ozebnej)/-przekroj korzenia: owalny/-korzenie szersze w wymiarze wargowo językowym niż w wymiarze przyśrodkowo dalszym mają korzystniejszy kształt od korzeni okrągłych/-nie powinien wykazywać patologicznej ruchomości/-zęby jednokorzeniowe, wykazujące na RTG nieregularny kształt korzenia lub ich zakrzywienie w okolicy przyszczytowej są bardziej wartościowymi filarami od zębów z idealnie zbieżnym kształtem korzenia/-zęby boczne z korzeniami szeroko rozstawionymi zapewniają lepsze podparcie ozębnowe niż zęby z korzeniami zbieżnym, zlanymi/-im ściany korony są dłuższe i bardziej równoległe, tym lepsze warunki retencji/- im dluższy i lepiej rozbudowany korzeń tym bardziej przydatny jako filar

PODZIAŁ MOSTÓW:

umocowanie w JU:-stałe/-połruchome:1.jeden z filarow polacz półruchomo,2.dokładane/-ruchome

rozmieszc zebow filarowych względem luki:-jednobrzezne/-jednobrzezno-dwubrzezne/-dwubrzezne

uzyty materiał do budowy:-jednolity/-niejednolity:1.przesło, 2.przesło x korony

kształt przesla:-kładkowy/-soczewkowaty/-sercowaty

stosunek przesla do grzbietu wyrostka:-liniowy/-szczelinowy/-przestrzenny

Przęsła - podział :

podział ze względu na kształt przekroju poprzecznego przęsła

-soczewkowate- przekrój ma kształt dwuwypukłej soczewki lub soczewki skośnie ściętej ( tzw. przęsło soczewkowate skośne); stosowane w odc. Bocznych obu szczęk

-sercowate- przekrój zbliżony do serca; stosowane rzadko w bocznych odcinkach żuchwy przy zaniku wyrostka zębodołowego i wysokich filarach (mostach kładkowych)

ze względu na stosunek dośluzowej powierzchni przęsła do wyrostka zębodołowego:

-kładkowe- pow. dośluzówkowa znajduje się w pewnej odległości od wyrostka, co umożliwia utrzymanie go w dobrym stanie higienicznym. Stosowane jedynie w odc. Tylno- bocznym żuchwy

-szczelinowe- głównie wykonywane w przednim i przednio- bocznym łuku. Zbliżenie przęsła do błony śl. Uwarunkowane jest względami estet. I fonetycznymi. Szczelina max 2 mm

-siodełkowate- wklęsła pow.dośluzowa, w której gromadzą się resztki pokarmowe a z czasem płytka nazębna. Należy unikać stosowania

ze względu na wielkość i kształt powierzchni żującej przęsła:

-aktywne- szerokość przęsła i wysokość guzków odtworzona wg budowy anatomicznej

-ograniczonej aktywności- zwęzony wymiar przedsionkowo- język., obniżona wysokość guzków

-pasywne- przęsło zostało wyłączone z kontaktu okluzyjnego

Analiza wycisku czynnościowego:

szczeka : 1.wedzidelko wargi gornej odbite jest w ksz rowka/2.odbicie bl sluzowej w cz wargowej i policzkowej przedsionka okresla granice zasiegu wyc w tej okol/3.grzbiet wyr tworzy row zębodołowy/4.guzy wyr zębodół daja zgrubienie na Krancach rowu zębodół/5.doleczki podnieb tworza zwykle 2 symetryczne wyniosłości na tylnej granicy podniebienia twardego/6.granica przejscia podniebienia twardego w miękkie daje zwykle gładkie odbicie/7.szew podniebienny tworzy roznego rodz zagłębienia biegnące w cz srodk podniebienia/8.brodawka sieczna tworzy regularne zagłębienia w srodku przedniego odc wycisku

zuchwa: 1. Przyczepy więzadeł kształtują rowki/2.obrzeza bl.sluzowej przedsionka bardziej wyrazne/ 3.linia skosna zewn przedstawia się jako niewielkie zagłębienie /4.okolica przestrzeni pozatrzonow wyst jako gruszkowata wkleslosc, stanow zakoncz zagłęb zębodół/5.faldy podjezyk tworza gładkie, jednakowe zagłęb po obu str linii pośrodkowej/6.przyczepy mm zuchw-gnyk tworza rowek/7.wedzidelko jezyka odbija się zwykle w postaci niewielk zagłęb lub bruzdy/8.przestrzen pozazuchwowa tworzy wyrazna wynislosc