ZASADY PROJEKTOWANIA PROTEZ CZESCIOWYCH

1.dazenie do przenoszenia sil zucia droga ozebnowa – dazenie do podparcia

-zastosowanie cierni i ograniczenie plyty protezy

Podparcie :-zwiększa wydolność żucia/-polepsza stabilizację protezy/-zapobiega uszkodzeniu podłoża/-protezy całkowicie podparte ( ozębnowe ) - fizjologiczne przenoszenie sił żucia, najkorzystniejsze/-protezy ozębnowo-śluzówkowe /-protezy osiadające śluzówkowe – niefizjologiczne przenoszenie sił żucia, tylko częściowo odtwarza wydolnośc żucia i może wywierac patologiczny wpływ na podłoże

2.zastosowanie leczenia kombinowanego(od.boczny-ruchome,odc.przedni-stale)

-protezy stałe:ograniczenie plyty protezy,fizjologiczne przenoszenie sil zucia, zwiekszenie wydolnosci zucia, wieksza estetyka i komfort dla pacjenta,polepszenie stabilizacji, profil chorob przyzebia, prochnicy

3.stosowanie zespolen zebow w bloki oporowe(wskazania: rozchwianie zebow filarowych, w celu wzmocnienia filaru, zla proporcja korzen-korona, przy stosowaniu elementow retencyjnych/przeciw-rozchwianie zebow III ST, resorpcja, zla higiena j.u)

-zalety zespolenia:ochrona podloza protet,wieksza wydolnosc zucia,proteza bardziej osadzona,ograniczenie plyty protezy, lepszy rozklad sil zucia, przeciwdziałanie silom poziomym, zwiekszenie retencji i stabilizacji uzupełnienia protetyczn, unieruchomienie rozchwianych zebow, możliwość ogranicznia plyty

-mosty w odc przednim, korony zespolone, szynowanie za pomocą kompozytu, szynowanie czasowe, klamry zespolone, zespolenia kładkowe

SPOSOBY ZESPALANIA uzębienia :

ze względu na sposób mocowania:

- stałe/- ruchome

ze względu na rodzaj konstrukcji :

1) zespolenie bezposrednie – gdy stałe elementy protez ( np. połączenia kładkowe ) zespalają zęby między sobą a ruchomą częscią uzupenienia odtwarzając brak zębów

2) zespolenie pośrednie – gdy pojedyncze elementy połączone są przez ruchomą częśc uzupełnienia protetycznego ( np. proteza ruchoma zakotwiona przez korony teleskopowe )

ze względu na okres użytkowania uzupeł.protet

- tymczasowe – stosowane przed wykonaniem trwałego uzupełnienia protet. ( wiązania ligaturowe, szyny kompozytowe, płytki i szyny zgryzowe )

- długoczasowe:

a) stałe – korony zespolone, mosty, korony teleskopowe w konstrukcji z protezą ruchomą,zespolenia kładkowe/ b) ruchome – róznego typu szyny

4.wlasciwe rozmieszczenie elementow utrzymujacych i podpierajacych proteze(linia klamrowania-laczy żeby z klamrami, powinna przechodzic przez srodek pola/ linia podparc-obszar ograniczony linia laczaca czesc protezy najbardziej wysuniete obwodowo)

ELEMENTY UTRZYMUJĄCE klamra – stanowi pewien rodzaj sprężystego metalowego uchwytu, z jednej str obejmującego ząb, a z drugiej trwale przymocowanego do płyty protezy
-zbudowana z 3 części: ramię retencyjne, trzon klamry, ogon [ramię powinno znajdować się w przestrzeni retencyjnej, znajdującej się między największą wypukłością zęba a brzegiem dziąsłowym]
-2 rodzaje: *sztywne (zęby dobrze umiejscowione w zębodole, o prawidłowych kształtach anatom); *elastyczne (ramię retencyjne bliżej dziąsła na pow retencyjnej, trzon jest dłuższy, krótszy ogon; mniejsze właściwości utrzymujące)
-rozmieszczenie elem retencyjnyc: *korzystne (gdy linie lączące końce retencyjne klamer tworzą kwadrat lub trójkąt równoboczny i połączenie protez dzieli ją na dwie równe części); *niekorzystne (przy pojedynczych zębach i wtedy gdy linia klamrowania nie przechodzi przez środek protezy oraz resztkowe uzębienie obok siebie)

ELEMENTY PODPIERAJĄCE cierń zapewnia podparcie ozębnowe protezy, które umożliwia przenoszenie sił żucia poprzez zęby filarowe na kość. Są to metalowe wypustki oparte na pow zujących zębów filarowych
-podpracie bliskie – kiedy cierń jest umieszczony na pow zęba graniczącego z luką
-podparcie oddalone –kiedy cierń jest umieszczony na zębie graniczącym z luką ale na powierzchni przeciwległej do luki
-podpracie dalekie –kiedy cierń jest umieszczony na drugim lub dalszym zębie od luki

CIERNIE-umieszczone na pow żującej lub brzegu siecznym zeba filarowego; drut półokrągły o sr 1,5 mm; takie doginanie i sytuowanie ciernia aby nacisk przenoszony przez niego na zab filarowy działał rownolegle do jego dlugiej osi a nie na boki; cechy:wlasc rozmieszcz przestrz w luku zeb, sztywne, odp oparcie na zebach filarowych

Rola cierni: Przenosza sily zucia na kosc wyrostka,utzrymuja proteze na zaplanowanym miejscu, utzrymuja stosunki zwarciowe, zapobiegaja osiadaniu protezy

Rodzaje cierni:

1.ze względu na umiejscowienie względem luki:

-bliskie – tylko wtedy gdy luka jest ogranicz, wypus na pow mezjalnej zebow filarowych od str luki

-oddalone- braki nieograniczone, na dystalnej pow zeba od str luki-na zebie filarowym

-dalekie –braki nieograniczone

2.ze względu na lokalizacje podparcia na zebie:

-wysokie-na zebach trzonow i przedtrzonowych, w przejsciu miedzy pow zujaca a pnktem stycznym

-niskie-podparcie umiejscowione na kle lub siekaczach

Ciernie bezpośrednie-na pow zeba zwróconej do luki, pośrednie-w miejscu oddalonym

5.racjonalne uksztaltowanie plyty protezy-można ograniczyc tylko zasieg protezy gornej, protez czesciowych osiadających nie ogran, można je dok gdy: sa ciernie,duzo klamer,inne war spełnione.

Rozległość płyty protezy zależy od: -ilości zębów (im więcej tym mniejsza plyta protezy), -jakości zębów (ST ich rozchwiania), -rozmieszczenia zębów, -obecności zębów przeciwstawnych
Ograniczenie płyty protezy dotyczy protezy górnej, wpływ na ograniczenie ma obecność zębów przeciwstawnych – duże siły żucia powodują niszczenie protezy, ograniczamy przy obecności zz trzonowych (lepsza adaptacja, brak odruchów wymiotnych), gdy ograniczymy płytę od przodu chronimy przyzębie, zapewniamy lepsza wymowę, odciążanie fałdów podniebiennych, ograniczamy gdy wyrostek i guzy szczęki są dobrze rozwinięte. Nie ograniczamy płyty protezy dolnej, powinna obejmowac trójkąty zatrzonowcowe. Mniej ograniczyć jest lepie niż za bardzo.

6.odciazenie podloza sluzowkowo-kostnego( odciążamy: ujscia n podniebiennego, brodawke przysieczna, szew podniebienny, faldy podniebienne, egzostozy kostne, krese zuchw-gnyk)

7.eliminowanie parafunkcji i dysfunkcji

8.wyrownanie plaszczyzny protetycznej i zgryzowej

9.zachowanie szpary spoczynkowej

Podział koron protetycznych:

ze względu na zasięg i objętość:

-korony częściowe/-korony całkowite

ze względu na stosunek do przyzębia:

-korona poddziąsłowa – wnikające w kieszonkę dziąsłową/-korona dodziąsłowa – sięgające do brzegu dziąsła/-korony nadziąsłowe

sposób opracowania zęba filarowego

-korona ze stopniem-ze schodkiem prostym, ze schodkiem prostym ze skośnym ścięciem, schodek zaokrąglony/-korona bez stopnia

ze względu na materiał z jakiego jest wykonana:

a)korona jednolita:-metalowa/-porcelanowa/-akrylowa- tymczasowa/-kompozytowa

b)korony złożone:-metalowo-kompozytowa/-metalowo-ceramiczne/-metalowo-akrylowe

ze względu na sposób wykonania laboratoryjnego:/-lane(metalowe)/-polimeryzowane (akrylowe)/-korony wypalane(porcelanowe)/-korony licowane metal + kompozyt

ze względu na wskazania:-tymczasowe/-lecznicze(przy podnoszeniu zwarcia)/-korony zespalające

-korony ostateczne

inne:-teleskopowe/-z zatrzaskami/-z podparciem dla ciernia

Wycisk jednoczasowy, dwuwarstwowy:

-wykonujemy łyzka standardowa(oklejona plastrem) masa wyciskowa np. silikonowa

-oszlifować ząb i założyć nić retrakcyjną

-rozrabiamy gesta i rzadką mase na plytce lub papierze

-jednocześnie na łyżkę nakładamy masę gęstą a na nią rzadką light

-wyjmujemy nić

- ostrzykujemy zęba masą light

- wprowadzamy bokiem do j,u pacjenta łyżkę z nalożonymi obiema masami , przyciskamy palcami i czekamy az zwiaze,

Wycisk dwuwarstwowy, dwuczasowy:

-oszlifować zęba i nałożyć nić retrakcyjną w kieszonkę dziąsłową

-na łyżkę standardową nakładamy gęstą masę silikonową

- wprowadzamy bokiem do j,u pacjenta łyżkę z nalozona gesta masa , przyciskamy palcami i czekamy az zwiaze

-wyjmujemy łyżkę i wycinamy skalpelem okolice kieszonki dziąsłowej by zrobić miejsce dla rzadkiej- light masy

-wyjmujemy nić z kieszonki i wydmuchujemy z niej ślinę

-na łyżkę na pierwszy wycisk nakładamy masę light

-kikut oszlifowanego zęba ostrzykujemy masą light

-wkładamy łyżke z obiema masami do j.u pacjenta i czekamy aż zwiąże

KLAMRY:

-pelnia zasadnicza role w utrzymywaniu protezy na podlozu a nie podpierania

-metalowe, najczęściej doginane ze sprężystego drutu stalowego lub rzadko ze stopu a zlotoplatyn, stalowe, lane, dopinane

-rownik – miejsce największej wypukłości zeba, pod rownikiem jest podcien

-w przypadku protez podpartych wykonuje się klamry lane z cierniami

-w protezach czesciowych plytowych osiadających klamry SA zwykle wykonane z drutu okrągłego stalowego o przekroju 0,7-1mm

-stanowia rodzaj sprężystego metalowego uchwytu, z jednej strony obejmującego zab z drugiej trwale umocowanego w plycie protezy

klamra jednostronna i obustronna – obejmujaca zab ze strony przedsionk lub przedsion i jezyk

klamra pojedyncza – obejmujaca 1 zab, zespolowa – obejmujaca 2 lub wiecej zebow

klamra pierscieniowa-otaczajaca zab dookoła i punktowa- stykajaca się z bardzo mala pow zeba

-klamry: druciane, blaszane, doginane i lane

-składa się z: ramienia retencyjnego obejmującego zab, ramienia posredniego, uchwytu lub zaczepu klamry, umocowanego na stale w tworzywie protezy zw ogonem klamry- rownolegle do jezykowego lub podniebiennego stoku wyroska zębodołowego

r.obejmujace może się kontaktowac z zebem płaszczyznowo, liniowo lun punktowo; czesciowo lub całkowicie powinno znajdowac się w przestrzeni retencyjnej, znajdującej się miedzy najwieksza wypukłością zeba a brzegiem dziąsła, ramie to nie może lezec zbyt blisko brzegu dziąsła a jego zakończenie ma być skierowane w str brzegu siecznego czy pow żującej

r.aktywne-powinno mieć zagiety kształt i nie być pokryte tworzywem protezy

-ogon-musi być dobrze umocowany w plycie protezy i mieć kształt umożliwiający jej przemieszczanie

r.retencyjne i pośrednie- powinny dobrze utrzymywac proteze na podlozu i nie działać wyważająco na zab, jest ono tym mniejsze im klamra jest mniej sztywna i nie dziala ze zbyt duza sila na zab podczas przemieszczania się protezy w czasie czynności zucia; klamra musi być sztywno podparta ze str przeciwnej do ramienia sprężynującego inaczej zacznie ono działać przemieszczając zab w kierunku sily dzialania klamry

-klamra sztywna:na zeby stabilne, nierozchwiane o prawidłowych kszt anatom; przeciwwsk: żeby rozchwiane, bez wyraźnego rownika; przebieg: ramie retencyjne tuz pod rownikiem, delikatnie nad pow retencyjna, ramie pośrednie-trzon oparte o sąsiadujący zab, ogon stosunkowo dlugi w płycie protezy, nad wyrostkiem zebodolowym; zastos: wymaga podparcia zeba od str przeciwnej :plyta protezy lub klamra, klamra ta nie powinna okalac zeba-będzie działać jak aparat ortodont.; najczescciej w odc bocznych na zeby rozchwiane dziala wywazajaco

-klamra elastyczna-wskazania:do zebow rozchwianych, niestabilnych o nieprawidlow ksz anatom; ramie retencyjne krotkie, podloze w 1/3 dodziaslowej, dluga czesc posrednia-trzon biegnaca naddziaslowo, krotki ogon/mniejsze właśc. utrzymujace,

rozmieszczenie elem retencyjnyc: *korzystne (gdy linie lączące końce retencyjne klamer tworzą kwadrat lub trójkąt równoboczny i połączenie protez dzieli ją na dwie równe części); *niekorzystne (przy pojedynczych zębach i wtedy gdy linia klamrowania nie przechodzi przez środek protezy oraz resztkowe uzębienie obok siebie)

Zasady I-go (i II-go) etapu ustalenia zwarcia centralnego.

Postępowanie kliniczne

dzieli się na 2 etapy:

1.na powłokach twarzy za pomoca ołówka zakreśla się linię Campera (od skrawka ucha do skrzydełka nosa)oraz punkty orientacyjne do wyznaczania wys zwarcia na nosie i brodzie
2.do JU wprowadza się wzornik zwarciowy gorny i kontrolujemy dokładność przylegania płyty do podłoża i stabilizację
3.równoległość do linii źrenic oznacza się przykładając linijkę do dolnej pow wału i polecając patrzec pacjentowi przed siebie (korekta poprzez dodawanie lub zbieranie warstwy wosku)
4. Kształtowanie pow zgryzowych bocznych, które powinny być równoległe do linii Campera używając płytki Foxa przykładanej do pow wału zwarciowego
5.właściwe ukształtowanie bocznych powierzchni wału zwarciowego, zwłaszcza od str przedsionkowej
6.po ukształtowaniu wału górnego wprowadzamy wał dolny i dostosowujemy tak, aby się stykał całą pow z wałem górnym/proba lopatkowa
7.wyjęcie wzorników z JU i pomiary wysokości zwarcia
8.pomiar odległości pomiędzy uprzednio wyznaczonymi punktami orientacyjnymi na brodzie i czubku nosa
9. –II.wlasciwe polozenie zuchwy względem szczeki w plaszcyznie poziomej
10.zestawienie wzroników za pomocą kluczy zwarciowych
11.po ustaleniu zwarcia centralnego kolejnym etapem jest zakreślenie na pow przedsionkowych wałów zwarciowych linii orientacyjnych, które pomagaja technikowi przy osadzeniu modeli w artykulatorze i ustawianiu zębów:
*linia środkowa-pionowa kreska, zarysowana w linii pośrodkowej ciała, biegnąca pomiędzy siekaczami przyśrodkowymi
*linia kłów – w kątach ust wykreśla się dwie pionowe kreski, odpowiadające odśrodkowym krawędziom przyszłych kłów
*linia uśmiechu – powinna pokazywać układ szyjek zębów w protezie, czyli dł zębów widoczną przy uśmiechu
12.obór koloru, kształtu i wielkości zębów sztucznych
Czynności pomocnicze przy prawidłowym usytuowaniu żuchwy:
Aktywne:
-przełykanie śliny i zwieranie żuchwy przy końcu tej czynności
-dotykanie koniuszkiem języka do tylnej granicy płyty górnego wzronika
-przywodzenie żuchwy podczas gdy głowa jest odchylona ku tyłowi
-wielokrotne powtarzanie ruchów zamykania i otwierania ust, prowadzace do zmęczenia
Pasywne
-zwieranie żuchwy w trakcie uciskania przez lekarza wału zwarciowego dolnego wzronika w okolicy II trzonowca
-ucisk ręki lekarza na podbródek skierowany ku tyłowi
Wymagania dla wzornika zwarciowego :

— być właściwie ukształtowane i dokładnie przylegać do modelu roboczego;

— być stabilne zarówno na modelu jak i w ustach;

— nie zaburzać ruchów warg, języka i policzków oraz nie zniekształcać rysów twarzy;

— mieć gładką powierzchnię i zaokrąglone kontury

— być wykonane z materiału trudno odkształcalnego w warunkach jamy ustnej.

Kryteria ustalania zwarcia centralnego metodą anatomofizjologiczną:

Aby wykonac protezy czynnościowe wygodne dla pacjenta należy prawidlowoustalic polozenie zuchwy względem sczeki. Jest to takie polozenie w którym glowy zuchwy zajmuja centralne polozenie w dolach stawowych, a przechodzenie z położenia spoczynkowego do okludalnego odbywa się z wystapieniem minimalnej aktywności mięśniowej.

Przyrządy pomocnicze:

-wzorniki – ustalenie zwarcia centralnego i relacji lukow zebowych do warg, policzkow i jezyka, zakreślamy na nich linie pomocnicze(posrodkowa, zgryzowa przednia, boczna, klow i uśmiechu. Wysokość walu gornego – 20-22mm i dolnego 16mm; szerokość 10mm.

-podzialka milimetrowa – pomiar odległości miedzy określonymi punktami na twarzy

-metalowa plytka(Foxa) – ustalanie równoległości miedzy powierzchnia zgryzowa boczna a linia Ampera oraz zgryzowa przednia a linia zreniczna

-klucze zwarciowe – utrzymuja wzorniki w ustalonym uprzednio polozeniu

-olowek – wykreślanie linii pomocnizych

-nozyk protetyczny

-palnik

-klucz kolorow i lusterko podręczne

etapy

Linie pomocnicze

Dobor sztucznych zębów.

Jest to koncowy etap wizyty na której ustalamy zwarcie centralne. Lekarz musi dobrac kształt, wielkość oraz kolor zębów sztucznych. Dobiera zwykle 6 zebow przednich, reszte dobiera technik. Pomocne sa modele sprzed okresu poekstrakcyjnego lub zdjęcia.

oddajemy do technika

KONTORLA PROBNEJ PROTEZY:

Po otrzymaniu probnej protezy umieszczone w artykulatorze:

1.lekarz sprawdza poprawność ustawienia zebow(ustawienie zebow bocznych na szczycie wyr , usytuowanie linii srodkowej, kontakty zwarciowe) oraz wymodelowanie plyt protez (gładkie brzegi, bez resztek wosku, gipsu)

2.przeplukanie protezy i wprowadzenie do j.,u

3.sprawdzenie zasiegu plyty protezy i jej stabilizacji na podlozu podczas wykonywania testow Herbsta i ewentualna korekta pobrzezy

4.kontrola zasiegu tylnej granicy plyty w okolicy strefy A/H i korekta

5.kontrola wys zwarcia:-fonetyczna-polecamy pacjentowi liczyc , gdy żeby „stukaja”-za wysoko(korekta: usuwamy żeby ze wzornika dolnego wykonujemy na nim wal zwarciowy, powtarzamy etap ustalania ZC); za duza szpara podczas mowy, skrocenie dolnego odc twarzy, pogłębienie fałdów nosowo-wargowych-za nisko(korekta: umieszczamy plytki woskowe miedzy zebami bocznymi polecamy zamknąć usta i przełknąć sline +kontrola odl miedzy orientacyjnymi punktami na powlokach twarzy)

6.przelykanie sliny, dotykanie koncem jezyka tylnej granicy plyty-czy wyst przedwczesne kontakty zwarciowe, właściwe pol zuchwy

7.delikatne przeuwanie zuchwy- sprawdz odtworzenia okluzji

8.kalka lub pasek celuloidowy-dokladnosc kontaktow zebow dolnych i gornych

9.proba lopatkowa-wetkniecie łopatki miedzy żeby trzonowe w okluzji i spr przylegania

KOREKTA:uplastyczniony kesek zwarciowy miedzy żeby boczne, wyjecie protez, wymontowanie jednego z modeli, osadzenie i dopasowanie do kontaktu w artykul,ponowna proba

10.linia kiedzy pośrodkowymi siekaczami zgodna z linia posrodkowa ciala

11.konsultacja wygody i estetyki z pacjentem

ODDANIE PROTEZ:

1.dostosowanie gotowej protezy

2.ocena wszystkich etapow klinicznych i labolator

a)kontrola wykonania labolatoryj

b)kontrola protez z j.u

c)dostoi zwarciowe i artykulacyjne

d)pouczenie pacjenta o higienie i sposobie pielęgnacji

e)wyznaczenie wizyty kontrolnej

Ad.a: cena kształtu plyty, ocena grubosc plyty protezy, ocena jednorodności struktury, ocena wymodelowania plyty protezy:brzegi gładkie, bez resztek wosku, ocena wymodelowania zewn plyty protezy ze szczegół uwzględnieniem szyjek zebowych, ocena wygladu dosluzowkowej pow plyty protezy,sprawdzenie wygladu obrzezy protezy, poprawność ustawienia zebow, ocena kontaktow zwarciowych miedzy zz przeciwstawnymi

b).protezy w plynie dezynfekcyjnymmyjemy pod biezaca woda, wkladamy pacjentowi, wkladamy proteze gorna i spr czy się przyssala, wywazanie;przyleganie przez nacisk na okolice zz bocznych w protezie dolnej; zasieg plyty pr i stabilizacja na podlozu,poddanie testom Herbsta; obrzeza przedsionkowe plyty protezy(czy jest miejsce na wędzidełka); czy linia przebieg miedzy przysrodk zz siecznymi jest zgodna z linia posr ciala

c).wkaldamy obie protezy i spr kontakty zwarciowe; ulozenie zz sztucznych w zwarciu; zapewnienie swobody ruchow poprzednich, poprzednio bocznych i bocznych; uzyskanie odp efektu czynnosciow; kalka 20 mm spr w ZC;sprawdzenie w ruchach;przesuwanei zuchwy do przodu i na boki, przelykanie sliny lub przywodz zuchwy z jednoczesnym dotykaniem koniuszka jezyka do tylnej granicy pr

d).wyjmowanie po każdym posilku i umycie(gdy jest to możliwe);mycie po każdym posilku i na koniec dnia, przechowywanie na sucho;dezynfekcja w chlorheksydynie 15 min, bo przebarwia żeby w Prot; mycie szczotka do zebow o miękkim lub średnim wlosiu, szczoteczkami do paznokci i spec kupionymi w aptekach;pasta do zebow+pasta do protez lub r-r mydla

e).I wizyta: przyzwyczajenie się do pr, wzmożone wydz sliny, nagryzanie policzkow, problemy z gryzieniem, problemy artykulacyjne/II wizytaL kontr zwarciowa, artykulacja, uwagi pacjenta, kontrola

OGÓLNE ZASADY USTAWIANIA ZĘBÓW W PROTEZACH

Wykonuje to technik. W protezie inaczej niż w jamie ustnej nacisk nie jest wywierany na pojedynczy ząb lecz ząb ten jest ściśle połączony z całym łukiem i płytą protezy.

W protezie całkowitej nie ustawiamy więcej niż 14 zębów, brak jest 3 zębów trzonowych. Czasami można zmniejszyć liczbę do 12 zębów. W zgryzie prawidłowym łuk górny ma kształt elipsy, a dolny paraboli. Żeby górne pokrywają od strony przedsionkowej część zębów dolnych i każdy ząb powinien kontaktować z dwoma zębami przeciwstawnymi, z wyjątkiem dolnych przyśrodkowych siekaczy oraz drugich górnych trzonowców. Żeby boczne powinny być ustawione na środku grzbietu wyrostka zębodołowego. Ze względów estetycznych zęby przednie trzeba niekiedy ustawić poza grzbietem wyrostka. Wskazane jest ustawianie zębów z pewnymi odchyleniami, nie idealnie prostych. W metodzie artykulacyjnej ustawia się zęby o kształtach anatomicznych, gdzie układ powierzchni żujących i siecznych w trakcie żucia powinien zapewnić zrównoważoną okluzję i artykulację. W metodzie statycznej ustawiamy żeby bezguzkowe i płaskoguzkowe kontaktujące z płytą sferyczna, co umożliwia wykonywanie ruchów żujących bez wyważania protezy.

WYCISKI
*anatomiczne-umożliwiają uzyskanie odbitki tkanek podłoża w spoczynku. Łyżka nie może być zbyt mała gdyż wówczas nie obejmie całego pola protetycznego, ani zbyt duża, gdyż spowoduje odsunięcie tk miękkich pobrzeża, falszując właściwy zasięg przyszłej protezy. Z niego wykonuje się model gipsowy który sluzy do wykonania lyzki indywidualnej,do jego pobrania uzywa się standardowych lyzek wyc metal lyb akrylow, zaokrąglonych,łyżkę standardowa wprowadza się bokiem i tak umiejscawia aby jej uchwyt znajdowal się w linii pośrodkowej ciala
*czynnościowe odbitka tk j.u. stanowiących oparcie dla przyszlej protezy szczeki i zuchwy, w protezach calk baza SA tk miękkie i twarde szcz i zuch, jest to odbitka tk w stanie dynamicznym, uwzglednia przemieszcz się bl.sluzowej w czasie czynności fizjolog;powinien spełniać takie zad jak: zapewniac retencje,stabiliz i utrzymanie protezy na podlozu,estetyke wargom,umożliw zach zdrowych tk j.u. Wycisk czynnościowy, zwany roboczym, powinien obejmować dokładnie teren przyszłej protezy, tak aby zapewnić jej maksymalne podparcie, utrzymanie, stabilizację podczas żucia i mowy. Brzegi łyżki należy wstępnie dostosować, przed nałożeniem materiału wyciskowego, w taki sposób, aby przy ruchach czynnościowych warg, policzków i języka nie uległy przemieszczeniu na podłożu. Jako materiału wyciskowego można użyć gipsu, pasty wyciskowej, masy silikonowej. Po stężeniu materiał wyciskowy powinien pokrywać równomierną warstwą powierzchnię łyżki. Pobrzeża wycisku powinny stanowić odwzorowanie sklepienia przedsionka oraz dna przedsionka i JU w czasie czynności, co pozwala uzyskać ich obłe kształty, a nie zaostrzone
Zadania wycisku czynnościowego: *zapewnienie retencji, stabilizacji, *utrzymanie protezy na podłożu, *zapewnienie estetyki wargom, *umożliwienie zachowania zdrowych tkanek JU

WYCISK CZYNNOSCIOWY DWUCZASOWY: przy protezach całkowitych

-wykonujemy lyzka indywidualna masa wyciskowa np. silikonowa

-rozrabiamy gesta mase na plytce lub papierze, nastepnie nakładamy gesta mase na łyżkę

-wprowadzamy bokiem do j,u pacjenta łyżkę z nalozona gesta masa , przyciskamy palcami i czekamy az zwiaze, pacjent wykonuje testy czynnościowe Herbsta podczas wiazania masy

-wycinamy obrzeza wycisku oraz szczegoly anatomiczne dla masy rzadkiej po wyciagnieciu lyzki

- nakładamy mase rzadka na I warstwe wycisku

- wkladamy łyżkę do j.u pacjenta , przyciskamy i czekamy az zwiaze

-pacjent w tym czasie ronwiez wykonuje testy czynnościowe

MUKOSTATYCZNE (obejmujące tylko teren pokryty nieruchomą bl śluzową),
MUKODYNAMICZNE = ekstensywne – wykonywane w przypadkach znacznych zaników wyrostka, zwłaszcza w żuchwie, kiedy jako podłoże protetyczne wykorzystuje się również okolice pokryte ruchomą bł śluzową

WYCISKI DOPEŁNIAJĄCE – umożliwiają uzyskanie odbitki tk podłoża najpełniej odzwierciedlającej stany czynnościowe JU, jakie występują w trakcie użytkowania protez całkowitych. Role indywidualnej łyżki wyciskowej pełni w tych przypadkach proteza, niekiedy specjalnie do tego celu wykonywana. Wskazania:*trudne warunki Anat,*różnice w podat podł prot, *blizny,*zniekształ powypadkowe czy pooperacyjne,*zna zaniki podł wyst po zast protezy natychmiast

Wyciski dopełniające-podscielajace: uzyskanie odbitki tk podloza odzwierciedlającej stany czynnościowe j.u jakie wyst w trakcie uzytkownia pr calkow, role indywidualnej lyzki pelni pr jzu uzytkowana, uszczelnienie protez, kt pacjent uzywa, Wskazania: trudne war podloza, roznice w podatności podloza Prot, blizny, zniekształcenia pooperac czy powypadkowe,znaczne zaniki podloza po zastos protez natychmiast. Mat stos:dłuższy okres plastyczn,woski wyc, pasty wyc, masy silikonowe,gutaperka

WYKONANIE WYCISKU WYBIÓRCZO ODCIĄŻAJĄCEGO (wg Kozłowskiego).

Na łyżce indywidualnej przy użyciu pasty wyciskowej. Jest to wycisk częściowo uciskowy. Tutaj osiągamy odciążenie miejsc, które w trakcie żucia nie powinny być nadmiernie uciskane:

-okolica walu podniebiennego

-brodawka trzysieczna

-otwory podniebienne większe

Podczas badania określa się okolice podlegające obciążeniu. Pobieramy wycisk anatomiczny wykonujemy model gipsowy. Na tym modelu zakreślamy miejsca odciążenia i pokrywamy cienka warstwa rzadkiego gipsu. Wykonujemy łyżkę indywidualna na tak przygotowanym modelu i pobieramy nią wycisk czynnościowy. Wyjmujemy wycisk i na błonie śluzowej zakreślamy okolice odciążeń. Wprowadzamy ponownie wycisk celu odbicia na jego powierzchni miejsc zakreślonych. Usuwamy z tych miejsc materiał wyciskowy, a łyżkę w tych miejscach perforujemy wiertłem. Na taki wycisk nakładamy pastę wyciskowa i mocno dociskamy.

Wyciski przy uzyciu elastomerow.

Sa to wyciski mukostatyczne lub mukodynamiczne. Łyżkę wyciskowa powleka się klejem dolaczanym do opakowania w celu lepszego utrzymania masy. Starannie miesza się paste z katalizatorem. Sa to zwykle wyciski dwuwarstwowe. Pierwsza wartwa jest b.gesta, druga dopelniajaca ma konsystencje rzadka. W wyciskach ekstensywnych – mukodynamicznych warstwe podstawowa rozprzestrzenia się poza granice łyżki i ksztaltuje czynnościowo pobrzeże. Nastepnie naklada Se warstwe bardzo plynna umozliwiajaca bardzo dokładne odwzorowanie podloza.

Wycisk mukodynamiczny(ekstensywny) przy znacznym zaniku podloza protetycznego w zuchwie.

W przypadkach trudnych z zaniklym i przesuwalnym wyrostkiem zębodołowym z ruchoma blona sluzowa. Przydatny wycisk anatomiczny na drucie. Przy dostosowywaniu łyżki indywidualnej testy Herbsta tylko w ograniczonym zakresie, tzn. przy niepelnym rozwieraniu ust.

-material nakładamy na łyżkę, wprowadzamy ja na podloze a pacjent wykonuje ruchy kształtujące – kilka razy cala czynność

-wycisk po każdorazowym nałożeniu masy powieksza się w miejscach gdzie napiecie tkanek jest najmniejsze, co powoduje jego rozprzestrzenienie, zwiekszenie zasiegu protezy i lepsze utrzymanie.

RETENCJA –jest to opór stawiany podczas zdejmowania protez z podłoża. Dobra retencja ułatwia pacjentowi adaptację do protez i zapewnia psychiczną wygodę, zwłaszcza podczas uśmiechu i mowy. Czynniki sprzyjające retencji:

- adhezja - siła przyciągania miedzy molekułami różnych ciał np. kropla wody między dwoma płytkami utrudnia ich oddzielenie

- kohezja - spójność międzycząsteczkowa między molekułami tego samego materiału np. zachowanie kulistego kształtu kropli wody na powierzchni innego materiału

- napięcie międzycząsteczkowe: inaczej jest to adhezja przez kontakt, są to siły utrzymujące dwa ciała między którymi jest cienka warstwa płynu, siły te działają prostopadle do powierzchni tych ciał

- dokładne przyleganie do tkanek – jest to czynnik biologiczny odnoszący się do ścisłego przylegania do tkanek miękkich podłoża protetycznego, które otrzymujemy dzięki dokładnym technikom wyciskowym

- uszczelnienie brzeżne – czynnik biologiczny polegający na ścisłym kontakcie brzegów protez z podłożem, uzyskujemy to poprzez czynnościowe ukształtowanie pobrzeży oraz przez uszczelnieni tylnej granicy protezy

- kontrola nerwowo –mięśniowa – siły czynnościowe wyzwalane przez pacjenta w czasie użytkowania protezy; czas potrzebny do zrównoważenia sił mięśniowych działających na protezę jest indywidualny dla każdego pacjenta.

- ciśnienie atmosferyczne – czynnik fizyczny ciśnienia hydrostatycznego, jest siła działająca na zewnętrzną stronę protezy

- ciążenie – odnosi się jedynie do protezy dolnej i ma niewielki wpływ na retencje ze względu na mała masę protezy

- siła wklinowania

- siła tarcia – między protezą a podłożem

- klamry retencyjne, zamki, zsuwy zatrzaski, korony teleskopowe – wykorzystuję siłę tarcia między danym elementem a zębem

STABILIZACJA – Jest to opór w stosunku do sił poziomych i rotacyjnych chroniący protezę przed przemieszczeniem przednio-tylnym i bocznym. Stabilizacja zapewnia wygodę użytkowania. Osiąga się ją dzięki:

- właściwemu dostosowaniu protezy do strefy neutralnej

- pozytywne wykorzystanie działających sił w strefie neutralnej – zrównoważenie siły jezyka działającej na zewnątrz i siły warg działających do wewnątrz

- zrównoważeniu okluzji - uzyskanie kontaktów okludalnych w maksymalnej liczbie z.bocznych i trzypunktowego kontaktu żucia ( podczas ruchów bocznych żuchwy zachowanie kontaktu miedzy stroną pracująca i balansującą )

- ustawieniu zębów na szczycie wyrostka

- pozostawieniu niewielkiej szczeliny między siekaczami (rozkontaktowaniu siekaczy)

GŁÓWNE ZASADY szlifowania:

I.Oszczędne opracowanie tkanek zęba

-sprowadzenie obwodu korony do obwodu szyjki kikuta zebowego

-zeszlifowanie pow żującej na przewidywana grubosc korony protetycznej

-szlifowanie pow z zachowniem anatomicznego zarysu guzkow i bruzd

II.Uzyskanie retencji i stabilizacji
retencjia –zapobieganie działaniom sil wyważających biegnacych wzdłuż torów wprowadzania uzupełnienia na ząb. Na retencje ma wpływ: układ dwoch przeciwstawnych pow oraz długość kikutów filarowych. Kąt zbieżności ścian powinien wynosić 6st. Na filary należy wybierac ząb o odp długiej koronie.

stabilizacja –zapobiega przemieszczaniu się uzupełnienia pod wpływem sił skierowanych bocznie lub poziomo względem zęba. Na stabilizacje ma wpływ:wys opracowanych pow zęba, szerokość zęba, zbieżność ścian osiowych.

III.Zabezpieczenie wytrzymałości mechanicznej
-funkcjonalne guzki zębowe powinny być obniżone o 1,5mm , guzki niefunkcjonalne o ok. 1mm.

IV.Zintegrowanie brzegów korony z tkankami zęba i przyzębiem.
-uzyskanie gładkiego przejścia korony w ścianę zęba i uwzględnienie dostępu w zabiegach higien.

V.Ochrona przyzębia

-szlifowanie zebow ze schodkiem przydziąsłowym lub stosowanie koron naddziaslowych\

Zasady

1.Szlifujemy turbina lub kątnica szybkoobrotowa (lepsza bo nie zwalnia-nie przegrzewa)

2.Wiertła diamentowe, ostre, sterylne

3.ruchy posuwiste

4.chłodznie wodne

5.Umiarkowany ucisk

6.uwazamy na przyczep nabłonkowy

7. po szlifowaniu zab zabezp. prep. CaOH i korony tymcz.

8.Zeby żywe w znieczuleniu

9.gdy zranione dziąsło czekamy do wygojenia z wyciskiem

10.Ostroznie z dmuchawka

11.pluczemy sola w temp ciała

Powikłania przy opracowywania zębów pod korony:

- termiczne uszkodzenia miazgi

- nadmierne oszlifowanie zęba – uszkodzenie miazgi

- uszkodzenie zębów sąsiednich – brak separatorów

- uszkodzenia przyzębia

- uszkodzenia tkanek miękkich

- połknięcie lub zaaspirowanie kamienia lub wiertła

Klasyfikacja Supplego

Typ I – podloze idealne, wyrostki zębodołowe i guzy sczeki dobrzez ukształtowane. Sklepienie podniebienia bardzo wysokie. Blona sluzowa twarda i nieprzesuwalna. Przyczepy miesni i fałdów daleko od grzbietu.

Typ II – podloze zanikle, twarde. Wyrostki zębodołowe zanikli. Sklepienie podniebienia twardego niezbyt wysokie. W szczece widoczny wal podniebienny, w żuchwie kresa zuchwowo-gnykowa. Blona sluzowa cienka, twarda, zbita. Przyczepy blisko grzbietu wyrostka.

Typ III – podloze zanikle miękkie. Wyrostki zębodołowe zanikli lub dobrze ukształtowane. Sklepienie podniebienia mniej lub bardziej wysokie. Blona sluzowa o roznej spoistości i podatności na ucisk.

Typ IV – podloze zanikle rozwiezie. Podloze kostne silnie zanikli, pokryte cienka, wiotka blona sluzowa o dużej przesuwalności. W szczece wrostki z ruchomym dziąsłem i ruchomymi guzami szczeki. W żuchwie czesc zębodołowa plaska.

POSTĘPOWANIE KLINICZNE
Wizyta I: Zbieranie wywiadu, badanie pacjenta, planowanie toku leczenia, wyciski diagnostyczne, zakreślenie granic łyżki indywidualnej
Na modelach uzyskanych z wycisków diagnostycznych technik wykonuje łyżki indywidualne
Wizyta II: Dostosowanie łyżek indywidualnych, pobranie wycisków czynnościowych
Na modelach roboczych technik wykonuje wzorniki zwarciowe
Wizyta III: Za pomocą wzorników zwarciowych lekarz ustala centralne zwarcie. Dobór wielkości, koloru i kształtu zębów sztucznych.
Technik korzystający z informacji uzyskanych od lekarza montuje modele z wzornikami w artykulatorze, ustawia zęby i modeluje kształt przyszłej protezy.
Wizyta IV: Lekarz przeprowadza kontrolę próbnych protez i przeprowadza ewentualne, niezbędne korekty/Technik wykonuje gotowe protezy akrylowe
Wizyta V: Lekarz oddaje pacjentowi gotowe protezy do użytkowania, dostosowując je w miarę potrzeby, oraz przekazuje niezbędne informacje dotyczące ich użytkowania
Wizyta VI i następne: Zwane kontrolnymi, w czasie których lekarz dokonuje niezbędnych korekt i ułatwia pacjentowi zaadaptowanie się do protezy całkowitej

Przygotowanie:
protetyczne-zespolenia zębów, uzyskanie przestrzeni na ciernie i klamry; likwidacja zaburzen zwarcia – szlifowanie korekcyjne – skracanie zebow, przedwczesnych kontaktow, przeszkod zgryzowych, odbudowa powierzchni zwarciowych – wklady naklady korony, zmiana polozenia zuchwy w stosunku do szczeki, szyny zgryzowe – eliminacja
chirurgiczne: przycięcie wędzidełka w.g.d, boczne, języka; ekstrakcje zębów ;usunięcie przerostu brodawczakowatego, usunięcie fragmentów ruchomego wyrostka, resekcja wierzchołka korzenia, usunięcie zębów zatrz, alweoloplastyka, westibuloplastyka,
Zachowawcze-wypełnienie ubytk, leczenie endodont, sprawdzenie szczelnosci wypeln, likwidacja nawisów; periodont- usunięcie płytki nazębnej i kamienia,eliminacja głębokich kieszonek dziąsłowych, likwidacja węzłów urazowycharafunkcji, protezy adaptacyjne