Uniwersytet Warmińsko – Mazurski w Olsztynie

Wydział Nauk o Środowisku

Kierunek: Ochrona Środowiska

Rok akademicki: 2012/2013

Przedmiot: Prawo w Ochronie Środowiska

SEMINARIUM

Ogólne zasady ochrony środowiska i ich znaczenie w prawie ochrony środowiska.

Wykonała:

Justyna Góral

Grupa 1

Wszystkie zasady, jakie rządzą w otaczającej nas rzeczywistości mogą mieć dwojaki charakter. Mogą to być zasady formalne (spisane), bądź też nieformalne (tzn. takie, które nie są nigdzie spisane a funkcjonują i są przez większość akceptowane i stosowane). W przypadku zasad dotyczących ochrony środowiska to są one formalnie obowiązujące, ponieważ są spisane w formie zapisów ustawy Prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001r.

Zasada korzystania ze środowiska.

Wedle przepisów ustawy Prawo ochrony środowiska Art. 4, powszechne korzystanie ze środowiska przysługuje każdemu i obejmuje korzystanie ze środowiska, bez użycia instalacji, w celu zaspokojenia potrzeb osobistych oraz gospodarstwa domowego, w tym wypoczynku oraz uprawiania sportu, w zakresie wprowadzania do środowiska substancji lub energii, bądź też innych rodzajów powszechnego korzystania z wód.

Korzystanie ze środowiska wykraczające poza ramy korzystania powszechnego może być, w drodze ustawy, obwarowane obowiązkiem uzyskania pozwolenia, ustalającego w szczególności zakres i warunki tego korzystania, wydanego przez właściwy organ ochrony środowiska.

Zwykłym korzystaniem ze środowiska jest takie korzystanie wykraczające poza ramy korzystania powszechnego, co do którego ustawa nie wprowadza obowiązku uzyskania pozwolenia, oraz zwykłe korzystanie z wody w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo wodne.

Zasada kompleksowości.

Przepis Art. 5 ustawy Prawo ochrony środowiska odnosi się do tej zasady. Jego treść jest następująca: „Ochrona jednego lub kilku elementów przyrodniczych powinna być realizowana z uwzględnieniem ochrony pozostałych elementów.”

Zasada kompleksowości ochrony zakłada konieczność realizowania ochrony jednego lub kilki elementów przyrodniczych z uwzględnieniem ochrony pozostałych komponentów środowiska. Kompleksowość w tej zasadzie określana jest z dwóch punktów widzenia. Jest ona elementem szerokiej idei zintegrowanego podejścia do kwestii środowiskowych, z punktu widzenia całościowego ujęcia wszystkich elementów środowiska w ich wzajemnych oddziaływaniach. Innym ujęciem jest traktowanie oddziaływań na środowisko, jako kompleksowe. To ujęcie jest uwzględniane w wielu dokumentach prawnych takich jak oceny oddziaływania na środowisko, dostęp do informacji oraz zintegrowane pozwolenie środowiskowe.

Zasada ta dotyczy, zatem składników środowiska oraz stanów naturalnych podlegających ochronie prawnej. Środowisko powinno być traktowane, jako pewna całość, a wszelkie przepisy prawne powinny we właściwy sposób określać i uwzględniać wszelkie relacje, które zachodzą pomiędzy poszczególnymi elementami środowiska.

Zasada prewencji i przezorności.

Regulację tej zasady przedstawia zapis Art. 6 ustawy. Mówi on: „1. Kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko, jest obowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu.

2. Kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowiązany, kierując się przezornością, podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze.”

W zasadzie tej chodzi o wszelkie przedsięwzięcia, które zmierzają do tego, aby przeciwdziałać niekorzystnym zjawiskom, jak również nie dopuszczać do ich powstawania. Prewencja stanowi podstawową funkcję prawa ochrony środowiska, które jest wyrazem celowej działalności skierowanej ku zapobieganiu wszelkim zanieczyszczeniom i szkodom w środowisku, które mogą być wywołane przez działalność człowieka. Przy zasadzie prewencji bardzo ważne jest założenie, że mamy na celu zapobieganie czemuś, co wywoła negatywne skutki w środowisku. Zasada prewencji najogólniej rzecz biorąc, sprowadza się do obowiązku rozważenia potencjalnych skutków danego działania przed jego podjęciem i wyciągnięciem stąd odpowiednich wniosków. Natomiast zasada przezorności stanowi swego rodzaju kolejny krok w stosunku do zasady prewencji, odwracając niejako ciężar dowodu. O ile tam obowiązek zapobiegania wiąże się dopiero z dowiedzionym negatywnym oddziaływaniem, to przy zasadzie przezorności wygląda to inaczej: tutaj podjęcie działań zapobiegawczych jest wymagane zawsze, o ile nie jest dowiedziony brak negatywnych oddziaływań na środowisko

Zasada „zanieczyszczający płaci”.

W ustawie do tej zasady odnoszą się zapisy Art. 7, który mówi: „1. Kto powoduje zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia.

2. Kto może spowodować zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu.

Oraz Art. 7a o treści: „Do bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku i do szkody w środowisku w rozumieniu ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. Nr 75, poz. 493) stosuje się przepisy tej ustawy.”

Jest to jedna z podstawowych zasad, jakie mogą dotyczyć ochrony środowiska. Nazywana jest ona również zasadą odpowiedzialności sprawcy. Powodujący zanieczyszczenie środowiska musi ponieść koszt usunięcia skutków tego zanieczyszczenia. Zasada ta występuje w dwóch ujęciach. W ujęciu szerszym sprawca zanieczyszczenia ponosi odpowiedzialność finansową w pełnym zakresie za szkody spowodowane przez własną działalność niezależnie od tego, czy działalność ta jest zgodna z prawem, czy nie. Częściej jednak stosuje się tę zasadę w węższym znaczeniu, a mianowicie wtedy to zanieczyszczający ponosi finansową odpowiedzialność za przestrzeganie pełnego zakresu standardów wprowadzonych w ramach określonej jurysdykcji. Sprawcą zanieczyszczenia jest podmiot, który bezpośrednio, bądź też pośrednio powoduje szkody w środowisku lub stwarza warunki prowadzące do powstania szkód. Na sprawcę zanieczyszczenia może być nałożony obowiązek przestrzegania określonych wymagań ochronnych, które mogą być wykorzystane, jako podstawa przy ustalaniu odpowiednich opłat i podatków.

Zasada planowości.

Zasadę planowości reguluje Art. 8 ustawy Prawo ochrony środowiska, który mówi, że: „Polityki, strategie, plany lub programy dotyczące w szczególności przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, gospodarki przestrzennej, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu powinny uwzględniać zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju.” Dodatkowo wiele informacji dotyczących zapisów odnośnie tej zasady znajduje się również w dziale VII: Ochrona środowiska w zagospodarowaniu przestrzennym i przy realizacji inwestycji.

Odnosi się ona do wszelkiego typu dokumentów i aktów prawnych o charakterze planowania i programowania. Polityki, strategie, plany lub programy dotyczące w szczególności przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, gospodarki przestrzennej, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu powinny uwzględniać zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Zasada planowości, która w zakresie gospodarki przestrzennej oznacza obowiązek uwzględniania wymagań ochrony środowiska, wynikających z materialnego prawa administracyjnego, w szczególności miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Zasada dostępu do informacji.

Zasady udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie oraz udziału społeczeństwa w postępowaniu w sprawie ochrony środowiska określają ustawy:

1. Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z dnia 7 listopada 2008 r.)

2. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198).

Do zasady tej odnoszą się artykuły powyższych dokumentów:

Art. 4. Każdy ma prawo do informacji o środowisku i jego ochronie na warunkach określonych ustawą.

Art. 8. Organy administracji są obowiązane do udostępniania każdemu informacji o środowisku i jego ochronie znajdujących się w ich posiadaniu lub które są dla nich przeznaczone.

Oznacza ona, że każdy ma prawo do informacji o środowisku i jego ochronie na warunkach określonych ustawą. Prawo do informacji przysługuje każdemu, czyli wszystkim osobom fizycznym i prawnym, a także jednostkom organizacyjnym nie posiadającym osobowości prawnej, organizacjom, organom czy instytucjom. Prawo to przysługuje każdemu bez względu na obywatelstwo i interes prawny. Z uprawnieniem tym koleruje obowiązek ciążący na wszystkich organach administracji, w posiadaniu, których znajdują się informacje o środowisku i jego ochronie. Jednakże obowiązek ten nie ma charakteru bezwzględnego i w prawem określonych sytuacjach może zostać wyłączony. Przepis ten wyróżnia dwie sytuacje odmowy udzielenia informacji. Po pierwsze, kiedy to organ administracji nie udostępnia informacji (tj. bezwzględny zakaz udostępnienia). W tym przypadku chodzi np. o sprawy objęte toczącym się postępowaniem sądowym, dyscyplinarnym lub karnym, jeżeli ujawnienie informacji mogłoby zakłócić przebieg postępowania. Po drugie, gdy organ administracji może odmówić udostępnienia informacji (tj. względny zakaz udostępnienia), jeżeli np. wymagałoby to dostarczenia dokumentów lub danych będących w trakcie opracowywania lub przeznaczonych do wewnętrznego komunikowania się.

Zasada uczestnictwa społeczeństwa w postępowaniach w sprawie wydania decyzji z zakresu ochrony środowiska.

Każdy w przypadkach określonych w ustawie ma prawo do uczestniczenia w sprawie wydania decyzji z zakresu ochrony środowiska lub przyjęcia projektu polityki, strategii, planu lub programu rozwoju i restrukturyzacji oraz projektu studium i planu zagospodarowania przestrzennego. Regulacje te opierają się przede wszystkim na wskazaniu kategorii postępowań dotyczących przyjęcia lub wydania określonego dokumentu, aktu normatywnego albo decyzji administracyjnej, w których wymagane jest zapewnienie udziału społeczeństwa. Podstawową formą udziału jest prawo składania uwag i wniosków do projektu, które ma miejsce głównie w ramach procedury oddziaływania na środowisko i które to uwagi oraz wnioski właściwy organ ma obowiązek rozpatrzyć i ustosunkować się do nich.

Zasada obowiązku stosowania metodyk referencyjnych.

Regulacja tej zasady oparta jest o podstawę Art. 12 ustawy: „1. Podmioty korzystające ze środowiska oraz organy administracji są obowiązane do stosowania metodyk referencyjnych, jeżeli metodyki takie zostały określone na podstawie ustaw.

2. Jeżeli na podstawie ustawy wprowadzono obowiązek korzystania z metodyki referencyjnej, jest dopuszczalne stosowanie innej metodyki, pod warunkiem:

1) że umożliwia ona uzyskanie dokładniejszych wyników, a uzasadnieniem jej zastosowania są zjawiska meteorologiczne, mechanizmy fizyczne i procesy chemiczne, jakim podlegają substancje lub energie – w przypadku metodyki modelowania rozprzestrzeniania substancji lub energii w środowisku;

2) udowodnienia pełnej równoważności uzyskiwanych wyników – w przypadku pozostałych metodyk.”

Przez metodykę referencyjną rozumie się określoną na podstawie ustawy metodę pomiarów lub badań, która może obejmować w szczególności sposób poboru próbek, sposób interpretacji uzyskanych danych, a także metodyki modelowania rozprzestrzeniania substancji oraz energii w środowisku. Podmioty korzystające ze środowiska oraz organy ochrony środowiska są obowiązane, do stosowania metodyk referencyjnych, jeżeli metodyki takie zostały określone na podstawie ustaw. Jeżeli na podstawie ustaw wprowadzono obowiązek korzystania z metodyki referencyjnej, dopuszczalne jest stosowanie innej metodyki pod warunkiem udowodnienia pełnej równoważności uzyskiwanych wyników.

Metodyki referencyjne powinny być stosowane przez podmioty korzystające ze środowiska w sytuacji, gdy szczegółowo zostały uregulowane w aktach wykonawczych do ustawy. Metodyki referencyjne dotyczą w szczególności uregulowań odnoszących się do poszczególnych elementów środowiska.

Podsumowanie

Każda zasada i każdy zapis uregulowany w prawie ma bardzo istotne znaczenie dla funkcjonowania obecnej rzeczywistości. Biorąc pod uwagę fakt, że przestrzeń i jej zasoby są dobrem ograniczonym należy szanować środowisko, a co za tym idzie, dbać o to by tych wszystkich dóbr i samej przestrzeni, jako dobra starczyło dla dalszych pokoleń.

Bibliografia:

1.Górski M, Prawo ochrony środowiska, Wyd. Wolters Kluwer Polska sp. Z.o.o, 2009

2.Wierzbowski B., B. Rakoczy: Podstawy prawa ochrony środowiska, Warszawa 2004,

3.Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo Ochrony Środowiska

4.Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z dnia 7 listopada 2008 r.)