Finanse publiczne i rynki finansowe
FORMY ORGANIZACYJNO- PRAWNE
Ustawa o finansach publicznych przewiduje następujące formy:
Jednostki budżetowe
Samorządowe zakłady budżetowe
Agencje wykonawcze
Instytucje gospodarki budżetowej
Państwowe fundusze państwowe.
Zasady gospodarowania środkami publicznymi:
Jawność gospodarowania jako podstawowa zasada
Wydatki publiczne mogą być ponoszone wyłącznie na cele i w wysokościach ustalonych w ustawie budżetowej jednostki samorządu terytorialnego lub w planie finansowych JSFP.
Wydatki powinny być dokonywane w sposób celowy, oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów oraz optymalnego doboru metod i środków służących osiągnieciu założonych celów.
Wydatki powinny być dokonywane w sposób umożliwiający terminową realizację zadań.
Wydatki powinny być dokonywane w sektorze publicznym w oparciu o przepisy o zamówieniach publicznych.
Zakres przedmiotowy finansów publicznych w Polsce.
Obejmują procesy gromadzenia i rozdysponowania środków publicznych.
W szczególności:
gromadzenie dochodów i przychodów,
wydatkowanie środków publicznych,
finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa,
zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne,
zarządzanie środkami publicznymi,
zarządzanie długiem publicznym
rozliczanie z budżetem UE.
Środkami publicznymi są:
dochody publiczne,
środki pochodzące z budżetu UE,
przychody budżetu państwa,
przychodu budżetu JST.
Mogą pochodzić ze sprzedaży papierów wartościowych, prywatyzacji majątku,ze spłaty pożyczek i kredytów, z otrzymanych pożyczek i kredytów.
WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU FINANSOWEGO
Definicja pojęcia RYNEK.
Zespół mechanizmów infrastruktury oraz zasad i regulacji umożliwiających prowadzenie wymiany. Możemy wyodrębnić część realną rynku i przedmiotem obrotu tej części są: dobra materialne, usługi oraz czynniki produkcji. Druga część ma charakter finansowych i dotyczy wartości o charakterze niematerialnym, czyli instrumenty finansowe.
Na rynku spotykają się 4 główne grupy podmiotu:
Gospodarstwa domowe,
Podmioty prowadzące działalność gospodarczą (przedsiębiorstwa),
Instytucje finansowe (banki, fundusze inwestycyjne/ emerytalne, zakłady ubezpieczeń)
Państwo ( JST oraz instytucje o charakterze publicznym, które są związane z tym państwem)
Pomiędzy podmiotami na rynku zachodzą przepływy finansowe.
Segmenty rynku finansowego
Rynek pieniężny – to rynek instrumentów finansowych określany jako krótkoterminowy. Okres do ich wykupu nie przekracza jednego roku. Krótkoterminowy charakter tych instrumentów sprawia, że służą one przede wszystkim w finansowaniu bieżących potrzeb.
Rynek kapitałowy - to rynek IF określanych jako średnio- i długoterminowe. Okres do ich wykupu wynosi co najmniej 1 rok albo nie jest z góry określony. Przede wszystkim ten instrument służy do pozyskiwania środków przeznaczonych do finansowania inwestycji, rzadziej do finansowania potrzeb bieżących.
Rynek pożyczkowy – rynek transakcji, których przedmiotem jest kapitał pieniężny zgromadzony w formie różnego rodzaju depozytów i lokat, najczęściej są to lokaty w bankach. Obejmuje także tzw. kredyty kupieckie, które mają odroczony termin płatności.
Rynek walutowy – rynek wymiany jednej waluty na inną oraz miejsce kształtowania kursów walutowych. Ten segment rynku finansowego umożliwia m.in. przepływy pieniężne między różnymi miejscami na świecie. Nie jest to rynek na którym pozyskuje się kapitał rynkowy.
Rynek terminowy – rynek instrumentów pochodnych, który powstał i rozwinął się w konsekwencji dużej zmienności rynków finansowych i związanego z tym ryzyka. NA tym rynku zawierane są transakcje z wykorzystaniem instrumentów finansowych stanowiących swoistą umowę między stronami transakcji. Cena takiego instrumentu jest bezpośrednio lub pośrednio zależna od ceny lub wartości instrumentu bazowego, np. papierów wartościowych, indeksu giełdowego, kursu walutowego, stopy procentowej. Jest on podobny do rynku walutowego, ponieważ również nie służy do pozyskiwania kapitału.
Rynek publiczny a niepubliczny.
Podział ten służy do wskazywania sposobu zawierania transakcji na rynku, czyli sposobu oferowania instrumentów finansowych przez ich emitentów i dokonywania obrotów przez inwestorów jak również praw i obowiązków stron transakcji.
Rynek niepubliczny - to rynek ofert sprzedaży albo nabycia instrumentów finansowych, w których wzajemne relacje stron oparte są na zindywidualizowanych kontaktach składającego ofertę z potencjalnym inwestorem. Określa się go inaczej mianem rynku prywatnego.
Rynek publiczny - to rynek ofert sprzedaży albo nabycia instrumentów finansowych kierowany do szerokiego grona inwestorów. Wykorzystuje się do tego środki masowego przekazu, kojarzony z rynkiem giełdowym.
Nadzór nad rynkiem
Dokonywanie obrotu papierami wartościowymi i instrumentami pochodnymi w ramach rynku publicznego możliwe jest wyłącznie po uzyskaniu zgody Komisji Nadzoru Finansowego. Nadzór dokonywany jest za pomocą domów maklerskich.
RYNEK WTÓRNY A RYNEK PIERWOTNY
Rynek pierwotny–gdy nabycie papierów wartościowych nowej emisji proponuje ich emitent, czyli zasilenie emitenta aby uzyskać kapitał.
Rynek wtórny - obrót papierami wartościowymi między inwestorami.
RYNEK GIEŁDOWY I POZAGIEŁDOWY
Rynek giełdowy – najbardziej zinstytucjonalizowana forma wtórnego rynku instrumentów finansowych, np. giełda w Tokio, Londynie i Franfurcie.
Rynek pozagiełdowy – umożliwia sprzedaż i kupno instrumentów finansowych poza giełdą (najbardziej znany jest rynek amerykański).