Komórka - najmniejsza strukturalna i funkcjonalna jednostka organizmów żywych zdolna do przeprowadzania wszystkich podstawowych procesów życiowych (takich jak przemiana materii, wzrost i rozmnażanie). Jest podstawową jednostką morfologiczno- czynnościową ustroju.
Komórkę stanowi przestrzeń ograniczona błoną komórkową. U większości prokariontów, roślin, grzybów i niektórych protistów dodatkowo, od strony zewnętrznej, występuje ściana komórkowa.
Budowa komórki zwierzęcej:
Jądro komórkowe – znajduje się w każdej komórce eukariotycznej, wyjątkiem są erytrocyty oraz zrogowaciałe komórki naskórka. Mieści się zwykle w pobliżu środka komórki i przeważnie ma kształt kulisty. Wewnątrz jądra znajduje się maleńkie ciałko zwane jąderkiem. Rolą jądra komórkowego jest przechowywanie informacji zawartej w DNA. Jądro otoczone jest podwójną białkowo-lipidową błoną. Poprzez pory w tejże błonie do cytoplazmy przenoszone są tylko fragmenty RNA; DNA nie opuszcza jądra.
Rybosomy - organelle służące do produkcji białek w ramach translacji. Każdy rybosom jest zbudowany z dwóch dopasowanych do siebie podjednostek: małej i dużej. Obie podjednostki są zbudowane z białek i rRNA.
Mitochondrium - zachodzą procesy będące głównym źródłem energii (w postaci ATP) dla komórki, w szczególności proces fosforylacji oksydacyjnej, zachodzący w błonie wewnętrznej mitochondriów
Centriola- ciałko występujące na biegunach wrzeciona mitotycznego u zwierząt, wokół którego zaczepiają się włókienka wrzeciona formując jego kształt.
Lizosomy – w nich zachodzi nie tylko proces trawienia komórkowego wchłoniętych pokarmów, ale także rozkład niepotrzebnych już cząsteczek
Cytoplazma – środowisko wewnętrzne komórki, w którym zachodzą podstawowe procesy życiowe. Posiada skomplikowaną sieć fi lamentów i mikrotubul tworząc cytoszkielet.
Błona komórkowa- oddziela wnętrze komórki od świata zewnętrznego. Jest ona złożona z dwóch warstw fosfolipidów oraz białek
Retikulum endoplazmatyczne – szorstkie i gładkie (gładka bez rybosomów), synteza białek (szorstkie) i tłuszczów (gładkie), uczestniczy w przemianach węglowodanów
Aparat Golgiego – zadaniem tych organelli jest przede wszystkim modyfikacja, pakowanie oraz przekazywanie białek i lipidów w obrębie i poza komórkę
Budowa komórki roślinnej:
Jądro komórkowe
Cytoplazma
Mitochondrium
Rybosomy
Retikulum endoplazma tyczne
Wakuola - utrzymanie komórki w stanie turgoru (napięcia), magazyn wody w komórce, magazynowanie zbędnych produktów przemiany materii (u roślin), magazynowanie substancji, które mogłyby działać szkodliwie
Chloroplasty - . Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy. W nich zachodzi przemiana dwutlenku węgla oraz wody z wykorzystaniem energii świetlnej w glukozę oraz tlen.
Ściana komórkowa - martwy składnik komórki, otoczka komórki o funkcji ochronnej i szkieletowej.
Błona komórkowa
Komórka prokariotyczna: (rozmnaża się przez amitozę)
Cytoplazma
Błona komórkowa
Ściana komórkowa
Mezosomy - budowa ściany komórkowej podczas podziału mitotycznego i produkcji ATP, czy miejsce przyczepu genoforu
Nukleoid - podstawową strukturą przechowującą bakteryjny materiał genetyczny
Rzęska- pełni funkcję ruchową.
Fimbrie - ułatwianie przylegania bakterii do innej komórki
Główne cechy różniące oba rodzaje komórek:
Ściana komórkowa- nadaje komórce stały kształt, zbudowana jest z celulozy. Jest u rośli, u zwierząt brak.
Plastydy- trzy rodzaje dojrzałych plastydów: chloroplasty- zawierają chlorofil, chromoplasty- zawierają karotenoidy, leukoplasty- bezbarwne, pełnią funkcje zapasowe. Są u roślin, u zwierząt brak.
Wakuole- zawierają sok komórkowe. U roślin jest jedna, duża. U zwierząt są mniejsze. Jest ich kilka. Są wyspecjalizowane na wodniczki pokarmowe i tętniące.
Główne cechy wspólne obu rodzajów komórek:
Podwójna błona białkowo- lipidowa- pełni funkcje ochronne, jest półprzepuszczalna.
Cytoplazma- wypełnia wnętrz komórki.
Jądro komórkowe- zawiera materiał genetyczny- DNA.
Mitochondria- przebieg procesów oddechowy: łańcuch oddechowy i cykl Krebsa.
KOMÓRKI KRWI:
Erytrocyty - Głównym zadaniem erytrocytów jest przenoszenie tlenu i dwutlenku węgla, co jest możliwe dzięki obecności w nim czerwonego barwnika hemoglobiny, który ma zdolność do nietrwałego wiązania tlenu i przechodzenia w oksyhemoglobinę.
Leukocyty - chronią przed patogenami takimi jak wirusy i bakterie. Leukocyty są podstawowym elementem układu odpornościowego
Trombocyty – odgrywają istotną rolę w procesach krzepnięcia krwi.
Granulocyty :
eozynofile, czyli granulocyty kwasochłonne
neutrofile, czyli granulocyty obojętnochłonne
bazofile, czyli granulocyty zasadochłonne
Agtranulocyty:
Limfocyty - komórka układu odpornościowego, należąca do leukocytów, zdolna do swoistego rozpoznawania antygenów
Monocyty - Produkują interferon, który hamuje namnażanie się wirusów
KOMÓRKI KOŚCI:
Osteoklasty – komórki kościogubne. Mają istotne znaczenie w warunkach prawidłowego kształtowania się kości, procesów zrostu po złamaniach oraz w chorobach kości np. osteoporozie
Osteoblasty - komórki tworzące kości (kościotwórcze), występujące w miejscach, gdzie odbywa się wzrost lub przebudowa tkanki kostnej
KOMÓRKA NERWOWA:
Neuron - rodzaj komórek występujących w układzie nerwowym. Neurony składają się z ciała komórki oraz wypustek cytoplazmatycznych: dendryty i akson, za pomocą których wytwarzają połączenia z innymi neuronami, bądź komórkami efektorowymi . Połączenie między komórkami nerwowymi zwane jest synapsą.