Rzadkość - Jest wynikiem zależności między zapotrzebowaniem ludzi na dobra (zapotrzebowaniem potencjalnym) a ograniczonymi zdolnościami wytworzenia tych dóbr. Problem rzadkości występuje zawsze, kiedy zapotrzebowanie ludzi na dobra przewyższa możliwości wyprodukowania tych dóbr (niezależnie od tego jak znaczne są możliwości produkcyjne).

Wraz z upływem czasu pojawiają się nowe i lepsze technologie produkcji, zwiększają się również zasoby. W rezultacie zdolności (czyli ilość dóbr, które ludzie są zdolni wytworzyć) powiększają się – zwiększając możliwości wytwarzania większych ilości dóbr. Z drugiej strony jednak wzrasta liczba ludzi, rosną również potrzeby, które każdy chciałby zaspokoić. Tak więc zapotrzebowanie (czyli ilość dóbr, które ludzie chcieliby posiadać) zwiększa się sprawiając, że problem rzadkości nie znika.

Ekonomia to nauka o sposobie wykorzystywania zasobów ziemskich przez jednostki i społeczeństwo w celu wytwarzania z nich wielu przeróżnych dóbr, które w późniejszym etapie przydzielone zostają grupom społecznym i pojedynczym osobom na konsumpcję obecną oraz przyszłą. Mówiąc w skrócie zadaniem tej społecznej nauki jest analizowanie i opisywanie takich zagadnień jak produkcja, dystrybucja oraz konsumpcja tychże dóbr.

 

Naukę tą podzielić można na makro i mikroekonomię. Pierwsza z nich skupia się na badanie całego obszaru gospodarki, mikroekonomia zaś skupia się gospodarstwach domowych oraz przedsiębiorstwach, ich współdziałania na poszczególnych rynkach.

„Jednym z podstawowych pojęć ekonomii jest rzadkość dóbr. Niemal wszystko jest rzadkie: żadna ilość dóbr nie jest w stanie całkowicie usatysfakcjonować społeczeństwa, bez względu na stopień zamożności każdy chce mieć więcej. Ekonomia nazywa ten stan nieograniczonością potrzeb ludzkich. Przedmiot zainteresowania ekonomii częściowo pokrywa się z zagadnieniami badanymi w ramach innych nauk społecznych, ale ekonomia zajmuje się głównie relacjami zachodzącymi między kupującym a sprzedającym oraz analizą rynku.

kapitał - pojęcie to wiąże się z dziedziną ekonomiczną i finansową. Oznacza dobra materialne, którymi mogą być: pieniądze lub inne bogactwa, ziemie, przedsiębiorstwa, nowe technologie aktywa oraz inne niematerialne środki, które służą zapoczątkowaniu lub utrzymaniu działalności gospodarczej.

Celem kapitału jest samoistne mnożenie, powiększanie zgromadzonego majątku poprzez odpowiednie zainwestowanie, które daje właścicielowi prawo do renty, zasiłku, odsetek, itp.

Kapitał występuje w trzech odmianach. Pierwsza z nich, to oczywiście- finansowa, druga technologiczna, która dzieli się na materialną: nowe urządzenia i maszyny, i niematerialną, a więc wszelkiego rodzaju projekty, programy, prawa autorskie, ostatnią formą zaś jest odmiana towarowa. Przy tym pojęciu należy pamiętać, iż kapitał najpierw się zbiera, gromadzi, dopiero później inwestuje.

Kapitał jest uważany za podstawowy czynnik produkcji, ponieważ posiada on dobra materialne i niematerialne, które wykorzystywane są podczas produkcji, ale przy tym posiada również zasoby finansowe. Aktywami nazywamy źródłami kapitału, natomiast pasywami to, co pokrywa nasz kapitał, majątek.

Na rynek składają się pewne elementy. Są to między innymi: cena, popyt i podaż. W każdym rynku odbywają się transakcje kupna i sprzedaży. I to właśnie rynek decyduje o systemie cen. Ceny również informują producentów i konsumentów o tym, czy dokonana przez nich alokacja zasobów, czyli transakcji, jest bardziej lub też mniej korzystna. Oznacza to, że ceny wyznaczane są przez relacje popytu i podaży. Mówiąc o popycie, warto wspomnieć, że dzieli się on na popyt indywidualny, czyli zorientowanie indywidualnych klientów na dane dobro czy też usługę, oraz popyt rynkowy, czyli zainteresowanie wszystkich nabywców danym dobrem. W ekonomii bardzo często podkreślana jest pewna ważna zasada. Jest to krzywa popytu. Oznacza ona, że kiedy cena rośnie, to popyt spada. I odwrotnie - popyt rośnie, gdy cena maleje. Więc im cena jest niższa, tym bardziej wzrasta ilość nabywców. Można z tego wywieźć prawo popytu, które mówi, ze wraz ze wzrostem ceny dobra, zmniejsza się na nie popyt. Natomiast wraz ze spadkiem ceny, wzrasta popyt. Oczywiście przy założeniu, że inne czynniki wpływające na popyt nie zmieniają się. Bowiem na rozmiary popytu wpływ mają także czynniki tzw. poza cenowe. Takie jak np. gusta i preferencje, a także dochody konsumentów. W ekonomii funkcjonuje także zupełnie odwrotne prawo podaży, które mówi, że wraz ze wzrostem cen dobra rośnie ilość dostarczania go. A gdy spada cena, spada ilość jego dostarczania.

Wartością użytkową towarów nazywa się zdolność towarów do zaspokajania potrzeb ludzkich. Potrzeby te wynikają z cech jakościowych towarów, które kształtują się w procesie wytwarzania.

Pieniądz pełni w systemie gospodarczym kilka ważnych funkcji. Jest przede wszystkim miernikiem wartości towarów oraz środkiem, umożliwiającym dokonywanie jakichkolwiek transakcji. Jest też środkiem płatniczym, może być używany do gromadzenia oszczędności, wreszcie może ułatwiać wymianę międzynarodową.
1. ŚRODEK WYMIANY
Najstarszą funkcją pieniądza jest wymiana – pośrednictwo w transakcjach, w których dochodzi do równoczesnego wzajemnego przekazania towaru i pieniądza pomiędzy uczestnikami wymiany.
Ludzie od zarania dziejów kupowali i sprzedawali towary – początkowo był to handel wymienny, później pojawiła się jednostka pośrednicząca, czyli właśnie pieniądz. Dzięki sprzedaży towarów lub usług otrzymujemy pieniądze, które następnie możemy wymienić na inne potrzebne nam dobra. Specyficzną formą wymiany jest praca: tu w zamian za wykonywane – w ramach umowy – usługi otrzymujemy pieniądze, dzięki którym możliwa jest codzienna egzystencja.

2. MIERNIK WARTOŚCI TOWARÓW
Pieniądz jest również miernikiem wartości – w jednostkach pieniężnych podawane są ceny, dzięki którym można porównywać różne towary.
W najwcześniejszym stadium rozwoju gospodarki prowadzono handel wymienny, w którym nie było jednak możliwe precyzyjne określenie wartości towarów, właśnie z uwagi na brak jednorodnego punktu odniesienia. Trudno jest tak naprawdę oszacować, jaka jest wartość skóry bydlęcej, wyrażona w beczkach miodu. Dzięki wprowadzeniu pieniądza stało się możliwe dokładne określanie wartości towarów i usług, co przyczyniło się do szybkiego rozwoju handlu.
Pieniądz pełni też rolę miernika odroczonych płatności – za jego pomocą możemy również mierzyć np. wysokość odsetek, jakie otrzymamy za rok od momentu założenia lokaty bankowej.

3. ŚRODEK PŁATNICZY
Pieniądz jest również wykorzystywany jako środek płatniczy – to znaczy do dokonywania płatności transferowych lub transakcji, w których przepływ dóbr nie jest równoczesny z zapłatą.
Płatności transferowe to wypłaty, realizowane przez państwo, w zamian za które nie otrzymuje ono bezpośrednio żadnych dóbr czy usług. Typowym przykładem płatności transferowych są wypłaty emerytur i rent z budżetu państwa bądź też płatności zasiłków dla bezrobotnych.
Transakcje wymienne, w których przepływ dóbr nie jest równoczesny z przepływem pieniądza, to na przykład dostawy energii elektrycznej, gazu, usługi telefoniczne, jak również praca na etacie. We wszystkich wymienionych tu przypadkach strony zawierają umowę, na podstawie, której świadczone są określone usługi, a płatność za ich wykonanie następuje nie systematycznie, ale raz w miesiącu lub nawet rzadziej.

4. ŚRODEK GROMADZENIA OSZCZĘDNOŚCI
Pieniądz spełnia jeszcze jedną bardzo ważną rolę – jest środkiem tezauryzacji, czyli gromadzenia oszczędności.
Pieniądz można wykorzystywać nie tylko przy realizowaniu bieżących transakcji (konsumpcji), ale również do dokonywania transakcji w przyszłości – w takim przypadku powstaje zjawisko oszczędzania, czyli odkładania pieniądza. Podstawą tej funkcji pieniądza jest zaufanie: jako nabywcy wierzymy, że pieniądze przechowują wartość.
W rzeczywistości pieniądz sam w sobie zmniejsza swoją wartość: na skutek inflacji spada jego siła nabywcza. Dlatego właśnie osoby oszczędzające nie powinny trzymać pieniędzy w domu, ale starać się je rozsądnie zainwestować (ulokować). W naszym serwisie prezentujemy szereg porad na ten właśnie temat.

5. ŚRODEK WYMIANY MIĘDZYNARODOWEJ
Pieniądz może być środkiem rozliczeń międzynarodowych – tę funkcję spełniają zazwyczaj pieniądze krajów wysoko rozwiniętych, posiadających bardzo stabilną walutę. W takim przypadku pieniądz spełnia wszystkie wcześniej wymienione funkcje (środka wymiany, miernika wartości, środka płatniczego oraz środka gromadzenia oszczędności) w odniesieniu do transakcji, realizowanych pomiędzy poszczególnymi krajami.

Najlepszym przykładem może tu być dolar amerykański (USD), który aż do roku 1971 był wymienialny na złoto, dzięki czemu zdobył duże zaufanie na rynku międzynarodowym. Do dziś wraz z frankiem szwajcarskim jest uważany za bardzo silną jednostkę, określaną często terminem „waluta ucieczki” (zyskuje zwykle na wartości w momentach kryzysu na arenie międzynarodowej).

Cena i jej rodzaje oraz zasady ustalania cen.

Cena jest to podstawowy instrument mechanizmu rynkowego kształtujący równowagę rynkową. Określa się ją jako wartość pieniężną, jaką trzeba uiścić sprzedającemu za nabycie praw do określonego towaru, dobra czy usługi, tym samym jest to ilość pieniędzy za którą sprzedający jest gotów zrzec się praw do owego towaru, dobra czy usługi.

Ceny najczęściej kształtują się w wyniku relacji pomiędzy popytem a podażą, chociaż w pewnym zakresie kształtują ją konsumenci oraz producenci (rzadziej państwo – ceny administracyjne).

Wyróżniamy kilka typów funkcji cen:

Funkcja informacyjna – funkcja ta ma na celu informowanie podmiotów gospodarczych o zmianach ich zasobów pieniężnych w momencie dokonania sprzedaży czy też kupna tj. nabywcę informują ile zmniejszą się jego zasoby pieniężne przy nabyciu praw do dobra, natomiast w przypadku sprzedawcy, informują o zwiększeniu się przychodu w momencie sprzedaży owego dobra.

Funkcja motywacyjna (tzw. Bodźcowa) – jest to parametr pobudzający do określonego działania tj. wysokość cen produktu kształtuje u producenta strukturę produkcji a u konsumenta strukturę konsumpcji.

Funkcja redystrybucyjna – cena jest narzędziem podziału dóbr i usług, oraz przesuwania dochodów od jednej do innej grupy społecznej tudzież państwa.

Funkcja stymulacyjna – narzędzie oddziaływania na dostawców i odbiorców – im wyższy poziom cen tym większa opłacalność produkcji.

Na rynku spotykane są różnorakie sposoby działania i myślenia, podkreślające strategiczną i kluczową rolę ceny, są to strategie cenowe.

Wyróżniamy między innymi takie strategie jak:

Dumping – akceptowanie początkowych strat mające na celu zwiększenie sprzedaży, lub wprowadzenie do sprzedaży nowego produktu.

Dominacja – jednoczesne obniżanie ceny wraz ze spadkiem kosztów produkcji, jest to sposób na utrzymanie stałej marży.

Parasol cenowy – utrzymywanie przez pewien czas wysokiego poziomu cen, pozwalające szybciej odzyskać zainwestowany kapitał.

Przechwycenie części rynku – decyzja sprzedaży własnych wyrobów po cenach niższych nić ceny konkurentów, czasem nawiązujący do dumpingu.

Porzucenie rynku – wycofanie się z rynku przy jednoczesnym maksymalizowaniu rentowności tj. ustalanie cen w taki sposób by wziąć z rynku najwięcej profitów.

Prestiżowa – oferowanie nowych produktów o możliwie jak najwyższej cenie skierowane ku nabywcom, dla których cena ta nie stanowi bariery zakupu. Założenie znalezienia segmentu odbiorców gotowych zapłacić za produkty wyróżniające ich spośród ogółu nabywców.

Penetracja rynku – sprzedaż dużej ilości tanich produktów wynikiem którego zarobek spowodowany jest sprzedażą masową.

W każdej gałęzi rynku można wyodrębnić następujące rodzaje cen:

-Cena producenta - kwota pieniędzy otrzymywana przez producenta od nabywcy za jednostkę produktu, wyrobu lub usług, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług i powiększona o podatek akcyzowy w przypadku płatnika tych podatków oraz pomniejszona o ewentualne rabaty i opusty

-Cena Hurtowata - cena, po jakiej hurtownik sprzedaje towary przedsiębiorcy, zajmującemu się handlem detalicznym.

-Cena Detaliczna - cena oferowana nabywcy za towar w punkcie sprzedaży

-Cena Wolnorynkowa - cena ustalana w warunkach wolnej konkurencji pod wpływem gry wolnych sił rynkowych (popytu i podaży); prawo jednej ceny stwierdza, że jeżeli nie ma przeszkód w handlu ani kosztów transportu, to c.w. danego dobra dąży na całym świecie do zrównania się.

-Cena Urzędowa - cena ustalana przez właściwe organy administracji państwowej.

-Cena Sztywna -ceny sztywne sprawiają, że produkt sprzedawany jest po takiej samej cenie wszystkim nabywcą kupującym go na takich samych warunkach i w takich samych ilościach,

-Cena Minimalna – pozbawia strony możliwości umownego ustalenia ceny poniżej określonej wartości,

-Cena Maksymalna -pozbawia strony możliwości umownego ustalenia ceny ponad określoną wartość,

-Cena Wynikowa – stosowana jest wówczas, gdy uprawniony organ wiążąco ustalił, w jaki sposób sprzedawca ma ustalić cenę, przy odpowiednim stosowaniu przepisów o cenie sztywnej lub maksymalnej,

-Cena Równowagi - cena, przy której popyt na dane dobro jest równy jego podaży.

Przebieg ustalania cen jest złożonym procesem, którego podstawą jest kalkulacja uwzględniająca przewidywane koszty lub techniczny koszt wytworzenia pokazujący koszty faktycznie poniesione. Cena ma wpływ na wielkość zysku ze sprzedaży ale również na postrzeganie towaru tj. Na towar przesadnie tani patrzymy jak na tandetę, natomiast drogie dobra kojarzone są z jakością oraz prestiżem.

Ustalanie cen odbywa się zazwyczaj w sześciu etapach:
I. Ustalanie strategii cenowej dla produktu

II. Ustalanie potencjalnego popytu dla produktu na istniejących rynkach

III. Określenie kosztów jednostkowych produkcji produktu przy konkretnych wartościach popytu

IV. Analiza cen produktów konkurencyjnych

V. Ustalenie metody ustalania cen

VI. Ostateczny wybór ceny dla produktu

Podsumując, ceny ustala się:

-na podstawie kosztów

- w odniesieniu do popytu

- w relacji do cen konkurencyjnych

-na podstawie obserwacji rynkowej

W ekonomii konkurencję uważa się za podstawę wolnego rynku, który zakłada wolność współzawodniczenia ze sobą na wszystkich podmiotów gospodarczych na wszystkich obszarach handlu i usług. Teoretycznym ujęciem wolnego rynku jest model konkurencji doskonałej.