Polityka fiskalna – to ogół działań państwa kształtujących budżet państwa poprzez zmiany we wpływach (np. podatki, zadłużenia publicznego) i wydatkach państwa (np. subwencje, inwestycje państwowe, itp.).

P.f. – zastosowanie narzędzi fiskalnych do realizacji określonych celów. P.f. to całokształt polityki podatkowej państwa; decyzje władzy ustawodawczej (parlamentu), rządu, ministra finansów odnośnie ilości, rodzajów i wysokości wprowadzanych podatków. Instrumentami polityki fiskalnej są:
- podatki,
- wydatki związ. z tworzeniem nowych miejsc pracy i z finansowaniem programów zmiany kwalifikacji zawodowych,
- wydatki promujące restrukturyzację gospodarki,
- wydatki promujące rozwój drobnej przedsiębiorczości,
- wydatki na roboty publiczne,
- deficyt budżetowy,
- dług publiczny,
- zasiłki dla bezrobotnych,
- poręczenia i gwarancje państwa dla podmiotów zaciągających pożyczki.

Ekspansywna polityka fiskalna polega na obniżaniu podatków i zwiększaniu wydatków na konsumpcję i inwestycję lub finansowaniu deficytu budżetu państwa za pomocą długu publicznego. . Polityka pieniężna jest częścią polityki gospodarczej – obok polityki fiskalnej i polityki strukturalnej. Jej podstawowym celem jest zapewnienie stabilności cen, czyli inaczej mówiąc niskiej inflacji. Politykę pieniężną państwa prowadzi bank centralny lub inna instytucja rządowa upoważniona do realizacji tej funkcji. Oddziałuje ona na poziom podaży pieniądza oraz na kursy walutowe. Cel finalny (główny i nadrzędny) – jest to odpowiednio zdefiniowany cel ogólnogospodarczy wynikający z realizacji polityki ekonomicznej danego kraju. Przykładowo w Polsce celem finalnym NBP jest „utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu o ile nie ogranicza to realizacji tego celu” (Ustawa o NBP z 1997 r.). Cel pośredni – wyznaczenie określonej kategorii ekonomicznej, która pozostaje w stabilnej relacji z celem finalnym. Przykładowo w Polsce NBP stosuje strategię bezpośredniego celu inflacyjnego, choć dopiero w 2004 r. Rada Polityki Pieniężnej ustaliła wysokość owego celu inflacyjnego na 2,5 proc. z możliwością odchylenia do 1 punktu procentowego w górę lub w dół. Oznacza to, że roczny wskaźnik CPI powinien w każdym miesiącu znajdować się jak najbliżej 2,5 proc.^[1].Cele operacyjne, które zależą od celu finalnego i powinny wpływać na cel pośredni:

-Kontrola stóp procentowych

-Kontrola przyrostu podaży pieniądza

-Stabilizowane poziomu kursu walutowego

-Kształtowanie masy pieniądza rezerwowego

-Kształtowanie poziomu stóp procentowych

Cykl koniunkturalny – zjawisko występowania w gospodarce wahań różnych mierników ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury, wokół rosnącego trendu wzrostu gospodarczego, analizowanego w długim okresie. Zmiennymi są: PKB, zatrudnienie, ceny, wielkość eksportu i importu, wskaźniki rynku kapitałowego, nakłady inwestycyjne i zapasy przedsiębiorstw, dochody i wydatki ludności, obroty i zyski przedsiębiorstw. Celem polityki makroekonomicznej we współczesnych gospodarkach jest jednak ograniczenie skali tych wahań (czyli spowodowanie, aby w okresach przyspieszenia wzrost PKB nie był nadmiernie wysoki, a w okresie spowolnienia dynamika PKB nie ulegała zbytniemu obniżeniu).Wzrost gospodarczy – zwiększenie się rocznej produkcji dóbr i usług w kraju. Jeśli w kolejnym roku w całej gospodarce uda się sprzedać więcej towarów i usług niż w roku poprzednim – mamy do czynienia ze wzrostem gospodarczym. Kiedy jesteśmy w stanie więcej zarobić, źródłem wzrostu jest nasza praca.Głównym czynnikiem pobudzającym wzrost gospodarczy w krótkim okresie jest popyt konsumpcyjny i inwestycyjny, krajowy i zagraniczny. W długim okresie natomiast – dostateczna podaż i efektywność czynników wytwórczych. Coraz częściej czynnikiem wzrostu staje się też handel zagraniczny.

Mierniki - produkt krajowy brutto – całkowita wartość dóbr i usług wytworzonych przez społeczeństwo w ciągu danego roku na terenie danego kraju (kiedy rośnie PKB społeczeństwo staje się bogatsze),produkt narodowy brutto – całkowita wartość wyrobów i usług wytworzonych przez obywateli danego kraju w ciągu jednego roku, PNB uwzględnia również dochody krajowych firm uzyskane za granicą, nie uwzględnia dochodów obcych firm działających w kraju,stopa wzrostu dochodu narodowego (lub realnego produktu krajowego brutto). Oznacza ona stosunek przyrostu dochodu narodowego w badanym okresie do wielkości dochodu narodowego w okresie bazowym.wielkość produktu PKB przypadająca na jednego mieszkańca.

Gospodarka otwarta to nie tylko import towarów z kraju za granicę, ale także otwarcie rynku krajowego na towary z zagranicy. Ponadto w gospodarce otwartej następuje włączenie się w międzynarodowy podział pracy, czyli pełnienie przez handel zagraniczny funkcji aktywnej i realizowanie funkcji efektywnej.

Gdy eksport jest wyższy od importu występuje nadwyżka handlowa, i na odwrót - jeżeli eksport jest niższy od importu występuje deficyt handlowy.

Wpływ eksportu na PKB przedstawiono na poniższym wzorze: PKB = C + I + G + X

C – konsumpcjaI - inwestycjeG - wydatki rządowe C + I + G - zakupy krajowe X - export netto

Inflacja, proces wzrostu poziomu cen, powodujący niekontrolowane i nieakceptowane społecznie zmiany proporcji podziału dochodu narodowego. 1) Inflacja pełzającą (do kilku procent w skali rocznej), nie powodującą zakłóceń w przebiegu procesów gospodarczych, poddającą się kontroli.
2) kroczącą (z reguły do kilkunastu procent rocznie), gdy oczekiwania inflacyjne wywołują określone zachowania podmiotów gospodarczych wzmagające ten proces, przy czym zaczyna się ona wymykać kontroli.
3) galopującą (powyżej 20%), powodującą narastające zakłócenia w przebiegu procesów gospodarczych, osłabienie systemów motywacyjnych, a w rezultacie zahamowanie wzrostu gospodarczego.
4) hiperinflację, gdy natężenie procesów inflacyjnych uniemożliwia racjonalne gospodarowanie z powodu niemożności prowadzenia rachunku ekonomicznego, planowania działań gospodarczych, nieskuteczności systemów motywacyjnych, co prowadzi do anarchizacji życia społecznego. Inflacja popytowa jest wynikiem nadmiernej ilości pieniądza w obiegu.

Model Keynesa – opracowany w celu wyjasnienia przyczyn wysokiego poziomu bezrobocia i niskiego poziomu produkcji, obserwowanych w latach 30-tych (okres Wielkiego Kryzysu).

Jest to model krótkookresowy, a wiec próbuje odpowiedziec na pytanie, dlaczego w krótkim

okresie produkcja faktyczna odbiega od potencjalnej:

• produkcja faktyczna - rzeczywista wielkosc produkcji w danym okresie

• produkcja potencjalna - wielkosc produkcji danej gospodarki, przy zało-eniu pełnego

wykorzystania wszystkich czynników produkcji (gdy wszystkie rynki w gospodarce znajduja sie w stanie równowagi W modelu keynesowskim mamy do czynienia z:

-rzeczywistą (faktyczną) wielkością produkcji

-potencjalną wielkością produkcji (całkowite wykorzystanie dostępnych w tej gospodarce zasobów czynników produkcji