Wojciech Dziedzic

Informacje niejawne

Podstawowymi ograniczeniami zasady jawności działań administracji i dostępu do informacji w Polsce są tajemnice państwowa i służbowa. Aktem prawnym regulującym tę materię jest Ustawa z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych. Ustawa określa zasady ochrony przed nieuprawnionym ujawnieniem informacji stanowiących tajemnicę państwową lub służbową, niezależnie od formy i sposobu ich wyrażania, także w trakcie ich opracowania i zwanych dalej „informacjami niejawnymi”. Zgodnie z postanowieniami ustawy przepisy tego aktu nie naruszają przepisów innych ustaw o ochronie innych tajemnic prawnie chronionych.  

Zakres przedmiotowy ustawy:

Ustawa określa zasady ochrony informacji niejawnych, a w szczególności:

-	organizowania ochrony informacji niejawnych,
-	klasyfikowania informacji niejawnych,
-	udostępniania informacji niejawnych,
-	postępowania sprawdzającego, w celu ustalenia, czy osoba nim objęta daje rękojmię zachowania tajemnicy,
-	szkolenia w zakresie ochrony informacji niejawnych,
-	ewidencjonowania, przechowywania, przetwarzania i udostępniania danych uzyskiwanych w związku z prowadzonymi postępowaniami sprawdzającymi, w zakresie określonym w ankiecie bezpieczeństwa osobowego oraz w ankiecie bezpieczeństwa przemysłowego,
-	organizacji kontroli przestrzegania zasad ochrony informacji niejawnych,
-	ochrony informacji niejawnych w systemach i sieciach teleinformatycznych,
-	stosowania środków fizycznej ochrony informacji niejawnych.

Zakres podmiotowy ustawy:
1) organów władzy publicznej, w szczególności:
a) Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej,
b) Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
c) organów administracji rządowej,
d) organów jednostek samorządu terytorialnego,
e) sądów i trybunałów,
f) organów kontroli państwowej i ochrony prawa.

2) Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej i ich jednostek organizacyjnych, zwanych dalej "Siłami Zbrojnymi", a także innych jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony.

3) Narodowego Banku Polskiego i banków państwowych;
4) państwowych osób prawnych i innych niż wymienione w pkt 1-3 państwowych jednostek organizacyjnych;
5) przedsiębiorców, jednostek naukowych lub badawczo-rozwojowych, zamierzających ubiegać się, ubiegających się o zawarcie lub wykonujących umowy związane z dostępem do informacji niejawnych albo wykonujących na podstawie przepisów prawa zadania związane z dostępem do informacji niejawnych.

Klasyfikacja tajemnic:

Tajemnica państwowa - informacja niejawna określona w wykazie informacji niejawnych , której nieuprawnione ujawnienie może spowodować istotne zagrożenie dla interesów RP, a w szczególności dla niepodległości i nienaruszalności terytorium, interesów obronności bezpieczeństwa państwa i obywateli .

ściśle tajne - w przypadku gdy ich nieuprawnione ujawnienie mogłoby spowodować istotne zagrożenie dla niepodległości, nienaruszalności terytorium albo polityki zagranicznej lub stosunków międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej albo zagrażać nieodwracalnymi lub wielkimi stratami dla interesów obronności, bezpieczeństwa państwa i obywateli lub innych istotnych interesów państwa, albo narazić je na szkodę w wielkich rozmiarach,

tajne - w przypadku gdy ich nieuprawnione ujawnienie mogłoby spowodować zagrożenie dla międzynarodowej pozycji państwa, interesów obronności, bezpieczeństwa państwa i obywateli, innych istotnych interesów państwa albo narazić je na znaczną szkodę.

Informacje niejawne zaklasyfikowane jako stanowiące tajemnicę państwową oznacza się klauzulą: 

Tajemnica służbowa - jest to informacja niejawna niebędąca tajemnicą państwową, uzyskana w związku z czynnościami służbowymi albo wykonywaniem prac zleconych, której nieuprawnione ujawnienie mogłoby narazić na szkodę interes państwa, publiczny i prawnie ochroniony interes obywateli albo jednostki organizacyjnej. Nieuprawnione ujawnienie zatem należy rozumieć jako uczynienie jawnymi, wyjawienie informacji, których nie może znać każdy, a dotyczące informacji zaliczanych do tajemnicy państwowej lub służbowej.

Wiadomo, że informacje niejawne stanowiące tajemnicę służbową można odpowiednio oznaczyć klauzulą „Poufne” lub „Zastrzeżone”. W związku z wieloma ograniczeniami w zakresie ich udostępniania, ochrony fizycznej, przetwarzania w systemach i sieciach teleinformatycznych, niejednokrotnie stajemy przed dylematem, jaką klauzulę tajności przyznać danej informacji. Zazwyczaj, ze względu na powyższe uwarunkowania, klauzula ta jest zaniżana, co jest naruszeniem postanowień ustawy. 
Jakie więc przyjąć kryteria przy określaniu klauzuli tajności? Najbardziej pomocna jest w tym przypadku właściwa interpretacja Art. 23 ust. 2 ustawy: 
„Informacje niejawne zaklasyfikowane jako stanowiące tajemnicę służbową oznacza się klauzulą:
1) "poufne" - w przypadku gdy ich nieuprawnione ujawnienie powodowałoby szkodę dla interesów państwa, interesu publicznego lub prawnie chronionego interesu obywateli,
2) "zastrzeżone" - w przypadku gdy ich nieuprawnione ujawnienie mogłoby spowodować szkodę dla prawnie chronionych interesów obywateli albo jednostki organizacyjnej”. 

---