IPPC
Dyrektywa 96/62/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania (kontroli) zanieczyszczeń, zwana popularnie Dyrektywą IPPC (ang. Integrated Pollution Prevention and Control) jest jednym z najważniejszych aktów prawnych Unii Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska. Angielskie słowo control jest w wielu polskich publikacjach mylnie sprowadzane wyłącznie do kwestii nadzoru (inspekcji), podczas gdy oznacza ono znacznie więcej - pełne rozpoznanie szeroko pojętych oddziaływań na środowisko i panowanie nad procesami produkcyjnymi w celu systematycznej redukcji emisji zanieczyszczeń - przy zastosowaniu najnowszych osiągnięć technologicznych, kodyfikowanych w postaci wytycznych dla tzw. Najlepszych Dostępnych Technik (ang. BAT - Best Available Techniques). Ograniczenia emisyjne - z reguły niższe niż już obowiązujące standardy - wprowadzane będą poprzez tzw. zintegrowane pozwolenia, stanowiące de facto rodzaj szczegółowej licencji na prowadzenie działalności.
Transpozycja wymogów Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń do prawodawstwa polskiego, oznaczać będzie istotną zmianę podejścia do wydawania pozwoleń środowiskowych, które do tej pory traktują rozłącznie emisję do atmosfery, hałas, odprowadzanie ścieków, czy emisje promieniowania.
ZINTEGROWANE PODEJŚCIE
Zintegrowane pozwolenie w myśl Dyrektywy o ograniczaniu i zapobieganiu zanieczyszczeń nie jest tożsame ze zbiorem decyzji określających dopuszczalne poziomy oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska (takich jak polskie pozwolenia wodno-prawne, czy decyzje o dopuszczalnej emisji). Z pewnością nałoży to inne obowiązki na operatorów i wydających pozwolenia oraz może spowodować konieczność wydatkowania znacznych środków na wyprzedzające dostosowywanie wykorzystywanych technik do parametrów odpowiadających tzw. Najlepszym Dostępnym Technikom (ang. Best Available Techniques).
Wymogi Dyrektywy odnoszą się do sześciu generalnych kategorii działalności przemysłowej:
Przemysłu energetycznego
Produkcji i obróbki metali
Przemysłu mineralnego
Przemysłu chemicznego
Obiektów utylizacji i unieszkodliwiania odpadów
Innych rodzajów działalności określone w Aneksie I Dyrektywy
Eksploatacja każdego obiektu (instalacji) podlegającego wymaganiom Dyrektywy musi uzyskać odpowiednią autoryzację, co w praktyce oznacza uzyskanie zintegrowanego pozwolenia. Dyrektywa IPPC wymaga, aby właściwe władze nakładały i egzekwowały od operatorów instalacji określone i adekwatne obowiązki, służące zintegrowanej ochronie środowiska ukierunkowane na realizację co najmniej następujących wymagań:
podejmowania wszelkich niezbędnych (właściwych) kroków zapobiegających powstawaniu zanieczyszczeń, w szczególności poprzez stosowanie Najlepszych Dostępnych Technik (BAT)
nie powodowania znaczącego zanieczyszczenia środowiska;
unikania wytwarzania odpadów;
efektywnego wykorzystywania energii;
podejmowania wszelkich niezbędnych działań i stosowania koniecznych środków zapobiegających wypadkom oraz służących ograniczaniu i usuwaniu ich skutków
Po zakończeniu eksploatacji instalacji należy zapewnić zastosowanie wszelkich koniecznych środków mających na celu uniknięcie zagrożeń związanych z zanieczyszczeniem terenu gdzie prowadzona była działalność oraz umożliwiających przywrócenie tego terenu do właściwego stanu.
Warunki pozwolenia muszą określać obowiązki sprawozdawcze operatora, który powinien prowadzić monitorowanie i dostarczać do właściwego organu odpowiednie dane w celu stwierdzenia spełnienia wymogów pozwolenia.
NAJLEPSZA DOSTĘPNA TECHNIKA (BAT)
Podstawową płaszczyzną technologiczną, która musi być uwzględniana w pozwoleniach IPPC jest tzw. Najlepsza Dostępna Technika (Best Available Technique - BAT). BAT została zdefiniowana w Dyrektywie (Artykuł 2(11)) w sposób następujący:
'najlepsze dostępne techniki' to najefektywniejszy i najbardziej nowoczesny stopień rozwoju danej działalności i metod jej prowadzenia, wskazujący na praktyczną możliwość zastosowania danych technik do zapewnienia, co do zasady podstaw dla określania granicznych wartości emisji ustalonych w celu zapobiegania i, tam gdzie to nie jest w praktyce możliwe, w celu generalnego obniżenia emisji i jej oddziaływania na środowisko jako całość,
'techniki' obejmują zarówno zastosowaną technologię, jak i sposób, w jaki instalacja została zaprojektowana, zbudowana, jest utrzymywana, eksploatowana i wycofana z eksploatacji,
'dostępne' techniki oznacza techniki, opracowane w stopniu pozwalającym na wprowadzenie ich do odnośnego sektora przemysłowego, na warunkach ekonomicznie i technicznie uzasadnionych, przy uwzględnieniu kosztów i korzyści, niezależnie od tego czy techniki te są czy też nie są wykorzystywane i opracowywane w danym państwie członkowskim, o ile są one rozsądnie dostępne dla danego podmiotu.
Zgodnie z Dyrektywą IPPC standard BAT służyć ma określaniu granicznych wielkości emisji dla większych zakładów przemysłowych w UE. Nie jest natomiast koniecznie, aby określony był rodzaj urządzenia, czy konkretna technologia. Celem jest raczej zaproponowanie limitów emisyjnych, które odzwierciedlają właściwe proporcje pomiędzy kosztami i korzyściami. Szczegółowe wytyczne opisujące Najlepsze Dostępne Techniki opracowywane już są przez Europejskie Biuro IPPC (EIPPCB) w Sewilli. Są to kompleksowe dokumenty analizujące wielostronne aspekty techniczne. Dokumenty referencyjne BAT (BREFs) dają podstawę do sporządzania wniosków o wydanie zintegrowanego pozwolenia.
Na podstawie BAT określane są limity emisyjne, które muszą brać pod uwagę techniczną charakterystykę instalacji, jej lokalizację geograficzną i lokalne warunki środowiskowe. Wielkości limitów emisyjnych określane w pozwoleniu muszą dotyczyć tych zanieczyszczeń, które zakład będzie prawdopodobnie odprowadzał w znacznych ilościach, a szczególności zanieczyszczeń priorytetowych wymienionych w Aneksie III do Dyrektywy.
DOSTĘP SPOŁECZEŃSTWA DO INFORMACJI
Aplikacje, projekty pozwoleń , pozwolenia jaki i wyniki monitoringu muszą być udostępnione społeczeństwu. Aplikacje oraz pozwolenia będą drukowane w prasie co umożliwi społeczeństwu przesyłanie komentarzy do aplikacji przed ostatecznym wydaniem zintegrowanego pozwolenia.
Zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska, wydanie decyzji w sprawie pozwolenia zintegrowanego może nastąpić po zapewnieniu przez organ administracji publicznej możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu. Przed wydaniem decyzji w sprawie pozwolenia zintegrowanego, właściwy organ zobowiązany jest do podanie do publicznej wiadomości informacji o zamieszczeniu w publicznie dostępnym wykazie danych o wniosku o wydanie decyzji oraz o możliwości składania uwag i wniosków w terminie 21 dni od daty podania do publicznej wiadomości, wskazując jednocześnie miejsce ich składania, a także może przeprowadzić rozprawy administracyjne z udziałem społeczeństwa. Organ zobowiązany jest także do rozpatrzenia wszystkich zgłoszonych uwag i wniosków. Społeczeństwo ma prawo dostępu zarówno do wniosku o udzielenie pozwolenia zintegrowanego, jak i do samej decyzji. Na uzasadniony wniosek przekazującego informację, organ może wyłączyć z udostępnienia dane o wartości handlowej, w tym zwłaszcza dane technologiczne, o ile ich ujawnienie mogłoby pogorszyć jego konkurencyjna pozycja.
KONTROLA
Dyrektywa kładzie bardzo duży nacisk na kontrolę (nadzór) funkcjonowania instalacji oraz emisji przez operatora instalacji, a także kontrole zgodności z wydanym zintegrowanym pozwoleniem przez właściwe organy nadzoru. Firma będzie musiała także przedstawiać władzom wyniki monitoringu.