Podstawy

Czym jest kryminalistyka? Najprościej rzecz ujmując kryminalistyka jest sztuką znalezienia dowodów przestępstwa, których nie będzie potrafił obalić adwokat podejrzanego. ;) S.Pikulski w "Podstawowych zagadnieniach taktyki kryminalistycznej" tak oto definiuje temat naszych dywagacji: "...uniwersalny zespół metod i środków, który pozwoliłby w warunkach wzrastającej przestępczości nie tylko na optymalne wykrywanie sprawców przestępstw, lecz także na jednoznaczne i nie budzące wątpliwości udowadnianie im winy..."

Jeśli dalej chcemy cytować klasyków konieczne jest podanie definicji przytoczonej przez prof. Tadeusza Hanauska. Według niego: 
ˇ...można ją określić jako:
naukę o taktycznych zasadach i sposobach oraz o technicznych metodach i środkach rozpoznawania i wykrywania prawnie określonych, ujemnych zjawisk społecznych, a w szczególności przestępstw i ich sprawców oraz udowadniania istnienia lub braku związku pomiędzy osobami i zdarzeniami...ˇ 

Mądre, prawda? Powszechnie kryminalistyka kojarzy się większości osób (lub moja "grupa docelowa" nie była reprezentatywna:))) z panami w rękawiczkach rozprowadzającymi małymi miotełkami proszek na miejscu, gdzie doszło do jakiejś tragedii. No cóż - coś w tym jest, ale.. 
Nie zapominajmy o tym, że tak naprawdę kryminalistyka stała się dyscypliną kompleksową. A to znaczy, że korzysta ona dziś z osiągnięć wielu innych dyscyplin naukowych - od psychologii, po fizykę i informatykę. 

Oczywiście kryminalistyka nie byłaby w pełni nauką gdyby nie dorobiła się sekcji, podziałów, działów itp. ulubionych przez naukowców struktur;))) A więc działy kryminalistyki oficjalnie prezentują się następująco: 

Prawda jest taka, iż kryminalistyka to przede wszystkim zbieranie informacji. Informacje tak naprawdę zbiera się przede wszystkim od ludzi, świadków, osób znających dane środowisko, sąsiadów, rodziny itp. Pomijając oczywiście pieniaczy i osoby chore psychicznie. Często opinia publiczna ogranicza kryminalistykę do badania śladów materialnych. A przecież rozpoznanie środowiska, w którym miało miejsce dane zdarzenie także wchodzi w zakres nauki kryminalistycznej.

"...miej oczy otwarte, usta zamknięte, a ręce trzymaj przy sobie..."

Tak oto powinna brzmieć dewiza każdego, kto miał nieszczęście znaleźć się na miejscu przestępstwa. Nikt nie wie ile istotnych śladów zostało zamazanych lub zadeptanych przez nieuważne osoby bądź podczas prób reanimacji ofiar. W praktyce jest to niezmiernie trudne, lub wręcz niemożliwe, biorąc pod uwagę, iż trudno oczekiwać od bliskich, że nie podejmą prób ratowania ofiary, oraz to, że najczęściej na miejsce przestępstwa najszybciej wzywa się pogotowie.

Jeśli już mamy do czynienia z przestępstwem, pierwszą rzeczą jaką powinniśmy zrobić jest oczywiście...zadzwonienie po fachowców, czyli po policję.
Pierwszym etapem działania organów ścigania jest przeprowadzenie tzw. oględzin śledczych, czyli:

1. Oględziny miejsca zdarzenia; 
2. Dokładnego przeszukania miejsca zdarzenia;
3. Oględziny zwłok (jeśli miało miejsce morderstwo bądź samobójstwo);
4. Oględziny osób żywych przebywających w pobliżu miejsca zdarzenia;
5. Oględziny przedmiotów pozostawionych na miejscu zdarzenia;
6. Dokumentacja wyników oględzin.

Praca detektywów bardzo często przypomina wtedy pracę archeologów. Przeczesują oni każdy skrawek ziemi w poszukiwaniu podstawy techniki kryminalistycznej, tzw. śladu. Czyli wszystkiego co tylko da się zbadać, a jest skutkiem danego zdarzenia. Zasadniczo szuka się czegoś, czego tak normalnie być nie powinno.

Nie tylko rzeczy materialne mogą mieć charakter śladu: równie ważne jest ułożenie przedmiotów względem siebie, pozycja zwłok itp. Dlatego też niedopuszczalne jest naśladowanie porucznika Colombo i przesuwania czegokolwiek (znane ujęcie podnoszenia broni na ołówku) bez uprzedniego dokładnego opisania miejsca, w którym dany przedmiot znaleziono. Właśnie w tym celu tworzone są dokładne plany sytuacyjne, z podaniem lokalizacji wszystkiego, co tylko może być istotne w dalszym śledztwie, łącznie z warunkami atmosferycznymi. Kiedy już taki plan jest stworzony, na scenę wkraczają technicy z nieodłącznymi walizeczkami, zbierają dowody i pakują je naturalnie w znane nam z filmów przezroczyste foliowe woreczki. Co prawda nie wszystko da się zapakować, ale tę myśl rozwiniemy później. 
Foliowymi lub papierowymi woreczkami powinno zabezpieczyć się także dłonie i stopy zwłok. Chroni to przed utratą tak cennych materiałów jak ślady organiczne za paznokciami, ślady prochu, gleby itp. Dopiero po dokładnym badaniu w laboratorium wychodzą na jaw dowody, których istnienia czasem nawet nie podejrzewaliśmy.
Całe to zorganizowane zamieszanie ma na celu odpowiedzenie sobie na tzw. siedem złotych pytań:

Słowniczek

etiologia -  nauka o przyczynach i warunkach wystąpienia danego zjawiska symptomalogia - nauka o zewnętrznych przejawach danego zjawiska  wiktymologia - nauka badająca ofiarę i jej rolę w przestępstwie człowiek z Lindow - wydobyte w 1984 roku w pobliżu Lindow Moss w Anglii zwłoki prehistorycznego człowieka ze śladami bicia, duszenia i podcinania gardła.  modus operandi - charakterystyczny i powtarzalny sposób zachowania się sprawcy, w którym odbijają się indywidualne cechy stosującego go człowieka. Międzynarodowe Stowarzyszenie Prawa Karnego (fr. Association Internationale de Droit Penal), AIDP, organizacja utworzona w Paryżu w 1924 r. (Polska jest członkiem założycielem stowarzyszenia); celem AIDP jest wymiana myśli w zakresie prawa karnego materialnego oraz nauk pokrewnych (kryminologii, kryminalistyki, wiktymologii);.  ślad - zmiany wynikłe w następstwie zdarzenia, dające się ustalić w określonym czasie i miejscu.

---