TYP: Stawonogi
PODTYP: Sześcionogi
GROMADA: Owady
RZĄD: Hemiptera
PODRZĄD: Pluskwiaki różnoskrzydłe - Heteroptera
Charakterystyka:
- większość to gatunki lądowe, nieliczne żyją w wodzie,
- są to małe lub średniej wielkości owady, o dł. ciała od 0,5 do 16 mm, są zwykle grzbietowo wypukłe,
- tylko wyjątkowo są żyworodne, nigdy nie rozmnażają się partenogenetycznie,
- jaja pluskwiaków są często dziwnych kształtów z wyrostkami, wieczkiem odpadającym w czasie wylęgu larwy,
- larwa ma zwykle 5 (wyjątkowo 9) stadiów wzrostowych,
- larwy i owady dorosłe mają narząd gębowy kłująco-ssacy, jest on ułożony w stanie spoczynku po stronie brzusznej ciała,
- na głowie znajdują się: oczy złożone, 2 - 3 przyoczka, 3 - 5 członowe czułki,
- przedplecze jest silnie rozwinięte, na śródpleczu znajduje się trójkątna tarczka, która u niektórych gatunków jest bardzo duża i może przykrywać niemal cały odwłok,
- większość pluskwiaków to owady uskrzydlone,
→ I para skrzydeł (półpokrywy) w części nasadowej zesklerotyzowana, a w części szczytowej błoniasta,
→ II para skrzydeł błoniasta,
- wiele pluskwiaków ma gruczoły zapachowe, których ujścia znajdują się na zapiersiu,
- pluskwiaki mogą mieć odnóża typu bieżnego, krocznego, pływnego lub chwytnego,
- przechodzą przeobrażenie niezupełne (hemimetabolia),
- larwy i owady dorosłe gatunków fitofagicznych uszkadzają rośliny,
- samice składają jaja do tkanek roślinnych lub na ich powierzchnię,
- są to najczęściej gatunki roślinożerne lub drapieżne, rzadziej pasożytnicze.
RODZINA: Tasznikowate - Miridae
- należą tu gatunki roślinożerne,
- dorosłe osobniki nie mają przyoczek, ich czułki są wyraźnie dłuższe od głowy,
- gatunkami fitofagicznymi należącymi do tej rodziny są zmieniki.
RODZINA: Płaszczyńcowate - Piesmidae
- są to małe pluskwiaki, z czworokątnym i ściętym z tyłu przedpleczem,
- poza oczami złożonymi występują u nich przyoczka,
- ich stopy są 2-członowe
- do tej rodziny należy płaszczyniec burakowy przenoszący wirusa kędzierzawki płaszczyńcowej.
RODZINA: Tarczówkowate - Pentatomidae
- są to pluskwiaki średniej wielkości i większe, o kształcie owalnie wydłużonym,
- tarczka śródtułowia jest silnie wydłużona i sięga przynajmniej do połowy odwłoka,
- czułki są 5-członowe, znacznie dłuższe od głowy, a stopy najczęściej 3-członowe.
Warzywnica kapustna - Eurydema oleraceum
- pluskwiak o długości 6 - 8 mm, owalnie wydłużony, barwy ciemnozielonej lub niebieskawej, metalicznie błyszczący,
- larwa jest czarno-biała z 2 czarnymi plamkami na stronie grzbietowej,
- zimuje owad dorosły w ściółce lub pod korą drzew,
- w maju owady gromadzą się na chwastach i w czerwcu przelatują na rośliny krzyżowe, na których żerują,
- samice składają beczułkowate jaja w złożach na dolnej stronie liści i na ogonkach liściowych,
- w roku rozwija się 1 pokolenie,
- występuje na rzepaku i roślinach kapustnych oraz na plantacjach nasiennych tych roślin,
- larwy i owady dorosłe nakłuwają i wysysają soki z liści, powodując powstawanie jasnych nekrotycznych plamek i wypadanie tkanki w tych miejscach, uszkodzone liście żółkną zasychają,
- na plantacjach nasiennych uszkodzone pąki i zawiązki łuszczyn również odpadają.
PODRZĄD: Piersiodziobe - Sternorrhyncha
NADRODZINA: Miodówki (Koliszki) - Psylloidea
- owady podobne do mszyc, ale bardziej ruchliwe,
- ciało delikatne, wysmukłe (3 - 4 mm), skrzydła duże, dobrze wykształcone, w spoczynku składane daszkowato,
- żerują głównie na dolnej stronie liści, bardzo obficie wydają spadź, liści mają chlorotyczne plamy, są małe, poskręcane, pofalowane, mogą powodować powstanie wyrośli, spadź skleja pąki i liście, pąki nie rozwijają się i zasychają, jeśli się rozwiną są zniekształcone, a po kwitnieniu więdną i brunatnieją całe kwiatostany.
RODZINA: Miodówkowate - Psyllidae
- czułki są 9 - 10 członowe, a stopy 2-członowe,
- na głowie oprócz oczu złożonych występują 3 przyoczka,
- wszystkie gatunki z tej rodziny żerują na krzewach, drzewach, a nigdy na roślinach zielnych.
Miodówka gruszowa - Psylla pyri
- zimują osobniki dorosłe na drzewach grusz lub w ściółce, w sezonie wykształca się 3 - 4 pokolenia,
- larwy i dorosłe samice nakłuwają liście grusz i wprowadzają do tkanek ślinę, w skutek, czego następuje skręcanie się liści i marszczenie blaszek liściowych, wzrost pędów zostaje zahamowany, następuje ich wyginanie się,
- są wektorami choroby powodującej zamieranie grusz.
NADRODZINA: Mączliki - Aleyrodoidea
- drobne owady o podłużnych (walcowatym) ciele jakby upudrowane białym mączystym nalotem,
- mają skrzydła dobrze wykształcone,
- żerują na dolnej stronie liścia wysysają soki z tkanek przewodzących wydalając dużo spadzi.
RZODZINA: Mączlikowate - Aleurodoidae
- są to małe owady, dł. 1 - 3 mm, barwy białej,
- ich ciało wraz ze skrzydłami jest okryte mączystym pyłem woskowym,
- czułki 7-członowe, stopy 2-członowe, na głowie 2 przyoczka,
- w rozwoju larw występują 4 stadia wzrostowe, tylko pierwsze trzy są ruchome, z nogami, czwarte stadium nosi nazwę puparium.
Mączlik szklarniowy - Trialeurodes vaporariorum
- owad dorosły jest barwy żółtej, silnie opylony białym woskiem w formie pudru, skrzydła są również opylone,
- oczy są barwy ciemnoczerwonej,
- jajo jest owalnie wydłużone ze stylikiem na jednym z końców, na początku kredowobiałe a później grafitowe,
- w rozwoju mącznika występują 2 stadia larwalne, tylko pierwsze stadium larwalne może się poruszać, larwy stadiów 1 - 3 są płaskie, żółtawobiałe, kolejne stadium nosi nazwę puparium, ciało owada w tym stadium ma kształt puszki, pokryte jest warstwą białego wosku w formie krótkich i długich pałeczek woskowych,
- w uprawach pod osłonami owad ten daje wiele pokoleń,
- jest to gatunek wielożerny, z wyraźną preferencją do roślin żywicielskich: oberżyna, ogórek, pomidor, ułanka, tytoń, malwa, gerber, papryka,
- dorosłe osobniki zasiedlają wierzchołkowe liście i tam składają jaja,
- larwy i puparia znajdujemy na niższych liściach, po ich spodniej stronie,
- na zaatakowanych roślinach obserwuje się zmniejszenie turgoru liści i odbarwienia,
- wszystkie stadia rozwojowe wydalają duże ilości spadzi, która pokrywa rośliny i utrudnia asymilację,
- mącznik zasiedla liczne rośliny szklarniowe od maja do października, latem część populacji opuszcza szklarnie i przelatuje na wiele gatunków roślin rosnących w ich otoczeniu,
- występuje na: malwie, fasolach tycznych i na roślinach dyniowatych,
- pod koniec września osobniki dorosłe powracają do szklarni,
- ich zerowanie prowadzi do obniżenia intensywności asymilacji CO2 i zmniejszenia intensywności oddychania, fotosyntez roślin zmniejsza się o połowę.