05.10.2010

Wykład 2

1. NBP - centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza. (Konstytucja RP art. 227)

2. „Ustawa o NBP” i „konstytucja” mówią o banku centralnym, jakim jest NBP.

3. Podstawowym celem działalności NBP jest:

• Utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.

Zadania Narodowego Banku Polskiego:

• Organizowanie rozliczeń pieniężnych (sorbent, sorbent euro)

• Prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi

• Prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami

• Prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa

• Regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie (tzw. Kredyt refinansowy)

• Kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego

• Opracowywanie statystyk pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej

• Funkcje banku centralnego:

• Emisyjna - wyłączne prawo emisji znaków pieniężnych

• Kształtowania i realizacji polityki pieniężnej

• Organizowania rozliczeń pieniężnych

• Prowadzenia działalności dewizowej

• Zapewnienie bezpieczeństwa i stabilności sektora bankowego (zapewnienie stabilności systemu finansowego)

• Usługowa na rzecz rządu i jego instytucji

• Rola banku centralnego:

• Podmiot polityki gospodarczej:

• Kształtowanie i realizowanie polityki pieniężnej

• Rozwój i stabilność sektora bankowego

• Bank banków:

• Organizowanie rozliczeń pieniężnych

• Kredytodawca ostatniej instancji (kredyty refinansowe)

• Nadzór nad płynnością i wypłacalnością banków

• Bank państwa:

• Obsługa budżetu

• Prowadzenie rachunków bankowych rządu

• Organizacja NBP:

• Prezes NBP:

• Powoływany i odwoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP na okres 6 lat

• Rada Polityki Pieniężnej

• Zarząd NBP:

• Kieruje działalnością NBP

• Gospodarka finansowa NBP:

• Funduszami własnymi NBP są fundusz statutowy i fundusz rezerwowy

• Fundusz statutowy NBP wynosi 1,5 miliarda złotych (od 2004 roku ta wartość)

• Fundusz rezerwowy może być przeznaczony wyłącznie na pokrycie strat bilansowych NBP

• NBP prowadzi gospodarkę finansową na podstawie rocznego bilansu finansowego

• NBP tworzy rezerwę na pokrycie ryzyka zmian kursu złotego do walut obcych. Zasady tworzenia i rozwiązywania rezerwy określa Rada.

• 3/4 płaszczyzny niezależności:

• Niezależność instytucjonalna (i personalna) - określona przede wszystkim przez usytuowanie banku centralnego w systemie organów państwa oraz sposób powoływania i odwoływania władz banku (kadencyjność, nieusuwalność w czasie kadencji).

• Niezależność funkcjonalna - uprawnienia banku centralnego do samodzielnego kształtowania polityki pieniężnej i jej realizacji. Oznacza, to nie podleganie w tej dziedzinie przez bank centralny instrukcjom, wytycznym, ze strony parlamentu prezydenta i rządu.

• Niezależność finansowa - trwałe określenie zasad tworzenia i podziału funduszy baku centralnego, co uniemożliwiałoby wywieranie nacisku finansowego przez rząd lub parlament na decyzje banku.

• Rynek pieniężny - jest segmentem rynku finansowego, instrumenty finansowe do roku to rynek pieniężny, a po roku to rynek kapitałowy:

• Miejsce transmisji impulsów polityki pieniężnej NBP

• Miejsce alokacji kapitału krótkoterminowego

• Miejsce kształtowania struktury czasowej stóp procentowych

• Pełni funkcję informacyjną dla banków, co do kosztów pozyskiwania kapitału

• Pozwala na aktywne zarządzanie ryzykiem stopy procentowej

• Umożliwia dokonywanie transformacji terminów

• Polityka pieniężna:

• Kształtowanie polityki pieniężnej:

• Identyfikacja zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań

• Określenie celów polityki: finalny, pośrednie, operacyjne

• Rekomendacje, co do sposobu i narzędzi realizacji polityki

• Realizacja polityki pieniężnej:

• Instrumenty oddziaływania pośredniego (stopa procentowa)

• Instrumenty sterowania bezpośredniego (limity kredytowe)

• Oddziaływania perswazyjne (modne odkąd weszliśmy do UE)

• Rada polityki pieniężnej:

• Ustala coroczne założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej (opracowuje założenia polityki pieniężnej, Sejm nie uchwala, ale przyjmuje do wiadomości)

• Rada składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego.

• Kierując się założeniami polityki pieniężnej rada w szczególności (podstawowe instrumenty polityki pieniężnej):

• Ustala wysokość stóp procentowych NBP

• Ustala stopy rezerwy obowiązkowej banków w wysokości jej oprocentowania

• Określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągnięcia przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych

• Zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP

• Przyjmuje roczne sprawozdania finansowe NBP

• Ustala zasady operacji otwartego rynku

• Narodowy Bank Polski może:

• Emitować i sprzedawać papiery wartościowe

• Sprzedawać i kupować dłużne papiery wartościowe w operacjach otwartego rynku

• Organizować obrót papierami wartościowymi, których jest remitentem oraz skarbowymi papierami wartościowymi,

• Otwierać rachunki lokat terminowych banków

• Instrumenty polityki pieniężnej (zestaw niezmienny od kilku lat):

• Rezerwa obowiązkowa

• Operacje depozytowo-kredytowe:

• Depozyt na koniec dnia

• Kredyt lombardowy

• Interwencje walutowe

• Stopa procentowa:

• Stopa referencyjna

• Stopa lombardowa

• Stopa depozytowa

• Operacje otwartego rynku:

• Podstawowe

• Dostrajające

• Strukturalne

• Rezerwa obowiązkowa (Stopa rezerwy obowiązkowej - 3%):

• Tworzona od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych

• Odprowadzana na rachunek NBP

• Stopa rezerwy obowiązkowej może być zróżnicowana

• Zasady i tryb naliczania oraz utrzymywania rezerwy obowiązkowej ustala Zarząd NBP

• Środki z tytułu oprocentowania rezerwy obowiązkowej przekazywane są bankom

• Suma rezerw obowiązkowych nie może przekroczyć:

• 30% sumy środków pieniężnych od wkładów na żądanie

• 20% sumy środków pieniężnych od wkładów terminowych

• Zarząd NBP może zwolnić bank z obowiązku utrzymania rezerwy obowiązkowej w okresie realizacji programu postępowania naprawczego.

• Kredyt refinansowy:

• Udzielany w złotych w celu uzupełnienia ich zasobów pieniężnych

• Warunkiem jego udzielenia jest zdolność banku do terminowej spłaty tego kredytu wraz z odsetkami

• Może być udzielony od określonej kwoty w rachunku kredytu lub pod zastaw papierów wartościowych (jako kredyt lombardowy)

• Stopy procentowe:

• Stopa referencyjna:

• Określa min rentowność podstawowych operacji otwartego rynku

• Określa kierunek polityki pieniężnej

• Wpływa na oprocentowanie lokat międzybankowych

• Stopa lombardowa:

• Wyznacza koszt pozyskania pieniądza w NBP

• Określa górny pułap wzrostu rynkowych stóp overnight

• Stopa depozytowa:

• Wyznacza oprocentowanie depozytu w NBP

• Określa dolny pułap spadku rynkowych stóp overnight

1

---