Samobójstwo

Samobójstwo i próba samobójcza należą do najbardziej złożonych, ale indywidualnych aktów ludzkich. Są ważnym problemem społeczno-socjologicznym i wyrazem tzw. aktów nakazanych i zewnętrznych. Stanowią nienormalne zachowanie się człowieka z końcowy rezultatem - śmiertelnym lub nie. Mogą być rozważane z różnego punktu widzenia, a mianowicie filozoficzno-normatywnego, właściwego etyce, bądź empiryczno-opisowego, jak to się dzieje w psychologii i socjologii. W literaturze podawanych jest około 100 definicji samobójstwa, najbardziej znana jest E. Durkheima (1897), która zalicza "wszystkie przypadki śmierci będące pośrednim lub bezpośrednim wynikiem działania lub też wstrzymania się od działania ofiary, która wie, jaki rezultat to za sobą pociąga".
Encyklopedyczny słownik psychiatrii definiuje samobójstwo jako "pozbawienie się życia, szczególny sposób rozwiązania konfliktów pochodzenia środowiskowego i społecznego".
Samobójstwo jest uważane za rodzaj śmierci dobrowolnej i taką ocenę zawiera większość publikacji. Podlega zawsze odpowiednim kategoriom moralnym, ocenom, zakazom i nakazom, co sprawia, że stanowi integralny element moralnej tradycji ludzkości.
Nasilenie śmierci samobójczej uważa się za jeden z najważniejszych wskaźników integracji i kondycji społeczeństwa ponieważ zachowania autodestrukcyjne determinowane są w dużej mierze cechami grup społecznych, do których samobójcy należeli i środowiskiem i typem społecznym, w którym żyli.

Do czynników predycyjnych ryzyka samobójstwa należą:

	czynniki demograficzne,
	dane z wywiadu,
	wskaźniki diagnostyczne,
	zaburzenia psychiczne,
	choroby somatyczne,
	uwarunkowania genetyczne.

I.Czynniki demograficzne:

	płeć
	wiek
	stan cywilny
	status ekonomiczny i zawodowy
	miejsce zamieszkania

II. Dane z wywiadu:

	wcześniejsze próby samobójcze
	próby samobójcze w rodzinie

III. Wskaźniki diagnostyczne

	rasa
	pora roku, dzień tygodnia, pora dnia

IV. Zaburzenia psychiczne

	choroby afektywne: ryzyko samobójstwa wynosi 15-20%. Ciężkie zaburzenia nastroju: 50% wszystkich samobójstw
	zaburzenia związane z nadużywaniem substancji psychoaktywnych:
	uzależnieni od alc: 25% wszystkich samobójstw, ryzyko samobójstwa. dotyczy 34% uzależnionych
	narkomania: 10%
	schizofrenia: 10%
	zaburzenia świadomości, otępienie i inne zaburzenia poznawcze: 4%
	zaburzenia osobowości:10%
	zespół lęku napadowego (jeśli współwystępuje depresja lub nadużywanie substancji psychoaktywnych): 40%

V. Choroba somatyczna

	choroba nowotworowa
	choroba somatyczna z nasilonymi dolegliwościami bólowymi lub powodująca znaczne upośledzenie sprawności fizycznej czy niezależności: 5%
	przyjmowanie dużej ilości leków
	dializoterapia

VI Czynniki genetyczne

	bliźnięta monozygotyczne
	małżeństwa wśród krewnych (badania rodzin w populacji Amiszów)
	prawdopodobnie istnieje uwarunkowanie genetyczne skłonności samobójczych niezależne od predyspozycji do choroby psychicznej.

Dziecko nastoletnie bardzo emocjonalnie reaguje na wszelkie stresy, czuje się zagubione w przededniu dorosłości, skrajnym wahaniom podlega jego samoocena, dręczy je niepewność samodzielnego jutra i wiele innych obaw, a do tego jest pod presja planowania przyszłości i kariery. Gdy dołączają się dodatkowe problemy - rozwód rodziców, formowanie więzi z macocha czy ojczymem i przyrodnim rodzeństwem, zmiana środowiska w związku z nowym miejscem zamieszkania - działają one destabilizująco na chwiejna psychikę nastolatka. Niekiedy "rozwiązaniem" wydaje mu się samobójstwo.

Stany depresyjne i myśli samobójcze są wskazaniami do leczenia. Gdy rodzice podejrzewają, ze dziecko ma poważne problemy, z którymi sobie nie radzi, nie mogą zwlekać z szukaniem pomocy, gdyż jak najszybciej powinno ono zostać poddane badaniu psychiatrycznemu.

Sygnały wskazujące na myśli samobójcze są podobne do oznak depresji. Poniżej wymienię zachowania nastolatka mogące zwiastować próbę samobójcza. Psychiatrzy dziecięco -młodzieżowi sugerują, że w razie zaobserwowania u dziecka choćby jednego z poniższych sygnałów, rodzice powinni rozmawiać z dzieckiem o jego problemach, a gdyby nie udało im się pomóc mu w ich rozwiązaniu, powinni szukać profesjonalnej pomocy.

Co może wskazywać na plany samobójcze u osoby nastoletniej?

• Zmiana nawyków związanych ze snem i jedzeniem.

• Unikanie kolegów i rodziny oraz ograniczanie normalnej aktywności.

• Zachowania agresywne, buntownicze, ucieczki z domu.

• Sięganie po alkohol i narkotyki.

• Rzucająca się w oczy niedbałość o wygląd zewnętrzny.

• Widoczne zmiany w osobowości.

• Nastrój zniechęcenia i nudy, trudności z koncentracja, gorsze wyniki w nauce.

• Powtarzające się skargi na dolegliwości fizyczne, często związane ze stanami napięcia psychicznego, takie jak bóle brzucha i głowy, stale uczucie zmęczenia.

• Utrata zainteresowania dotychczasowymi rozrywkami.

• Negatywne reagowanie na pochwały i nagrody.

• Stwierdzenia typu "rozpadam się od wewnątrz".

• Aluzyjne wypowiedzi w rodzaju: "Już niedługo przestanę być dla was problemem", "Wszystko jest nieważne", "Nic nie ma sensu", "Chce zniknąć wam z oczu".

• Porządkowanie swoich spraw, np. rozdawanie ulubionych rzeczy, generalne porządki w pokoju, biurku, wyrzucanie rzeczy, które są potrzebne.

Nagle objawy radosnego nastroju po okresie depresji. 

Dramatyzm objawów depresji tragicznie ilustruje fakt, że około 25% chorych na nią umiera śmiercią samobójczą. Z psychoanalitycznego punktu widzenia samobójstwo jest świadomym aktem samounicestwienia, spowodowanym krańcowo frustrującą sytuacją, z której -zdaniem osoby podejmującej taką decyzję- nie ma innego wyjścia. Samobójstwo jest sposobem rozwiązania problemu lub konfliktu , który powoduje dotkliwe cierpienie , a wobec którego osoba podejmująca takie działanie czuje się bezradna. Nie ma nadziei na znalezienie jakiegoś wyjścia z sytuacji, w której się znalazła. Impulsem skłaniającym do tej drastycznej decyzji jest nieznośny ból psychiczny.

Tylko człowiek, tylko homo sapiens jest zdolny do pokonania biologicznie najstarszego instynktu, zwanego samozachowawczym, i zadanie sobie samemu, świadomie i częściowo po namyśle- śmierci. To nie instynkt, chroniący życie osobnicze i życie gatunku roślin i zwierząt zawodzi, bo człowiek się śmierci boi i broni się przed nią; boja się jej nawet ludzie najgłębiej wierzący w życie pozagrobowe czyli nieśmiertelność. Mimo tego strachu popełnia jednak człowiek samobójstwo wtedy, kiedy bardziej od śmierci boi się dalszego życia, bo mu się wydaje, bo przewiduje albo nawet wie na pewno, że jego życie będzie moralną lub fizyczną męczarnią, i tylko śmierć może go od niej wybawić.

 

Każda śmierć człowieka, nie tylko gwałtowna, jaką jest śmierć samobójcza, posiada bowiem aspekty medyczne, moralne, prawne i filozoficzne. Samobójca to człowiek, który wolał umrzeć niż żyć dalej, ale wszyscy, także ludzie zdrowi, w okresie równowagi moralnej, zadają sobie nieraz hamletowskie pytanie, czy życie ma sens, czy warto żyć, być, czy też może lepiej nie być, bo byt jest zawsze cierpieniem.

Statystyka - Samobójstwa 2001
Wydział Prasowy Komendy Głównej Policji
przy wykorzystywaniu materiałów wymagane jest podanie źródła

LICZBA ZAMACHÓW SAMOBÓJCZYCH ZAKOŃCZONYCH ZGONEM

ROK	OGÓŁEM	MĘŻCZYŹNI	KOBIETY
2001	4971	4184	787
2000	4947	4090	857
1999	4695	3967	728
1998	5502	4591	911
1997	5614	4622	992
1996	5334	4392	942
1995	5485	4465	1120
1994	5538	4541	997
1993	5569	4519	1050
1992	5453	4426	1027
1991	4159	3388	771

W 2001 roku odnotowano  5712 (4677) zamachów samobójczych, z których 4971 (4184) zakończyło się zgonem. Liczby w nawiasie dotyczą tylko mężczyzn. Do zamachów samobójczych najczęściej dochodzi w mieszkaniu -2156 (1593) oraz w pomieszczeniach zabudowań gospodarczych - 1084 (981). Następne w kolejności miejsce to piwnice i strychy - 784 (660) a także obszar parku i lasu - 512 (476).

Sposób popełnienia zamachu:
otrucie gazem 32 (21)
zażycie trucizny 41 (24)
zażycie środków nasennych 175 (68)
uszkodzenie układu krwionośnego 114 (86)
inne samookaleczenie 94 (70)
rzucenie się z wysokości 351 (203)
utopienie się 98 (51)
powieszenie się 4453 (3914)
rzucenie się pod pojazd 136 (89)
zastrzelenie się 58 (56)
inny sposób 160 (95)

Nie zawsze można ustalić przyczynę zamachu - tak było w 2679 (2329) zdarzeniach. 
Ustalone przyczyny zamachów:

w 909 (572) zamachach przyczyna była choroba psychiczna
w 625 (523) - nieporozumienia rodzinne
w 412 (329) - przewlekła choroba
w 410 (341) - warunki ekonomiczne
w 189 (157) - zawód miłosny
w 194 (170) - nagła utrata źródeł utrzymania
w 91 (69) - śmierć bliskiej osoby
w 65 (46) - problemy szkolne
w 26 (24) - trwałe kalectwo
w 5 (3) - chory na AIDS
w 7 (1) niepożądana ciąża

stan cywilny osób podejmujących zamachy samobójcze:

kawaler, panna - 1808 ( 1561 )
żonaty, zamężna - 2650 ( 2164 )
konkubinat - 156 ( 134 )
wdowiec, wdowa - 396 ( 252 )
rozwiedziony (a) - 281 ( 239 )
separacja - 77 ( 67 )
pozostałe zamachy - 344 ( 260 )

wykształcenie osób podejmujących zamachy:

podstawowe niepełne - 251 (187)
podstawowe - 1294 (1071)
zasadnicze zawodowe - 1314 (1185)
średnie - 448 (316)
wyższe - 123 (92)
brak informacji o wykształceniu - 2282 (1826)

Stan świadomości  

851 (623) - trzeźwi
1050 (968) - pod wpływem alkoholu
49 (35) - pod wpływem substancji psychotropowych
26 (14) - pod wpływem innych środków
3754 (3053) - nie ustalono

Źródło utrzymania osób podejmujących zamachy samobójcze:

praca 1339 (1159)
na utrzymaniu innej osoby 952 (711)
renta, emerytura alimenty 1354 (1041)
zasiłek dla bezrobotnych 104 (94)
bez stałego źródła utrzymania 686 (652)
brak danych 1277 (1020)

Wiek osób podejmujących zamachy samobójcze:

wiek	liczba zamachów	w tym zakończone zgonem
14 lat i mniej	94 (67)	69 (58)
15-16 lat	112 (74)	72 (58)
17-20 lat	374 (278)	263 (226)
21-30 lat	894 (767)	692 (620)
31-50 lat	2438 (2026)	2145 (1823)
51-70 lat	1400 (1133)	1321 (1079)
71 lat i więcej	368 (278)	356 (270)

Samobójstwa 2000
Wydział Prasowy Komendy Głównej Policji
przy wykorzystywaniu materiałów wymagane jest podanie źródła

W  2000 roku odnotowano 5621 ( 4520) zamachów samobójczych, z których 4947 ( 4090) zakończyło się zgonem. Liczby w nawiasie dotyczą tylko mężczyzn.

Do zamachów samobójczych najczęściej dochodzi w mieszkaniu -2178 (1575) oraz w pomieszczeniach zabudowań gospodarczych - 1092 (976). Następne w kolejności miejsce to piwnice i strychy - 713 (598) a także obszar parku i lasu - 473(439).

Sposób popełnienia zamachu:
otrucie gazem 33 (27)
zażycie trucizny 48 (33)
zażycie środków nasennych 169 (56)
uszkodzenie układu krwionośnego 74 (57)
inne samookaleczenie 79 (63)
rzucenie się z wysokości 400 (242)
utopienie się 125 (53)
powieszenie się 4354 (3752)
rzucenie się pod pojazd 117 (81)
zastrzelenie się 50 (49)
inny sposób 172 (107)

można ustalić przyczynę zamachu - tak było w 2603 (2241) zdarzeniach. Nie zawsze

Ustalone przyczyny zamachów:

w 875 (540) zamachach przyczyna była choroba psychiczna
w 613 (483) - nieporozumienia rodzinne
w 429 (333) - przewlekła choroba
w 416 (344) - warunki ekonomiczne
w 202 (161) - zawód miłosny
w 152 (137) - nagła utrata źródeł utrzymania
w 99 (75) - śmierć bliskiej osoby
w 75 (44) - problemy szkolne
w 34 (29) - trwałe kalectwo
w 8 (6) - chory na AIDS
w 4 niepożądana ciąża

stan cywilny osób podejmujących zamachy samobójcze:
kawaler, panna - 1742 ( 1482 )
żonaty, zamężna - 2596 ( 2110 )
konkubinat - 154 ( 132 )
wdowiec, wdowa - 443 ( 252 )
rozwiedziony (a) - 286 ( 232 )
separacja - 68 ( 60 )
pozostałe zamachy - 332 ( 252 )

wykształcenie osób podejmujących zamachy:
podstawowe niepełne - 255 (204)
podstawowe - 1405 (1117)
zasadnicze zawodowe - 1285 (1129)
średnie - 457 (329)
wyższe - 120 (85)
pozostałe zamachy - 2089 (1656)

Stan świadomości  
855 (633) - trzeźwi
1134 (1025) - pod wpływem alkoholu
80 (57) - pod wpływem substancji psychotropowych
35 (23) - pod wpływem innych środków
3543 (2800) - nie ustalono

Źródło utrzymania osób podejmujących zamachy samobójcze

praca 1398 (1198)
na utrzymaniu innej osoby 913 (647)
renta, emerytura alimenty 1397 (1048)
zasiłek dla bezrobotnych 119 (102)
bez stałego źródła utrzymania 635 (590)
brak danych 1159 (935)

Wiek osób podejmujących zamachy samobójcze:

wiek	liczba zamachów	w tym zakończone zgonem
14 lat i mniej	77 (54)	58 (44)
15-16 lat	105 (62)	70 (52)
17-20 lat	344 (287)	279 (242)
21-30 lat	886 (746)	695 (609)
31-50 lat	2437 (2011)	2177 (1836)
51-70 lat	1337 (1074)	1256 (1025)
70 lat i więcej	391 (263)	382 (257)

6

www.student.e-tools.pl

---