Typowe elementy poetyki średniowiecza w dziełach plastycznych i literackich : alegorie, idealizacje, kontrast, hierarchizacja:
- alegorie:
Część, lub całość dzieła sztuki, która poza znaczeniem dosłownym posiada także konwencjonalne znaczenie przenośne. Alegoria odczytywana jest dzięki wiedzy.
Średniowieczne alegorie przejawiały się główni w motywach rzeźbiarskich, malarskich i miały one stanowić biblię pauperum - inaczej biblię ubogich. Alegoryzm przenika sztukę średniowiecza na wskroś. Istniały np. alegorie liczby. W budowlach romańskich stosowano czworokątny cios kamienia - alegoria do liczby 4, która symbolizowała kwadrat osób świętych.
Trzy nawy w bazylice symbolizowały Trójcę Świętą. Natomiast rozmaite pentaptyki (5) odnosiły się do tajemnic różańcowych.
Alegorie występują także w literaturze np. personifikacje cnót i grzechów, albo wyobrażenie śmierci jako rozkładającego się trupa kobiety (np. "Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią").
- idealizacja:
Postacie celowo pozbawione są cech indywidualnych (np. twarze na ogół nie są zróżnicowane). Stają się one jedynie znakiem określonych wartości. Rozpoznajemy postacie głównie dzięki przedmiotom, symbolom, które posiadają. W literaturze obok idealizacji postaci takich jak Św. Aleksy czy Roland, występują wyidealizowane sceny. Taką jest śmierć Rolanda, upodobniona do męczeńskiej śmierci Chrystusa. Roland umiera na wzgórzu ( przypomnienie Golgoty ). Przed śmiercią obraca głowę ku Hiszpanii jako zwycięzca Oddaje rękawicę w wiernopoddańczym geście Bogu. Do nieba prowadzą go Św. Michał i Gabriel. W ten sposób, poprzez idealizację, nieznany autor uświęcił śmierć w imię Boga, ojczyzny i władcy.
- kontrast :
np. kontrast barwy związany jest z faktem, iż w sztuce średniowiecza często przedstawiana jest walka dobra ze złem. Sztuka ta ma charakter dydaktyczno - moralizatorski. Dusze czyste, dobro przedstawione są w jasnych barwach, zło natomiast w barwach ciemnych, czerń.
- hierarchizacja:
Usytuowanie danej postaci, przedmiotu na obrazie, jej proporcje zależą od znaczenia postaci, lub elementu dzieła sztuki. Hierarchizacja widoczna jest w obrazach przedstawiających motyw dance macabre. Taneczny korowód prowadzi Wielki Tancerz, który wiedzie przedstawicieli wszystkich stanów, ustawionych w odpowiedniej hierarchii. Postaci na czele orszaku np. papież, cesarz, są zdecydowanie większe.