Efektem różnic prędkości są seraki, które powstają na powierzchni lodowca.

Mar de Glas - Morze Lodu na Mount Blanc - seraki.

Działanie zamrozu

w obrębie pola firnowego (miejsca gdzie śnieg ulega nagromadzeniu) skały podłoża podlegają zamrozowi, są rozsadzane i wyrywane z podłoża. Jednocześnie część bloków kamiennych spada na powierzchnię czapy śnieżnej. Materiał tn zostaje odprowadzony w dół za pomocą jęzora.

Pośrednim efektem zamrozu jest powstawanie gołoborza.

Proces wyrywania z podłoża skał nazywamy detrakcją. Sam ładunek skalny zawarty w lodowcu jest źródłem abrazji lodowcowej. Żłobienie terenu przez lodowiec to egzaracja lodowcowa.

Następstwem wymienionych procesów jest:

• obecność karów czyli nieckowatych erozyjnych zagłębień powstałych u podnóża pola firnowego (Czarny Staw, Morskie Oko); kilka karów położonych naokoło szczytu podcina go i powstaje piramidalny kształt

Mater Horn - szczyt w Alpach

• u - kształtny przekrój dolin polodowcowych; mogą one gwałtownie podnosić się do góry (mają przebieg wznoszący, to tak zwane rygle), z kolei w miejscu bocznych dopływów lodowca obserwowane jest zjawisko dolin wiszących, często mamy tan do czynienia z wodospadami

• rysy lodowcowe; są on e widoczne zarówno na powierzchni skał podłoża jak i na zboczach dolin

• wygłady - gładkie, płaskie powierzchnie skał

• barańce (mutony) - wzniesienia skalne połogie (zapadające pod małym kątem od strony nasuwającego się lodowca i strome od strony doliny)

Erozja wód lodowcowych

W przeciwieństwie do wód rzecznych spływających pod wpływem grawitacji wody podlodowcowe często znajdują się w warunkach ciśnienia hydrostatycznego. Efektem są jeziora rynnowe. Ich długie i głębokie rynny są następstwem wód znajdujących się pod ciśnieniem, które je wyżłobiły oraz brył martwego lodu, który je wypełniał w stadium wycofywania lodowca. Jeżeli lodowiec ustępuje, zagnębienia są wypełnione bryłami martwego lodu - to lód, który już się nie przemieszcza.

Innym elementem morfologii terenu typowym dla obszaru, z którego ustąpił lodowiec są kratery wytopiskowe - małe stawiki.

Innym następstwem erozji lodowcowej są marmity - zagłębienia w osadzie .

Fiordy - u -kszałtne doliny górskie wypełnione wodami morza.

Erozja powietrzna

W zależności od siły wiatru luźne cząstki zostają wywiane i proces ten nosi nazwę deflacji. Prędkość wiatru jest największa tam, gdzie napotyka on najmniej tarcia czyli nad wodami, natomiast przy gruncie jego prędkość jest najmniejsza. Niesione cząsteczki uderzają o skałę, powodując korazję. Zazwyczaj korazja sięga nie wyżej niż na wysokość pół metra, co sprzyja powstawaniu tzw. grzybów skalnych. Efektem korazji są także graniaki (venti caps) czyli głazy i głaziki o dwóch czy też trzech płaskich powierzchniach oszlifowanych przez wiatr.

Wyżłobienia deflacyjne - w obrębie różnorodnych skał zwłaszcza tych relatywnie miękkich, ten sam efekt spotkany wśród zabytków.

Ilość transportowanego osadu jest proporcjonalna do sześcianu prędkości wiatru. Frakcja mniejsza od 0,2 mm jest przemieszczana bardzo często w formie suspensji (w formie zawieszonej). Natomiast grubsze ziarna są transportowane przez wleczenie (trakcję). Niejednokrotnie podlegają także saltacji.

Najdrobniejsza frakcja może być transportowana na odległość setek km. Można się spotkać że śnieg u nas w kraju będzie barwy jasno różowej, było to następstwem bardzo silnych wiatrów z południa z Sahary.

Pozostawiony przez wiatr osada tworzy bruk deflacyjny, który może utworzyć kamienistą pustynię - hamadę.

W obrębie bruku deflacyjnego można się spotkać z duża ilością drobnych cząstek, którymi są tzw. minerały ciężkie, czyli te, których gęstość przekracza 3 g/cm3. Nagromadzenie minerałów ciężkich sprzyja tworzeniu złóż eolicznych. Minerały ciężkie I(alanit, cyrkon, rutyl, kasyteryt, granat) zawierają w sobie dużą ilość pierwiastków śladowych, pierwiastków ziem rzadkich. (lantanowce, aktynowce)

Deflacja sięga zazwyczaj do poziomu wód gruntowych, ponieważ tam gdzie się pojawia woda cząsteczki są ze sobą połączone siła kohezji, trudno je oderwać od podłoża. Gdy przemieszczają się wydmy, to przemieszczają się do poziomu wód gruntowych

Erozja morska

erozja morska powodowana jest przez wiatr wywołujący falowanie oraz przez pływy spowodowane oddziaływaniem grawitacyjnym Księżyca i Słońca.

Wysokość fali - odległość pionowa między jej szczytem a dołem

Długość fali - odległość między dwoma kolejnymi szczytami lub dolinami.

Czas między nadejściem kolejnego szczytu czy też dołu fali to jej okres.

Gdy głębokość wody jest większa od długości fali wówczas jej prędkość równa się długości przez okres V = L/T. W przybliżeniu V = 5T.

(Książkiewicz, geologia dynamiczna)

Cząstki fali drgają po drodze kołowej. Średnica koła zakreślanego przez cząstkę zależy od wysokości fali.

Ponieważ średnica kół zmniejsza się z głębokością to cząstki będące bliżej powierzchni przesuwają się do przodu w stosunku do cząstek położonych głębiej. To znaczy w ten sposób następuje przesunięcie tych cząstek podpowierzchniowych do przodu w kierunku migracji (propagacji) rozchodzącej się fali. Wielkość fali jest uzależniona od siły wiatru, a dokładnie od ciśnienia wywoływanego przez wiatr, które działa na powierzchnię wody. Jeżeli prędkość wiatru się podwoi to fale stają się cztery razy wyższe i dłuższe. Wielkość fali odpowiada kwadratowi prędkości.

Głębokość, do której zaznacza się ruch wody, to podstawa falowania. Wynosi ona pół długości fali. Podstawa falowania (głębokość, do jakiej sięga falowanie) zależy bezpośrednio od długości fali. W wodach Bałtyku podstawa falowania dochodzi maksymalnie do 35 m. W oceanach średnio do 90 m. Wyjątkowo może wynieść 300 a nawet 600 m. Gdy falująca woda znajdzie się na głębokości mniejszej od podstawy falowania, wówczas na skutek tarcia o dno drgania kołowe cząstek przechodzą w drgania eliptyczne ostatecznie w drgania poziome. Prędkość fali zależy wówczas od głębokości wody (a nie od długości fali), co określa wzór V = pierwiastek z gh, gdzie g to siła ciężkości a h to głębokość. Zjawisko tarcia o dno powoduje zmniejszenie długości fali przy równoczesnym wzroście jej wysokości. Ostatecznie fala ulega załamaniu, co ma miejsce przy głębokości równej w przybliżeniu ¾ pierwotnej jej wysokości. Powstają wówczas grzywacze. Strefa załamania fal to strefa kipieli (surf). Gdy głębokość będzie mniejsza od 0,2 długości, cząstki nie mogą powrócić z powrotem i przemieszczają się na brzeg. Mówimy o tak zwanej fali translacyjnej. Występuje ona w formie tzw. zmywu wstępującego. Natomiast spływająca z powrotem woda tworzy tak zwany zmyw powrotny, tzw. back wash.

Falująca woda w każdym z tych miejsc niesie tą samą ilość energii. Ponieważ pomiędzy B a C dno występuje płycej, dlatego fala w tym miejscu na skutek tarcia o dno spowalnia w stosunku do odcinka AB i CD. powoduje to wygięcie kierunku rozchodzenia fali w wyniku czego energia zgromadzona na odcinku BC koncentruje się na przyczółku B'C', podczas gdy energia odcinków AB i CD zostaje rozproszona wzdłuż odcinków A'B' i C'D'.

Prądy rozrywające - rip current

powstają wówczas gdy fale dochodzą prostopadle do brzegu. Wówczas ulegają rozdwojeniu. Powracają w formie zmywu. To olbrzymie zagrożenie ponieważ trudno wyjść z wody.

Prądy przybrzeżne

Uderzająca o brzeg fala pod kątem rożnym od 90^o niesie z sobą pewną ilość osadu, który powraca wraz z wodami zmywu powrotnego. Następna fala przejmuje ten osad i w podobnym procesie. Jednocześnie w strefie kipieli rozwija się równoległy do brzegu prąd litoralny. Powstaje on jako składowa wektora kierunku fali uderzającej o brzeg. Prąd litoralny odpowiada za transport osadu wzdłuż brzegu. Gdyby nie on, nie byłoby Płw. Helskiego.

---