Dura lex, sed lex – Surowe prawo, ale prawo
Ubi lex, ibi poena – Gdzie prawo, tam kara (gdzie ustawa, tam kara)
Ubi societas, ibi ius – Gdzie społeczeństwo, tam prawo
Per aspera ad astra – Przez trudy do gwiazd
Quidquid agis, prudenter agas et respice finem – Cokolwiek czynisz, czyń roztropnie i przewiduj koniec (mniej na uwadze skutki swojego postępowania)
Homo sum (et) humani nihil a me alienuj esse (puto) – Jestem człowiekiem i (uważam), że nic co ludzkie nie jest mi obce
Divide et impera! – Dziel i rządź!
Mora trahit periculum. Periculum in mora – Zwłoka pociąga za sobą niebezpieczeństwo
Locus regit actum – Miejsce określa czynność prawną (działanie prawne)
Tempus regit actum – Czas określa czynność prawną (działanie prawne)
Casum sentit dominus – Właściciel odczuwa skutki zdarzenia przypadkowego
Superficies solo cedit – Powierzchnia gruntu przypada gruntowi (właściciel nieruchomości jest właścicielem gruntu)
Lex retro non agit – Prawo nie działa wstecz
Lex prospicit, non respicit – Ustawa patrzy przed siebie, a nie za siebie
Neglegentia culpa est – Niedbalstwo jest winą
Novus rex, nova lex –Nowy król (władca), nowe prawo
Confessio est regina probationum – Przyznanie się do winy jest królową dowodów
Actori incumbit probatio – Ciężar dowodzenia spoczywa na powodzie
Necessitas frangit legem – Konieczność łamie prawo
Nullum crimen sine lege. Nulla poena sine lege – Nie ma przestępstwa bez ustawy. Nie ma kary bez ustawy
Privatorum conventio iuri publico non derogat – Umowa prywatna nie uchyla prawa publicznego
Manifestum non eget probatione – To, co oczywiste nie wymaga dowodzenia
Inter arma silent leges (Musae) – Wśród szczęku broni (w czasie wojny) milczą ustawy (muzy)
Usus est unus legum corrector – Używanie (stosowanie, praktyka) jest jedynym korektorem ustaw
Leges salutem civitatis saluti singulorum anteponunt – Ustawy przekładają dobro państwa (ogółu obywateli) nad dobro jednostki
Quid leges sine moribus? – Czym są ustawy bez (dobrych) obyczajów?
Lex specialis derogat legi generali – Ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
Semper specialia generalibus insunt – Zawsze szczegóły mieszczą się w ogółach
Impossibilium nulla obligatio – Zobowiązanie do rzeczy niemożliwych nie obowiązuje ( nie jest żadnym zobowiązaniem)
Omnis definitio in iure civili periculosa est – Wszelka definicja w prawie cywilnym jest niebezpieczna
Ei incumbit probatio, qui dicit, non ei, qui negat – Ciężar dowodzenia spoczywa na tym , kto coś twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza
Ignorantia iuris nocet – Nieznajomość prawa szkodzi
Fraus est fraudem celare – Jest oszustwem okrywanie oszustwa
Ambulatoria est voluntas testatoris usque ad mortem – Zmienna jest wola spadkodawcy aż do śmierci
Crimen grave non potest esse impunibile –Ciężkie przestępstwo nie może być bezkarne
Consuetudo pro lege servatur - Zwyczaj jest przestrzegany w miejsce prawa
In maleficiis voluntas spectatur, non exitus –W przestępstwach ma się na względzie zamiar popełnienia przestępstwa, a nie wynik
In toto et pars continetur – W całości i część jest zawarta/zawiera się
Imperitia culpae adnumeratur – Brak doświadczenia zalicza się do winy
Qui curat, non curatur – Kto sprawuje kuratelę, nie jest pod niczyja kuratelą (nie może sprawować kurateli ten, kto pozostaje pod czyjąś kuratelą)
Actor sequitur forum rei – Powód idzie do sądu pozwanego (właściwym sądem jest sąd pozwanego)
Res ipsa loquitur – Rzecz mówi sama za siebie
Dormiunt aliquando leges numquam moriuntur – Ustawy niekiedy drzemią (śpią), nigdy nie umierają
Da mihi factum, dabo tibi ius – Daj mi fakt, a ja dam tobie prawo
Cogitationis poenam nemo patitur – Nikt nie doznaje kary za zamiar (za myślenie)
Semel heres, semper heres –Raz spadkobierca zawsze spadkobiercą
Nemo iudex idoneus in propria (sua) causa – Nikt nie jest odpowiednim sędzią we własnej sprawie
Nemo testis idoneus in propria causa – Nikt nie jest odpowiednim świadkiem we własnej sprawie
Fatetur facinus, qui iudicium fugit – Przyznaje się do przestępstwa ten, kto unika sądu (ucieka przed sądem)
Nihil probat, qui nimium probat – Nic nie udowadnia, ten kto zbyt wiele udowadnia
Mater semper certa est, pater, quem nuptiae demonstrant. – Matka zawsze jest pewna, ojcem jest ten na kogo wskazuje związek małżeński.
Commodum eius esse debet, cuius est periculum. – Korzyść powinna być tego, czyje jest niebezpieczeństwo.
Ius fecit, cui prodest – Ten uczynił (ten jest winien) komu przynosi to korzyść.
Res indicata pro veritate accipitur. – Rzecz osądzona jest przyjmowana za prawdę ( jest uważana za prawdziwą)
Res est in indicium deducta, lis pendet – Rzecz (sprawa) została doprowadzona do sądu, spór zawisa
Confessus pro idicato est. – Ten, kto przyznał się do winy jest jak osądzony
Damnum aut casu fit aut culpa – Szkoda powstaje albo z przypadku albo z czyjejś winy
Excipiendo reus fit actor. – Powód powinien dowieść pozwanemu zarzut.
Lex iubet ea, quae facienda sunt, prohibetque contraria – Ustawa nakazuje to, co należy czynić, a zakazuje rzeczy przeciwnych
Non numeranda, sed ponderanda sunt argumenta –Argumentów (dowodów) nie należy liczyć, lecz należy je oceniać (rozważać)
Prohibenda est ira in puniendo – należy powstrzymywać gniew przy wymierzaniu kary
Pacta sunt servanda –Umów należy dotrzymywać
Gutta cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo – Kropla drąży skałę nie siłą, lecz dzięki częstemu spadaniu
Sic homo fit doctus non vi, sed saepe studendo – Tak człowiek staje się uczonym nie siłą, lecz dzięki częstemu uczeniu się
Reo negante actori incumbit probatio - Gdy pozwany zaprzecza ciężar dowodzenia spoczywa na powodzie
Lege non distinguente nec rostrum est distinguere – Gdy ustawa nie rozróżnia i naszą rzecza nie jest rozróżnianie
Salus rei publicae suprema lex (esto) – Dobro państwa (rzeczpospolitej) niech będzie najwyższym prawem
Volenti non fit iniuria – Chcącemu nie dzieje się krzywda
In dubio pro reo – W razie wątpliwości na korzyść oskarżonego (pozwanego)
Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet – nikt nie może przenieść na innego człowieka więcej prawa niż sam posiada (ma)
Ne bis in idem (procedamus) – nie procedujmy dwa razy w tej samej sprawie
Ne eat iudex ultra petita partium – Niech sędzia nie wychodzi poza (ponad) żądania stron
Audiatur et altera pars – Niech będzie wysłuchana także druga strona
Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur – Dziecko poczęte (lecz nienarodzone) jest uważanie za już narodzone ilekroć chodzi o jego korzyść
Iniuriam qui facturus est, iam facit – Kto zamierza uczynić krzywdę już ją czyni
Facta probantur, iura novit curia – Fakty są udowadniane, sąd zna prawo
Summum ius, summa iniuria – Najwyższe prawo największą niesprawiedliwością
Lex posterior derogat legi priori – Ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
Lex posterior generalis non derogat legi anteriori speciali – Ustawa późniejsza ogólna nie uchyla ustawy wcześniejszej specjalnej
Prior tempore, potior iure – Pierwszy w czasie, lepszy w prawie
In pari causa melior est condicio possidentis – W jednakowej sprawie lepsza jest sytuacja posiadającego
Nemo ex suo delicto meliorem suam condicionem facere potest - Nikt nie może uczynić swojej sytuacji lepszą w wyniku popełnionego przez siebie przestępstwa