Ergonomia. 2012.01.14
EGZAMIN – AULA C1 GODZINA 920 (TEST+UZUPEŁNIENIA+DEFINICJE) – OKOŁO 30 MINUT!!
CELEM PRACY jest ergonomiczna ocena stanowiska pracy nauczyciela w pracowni przedmiotowej chemii dla określenia występujących uciążliwości. Dla realizacji celu analizie poddano obciążenie pracą nauczyciela i jego narządu głosu oraz czynniki środowiska w zakresie mikroklimatu, oświetlenia i hałasu. Przy wykonywaniu pomiarów czynników środowiska posłużono się metodami badawczymi określonymi przez polskie normy. Do oceny obciążenia pracą i narządu głosu wykorzystano technikę wywiadu.
BHP – to minimalne warunki.
ERGONOMIA – optymalne warunki.
ZADANIA WYKONYWANE NA STANOWISKU NAUCZYCIELA:
- prowadzenie zajęć dydaktycznych;
- podnoszenie wiedzy merytorycznej;
- kształtowanie umiejętności i wspieranie rozwoju psychofizycznego uczniów;
- przeprowadzenie doświadczeń mających na celu zobrazowanie zagadnień;
- dbałość o pomoce dydaktyczne;
- zapewnienie bezpieczeństwa uczniom.
PONADTO NAUCZYCIEL POWINIEN:
- znać zasady BHP w szkole oraz podstawowe akty prawne z zakresu BHP;
- posiadać wiedzę dotyczącą ergonomicznych warunków pracy oraz umiejętność oceny zagrożeń czynnikami szkodliwymi i niebezpiecznymi w szkole;
- znajomość zagadnień przeciwpożarowych i zasad ewakuacji;
- wiedzieć jak postępować w razie wypadku i sytuacjach zagrożenia oraz umieć udzielić pierwszej pomocy.
CHOROBY ZAWODOWE NAUCZYCIELI – są to choroby określone w wykazie chorób zawodowych, jeżeli zostały spowodowane działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy. Są to :
- choroby narządu głosu (97,4%);
- choroby narządu słuchu (około 0,5 %);
- dolegliwości mięśniowo – szkieletowe (około 0,1 %).
CHOROBY ZAWODOWE NAUCZYCIELI W POLSCE (2005 rok):
- choroby narządu głosu (21%);
- pylice płuc (20,7%);
-choroby zakaźne lub pasożytnicze (18,9 %).
WYMAGANIA HIGIENICZNE PRACY NAUCZYCIELA:
- mikroklimat (wilgotność, zapylenie, ruch powietrza, temperatura);
- hałas;
- oświetlenie.
TEMPERATURA ( w sali lekcyjnej) – najniższa jest rano, potem wzrasta, (optymalna to około 200C).
WILGOTNOŚĆ (w sali lekcyjnej) – największa jest rano, potem maleje (do godziny 1100 jest najlepsza wilgotność – około 60 – 70 %).
OŚWIETLENIE – współczynnik oświetlenia dziennego powinien wynosić około 2% (czyli przynajmniej 2% tego oświetlenia co na zewnątrz).
TYPOWE ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z PRACĄ NAUCZYCIELA TO:
- fizyczne obciążenie narządu głosu – spowodowane jest nieprzestrzeganiem zasad higieny głosowej i brakiem umiejętności operowania głosem jako narzędziem pracy. Skutkiem tego zagrożenia jest choroba zawodowa gardła i strun głosowych, proponuje się wprowadzenie do programu nauczania nauczycieli szkoleń w zakresie pracy głosem.
- obciążenie psychiczne – związane jest z pracą wychowawczą i pedagogiczną oraz z odpowiedzialnością za zdrowie i życie uczniów.
- hałas – zagrożenie hałasem spowodowane jest przez uczniów rozmawiających i biegających w trakcie przerw, a także akustycznymi właściwościami budynku szkolnego. Skutkami narażenia na hałas jest pogorszenie ostrości słuchu, a tym samym głośniejsza rozmowa, a także znużenie i bóle głowy. Konsekwencją tych zagrożeń są najczęściej choroby gardła i strun głosowych. SŁUCH – ochrona i leczenie. HAŁAS – zwalczanie.
Działaniem profilaktycznym jest stałe podnoszenie świadomości i umiejętności, wykonywanie ćwiczeń zawsze według określonych instrukcji. Dla nauczyciela są wskazane: trening, rozwiązywanie problemów w grupie, asertywność, łagodzenie napięć, pokonywanie własnej agresji, negocjacji.
SCHEMAT OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO:
1.Przygotowanie do oceny stanowiska- ustalenie wymagań ogólnych dla pomieszczenia, stanowiska pracy i pracownika. Identyfikacja zagrożeń i stosowanych środków ochrony.
2.Karta pomiaru ryzyka zawodowego:
A/.szacowanie sumarycznej kategorii ryzyka w zależności od spełnienia wymagań ogólnych i stosowanych środków ochrony;
B/.porównanie sumarycznej kategorii ryzyka ustalonej przez pracodawcę z kategorią określoną przez ekspertów (twórców metody).
3.Dokumantacja programu naprawczego:
A/.opracowanie plany działań korygujących i zapobiegawczych;
B/.zapoznanie pracowników z wynikami oceny;
C/.ustalenie daty następnej oceny.
WYMAGANIA OGÓLNE DLA POMIESZCZENIA STANOWISKA PRACY PRACOWNIKA:
POMIESZCZENIA PRACY Z ZALEŻNOŚCI CZASU PRZEBYWANIA PRACOWNIKÓW DZIELĄ SIĘ NA:
- przeznaczone na stały pobyt pracowników (przebywanie w ciągu doby dłużej niż 4 godziny);
- przeznaczone na czasowy pobyt pracownika (od 2 do 4 godzin);
- nie przeznaczone na pobyt pracowników (łączny czas krótszy niż 2 godziny w ciągu doby, np. WC)
Nauczyciel będzie pracowała zarówno w pomieszczeniu, klasie i na terenie całej szkoły.
POMIESZCZENIA SZKOLNE POWINNY ODPOWIEDAĆ NASTĘPUJĄCYM WARUNKOM:
1.Wysokość:
A/.minimum 3 metry, jeśli w pomieszczeniu nie występują szkodliwe czynniki;
B/.minimum 3,3 metry w świetle, jeśli występują substancje szkodliwe dla zdrowia;
C/.minimum 2,5 metra w świetle w przypadku odstępstw określonych w przepisach.
2.Podłoga:: - stabilna, niepyląca, równa, nieśliska i odporna na ścieranie oraz nacisk, a także łatwa do utrzymania w czystości.
3.Kubatura – minimum 13 m2 wolnej objętości pomieszczenia na jednego pracownika.
4.Powierzchnia robocza 0 minimum 2 m2 wolnej powierzchni podłogi na jednego pracownika.
5.Rozmieszczenie szaf, innych urządzeń takie, aby przejścia między nimi wynosiły:
- 75 cm – w przypadku 1 – ego pracownika,
- 100 cm – w przypadku ruchu dwukierunkowego, np. przejścia między rzędami ławek.
6.Drogi ewakuacyjne – szerokość drogi ewakuacyjnej to 1,4 m (dopuszcza się zmniejszenie szerokości poziomej drogi ewakuacyjnej do 1,2 m, jeżeli jest ona przeznaczona do ewakuacji nie więcej niż 20 osób).
7.Oświetlenie:
A/.dzienne, najlepiej górne. W przypadku oświetlenia bocznego (okna) powinien być zachowany stosunek wielkości okien w świetle ościeżnic do powierzchni podłogi jak 1:8 (czyli 1 m okna na 8 m podłogi);
B/.elektryczne – w zależności od rodzaju pomieszczenia pracy (minimum):
- ustępy, szatnie – 100 lx (Luksów);
- jadalnie, świetlice – 200 lx w całym pomieszczeniu, 300 lx w miejscu pracy;
- sale wykładowe, pracownie, laboratoria – 300 lx;
- sale gimnastyczne – 200 lx.
8.Wentylacje- naturalna w zależności od potrzeb, lecz nie mniej niż 0,5 wymiany w ciągu godziny albo łącznie mechaniczna i naturalna w zależności od potrzeb.
9.Temperatura – w zależności od rodzaju prac (ciężkości) pomieszczenie pracy, w którym znajduje się stanowisko pracy nauczyciela powinno mieć temperaturę minimum 180C.
STANOWISKO PRACY – przestrzeń pracy wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty, w której pracownik lub zespół wykonuje pracę. Stanowisko pracy powinno spełniać podstawowe wymogi w zakresie BHP.
Rozmieszczenie wyposażenia powinno zapewnić bezpieczne wykonywanie czynności.
NA WŁAŚCIWĄ ORGANIZACJĘ STANOWISKA PRACY MA WPŁYW:
- prawidłowe rozmieszczenie urządzeń na stanowisku;
- usytuowanie i sposób rozmieszczenia pomocy naukowych w zasięgu rąk pracownika uwzględniając kolejność stosowania;
- kolejność i metody wykonywania czynności;
- rytmika i czas pracy;
- warunki środowiska oddziałujące na środowisko pracy.
WYPOSAŻENIE STANOWISKA PRACY – do wyposażenia stanowiska nauczyciela będą należały, zależnie od potrzeb:
- stół, krzesło spełniające wymogi ergonomii;
- niezbędne pomoce naukowe;
- urządzenia nagłaśniające;
- szafy, regały;
- urządzenia, przyrządy stanowiące wyposażenie pracowni, laboratorium.
ORGANIZACJA PRACY – na stanowisku pracy powinny się znajdować instrukcje dotyczące:
- obsługi urządzeń technicznych;
- postępowania z materiałami szkodliwymi i niebezpiecznymi dla zdrowia;
- udzielania pierwszej pomocy;
- zasad postępowania w razie powstania nieprzewidzianych sytuacji powodujących poważne zagrożenia dla pracowników.
INSTRUKCJE POWINNY OKREŚLAĆ:
- czynności jakie należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy;
- zasady i sposoby wykonywania danej pracy;
- czynności do wykonania po jej zakończeniu;
- zasady dla życia postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia pracowników.
POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH I UCIĄŻLIWYCH:
1.zgodnie z zakresem ustalonym przez pracodawcę, nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności pracodawca na własny koszt jest zobowiązany do wykonania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia;
2.badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia występującego w środowisku pracy nie przeprowadza się, jeśli wyniki dwóch ostatnio przeprowadzonych badań i pomiarów nie przekroczyły 0,1 NDS/NDN, a w warunkach występowania danego czynnika nie dokonała się zmiana;
3.w przypadku występowania w środowisku pracy czynnika szkodliwego dla zdrowia (innego niż rakotwórczy) badania i pomiary przeprowadza się:
A/.co najmniej raz w roku, jeśli krotność NDS, NDN jest większe od 0,5;
B/.co najmniej raz na 2 lata, jeśli krotność NDS, NDN zawiera się w przedziale od 0,1 do 0,5;
C/.w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania tego czynnika.
Rejestry i karty przechowywane są przez 40 lat, a wyniki badań i pomiarów przez 3 lata.
INSTALACJA I URZĄDZENIA ELEKTRYCZNE – instalacja elektryczna powinna być sprawna. Okresowo przeprowadzane pomiary ochrony przeciwpożarowej instalacji elektrycznej przez uprawnionych elektryków, powinny być nie rzadziej niż co 5 lat.
PRZYGOTOWANIE ZAWODOWE PRACOWNIKA:
- dyplom (licencjat, magister);
- przygotowanie pedagogiczne;
- instruktaż ogólny w zakresie BHP;
- instruktaż stanowiskowy w zakresie BHP;
- pierwsze szkolenie okresowe do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy;
- wstępne badania lekarskie;
- okresowe badania lekarskie.
IDENTYFIKACJA ZAGROŻEN NA STANOWISKU PRACY NAUCZYCIELA – omówienie wszystkich istotnych na stanowisku zagrożeń zawodowych:
- wypadki;
- choroby zawodowe;
- awarie.
CZYNNIKI NIEBEZPIECZNE:
- zagrożenia elementami ruchomymi i luźnymi;
- zagrożenia elementami ostrymi i wystającymi;
- zagrożenia związane z przemieszczaniem się ludzi;
- zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym.
CZYNNIKI SZKODLIWE I UCIĄŻLIWE:
1.czynniki fizyczne: hałas, mikroklimat;
2.czynniki biologiczne: mikroorganizmy roślinne i zwierzęce (bakterie, wirusy, grzyby, pierwotniaki) i wytworzone przez nie toksyny i alergeny;
3.czynniki psychofizyczne:
- obciążenie fizyczne (statyczne i dynamiczne),
- obciążenie psychonerwowe.
PRZEPISY PRAWNE WARUNKUJĄCE OCENĘ RYZYKA ZAWODOWEGO – do najważniejszych wymagań prawnych, które akcentują obowiązek oceny ryzyka zawodowego zaliczamy:
- dyrektywę ramową nr. 89/391/EWG;
- kodeks pracy;
- rozporządzenia (np. ministra pracy i polityki socjalnej, rady ministrów, ministra gospodarki i pracy, ministra zdrowia).
INFORMACJE POTRZEBNE DO OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO – do oceny ryzyka zawodowego potrzebne są informacje na temat:
- lokalizacji stanowiska pracy i realizowanych na nim zadań;
- osób pracujących;
- stosowanych materiałów i środków pracy;
- wykonywanych czynności z uwzględnieniem czasu trwania i sposobu wykonywania;
- zagrożeń, ich środków i możliwych skutków.
ŹRÓDŁEM TEGO RODZAJU INFORMACJI MOGĄ BYĆ:
- dane techniczne wykorzystywanych maszyn i urządzeń;
- procedury technologiczne;
- instrukcje obsługi;
- wyniki pomiarów czynników szkodliwych, niebezpiecznych i uciążliwych;
- rejestry wypadków i chorób zawodowych;
- akty prawne i normy techniczne;
- literatura naukowa.
DO IDENTYFIKACJI ZAGROŻEŃ WYKORZYSTUJE SIĘ:
- listy kontrolne;
- dokumentację techniczną;
- normy określające wymagania bezpieczeństwa pracy;
- dokumenty pomiarów czynników środowiska pracy.
SZACOWANIE RYZYKA ZAWODOWEGO – należy ustalić:
- jakie mogą być szkodliwe następstwa zagrożenia;
- jakie jest prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia.
CIĘŻKOŚĆ SZKODLIWYCH NASTĘPSTW ZAGROŻENIA I PRAWDOPODOBIEŃSTW ICH WYSTĄPIENIA MOŻNA OKREŚLIĆ STOSUJĄC WSKAŹNIKI:
- do następstw o małej szkodliwości (stłuczenia, zranienia, podrażnienia oczu, bóle głowy);
- do następstw o średniej szkodliwości (oparzenia II – ego stopnia na małej powierzchni ciała, alergie skórne);
- do następstw o dużej szkodliwości (oparzenia III-ego stopnia, amputacje, zespół wibracyjny, zawodowe uszkodzenie słuchu, astma, zaćma);
- do mało prawdopodobnych zaliczamy następstwa zagrożeń, które nie powinny wystąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej;
- do prawdopodobnych zaliczamy takie, które mogą wystąpić kilkakrotnie podczas całego okresu aktywności zawodowej.
WYZNACZENIE DOPUSZCZALNOŚCI RYZYKA ZAWODOWEGO – czy ryzyko zawodowe jest akceptowalne, czy nie? Jeżeli w wyniku oceny ryzyka zawodowego zostaje stwierdzone, że:
- spełnione są wymagania obowiązujących przepisów;
- uwzględniono wymagania norm;
- zasady ograniczenia ryzyka zawodowego są właściwie stosowane.
Wtedy uznaje się ryzyko za kontrolowane i dopuszczalne.
OGÓLNE ZASADY WYZNACZANIA DOPUSZCZALNOŚCI RYZYKA ZAWODOWEGO ORAZ ZALECENIA DOTYCZĄCE DZIAŁAŃ WYNIKAJĄCYCH Z OCENY TEGO RYZYKA:
OSZACOWANIE RYZYKA ZAWODOWEGO | DOPUSZCZALNOŚĆ RYZYKA ZAWODOWEGO | NIEZBĘDNE DIZAŁANIA |
---|---|---|
DUŻE | NIEDOPUSZCZALNE | - trzeba natychmiast podjąć działania zmniejszające ryzyko; - praca nie może być rozpoczęta do czasu zmniejszenia ryzyka do poziomu dopuszczalnego. |
ŚREDNIE | DOPUSZCZALNE | - zaplanowanie i podjęcie działań w celu zmniejszenia ryzyka zawodowego. |
MAŁE | DOPUSZCZALNE | Zapewnienie, że ryzyko pozostaje najwyżej na tym samym poziomie. |
Podstawową zasadą, która kierujemy się podejmując działania zmierzające do ograniczenia zagrożeń jest eliminacja zagrożenia u źródła oraz stosowanie środków, które jednocześnie będą chronić jak najwięcej pracowników.
ŚRODKI OCHRONNE POWINNY BYĆ STOSOWANE W NASTĘPUJĄCEJ KOLEJNOŚCI:
- środki techniczne ograniczające lub eliminujące zagrożenie u źródła;
- środki ochrony zbiorowej;
- środki organizacyjne;
- środki ochrony indywidualnej.
PLAN DZIAŁAŃ KORYGUJĄCYCH I ZAPOBIEGAWCZYCH POWINIEN BYĆ ZAKOŃCZONY ANALIZĄ STWIERDZAJĄCĄ CZY:
- proponowanie działania doprowadzą do osiągnięcia zamierzonego celu;
- po zrealizowaniu działań nie powstaną nowe zagrożenia, jeśli powstaną to, czy ryzyko z nich wynikające będzie do zaakceptowania;
- można wybrać środki bardziej skuteczne;
- pracownicy zaakceptują podjęte działania i wynikające z nich zmiany.
CELE WYNIKAJĄCE ZE ZREALIZOWANEGO PLANU DZIAŁAŃ KORYGUJĄCYCH I ZAPOBIEGAWCZYCH UZNAJE SIĘ OSIĄGNIĘTE WÓWCZAS, GDY:
- zagrożenia zostaną zlikwidowane;
- ryzyko powodowane przez zagrożenie zostanie zmniejszone;
- zastosowane środki ochronne są odpowiednie do rodzaju wykonywanej pracy;
- dostosowane są środki ochrony osobistej, którymi pracownik zobowiązany jest posługiwać się po wcześniejszym przeszkoleniu;
- informacje zawarte w instrukcjach wykonywania pracy są wystarczające i zrozumiałe;
- użycie maszyn i urządzeń jest zgodne z ich przeznaczeniem;
- pracownicy posiadają odpowiednie kwalifikacje, organizowane są odpowiednie szkolenia wraz z ich udokumentowaniem.