Najdawniej stosowaną oraz najprostszą metodą hodowli była tzw. selekcja masowa polegająca na wyborze najlepszych wykształconych roślin i na wspólnym wysiewie zebranych z nich nasion. Metoda ta była stosowana jeszcze w XVIII w. wybór taki powtarzano kilkakrotnie z roku na rok, przy czym mierzono kłosy i liczono ziarna w kłosie. Wadą tej metody jest to, że roślinę wybiera się na podstawie ich wyglądu zewnętrznego (fenotypu) nie mając możliwości zidentyfikowania najlepszych genotypów.
Selekcje masowa stosuje się jeszcze obecnie zwłaszcza gdy chodzi o szybkie uszlachetnienie prymitywnych odmian miejscowych traw i niektórych roślin motylkowych. Stosując selekcje masową jakiego materiału roślinnego należy wybierać od kilkuset do 2tys. a nawet do 3tys. pojedynczych roślin. Aby zapewnić dla odmiany odpowiednią bazę genetyczną jest to selekcja pozytywna. Selekcja negatywna nie zmienia odmiany pod względem właściwości dziedzicznych lecz tylko eliminuje z niej rośliny chore lub nietypowe.
Oparta jest na ocenie właściwości dziedzicznych poszczególnych roślin dzięki analizie cech roślin i ich potomstwa. Polega na wybieraniu pojedynków z materiału wyjściowego. Wprowadzono odpowiednie zapisy (rodowody) określające pochodzenie i pokrewieństwo wszystkich rodów i rodzin, rozmnożonych w cyklu hodowlanym danej odmiany.
Linia jest to potomstwo jednej rośliny matecznej (matecznej) – homozygotyczna.
Ród jest to potomstwo pojedynczej rośliny obcopylnej lub mieszańcowej samopylnej, rozmnażane przez kilka pokoleń.
Rodzina jest to grupa osobników wywodzących się bezpośrednio od wspólnego przodka.
Populacja jest to grupa osobników jednego gatunku mogących się krzyżować między sobą, mogą zajmować określony teren, izolowana od innych populacji tego gatunku.
Populacja roślin obcopylnych charakteryzuje duże genetyczne zróżnicowanie roślin. Można natomiast przyjąć, że każda roślina z takiej populacji może dać początek nowej odmianie. Zupełnie przedstawia się populacja roślin samopylnych, która składa się wyłącznie z homozygot czyli form ustalonych nie rozczepiających się. Co prawda populacje roślin samopylnych są do pewnego stopnia zróżnicowane, ale każda z homozygot wchodzących w skład populacji wydaje podobne do siebie potomstwo. Z osobników po ich rozmnożeniu powstają czyste linie z których nie można wyhodować nowej odmiany.
SELEKCJA INDYWIDUALNO – RODOWODOWA
Jest to metoda powszechnie stosowana w hodowli roślin samopylnych. Wyróżnia ją nie zależne traktowanie potomstwa wybranych pojedynków, w całym cyklu selekcyjnym. Schemat postępowania jest inny w hodowli twórczej a inny w hodowli zachowawczej. Aby w pełni wykorzystać uzyskaną zmienność wprowadza się tzw. RODOWODY. Nasiona zebrane z całej mieszańcowej generacji F1 wysiewa się (indywidualnie każdą roślinę). W generacjach F2 – F4 wybiera się obejmujące pojedynki i włączenie do F5 rozmnaża każde potomstwa na oddzielnych poletkach. Dopiero w F5 po uzyskaniu zadawalającego poziomu wartości cech i wyrównania potomstw pojedynków należących do danej rodziny (rodu) – pokolenie A, łączy się w jedną populacje i dalej, aż do F8 rozmnaża się, już bez wyboru pojedynków. Równocześnie w populacjach B i C każdy ród oddzielnie ocenia się w ścisłych doświadczeniach polowych. Na podstawie wyników doświadczeń łączy się najlepsze rody (zwykle 3 do 5), tworząc materiał mateczny – pokolenie D.
Cykl selekcyjny trwa przeciętnie 7-10lat.
W hodowli zachowawczej materiałem wyjściowym jest materiał mateczny lub najbliższe rody wymagające skorygowania niewielkich odchyleń w stopniu wyrównania morfologicznego oraz innych cech. W tym przypadku mamy do czynienia tylko z jednorazowym wyborem pojedynków z populacji odmiany, której hodowle zachowawczą prowadzimy i ich ocenę w warunkach laboratoryjnych. W kolejnych 3 do 4 latach pojedynki zakwalifikowane do hodowli są rozmnażane na oddzielnych poletkach. Ostateczna decyzja o kwalifikacji rodów do dalszych rozmnożeń zapada na podstawie wyników ścisłych doświadczeń polowych.
Stosowana bywa w hodowli roślin samopylnych o niskim współczynniku rozmnażania, przy ulepszeniu odmiany pod względem nielicznych cech warunkowanych monogenicznie. Wówczas kolejne pokolenia mieszańców od F1 – F6 a nawet F7 prowadzi się jako tzw. RAMSZE. Oznacza to że wszystkie nasiona zebrane z roślin danej generacji są wysiewane w następnych roku jaku jedna populacja. Celem takiego postępowania jest ujawnienie względnie pełnego zakresu zmienności cech w wyniku segregacji genów oraz osiągnięcie stosunkowo wysokiego stopnia homozygotyczności. Dopiero w generacji F7 wybiera się pojedynki pod kątem cech dominujących i rozpoczyna krótki, 2-3-letni cykl selekcji indywidualnej. Metoda Ramszów należy do metod o dość wąskim zastosowaniu.