| Piaskowce ,zlepieńce | Położeniu obszaru sedymentacji w płytkim zbiorniku morskim, blisko lądu, z którego znoszone były okruchy skalne |
|---|---|
| Wapienie,margle,opoki | Występowanie głębszego morza |
| Mułowce,iłowce | Powstają w bardziej oddalonych od lądu i głębszych morzach. |
| Iły | Gromadzą się w jeziorach i zastoiskach wodnych |
| Sólkamienna,potasowa,Dolomity,Gipsy,Anhydryty | Świadczą o płytkim, intensywnie parującym morzy lub o słonym jeziorze |
| Piaski,Żwiry | Naniesione przez wody lub wiatr |
| Glina morenowa(zwałowa) | Występowanie zlodowacenia |
| Pokrywy lessowe | Powstają z pyłu naniesionego przez wiatr. Klimat suchy i bez pokrywy roślinnej |
| Skały magmowe | Zjawiska wulkaniczne lub plutoniczne |
| Skały metamorficzne | Głębokie pogrążenie skał w litosferze, występowanie niedaleko plutonizmu lub dyslokacji |
| ERA | OKRES | KSZTAŁTOWANIE SIĘ | OROGENEZY | ROZWÓJ ŻYCIA |
|---|---|---|---|---|
| Kenozoik | Czwartorzęd | Powstanie Bałtyku. Zlodowacenia. | Węgiel brunatny, gaz, sól, ropa. Pojawienie się człowieka |
|
| Trzeciorzęd | Intensywny wulkanizm | Orogeneza_alpejska: Kordyliery, Himalaje Andy, Pireneje, Apeniny Karpaty, Kaukaz Budowa fałdowa |
||
| Mezozoik | Kreda | Częste transgresje i regresje morskie | Zmiany w układzie lądów i kontynentów. Powstały skały wapienia i piaskowca. Amonitu i belemnity |
|
| Jura | Początek tworzenia się Atlantyku | |||
| Trias | Rozpad Pangei II | |||
| Paleozoik | Perm | Połączenie wszystkich kontynentów w Pangeę II Węgiel kamienny Sól kamienna Inne surowce(miedź , cynk) |
Drzewa iglaste | |
| Karbon | Orogeneza_hercyńska: Masyw centralny Wogezy, Harz, Sudety Ural, Ałtaj, Sajany Południowa część Apallachów, Góry wododziałowe Budowa fałdowo-zrębowa |
Bujne lasy, Latające owady Prymitywne gady |
||
| Dewon | Drzewiaste rośliny, paprotniki pierwsze płazy. |
|||
| Sylur | Orogeneza_kaledońska: Góry: Świętokrzyskie Skandynawskie Kaledońskie, Grampian Południowochińskie |
W wodach morskich rozwinęły się ryby | ||
| Ordowik | Koralowce i głowonogi | |||
| Kambr | Budowa fałdowo-zrębowa | gąbki, stawonogi, małże (trylobity) | ||
| Prekambr | Tworzy się superkontynent Pangea I | Intensywne ruchy górotwórcze | bakterie i sinice. | |
| Dominowały zjawiska wulkaniczne |
| Podział skał osadowych | Przykłady skał |
|---|---|
| Okruchowe | Luźne |
| Zwięzłe | |
| Organiczne | Ze szczątków roślinnych |
| Ze szczątków zwierzęcych | |
| Ze szczątków tych i tych | |
| Chemiczne | Sól kamienna, dolomit, wapień, gips, sól potasowa, anhydryt |
| Podział skał magmowych | Przykłady skał kwaśnych |
| Głębinowe | Granit |
| Wulkaniczne-wylewne | Porfir kwarcowy |
Chemiczne – gips, sól kamienna, potasowa , siarka
granit gnejs
iły łupki iglaste
piaskowiec piaskowiec kwarcytowy
Przyczyny wywołujące ruchy obniżające:
Narastanie pokrywy lodowej
Gromadzenie się osadów w basenach sedymentacyjnych
Fałdowanie osadów
Przyczyny wywołujące ruchy wznoszące:
Niszczenie łańcuchów górskich
Topnienie pokryw lodowych
Dużych rozmiarów obrywy i osuwiska mas skalnych
Transgresja morza- zalewanie lądów
Regresja morza – wynurzanie lądów
Izostazja- to stan równowagi grawitacyjnej
Intruzja- wdzieranie się magmy między szczeliny skalne a następnie jej zastyganie.
Stara platforma krystaliczna- występuje gdy podłoże prekambryjskie zalega w dużej głębokości. Np. platforma wschodnioeuropejska
Tarcza krystaliczna- występuje gdy stare podłoże prekambryjskie wychodzi na powierzchnię ziemi. Np. Tarcza Kanadyjska
Platforma młoda(paleozoiczna) – występuje, gdy obszary sfałdowane w erze paleozoicznej są przykryte młodszymi skałami. Np. Obszary górskie ze wszystkich orogenez.
Pasma fałdowe- powstały w wyniku fałdowania i wypiętrzania się osadów zgromadzonych na dnie oceanów w wyniku subdukcji.
Endogeniczne(magmowe i metamorficzne)
Żyły, gniazda- ciepło wydzielające się z zestalającej się magmy przenika przez sąsiednie skały, przeobrażając je.: złoża magmowe i metamorficzne
Egzogeniczne- są wynikiem wietrzenia lub nagromadzenia materiału organicznego lub mineralnego
mają najczęściej postać pokładów lub soczewek :
1.węgiel kamienny i brunatny : 2. łupki miedzionośne , 3.różnorodne skały okruchowe
Wysady (słupy np. solne) : sól kamienna
Pułapki geologiczne – nie tworzą się samodzielne złoża, ale złoża wypełniają pory lub szczeliny skał kolektorowych. Pod warstwą skał nieprzepuszczalnych: 1.gaz,2.ropa