1. Kompleksowość wykładni prawa
2. Ogólne założenia wykładni
3. Wykładnia systemowa
4. Wykładnia językowa
5. Wykładnia celowościowa
6. Teoria statyczna i dynamiczna wykładni prawa
7. Metoda obejścia prawa podatkowego i wykładni celowościowej
8. Zgodność wykładni z Konstytucją
9. Analogia w prawie podatkowym
10. Klauzule generalne i pojęcia niedookreślone w prawie podatkowym
11. Luki w prawie podatkowym
12. Zakres podmiotowy i przedmiotowy umów o unikaniu podwójnego opodatkowania
13. Metody unikania podwójnego opodatkowania
14. Podwójne opodatkowanie – kwestia ekonomiczna i prawna
15. Podatek a opłata
16. Znaczenie prawne podatku
17. Prawny i ekonomiczny aspekt opodatkowania
18. Prawna istota podatku
19. Metoda i przedmiot regulacji w prawie podatkowym
20. Kumulacja przedmiotowa i podmiotowa w prawie podatkowym
21. Obowiązek i zobowiązanie podatkowe
22. Zasada państwa prawnego w prawie podatkowym
23. Podstawa opodatkowania i stawki
24. Progresywna a proporcjonalna stawka podatkowa
25. Podmiot i przedmiot podatku
26. Podatki majątkowe
27. Podatki obrotowe
28. Podatki dochodowe
29. Podatki pośrednie i bezpośrednie
30. Technika podatkowa
31. Technika postępowania podatkowego
32. Następstwo prawne w prawie podatkowym
33. Elementy podmiotowe i przedmiotowe w podatku VAT
34. Ustalanie i pobór podatku VAT
35. Podatek VAT jako szczególna forma podatku obrotowego
36. Podmiot i przedmiot w podatku dochodowym od osób fizycznych
37. Pobór i ustalanie podatku dochodowego od osób fizycznych
38. Ogólne zasady a ryczałt (wymiar podatku na zasadach ogólnych a ryczałtowe formy wymiaru podatku)
39. Podatek rolny i leśny
40. Podatek akcyzowy
41. Podatki i opłaty lokalne
42. Podatek od spadków i darowizn
43. Podatek od czynności cywilnoprawnych
44. Prawo podatkowe a prawo cywilne i administracyjne
45. Czy procedura podatkowa powinna być uregulowana oddzielnie czy razem z KPA jako lex specialis
46. Zobowiązanie solidarne a odpowiedzialność solidarna w prawie podatkowym
47. Granica między tworzeniem a stosowaniem prawa
48. Odpowiedzialność osób trzecich (z Ordynacji)
49. Decyzja podatkowa
50. Dowody w postępowaniu podatkowym
51. Stosowanie prawa podatkowego - ogólne i szczególne prawo podatkowe
52. Rachunkowość podmiotów gospodarczych
53. Zakres podmiotowy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych
54. Struktura podmiotowa prawa podatkowego
55. Kompleksowość prawa międzynarodowego prawa podatkowego
56. Rozliczenia gotówkowe, bezgotówkowe i kredytowe
57. Koszty uzyskania przychodu jako element podatku dochodowego
58. Nadpłata i zaległość
59. Postępowanie podatkowe jako szczególny rodzaj postępowania administracyjnego
60. Skuteczność czynności cywilnoprawnych
61. Podstawowe akty prawne w systemie źródeł
62. Hipoteka ustawowa (przymusowa) a zastaw skarbowy
63. Płatnik i inkasent
64. Odpowiedzialność płatników, podatników i inkasentów
65. Charakter prawny zobowiązania podatkowego
66. Prawo podatkowe a inne gałęzie prawa
67. Powstanie i wygaśnięcie zobowiązania podatkowego
68. System podatkowy ogólny i szczegółowe prawo podatkowe
69. Akty wewnętrzne administracyjne w prawie podatkowym
70. Pojęcie prawa finansowego (podmiot) i podział
71. Prawo podatkowe a prawo finansowe
72. Finanse publiczne – pojęcie i zakres
73. System finansowy a system prawa finansowego
74. Finanse samorządowe
75. Prawo podatkowe w ramach prawa finansowego
76. Źródła prawa podatkowego
77. Ustawa jako źródło prawa podatkowego
78. Konstytucja jako źródło prawa finansowego
79. Finanse publiczne w Konstytucji
80. Konstytucja jako źródło prawa podatkowego
81. Wpływ prawa wspólnotowego na źródła prawa podatkowego
82. Prawo wspólnotowe jako źródło prawa wewnętrznego i podatkowego
83. Orzecznictwo podatkowe i rola orzecznictwa w prawie podatkowym
84. Rola orzecznictwa ETS
85. Dyrektywy UE w podatku bezpośrednim
86. Dyrektywy UE w podatku pośrednim
87. Treść przed formą jako dyrektywa interpretacyjna prawa podatkowego
88. Podatek a opłata skarbowa
89. Budżet
90. Budżet państwa i gospodarka budżetowa
91. Budżet państwa i samorządu
92. Pojęcie budżetu
93. Opracowania i uchwalanie budżetu
94. Opracowanie budżetu samorządowego
95. Zasada równowagi budżetowej
96. Klasyfikacja dochodów budżetu
97. Klasyfikacja wydatków budżetowych i cele polityki wydatkowej
98. Klasyfikacja budżetowa
99. Wykonywanie budżetu państwa
100. Zasady budżetowe
101. Dochody budżetu samorządowego
102. Dochody gminy
103. Rodzaje banków
104. Skarbowe papiery wartościowe a bankowe papiery wartościowe
105. Nadzór bankowy
106. Komisja Nadzoru Finansowego
107. Rada Polityki Pieniężnej
108. Rola NBP (wpływ na banki) i Prezesa NBP
109. Bank Centralny w systemie bankowym – pozycja i rola
110. Tajemnica bankowa + skarbowa
111. Bankowe rozliczenia gotówkowe i bezgotówkowe
112. Czynności i usługi bankowe
113. Podmioty systemu bankowego
114. Zrzeszanie się i grupowanie banków
115. Dług publiczny
116. Pojęcie i cechy kredytu
117. Kredyt
118. Umowa kredytu bankowego
119. Zasady publicznego obrotu papierami wartościowymi
120. System bankowy
121. Struktura systemu bankowego
122. Gwarancje bankowe i akredytywa
123. Przeciwdziałanie praniu brudnych pieniędzy
124. Umowa rachunku bankowego
125. Prawo dewizowe
126. Zasady obrotu dewizowego
127. Wartości dewizowe i obrót dewizowy
128. Ograniczenia dewizowe i zezwolenia
129. Bankowy Fundusz Gwarancyjny
130. Bank Centralny a banki kredytowo - depozytowe
131. Prawo podatkowe a prawo bilansowe
132. Instrumenty polityki pieniężnej Banku Centralnego w systemie bankowym
133. Fundusze przedsiębiorstw państwowych
134. Wymienialność złotówki
135. Podatek tonażowy
1. Kompleksowość wykładni prawa.
Proces stosowania prawa => poprzedzony fazą walidacyjną (ustalenie pola interpretacji)
Wykładnia operatywna => norma będąca podstawą decyzji <=
Szerokie pole interpretacji prawa podatkowego stwarza
odpowiednie przesłanki dokonywania jego wykładni w
sposób KOMPLEKSOWY, całkowity, dlatego że często dla potwierdzenia rezultatów wykładni językowej, zwłaszcza po wejściu Polski do UE niezbędne jest posługiwanie się wykładnią systemową, a nawet celowościową.
Dlatego wydaje się, że uzasadnione jest dynamiczne przedstawienie źródeł prawa podatkowego z punktu widzenia źródeł tego prawa, a nie poprzestanie na statycznym ich ujęciu jako źródeł prawa w znaczeniu formalnym .
Ze względów pragmatycznych powinno się poszukiwać przepisów prawnych także poza systemem prawa krajowego => zwłaszcza w prawie unijnym i międzynarodowym. Jak również brać pod uwagę obok przepisów prawnych precedensy faktyczne wynikające z orzeczeń sądów krajowych i ETS, mimo, że nie są źródłami w znaczeniu formalnym
2. Ogólne założenia wykładni.
Wykładnia – proces złożony z operacji myślowych zmierzający do:
Przełożenia przepisów aktów prawnych na normy postępowania
Wnioskowania z faktu obowiązywania określonej normy o obowiązywaniu innej
Eliminowania kolizji norm
Jest ściśle związana ze źródłami prawa. Powinna być poprzedzona określeniem formalnych źródeł prawa.
Rodzaje: operatywna (dok. w celu rozstrzygnięcia danej sprawy) i doktrynalna (oderwana od konkretnej sprawy).
Istotne jest ustalenie sytuacji wykładni – momentu od którego można uznać jej występowanie w procesie stosowania prawa. 2 koncepcje: klaryfikacyjna – sytuacja wystąpi dopiero gdy przepis jest niejasny, derywacyjna – zawsze należy dokonywać wykładni.
Podmioty dokonujące wykładni posługują się dyrektywami interpretacyjnymi (są to argumenty dotyczące rozumienia normy prawnej zawartej w przepisach w określony sposób). Za Wróblewskim wyróżniamy dyrektywy 1. stopnia (ustalanie znaczenia przepisu ze względu na konteksty w jakich występuje): językowe, systemowe, funkcjonalne (odpowiada im wykładnia językowa…) oraz dyrektywy 2. stopnia – wyznaczające sposób posługiwania się dyrektywami 1 stopnia, a dzielą się z kolei na dyrektywy procedury (kolejność) i preferencji (wybór znaczenia przy rozbieżności).
Założenia wykładni – czyli cele jakie ma realizować wykładnia prawa. Głównym jej założeniem jest dążenie do uzyskania pewności prawa i jego bezpieczeństwa (czyli też sprawiedliwości i przewidywalności) przy jednoczesnym stworzeniu możliwości elastycznego stosowania prawa (związana z nieustannymi zmianami w społ., gosp., prawie).
3. Wykładnia systemowa
Polega na ustaleniu znaczenia przepisu ze względu na system prawa, do którego on należy, sprowadzając się w znacznym stopniu do uzgadniania treści interpretowanych przepisów z normatywną zawartością systemu prawa.
Jedną z podstawowych reguł jest nakaz dokonywania wykładni zgodnie z zasadami prawa,
Występują w niej zarówno elementy statyczne jak i dynamiczne, które powinno się uwzględniać w procesie stosowania prawa. Statyczne:
Stałe powiązania strukturalne przepisów w akcie normatywnym
Hierarchia aktów prawnych
Systematyka zewnętrzna - założenie spójności i uporządkowania zbioru norm funkcjonujących w polskim porządku prawnym,
Systematyka wewnętrzna – odnosi się do miejsca przepisu w ramach określonego aktu.
Poszukiwanie związków znaczeniowych przepisów w dwóch płaszczyznach:
Zewnętrznej – w związku ze wstąpieniem Polski do UE i rozszerzeniem polskiego porządku prawnego o prawo unijne, którego postanowienia odnoszą się do również do praw i wolności jednostki oraz szeroko rozumianej problematyki gospodarczej. Istotne znaczenie ma tutaj zasada bezpośredniej skuteczności prawa unijnego. Wykładnia zewnętrzna obejmuje także interpretację prawa podatkowego w powiązaniu z normami prawa należącymi do innych gałęzi.
wewnętrznej - dotyczy powiązań międzygałęziowych. Chodzi o związki znaczeniowe przepisów prawa podatkowego w różnych aktach prawnych, jak też w ramach danego rodzaju aktu prawnego
obejmując swym zakresem cały system prawa podatkowego wykładnia systemowa dotyczy związków pomiędzy przepisami ogólnego i szczegółowego prawa podatkowego (poza jej obszarem pozostają akty szczegółowego prawa podatkowego)
obejmując zakresem systematykę wewnętrzną danego aktu przyjmuje się założenie, że przepisy prawne zostały zgrupowane wg jakichś jednolitych zasad techniki legislacyjnej.
Struktura wewnętrzna aktów prawnych regulujących poszczególne podatki jest dość jednolita, co wynika z przyjętej techniki podatkowej (zawsze 5 elementów – które powinno się interpretować łącznie)
Istotna jest wykładnia przepisów przejściowych i wprowadzających.
4. Wykładnia językowa
Jej punktem wyjścia i początkiem jest tekst prawny (jego odczytanie), a celem jest ustalenie normy prawnej na podstawie znaczenia językowego przepisu. Reguły językowe odwołują się do językowego kontekstu normy, czyli właściwych dla danego języka reguł semantycznych (znaczeniowych) i syntaktycznych (reguł składni)
Domniemanie języka potocznego, choć coraz częściej prawodawca odwołuje się do znaczenia języka prawnego
Powinna być dokonywana w co najmniej dwóch płaszczyznach:
Przełożenie przepisów na normy
Ustalenie znaczenia poszczególnych słów i zwrotów
2 etapy wykładni językowej:
Podmioty stosujące prawo dokonują ustalenia obszaru zdarzeń i stanów podlegających opodatkowaniu – głównie podmiotowych i przedmiotowych granic opodatkowania. Powinny ustalić wzorzec zachowania z punktu widzenia zakresu normowania i zakresu zastosowania normy. Istotne jest aby podmiot stosujący prawo odnalazł pewne kluczowe słowa konstruujące podatkowo prawny stan faktyczny np. dochód, przychód, obrót…
Ustalenie znaczenia poszczególnych słów lub zwrotów zawartych w szkicowo zarysowanych normach – chodzi o podatkowe rozumienie tych słów i zwrotów. Ważne:
Identyczność nazw występujących w prawie podatkowym i w prawie cywilnym nie zawsze oznacza identyczność pojęć! Znaczenie tych pojęć zależy od celów, które prawodawca zamierza zrealizować. Z tego względu przy ustalaniu znaczeń ustawodawca podatkowy ma autonomię.
Regułą powinno być budowanie podatkowo prawnego stanu faktycznego przy wykorzystaniu nazw zaczerpniętych z prawa cywilnego bez zmiany ich znaczenia, a tylko wtedy gdy nie jest to możliwe ze względu na cele regulacji należy nadawać im swoiste, podatkowe pojęcia.
Autonomia prawa podatkowego od prawa cywilnego może być traktowana jako niezbędne odejście od zasad spójności zupełności systemu prawa,
Ważna rola dyrektyw procedury (kolejność posługiwania się) i preferencji (wybór przy rozbieżności znaczeń)
Wykładnia językowa zakreśla granice interpretacji prawa w ramach możliwego sensu słów zawartych w tekście prawnym. Wykładnia pozajęzykowa służy interpretacji jedynie w granicach zakreślonych przez wykładnię językową, ALE
Już w początkowej fazie wykładni językowej należy ją łączyć z wykładnią pozajęzykową, zwłaszcza systemową, dlatego że proces wykładni jest procesem kompleksowym i dynamicznym zarazem. Ma to istotne znaczenie po wejściu Polski do UE (bo obowiązuje jeszcze dodatkowo system prawa unijnego).
Odejście od sensu językowego przepisu – tylko wyjątkowo. Normy prawne wyprowadzone z przepisów poszczególnych ustaw powinny być w pierwszym rzędzie zgodne z rezultatami wykładni językowej.
Założenie zgodności ustaw z konstytucją i prawem unijnym
Wykładnia rozszerzająca obowiązek podatkowy poza granice zakreślone w ustawie jes niezgodna z zasadą demokratycznego państwa prawnego
Co do wykładni językowej prawa unijnego
Należy brać pod uwagę nie tylko jego znaczenie językowe lecz także kontekst i cele, które powinny być osiągane w drodze regulacji prawnej
Wykładni funkcjonalnej i systemowej nie można stosować w oderwaniu od wykładni językowej
5. Wykładnia celowościowa
To jeden z rodzajów wykładni funkcjonalnej. Polega na tym że podmiot dokonujący wykładni szuka sensu tekstu przez nadanie mu takiego znaczenia, przy którym odtworzone na podstawie brzmienia jego słów normy prawne miałyby silniejsze uzasadnienie aksjologiczne w przyjmowanym systemie wartości.
Stosując tą wykładnię wiąże się brzmienie słów aktów prawnych z sensem i celem przepisów. Konieczne jest także poszukiwanie, z punktu widzenia potrzeb współczesnych, celu ustawy, sensu, który zawierają jej przepisy. Chodzi o obiektywny cel ustawy.
Odnosi się do woli współczesnego prawodawcy, w której zasadniczą rolę odgrywają elementy dynamiczne (np. uzasadniony interes strony, interes państwa)
Zyskała na znaczeniu po wejściu Polski do UE. Ma ona w prawie unijnym nieco odmienny charakter niż tradycyjna w prawie wewnętrznym, co wynika z charakteru prawa unijnego dot. prawa podatkowego – są to głównie dyrektywy, które wiążą państwa członkowskie co do zamierzonego celu regulacji. Cel regulacji ma tu jednoznacznie normatywny charakter, jest zobiektywizowany i nie zawiera elementów ocennych i wartościujących. Należy ją stosować równocześnie z wykładnią językową!!! Istotną rolę w tej wykładni odgrywają zasady ogólne prawa unijnego, wynikających z prawa pierwotnego oraz tworzone przez Trybunał, czy zawarte w EKPCz. Istotne są też zasady dotyczące przewidywalności prawa, których jednym z warunków jest klarowność przepisu prawnego.
Gospodarczy sposób rozpatrywania prawa podatkowego – swoisty rodzaj wykładni celowościowej zrodzony na tle powiązania prawa podatkowego z cywilnym, która zmierza do interpretacji prawa podatkowego z punktu widzenia rzeczywistości gospodarczej, wyraźnie rozróżniając treść oraz cywilnoprawną treść czynności prawnych. => ekonomiczna analiza opodatkowania. Punktem wyjścia jest zasada „treść ponad formą!”
6. Teoria statyczna i dynamiczna wykładni prawa.
Teorie statyczne zakładają stałość znaczenia przepisów prawa, poszukując woli historycznego prawodawcy. Preferują wykładnię językową i zakładają że tekst prawny nie zmienia swojego znaczenia w czasie od jego powstania do stosowania (interpretacji). Jest to tzw. wykładnia subiektywna.
Teorie dynamiczne zakładają, że wykładnia prawa powinna wiązać znaczenie przepisu z wolą aktualnego prawodawcy, przy daleko idącym uwzględnianiu zmieniającej się rzeczywistości (wykładnia obiektywna). Zasadniczą rolę odgrywa w nich wykładnia funkcjonalna, dlatego że współcześnie słusznie zwraca się uwagę na ewolucję znaczenia tekstu prawnego w czasie. Jednakże w prawie podatkowym (i karnym) dynamiczne elementy wykładni odgrywają mniejszą rolę niż w np. prawie cywilnym.
7. Metoda obejścia prawa podatkowego i wykładni celowościowej
8. Zgodność wykładni z Konstytucją
9. Analogia w prawie podatkowym
Jest typem prawniczego rozumowania opartego na regułach inferencyjnych (wynikania)
Opiera się na zasadzie że fakty podobne do siebie pod istotnym względem powinny pociągać za sobą te same lub zbliżone konsekwencje. Jej istota tkwi we wnioskowaniu opartym na podobieństwie.
Jest najczęściej traktowana jako środek do zapełniania luk w prawie, ale nie tylko. Rodzaje:
Analogia legis – przy stosowaniu przepisu do faktów lub zachowań podobnych.
Analogia iuris – jeżeli podstawę wnioskowania wywodzi się z treści całego systemu lub jego gałęzi.
Istota analogii polega na wnioskowaniu opartym na podobieństwie. Jeżeli określone stany i zjawiska nie zostały objęte w sposób wyraźny regulacją ustawową to nie można ich na podstawie analogii uznać za podlegające opodatkowaniu! Dlatego tak ważne jest rozgraniczenie luki ustawowej od obszaru wolnego od opodatkowania – w ustawie podatkowej należy szukać granic opodatkowania, poza które nie powinna wychodzić wykładnia prawa podatkowego. Przez analogię nie można tworzyć nowych stanów faktycznych podlegających opodatkowaniu! System prawa podatkowego jest zamkniętym systemem norm.
10. Klauzule generalne i pojęcia niedookreślone w prawie podatkowym
11. Luki w prawie podatkowym
Luka w prawie to pewien obszar prawa który nie jest unormowany, a powinien być.
Stwierdzenie luki oparte jest na elementach ocennych, wynika z oceny że dana sytuacja nie jest uregulowana przez prawo, choć powinna być.
Ma miejsce także gdy występują gdy występują braki konstrukcyjne w określonym akcie prawnym, uniemożliwiające funkcjonowanie zawartych w nim norm.
Istotne jest rozgraniczenie luki ustawowej od obszaru wolnego od opodatkowania, poprzez szukanie granic opodatkowania, poza które nie powinna wychodzić wykładnia prawa podatkowego.
Milczenie ustawodawczy co do podatkowości danego stanu faktycznego niezależnie czy jest zamierzone czy nie, zawsze będzie ustanawiać obszar wolny od opodatkowania, a nie lukę prawną podlegająca wypełnieniu w drodze analogii. Natomiast jeżeli nieprawidłowości są wewnątrz określonego w ustawie podatkowo prawnego stanu faktycznego i uniemożliwiają stosowanie prawa -> analogia.
12. Zakres podmiotowy i przedmiotowy umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Podmiotowy – osoby, które mają miejsce zamieszkania lub siedzibę w jednym lub w obu umawiających się państwach => art. 1 konwencji modelowej OECD
Przedmiotowy – dotyczy podatków od dochodu i majątku, a niekiedy też przychodu np. przy opodatkowaniu dywidend (=> art. 2 konwencji)
13. Metody unikania podwójnego opodatkowania
Dwustronne lub wielostronne umowy międzynarodowe o unikaniu podwójnego opodatkowania – konwencje modelowe OECD – ostatnio aktualizowana w 2005 r.
Unikanie podwójnego opodatkowania odbywa się przez:
Wprowadzenie do umowy nakazu ograniczenia opodatkowania danego dochodu tylko do jednego państwa
Przyjęcie zasady że dany dochód może być opodatkowany w państwie źródła, a w państwie siedziby może być zastosowana zasada wyłączenia (rezygnacja z roszczenia podatkowego na rzecz drugiego państwa, dotyczy dochodu) albo zasada zaliczenia (pełnego lub z progresją – sprowadza się do zaliczenia podatku zapłaconego w państwie źródła na rzecz podatku należnego w państwie siedziby)
14. Podwójne opodatkowanie – kwestia ekonomiczna i prawna
W sensie ekonomicznym - jest problemem wewnętrznego prawa podatkowego i oznacza, że ten sam dochód lub majątek należący do różnych podmiotów jest dwukrotnie opodatkowany.
W sensie prawnym – to nakładanie się jurysdykcji podatkowej określonych państw, które wynika z faktu że większość z nich stosuje przy opodatkowaniu zarówno zasadę rezydencji (opodatkowanie wszelkich dochodów podmiotów mających miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium danego kraju, niezależnie od tego gdzie dochód powstał) jak i zasadę źródła (czyli opodatkowanie całości dochodów powstałych na terytorium określonego państwa, bez względu na miejsce zamieszkania lub siedziby podmiotu).
15. Podatek a opłata
Podatek jest przymusowym, nieodpłatnym, publicznoprawnym oraz bezzwrotnym świadczeniem na rzecz Skarbu Państwa, powiatu, województwa bądź też gminy, wynikającym z ustawy podatkowej. Opłata zaś odróżnia się od podatku odpłatnością. Opłata jest daniną publiczną pobieraną przez państwo lub gminę za usługi o charakterze publicznoprawnym. Może być ona związana z czynnościami organów (opłata administracyjna) lub też z korzystaniem z urządzeń utrzymywanych w interesie publicznym (opłata użytkowania).
16. Znaczenie prawne podatku
Podatek jest daniną publiczną, jednym ze sposobów, dzięki któremu państwo (lub inny związek publicznoprawny) uzyskuje środki pieniężne potrzebne na finansowanie wykonywanych przez siebie zadań publicznych. Podatek należy przeciwstawić cenie, a także innym formom uzyskiwania środków pieniężnych opartym na wzajemnych świadczeniach np. pożyczkom, kredytom. Nie jest on ekwiwalentem za usługę świadczoną przez państwo lub inny związek publicznoprawny.
17. Prawny i ekonomiczny aspekt opodatkowania
Istota ekonomiczna podatku => przejmowanie przez państwo rezultatów dział. gosp. innych podmiotów.
Świadczenia podatkowe mają swoje źródło we władztwie publicznym (podatkowym)
Podst. znaczenia dla ustalenia ekonomicznych granic opodatkowania należy poszukiwać w efektywności gospodarki. Granicą powinno być zachowanie wydajności i sprawności gosp. rozpatrywanej w skali:
Makroekonomicznej
Trafne ustalenie wszystkich skutków opodatkowania
Podatki powinny być zgodne z zasadą funkcjonowania rynku – można je wykorzystywać w sposób celowy jeżeli ich działanie jest zgodne z rynkowymi mechanizmami funkc. gospodarki
Główną przesłanką wprowadzania podatków w życie jest cel fiskalny
Podatek może być tylko jednym z instrumentów oddziaływania na gospodarkę
Wprowadzenie podatku do mechanizmu gospodarczego powinno go odpowiednio wkomponować w ten mechanizm
Mikroekonomicznej:
Opodatkowanie powinno być zgodne z zasadą możliwości świadczenia
Podział ciężarów podatkowych wg indywidualnych możliwości świadczenia
Należy oddzielić potencjalną zdolność świadczenia od zdolności występującej w praktyce pod.
Analiza ekonomiczna opodatkowania powinna uwzględniać wzajemne oddziaływanie gospodarek na siebie => globalizacja gospodarki…
Zerwanie z prowincjonalnym podejściem do polityki podatkowej => wpływ prawa unijnego
18. Prawna istota podatku
To szczególna legitymacja prawna państwa lub innego podmiotu publicznego do żądania ze strony określonego podmiotu świadczenia pieniężnego. Nakładanie świadczenia pieniężnego służy pokrywaniu potrzeb publicznych, któremu nie odpowiada wzajemne świadczenie władzy.
Podatek jest przymusowym, nieodpłatnym (jednostronnym, nieekwiwalentnym), publicznoprawnym oraz bezzwrotnym świadczeniem na rzecz Skarbu Państwa, powiatu, województwa bądź też gminy, wynikającym z ustawy podatkowej,
Prawo do nakładania podatku na określone podmioty wynika z władztwa państwowego, a obowiązkiem świadczenia podatkowego mogą być objęte tylko te podmioty, które są związane ze stanem faktycznym z którym ustawa łączy obowiązek podatkowy
Treść stosunku prawnego w prawie podatkowym jest jednostronnie kształtowana przez ustawodawcę
19. Metoda i przedmiot regulacji w prawie podatkowym
Metoda – administracyjnoprawna
Jest oparta na władztwie i podporządkowaniu
Powstanie stosunku zobowiązaniowego między podatnikiem a państwem jest następstwem wystąpienia u niego stanu faktycznego odpowiadającego hipotezie normy pr.
Kreuje stosunki zobowiązaniowe o charakterze jednostronnym,
Możliwość przymusowego realizowania zobowiązania podatkowego wynika wprost z ustawy
Stosunek zobowiązaniowy kształtowany jest przez prawodawcę!
Przedmiot – stosunki społeczne należące do szeroko rozumianych zjawisk ekonomicznych podziału środków pieniężnych pomiędzy ogółem ( reprezentowanym przez państwo) oraz jednostkami. Ich źródłem jest władztwo państwowe. Powstają, istnieją i wygasają one na tle przesuwania środków pieniężnych od podmiotu, który je uzyskał na rzecz państwa.
to stanowione stosunki społeczne (tetyczne) powstające z woli prawodawcy.
Przedmiot przesądza o metodzie regulacji prawnej.
20. Kumulacja przedmiotowa i podmiotowa w prawie podatkowym
21. Obowiązek i zobowiązanie podatkowe
Zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej, zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie do uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa, powiatu, województwa bądź też gminy, świadczenia podatkowego. Podstawą analizy zobowiązania podatkowego, jako stosunku prawnego jest więc kategoria obowiązku podatkowego. Pomiędzy obowiązkiem, a zobowiązaniem podatkowym zachodzi ścisła relacja o charakterze poprzednika i skutku. Skoro więc, zobowiązanie podatkowe wynika z obowiązku podatkowego, należy stwierdzić iż jest ono po prostu następstwem obowiązku podatkowego. Jednakże nie każdy obowiązek podatkowy przekształca się w zobowiązanie podatkowe. W przypadku bowiem, gdy podatnik skorzysta ze zwolnienia podatkowego – np. przedmiotowego, podlega obowiązkowi podatkowemu, jednakże ten jego obowiązek podatkowy, nie przekształci się w zobowiązanie podatkowe.
Zgodnie z art. 217 konstytucji obowiązek podatkowy może być określony wyłącznie przepisami ustaw podatkowych, a więc takich aktów prawnych, które mają rangę normatywną ustaw.
Zobowiązanie podatkowe w odróżnieniu od obowiązku podatkowego, może być uregulowane przepisami prawa podatkowego, co oznacza iż niektóre elementy tego zobowiązania mogą być uregulowane także przepisami aktów wykonawczych do ustaw.
Zobowiązanie podatkowe jako stosunek prawny charakteryzuje się 3 elementami:
Podmioty – można je scharakteryzować jako strony tego stosunku, a więc nadzór klasycznego zobowiązania cywilnoprawnego. Można więc użyć tu sformułowań: wierzyciel podatkowy i dłużnik podatkowy. Wierzycielem podatkowym jest Skarb Państwa, który w konkretnym stosunku zobowiązaniowym występuje pod postacią organu podatkowego. Z kolei dłużnikiem podatkowym jest podatnik.
Przedmiot - to zachowanie się poszczególnych podmiotów tego stosunku. Zachowanie się wierzyciela składa się z dwóch części:
Możliwości żądania spełnienia świadczenia,
jednoczesnego obowiązku żądania spełnienia tego świadczenia.
Z kolei zachowanie się podatnika jako dłużnika podatkowego polega na, z jednej strony obowiązku spełnienia świadczenia podatkowego oraz z jednoczesnej podległości norm kompetencyjnych, wzmacniających powinność spełnienia świadczenia.
Treść - wskazuje normatywną podstawę pozycji prawnej wierzyciela i dłużnika podatkowego. Od strony wierzyciela podatkowego element treści można określić jako uprawnienie, które przybiera zbiorczą nazwę „wierzytelności podatkowej”. Z kolei podstawa normatywna pozycji dłużnika podatkowego, jest określana jako zbiór obowiązków w sensie długu podatkowego.
22. Zasada państwa prawnego w prawie podatkowym
Ma gwarantować jednostce określony status w państwie, stwarzając równocześnie zabezpieczenie przed arbitralnymi aktami władzy.
Wprowadzona do polskiego porządku prawnego nowelą z 29 grudnia 1989 r. Zawiera swoistą klauzulę generalną, której treść kształtowana jest głównie przez TK. Trybunał zaś odnosi ją głównie do praw jednostki, w szczególności do zasad: zaufania obywatela do prawa i do państwa, ochrony praw słusznie nabytych, niedziałania prawa wstecz, miejsca ustawy i jej roli w systemie..etc
Zawarta w art. 2 konstytucji: RP jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej
Oznacza że państwo powinno nie tylko realizować zasady praworządności formalnej, wyrażającej się w legalności i przestrzeganiu prawa, ale tworzyć również sprawiedliwe prawo (aspekt materialny).
Na gruncie prawa podatkowego wyraża się ona w nakazie realizacji materialnej sprawiedliwości podatkowej – kształtowania obciążeń podatkowych zgodnie z zasadami równości i powszechności opodatkowania.
23. Podstawa opodatkowania i stawki
Podstawa opodatkowania jest bliższym określeniem abstrakcyjnie ujętego w przepisach prawnych stanu faktycznego opodatkowania. Jest to co najmniej równorzędna część składowa podatkowo prawnego stanu faktycznego. Przedmiot podatku zakreśla zewnętrzne granice obszaru zjawisk społecznych objętych opodatkowaniem, zaś podstawa precyzuje ten stan wewnątrz granic zakreślonych przez przedmiot. Umożliwia wyliczenie wielkości należnego podatku.
Stawka podatkowa – to element techniki podatkowej, który ma wymiar techniczno – prawny, umożliwiający wyliczenie należnego podatku. Wyraża stosunek pomiędzy wysokością obciążenia podatkowego, a wielkością podstawy opodatkowania. Zalicza się ją do dyspozycji normy prawej. Rodzaje:
Stała (proporcjonalna, równomierna) – jest niezależna od podstawy opodatkowania, zazwyczaj ma charakter kwotowy lub procentowy (np. w podatku VAT)
Zmienna – zmiana podstawy => zmiana stawki. Może być:
Progresywna – wzrost podstawy = wzrost stawki
Regresywna – wzrost podstawy = stawka maleje
Degresywna – zmniejszenie podstawy = stawka maleje
24. Progresywna a proporcjonalna stawka podatkowa
Patrz pytanie nr 23
25. Podmiot i przedmiot podatku
Podmiot – to jednostka życia społecznego na którą ustawa nakłada obowiązek podatkowy. Nie zawsze podmiot formalnoprawny będzie podmiotem ekonomicznym . Są to zarówno osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne, wskazywane w ustawach najczęściej jako podatnik. Podmiot jest dookreślony przez przedmiot podatku.
Przedmiot – to obszar sytuacji z wystąpieniem których ustawodawca wiąże obowiązek zapłaty podatku. Przedmiotem podatku jest osiąganie dochodu, obrotu, majątku, a nie dochód, obrót, majątek! (Ustawodawca używa skrótu myślowego zdaniem Rysia). W procesie stosowanie prawa przedmiot podatku rozumiany jest dwoiście, jako:
Zachowanie się podmiotu
Obiekt tego zachowania (np. w ustawie o PIT przedmiotem opodatkowania jest osiąganie dochodów, które składa się z samego dochodu i czynności osiągnięcia dochodu)
26. Podatki majątkowe
Opodatkowanie koncentruje się głównie wokół majątku. Podlega mu samo posiadanie majątku.
Podstawową przesłanką racjonalnego systemu podatkowego jest przyjęcie zasady że podatek obciąża przysporzenie majątkowe w postaci przyrostu czystego majątku. Dlatego opodatkowanie samego posiadania majątku powinno mieć charakter uzupełniający w stosunku do obciążenia przyrostu majątku.
Należą do podatków powinnych
Wysokość obciążenia podatkowego ma tu z reguły charakter stały (np. obciążenie nieruchomości), niezależny od kształtowania się przyszłych zdarzeń faktycznych i prawnych, mających podstawowe znaczenie w przypadku podatków rzeczywistych (np. podatek dochodowy).
Obciążenie posiadania majątku nie może być zbyt wysokie i powinno uwzględniać obciążenia z tytułu innych podatków.
Np. podatek rolny, leśny, od nieruchomości
27. Podatki obrotowe
28. Podatki dochodowe
29. Podatki pośrednie i bezpośrednie
30. Technika podatkowa
31. Technika postępowania podatkowego
32. Następstwo prawne w prawie podatkowym
33. Elementy podmiotowe i przedmiotowe w podatku VAT
34. Ustalanie i pobór podatku VAT
35. Podatek VAT jako szczególna forma podatku obrotowego
36. Podmiot i przedmiot w podatku dochodowym od osób fizycznych
37. Pobór i ustalanie podatku dochodowego od osób fizycznych
38. Ogólne zasady a ryczałt (wymiar podatku na zasadach ogólnych a ryczałtowe formy wymiaru podatku)
39. Podatek rolny i leśny
40. Podatek akcyzowy
41. Podatki i opłaty lokalne
42. Podatek od spadków i darowizn
43. Podatek od czynności cywilnoprawnych
44. Prawo podatkowe a prawo cywilne i administracyjne
103. Rodzaje banków
Różne klasyfikacje – normatywne, doktrynalne. Struktura dwustopniowa - centralny (NBP ma własną ustawę) i operacyjne (reguluje ich działalność prawo bankowe). Wg prawa bankowego można podzielić ze względu na miejsce położenia:
Krajowe - w RP- działają przez własne oddziały, nawet z kapitałem obcym, są w dalszym ciągu krajowe.
Zagraniczne - poza RP i UE - działają przez oddziały (prowadzą czynności bankowe) i przedstawicielstwa (zajmują się reklamą i promocją) - by działać muszą mieć pozwolenie KNF, wydawane w porozumieniu z ministrem.
Podział funkcjonalny na
uniwersalne i
wyspecjalizowane (hipoteczne)
Unijna definicja instytucji kredytowej - przedsiębiorstwo którego działalność polega na przyjmowaniu depozytów, lub innych funduszy podlegających zwrotowi od ludności, oraz przyznawaniu kredytów na własny rachunek. Wg prawa UE rozumie się przez to banki i parabanki na terytorium UE, w Polsce definicja ta jest tożsama z definicją banków. Działa przez oddziały, ale nie musi - prowadzi działalność transgraniczną na zasadzie jednolitej licencji. Nie potrzebne pozwolenie KNF - trzeba zgłosić w państwie macierzystym.
Instytucja kredytowa wg prawa polskiego- podmiot mający siedzibę w RP lub UE, który prowadzi we własnym imieniu i na własny rachunek, na podstawie zezwolenia właściwych władz, działalność, polegającą na przyjmowaniu depozytów lub innych środków powierzonych pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym i udzielaniu kredytów lub na wydawaniu pieniądza elektronicznego. Nadzór pełni państwo macierzyste.
Banki krajowe i zagraniczne mogą działać jako uczestnicy holdingów.
Formy prawne banków:
1. Bank państwowy - tworzony rozporządzeniem RM na wniosek ministra skarbu, zaopiniowany przez KNF
2. Bank spółdzielczy
3. spółka akcyjna
Jedynym poza NBP bankiem państwowym jest PKO SA
104. Skarbowe papiery wartościowe a bankowe papiery wartościowe
Bankowe papiery wartościowe.
Banki mogą emitować bankowe papiery wartościowe na warunkach podawanych do publicznej wiadomości. Bankowy papier wartościowy służy gromadzeniu przez banki środków pieniężnych w złotych lub w innej walucie wymienialnej i zawiera w nazwie wyrazy "bankowy papier wartościowy"
Jego treść obejmuje :
1) wartość nominalną,
2) zobowiązanie banku do:
a) naliczenia określonego oprocentowania według ustalonej stopy procentowej,
b) dokonania wypłaty oznaczonej kwoty osobie uprawnionej, w określonych terminach; osoba uprawniona nie może żądać od banku wykupu papieru przed upływem terminu, o ile treść papieru nie stanowi inaczej,
3) oznaczenie posiadacza papieru wartościowego, jeżeli jest to papier imienny, lub adnotację, że jest to papier wartościowy na okaziciela,
4) zasady przenoszenia praw wynikających z papieru wartościowego,
5) numer papieru wartościowego i datę emisji,
6) podpisy osób upoważnionych do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku.
Bank nie może udzielać kredytu lub pożyczki pieniężnej na kupno bankowych papierów wartościowych emitowanych przez siebie.
W treści bankowego papieru wartościowego, jak również w podanej przez emitenta do publicznej wiadomości informacji o warunkach emisji, nie mogą być zamieszczane porównania z warunkami emisji papierów wartościowych innych emitentów.
Zdematerializowane bankowe papiery wartościowe. Jeżeli bankowy papier wartościowy nie ma formy dokumentu, wszystkie dane określone powyżej powinny być zamieszczone w treści świadectwa depozytowego albo innego dokumentu wydanego przez bank osobie uprawnionej.
Skarbowe papiery wartościowe.
Skarbowy papier wartościowy jest papierem wartościowym, w którym Skarb Państwa stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela takiego papieru i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, które może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny.
Skarbowe papiery wartościowe mogą być emitowane lub wystawiane w granicach limitu zadłużenia, określonego w ustawie budżetowej. Skarbowe papiery wartościowe opiewające na świadczenia pieniężne mogą być emitowane lub wystawiane wyłącznie przez Ministra Finansów oraz mogą być emitowane lub wystawiane jako papiery wartościowe o pierwotnym terminie wykupu:
krótszym niż jeden rok (do 364 dni włącznie), do których zalicza się w szczególności bony skarbowe (krótkoterminowe skarbowe papiery wartościowe);
nie krótszym niż jeden rok (365 dni), do których zalicza się w szczególności obligacje skarbowe.
105. Nadzór bankowy
Oznacza obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa środkom pieniężnym zgromadzonym na rachunku bankowym, przestrzegania prawa, a w razie jego naruszenia - stosowanie środków nadzoru. Przedmiotem nadzoru jest działalność banku, np. jakość systemu zarządzania bankiem, system kontroli wewnętrznej, przestrzeganie norm ostrożnościowych, zarządzanie ryzykiem prowadzonej działalności.
Cechy konstytutywne nadzoru bankowego:
określenie w prawie bankowym kto kogo nadzoruje- KNF kontroluje banki, oddziały i przedstawicielstwa krajowe i zagraniczne, oraz oddziałów i przedstawicielstw instytucji kredytowych.
określenie w prawie celów nadzoru, kiedy jest dopuszczalna interwencja, za pomocą jakich środków
Przed podjęciem środka nadzorczego, wymagana jest uchwała KNF, można upoważnić prezesa, wiceprezesa. Zasady stosowania - wybór środka należy do KNF, w większości może, czasami musi stosować określone środki, zastosowane środki nie wpływają na sytuację kontrahentów, z wyjątkami wskazanymi w ustawie. Środki można podzielić na :
- stosowane wobec samego banku- np. zalecenia , uchylenie zezwolenia na utworzenie banku, decyzja o likwidacji
- stosowane wobec osoby sprawującej funkcje w banku- wystąpienie o odwołanie z zarządu, odwołanie z zarządu, zawieszenie zarządu w czynnościach.
Katalog jest zamknięty, z wyjątkiem zaleceń, które mogą być stosowane w każdej materii działania banku.
Ponadto KNF może: zlecić opracowanie i stosowanie procedur które zapewnią właściwe funkcjonowanie banku, nakazać wstrzymanie wypłat, kary do 3 krotnego wynagrodzenia brutto.
Środki prawne nadzoru wobec instytucji kredytowej zagranicznej- wzywa się do przestrzegania prawa RP- jeśli to nie pomoże, to zawiadamia się państwo macierzyste, które ma zastosować odpowiednie środki. Jeśli one nie odniosą skutku, to KNF samo wymierza sprawiedliwość- środki takie jak wobec banku i jego pracowników.
3.podmiotom nadzorowanym przysługują środki ochrony prawnej przed błędnymi decyzjami.
4. Organ nadzorujący nie może zmieniać przepisów na podstawie których działa
5.Nadzór prawny- kompetencje nadzorcze płyną z ustawy a nie zależności organizacyjnej.
Organ nadzorujący pełni funkcje:
1.licencyjną-reglamentacja, pozwala na podjęcie działalności i nabywanie znaczących pakietów akcji
2.regulacyjną- formułowanie reguł ostrożnościowych- są to parametry ekonomiczne, które określają minimalny dopuszczalny poziom bezpieczeństwa banku, np. poziom funduszy własnych, współczynnik wypłacalności. Stanowią wzorzec wg którego ocenia się banki i ew. stosuje środki nadzoru. Mają charakter aktów wewnętrznych.
3. kontrolno- administracyjna- identyfikowanie przez nadzór podstawowych zagrożeń w funkcjonowaniu banków, przez badanie sprawozdań i inspekcje.
Nie ruszam nadzoru nad holdingami i konglomeratami
106. Komisja Nadzoru Finansowego
a) Komisja Nadzoru Bankowego
Komisja jest centralnym organem administracji państwowej. W jej skład wchodzą:
1) Prezes NBP( jest przewodniczącym Komisji)
2) Minister Finansów lub delegowany przez niego sekretarz albo podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów jako zastępca przewodniczącego Komisji
3) Przedstawiciel Prezydenta RP
4) Prezes Bankowego Funduszu Gwarancyjnego
5) Przewodniczący Komisji Papierów Wartościowych i Giełd
6) Przedstawiciel Ministra Finansów
7) Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego
Do zadań Komisji w szczególności należy
1) określanie zasad działania banków zapewniających bezpieczeństwo środków pieniężnych zgromadzonych przez klientów w bankach,
2) nadzorowanie banków w zakresie przestrzegania ustaw, statutu i innych przepisów prawa oraz obowiązujących je norm finansowych,
3) dokonywanie okresowych ocen stanu ekonomicznego banków i przedstawianie ich Radzie oraz wpływu polityki pieniężnej, podatkowej i nadzorczej na ich rozwój,
4) opiniowanie zasad organizacji nadzoru bankowego i ustalanie trybu jego wykonywania.
Z całokształtu przepisów prawnych odnoszących się do Komisji wynika, iż jej zakres działalności wykracza poza działania stricte nadzorcze. Posiada ona bowiem zadania reglamentacyjne, zadania normodawcze oraz podejmowanie decyzji administracyjnych.
Komisji przypisano również zadania w zakresie sanacji banków oraz ich likwidacji i upadłości.
Działania nadzorcze KNB możemy sklasyfikować jako:
1) czynności faktyczne - dzięki którym możliwe jest zbadanie i ocena działalności banków
2) czynności prawne - polegające na podejmowaniu decyzji o zastosowaniu środków nadzoru bankowego
b) Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego
Wykonywanie czynności faktycznych należy przede wszystkim do pracowników GINB. Pracownik Inspektoratu musi spełniać kryteria odpowiedniego wykształcenia, doświadczenia oraz zdanego egzaminu.
Pracownicy GINB prowadzą działania kontrolne, sprawozdawcze, analityczne, informacyjne
Art. 29. 1. Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego jest organem wykonawczym Komisji.
2. Szczegółowy tryb działania Inspektoratu określa regulamin uchwalony przez Komisję większością głosów w obecności wszystkich członków Komisji.
3. Generalnego Inspektora Nadzoru Bankowego powołuje i odwołuje Prezes NBP w uzgodnieniu z Ministrem Finansów.
107. Rada Polityki Pieniężnej – nie ma jej po wstąpieniu do unii walutowej
Ma kompetencje do kształtowania polityki pieniężnej- ustalania corocznych założeń polityki i przedkładanie ich do wiadomości sejmu- także realizacji tej polityki i sprawozdań z jej wykonania. Skład 10-osobowy- Prezes NBP i 9 członków- po 3 wybieranych przez sejm, senat i prezydenta- jest odnawiany po 6 latach kadencji, z wyj. Prezesa. Członkowie są zasadniczo nieusuwalni. Obejmuje ich zakaz pełnienia działalności politycznej lub związkowej, mogą tylko prowadzić działalność naukową, dydaktyczną, twórczą. Pewne kompetencje nadzorcze- zatwierdza plan finansowy NBP i sprawozdanie z jego działalności i roczne sprawozdania.
108. Rola NBP (wpływ na banki) i Prezesa NBP
NBP jest osobą prawną prawa publicznego. Jest bankiem państwowym prawnie i własnościowo. Jest niezależny instytucjonalnie, funkcjonalnie i finansowo. Wydaje akty normatywne, ogłaszane w monitorze polskim i dzienniku urzędowym NBP. Wiążą one jedynie jednostki podległe organizacyjnie- więc nie banki. Pracownicy NBP mają obowiązek utrzymania w tajemnicy informacji które uzyskali przy wykonywaniu swoich obowiązków.
Jest konstytucyjnie obowiązany dbać o wartość PLN. Jest bankiem emisyjnym, ma utrzymywać stabilność cen- to jest jego podstawowy cel- realizuje go poprzez zadania emisji pieniądza i polityki pieniężnej. Kolejną funkcją jest regulowanie płynności banków i ich refinansowanie, kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego i organizowanie rozliczeń pieniężnych poprzez np. prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi, obsługi budżetu państwa.
Organy: Prezes, Zarząd, Rada Polityki Pieniężnej.
Prezes reprezentuje NBP, przewodniczy Radzie i Zarządowi. Wydaje zarządzenia i decyzje adm.(np ws wprowadzania do obiegu znaków pieniężnych). Powołuje go sejm na wniosek prezydenta na 6 lat. Nie może być zaangażowany politycznie, ani związkowo, może tylko uczyć, prowadzić działalność naukową i twórczą.
109. Bank Centralny w systemie bankowym – pozycja i rola
Pełni funkcje- banku państwa, emisji pieniądza. Ma dbać o stabilność waluty Ma czuwać nad jego ilością i jakością. Wprowadza pieniądz gotówkowy i pieniężny do obrotu, a poprzez odpowiednią politykę pieniężną czuwa nad działalnością kredytową banków, które wprowadzają do obrotu pieniądz bezgotówkowy. Jego pozycja względem władz publicznych, umożliwia korzystanie z jego usług, świadczonych głównie na rzecz rządu. Bank reprezentuje pion monetarny, a minister finansów pion budżetowy. Bank centralny ma obowiązek wspierać politykę gospodarczą rządu, choć te dwa piony nie zawsze są zgodne. Bank jest jednak niezależny od rządu w kwestii emisji pieniądza. Struktura systemu bankowego jest zwykle 2-stopniowa: bank centralny i operacyjne. Nie ma tu elementów władztwa. Bank centralny świadczy im usługi, głównie kredytowe, nakierowując zgodnie z polityką pieniężną. Czasem zdarza się że Bank centralny sprawuje nadzór nad operacyjnymi.
110. Tajemnica bankowa + skarbowa
Bankowa
Bank, osoby w nim zatrudnione oraz osoby, za których pośrednictwem bank wykonuje czynności bankowe, są obowiązane zachować tajemnicę bankową, która obejmuje wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której bank tę czynność wykonuje.
Obowiązek ten nie dotyczy przypadków, w których:
1) bez ujawnienia informacji objętej tajemnicą bankową - nie jest możliwe należyte wykonanie umowy, na podstawie której jest wykonywana ta czynność bankowa, lub należyte wykonanie czynności pozostających w związku z zawarciem i wykonaniem tej umowy,
2) następuje ujawnienie informacji objętych tajemnicą bankową przedsiębiorcom lub przedsiębiorcom zagranicznym, którym bank, zgodnie z przepisami o outsurcingu bankowym, powierzył wykonywanie, stale lub okresowo, czynności związanych z wykonywaniem działalności bankowej, w zakresie niezbędnym do należytego wykonywania tych czynności,
3) następuje udzielenie informacji objętych tajemnicą bankową adwokatom lub radcom prawnym w związku ze świadczeniem przez nich pomocy prawnej na rzecz banku,
Banku nie obowiązuje zachowanie tajemnicy bankowej wobec osoby, której dotyczą informacje objęte tajemnicą. Osobom trzecim informacje te mogą być ujawnione,wyłącznie gdy osoba, której informacje te dotyczą, na piśmie upoważni bank do przekazania określonych informacji wskazanej przez siebie osobie lub jednostce organizacyjnej.
Skarbowa
Indywidualne dane zawarte w deklaracjach i innych dokumentach składanych przez podatników, płatników i inkasentów a także dane wynikające z informacji podatkowych zawarte w aktach postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, spraw karno skarbowych, dane uzyskane w toku postępowania dotyczących ustalenia cen transakcyjnych, oraz informacje uzyskane od banków. Mogą być przetwarzane tylko przez ściśle określone podmioty, a przekazywane np. państwom UE lub stronom umów o zapobieganiu podwójnemu opodatkowaniu.
Funkcjonariusz celny, pracownik załatwiający daną sprawę podatkową,jego przełożeni, Naczelnik urzędu celnego i minister finansów mogą uzyskać informacje z tajemnicy bankowej- są objęte szczególną ochroną. Można je udostępniać tylko ściśle określonym podmiotom, w ściśle określonych sprawach- głównie dla załatwienia spraw podatkowych, kontroli podatkowej...
Jeśli zachodzi potrzeba uzupełnienia lub porównania informacji zgromadzonych w postępowaniu podatkowym z informacjami pochodzącymi od banku, Naczelnik urzędu celnego/skarbowego zwraca się do banku o informacje objęte tajemnicą bankową- we wniosku ma wskazać zakres informacji, termin do ich przekazania, określone dane osoby, dowód że strona odmówiła lub nie udzieliła zgody na ujawnienie tych informacji- jeśli nie zostaną zawarte te dane, bank może odmówić.
Uprawnienie to budzi wątpliwości, gdyż wskazane podmioty mają nieograniczony dostęp do tajemnicy bankowej.
111. Bankowe rozliczenia gotówkowe i bezgotówkowe
Bankowe rozliczenia pieniężne to operacje polegające na dokonywaniu zmian w stanie środków pieniężnych na rachunku bankowym na zlecenie klient lub z mocy prawa. Zostały zaliczone do czynności zastrzeżonych dla banków. Mogą być przeprowadzane gdy choć jedna ze stron ma rachunek bankowy. Rozliczenia przeprowadza się :
1.gotówkowo- czekiem lub gotówką.
2.bezgotówkowo:
-polecenie przelewu- udzielona bankowi dyspozycja do obciążenia rachunku dłużnika (na jego wniosek) i uznania tej kwoty na rachunku wierzyciela. Jeśli dłużnik i wierzyciel mają rachunki w innych bankach ,dochodzi tu jeszcze kwestia współdziałania obu banków.
-polecenie zapłaty- bank obciąża na wniosek wierzyciela rachunek dłużnika i uznaje tę kwotę na rachunku wierzyciela
-czek rozrachunkowy
-kartę płatności- karta identyfikująca wystawcę i upoważnionego posiadacza, uprawniającą do wypłaty gotówki lub dokonania zapłaty
112. Czynności i usługi bankowe
Brak ustawowej definicji, jest natomiast katalog w art. 5 pr. Bank. Należy wyróżnić czynności faktyczne, prawne i konglomeraty- mix faktycznych i prawnych- tzw „naturalne” czynności bankowe- np. kredyty.
Przez czynności bankowe należy rozumieć zbiór czynności wymienionych w prawie bankowym i innych ustawach. Wg prawa bankowego wyróżniamy:
- czynności zastrzeżone dla banków (sensu stricto), ale są wyjątki- jeśli przepisy szczególne to przewidują to inne jednostki również mogą je wykonywać. Wyróżnia się: umowy bankowe i jednostronne czynności. Katalog nie jest zamknięty
-czynności które uzyskują status czynności bankowych, dopiero wówczas gdy są wykonywane przez banki (s. largo) również podział na umowy i czynności jednostronne, z tym że umowy nie będą mogły nazywać się bankowymi, bo mogą wykonywa je również inne podmioty- katalog zamknięty.
Warto zaznaczyć że jeśli ktoś podejmuje działalność typową dla banków bez zezwolenia, to grozi mu grzywna- 5 mln. Lub więzienie- 3 lata.
Można inaczej klasyfikować:
1. czynności aktywne
2.bierne
1.dokonywane we własnym imieniu
2. w imieniu klientów
1.pieniężne
2.niepieniężne
Usługi- to czynności które nie mają charakteru bankowych, nawet jeśli są wykonywane przez banki. Nie ma zamkniętego katalogu.
113. Podmioty systemu bankowego
Tu chyba można wymienić banki i instytucje kredytowe- krajowe i zagraniczne.
114. Zrzeszanie się i grupowanie banków
Dla problematyki dotyczącej zgrupowań instytucji finansowych, kluczowe są 2 pojęcia: podmiot dominujący- taki, który ma w organach innego większość głosów; podmiot zależny- taki w stosunku do którego jest inny podmiot dominujący. Dalej należy zdefiniować powiązanie podmiotów organizacyjnie lub kapitałowo- 1 podmiot ma bezpośrednio lub pośrednio znaczący wpływ na pozostałe.
FORMY
I koncern-współpraca samodzielnych przedsiębiorców pod wspólnym kierownictwem.
II Holding- zgrupowanie w którym występują powiązania kapitałowe, personalne lub majątkowe, a uczestniczą w nim przedsiębiorcy, niezależnie od formy organizacyjno- prawnej. W prawie bankowym wyróżnia się formy:
1.finansowy
2.mieszany
3.bankowy zagraniczny i krajowy
4.hybrydowy
III grupa kapitałowa – rodzaj holdingu, przedsiębiorcy związani tylko kapitałowo.
Konsolidacja systemu bankowego następuje głównie przez połączenia, przez nabywanie przedsiębiorstwa bankowego oraz nabywanie akcji lub udziałów banku.
Dopuszcza się tworzenie struktur holdingowo- umownych. Problematyka łącznie się bankowych spółek akcyjnych jest uregulowana w różnych ustawach, gdyż uczestniczą w niej nie tylko banki. Istnieje obowiązek zawiadamiania KNF o zamiarze nabycia określonej ilości udziałów i akcji.
Łączenie się banków
Uregulowania w k.s.h. I pr. Bank. Dopuszcza się łączenie banków i instytucji kredytowych. Łączenie przez przejęcie-gdy przejmującym jest bank krajowy, połączenie może być dokonane jeśli cały majątek zostanie przeniesiony na przejmującego, przejmujący zaś daje w zamian akcje członkom lub akcjonariuszom. Mechanizm ma zastosowanie do banków, banków spółdzielczych, instytucji kredytowych, ale nie można łączyć banków w formie s.a. Ze spółdzielczymi. Połączenie wymaga zezwolenia KNF.
Nabycie przedsiębiorstwa bankowego lub jego zorganizowanej części przez bank wymaga zezwolenia KNF. Nie wiadomo czy inny podmiot może
Zrzeszanie się banków
W prawie bankowym uregulowane jest tylko dobrowolne zrzeszanie się banków- może mieć charakter koncernowy poziomy, tzn bez połączenia ustrojowo- majątkowego- dwie formy- gdy funkcje koordynacyjne powierzyło się powołanemu organowi-gdy funkcje koordynacyjne pełni jeden z przedsiębiorców. Cele zrzeszania mogą być doraźne lub perspektywiczne.
Zrzeszania mogą tworzyć w drodze umowy- spółki akcyjne, banki spółdzielcze, państowe. Zrzeszenie wymaga notyfikacji KNF, co nie rzutuje na skuteczność umowy. Podmioty zrzeszania nie tracą samodzielności prawnej.
Banki spółdzielcze mają obowiązek zrzeszać się na podstawie umowy z jednym bankiem zrzeszającym, działającym w formie spółki akcyjnej.
Inne formy
Bankowe izby gospodarcze
konsorcja
115. Dług publiczny
116. Pojęcie i cechy kredytu
117. Kredyt
Definicja- szerokie znaczenie- kredyt bankowy, pożyczka pieniężna, sprzedaż rzeczy z odroczeniem płatności, gwarancja. W prawie bankowym jest węższe rozumienie- to czynność zastrzeżona tylko dla banku.
Etapy udzielania kredytu
Procedura ukształtowana przez praktykę i prawo bankowe:
1.Złożenie wniosku- sporny charakter- przyjmuje się że jest to oferta.
2.Ocena zdolności kredytowej
3.wydanie decyzji kredytowej
4. zawarcie umowy kredytu
5.czynności zmierzające do zachowania tajemnicy bankowej
6.czynności informacyjne
7. Czynności wymierzone w proceder prania brudnych pieniędzy.
Umowa kredytu
Jest umową podmiotowo kwalifikowaną- kredytodawcą może być tylko bank (ew. SKOK). Jest umową nazwaną, konsensualną, 2 stronnie zobowiązującą i odpłatną. Essentialia negotti- zobowiązanie się banku do oddania oznaczonej kwoty kredytobiorcy, na jaki czas, na jaki cel, obowiązek oraz termin zwrotu...
Nie ma dowolności w ustalaniu wysokości odsetek- KC dopuszcza max 4 krotność wysokości stopy kredytu lombardowego NBP.
W umowie należy wskazać zasady oprocentowania, w przypadku stopy zmiennej należy określić warunki zmian i zawiadomić zobowiązane podmioty o każdej zmianie.
Istotną rolę pełnią wzorce umowne- zasadą jest że Bank ma prawo ustalania wzorców, ale czasem ma obowiązek.
Do umowy, choćby nie było zapisu, włącza się treść przepisu o tym że bank może kontrolować kredytobiorce- pod względem wypłacalności jak i wykorzystania kredytu.
Wg pr. Bank. Bank może zawsze wypowiedzieć umowę jeśli warunki kredytu nie zostały dotrzymane, lub kredytobiorca utracił zdolność kredytową.
Jeśli umowa nie stanowi inaczej, to kredytobiorca nie może dokonać spłaty przed wyznaczonym terminem, chyba że umowa trwa dłużej niż rok- wówczas ma okres 3 miesięcznego wypowiedzenia.
Umowa powinna zostać zawarta w formie pisemnej.
Zdolność kredytowa
Zdolność do spłaty kredytu, z odsetkami w terminie. Każdy bank ustala kryteria sam, ale nie dowolnie. Bank nie musi uzasadniać odmowy udzielania kredytu- wyjątek to przedsiębiorcy.
Nie wiem czy robić kredyt konsumencki
118. Umowa kredytu bankowego
119. Zasady publicznego obrotu papierami wartościowymi
120. System bankowy
Tworzy go ogół banków działających w danym kraju wraz z łączącymi je więziami, głównie natury funkcjonalnej oraz organy i wyspecjalizowane podmioty niebankowe działające na rzecz banków i ich klientów. W ujęciu przedmiotowym chodzi o działalność bankową , a także jej cele reguły i przepisy.
Wobec powszechnej globalizacji obszar działalności banków rzadko ogranicza się do jednego kraju.
121. Struktura systemu bankowego
Współcześnie przyjmuje się model dwustopniowy- poziom bankowości centralnej i operatywnej.
Relacje pomiędzy bankiem centralnym a operatywnymi nie opiera się na zależności organizacyjnej ani na władztwie.
Można tu wspomnieć o banku centralnym z innego pytania.
122. Gwarancje bankowe i akredytywa
Gwarancja zwana jest przekazem. Pełni funkcje zabezpieczającą (zabezpieczenie osobiste). Zachodzi tu stosunek trójstronny- zlecający (przekazujący), gwarant -bank (przekazany), beneficjent (odbiorca przekazu). Bank zobowiązuje się względem beneficjenta, że w razie gdyby zlecający nie zapłacił, on to zrobi.
Wg doktryny i SN gwarancja to umowa pomiędzy bankiem a beneficjentem. Nie ma podanych w ustawie essentialia negotti- zwyczaj i praktyka mówią, że należy określić rezultat który się zabezpiecza, uprawnienia, i kwotę którą ma zapłacić gwarant. Umowa ma być abstrakcyjna i samoistna- nieakcesoryjna. Ma być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.
Akredytywa
Akredytywa jestformą rozliczeń bezgotówkowych pomiędzy firmami, stosowaną przy rozliczeniach transakcji handlowych zarówno w obrocie zagranicznym jak i krajowym. Stosuje się ją zwykle gdy zostają nawiązane stosunki handlowe z nowymi partnerami lub na nowych rynkach i kontrahenci nie kontaktują się bezpośrednio, lub gdy istnieją obawy, że którakolwiek ze stron nie wywiąże się ze swoich zobowiązań, albo gdy sytuacja polityczna, ekonomiczna i prawna kraju kupującego nie jest ustabilizowana, co może mieć niekorzystny wpływ na przebieg transakcji.
Mechanizm działania
Uczestnikami akredytywy są:
zleceniodawca (importer/kupujący)
bank otwierający akredytywę
bank pośredniczący
beneficjent (eksporter/sprzedający)
Bank otwiera akredytywę na polecenie zleceniodawcy i zobowiązuje się tym samym do zapłacenia lub zabezpieczenia zapłaty beneficjentowi, jeśli spełni on określone w umowie warunki i w terminie przedstawi potwierdzające to dokumenty. W tym celu wyodrębnia na jego rachunku określoną kwotę lub udziela mu kredytu. Sprzedający przedstawia odpowiednie dokumenty w banku pośredniczącym, który zostaje upoważniony do stwierdzenia zgodności dokumentów z warunkami akredytywy. Bank otwierający przekazuje środki pieniężne z rachunku importera do banku pośredniczącego, który wypłaca je eksporterowi po spełnieniu przez niego warunków umowy.
Korzyści
dla sprzedającego - gwarancja otrzymania zapłaty. Zobowiązanie do zapłaty przejmuje bank, co wyklucza ryzyko odmowy odbioru towaru przez kupującego lub odbioru towaru bez zapłaty lub opóźnienia płatności
dla kupującego - pewność, że bank nie zapłaci sprzedającemu dopóki ten nie przedstawi dokumentów zgodnych z warunkami akredytywy
123. Przeciwdziałanie praniu brudnych pieniędzy
124. Umowa rachunku bankowego
Można wyróżnić różne rodzaje rachunków bankowych- oszczędnościowe, rozliczeniowe, lokat terminowych, oszczędnościowo rozliczeniowe, powiernicze. Prawo bankowe nie zawiera zamkniętego katalogu.
W stosunkach między przedsiębiorcami jeśli płatność przekracza 15 000 EURO, istnieje obowiązek posiadania rachunku przez przedsiębiorcę.
Umowa rachunku bankowego jest regulowana przez KC i pr. Bank. Jest umową nazwaną, konsensualną, dwustronnie zobowiązującą i odpłatną. Nie jest wzajemna.
Bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku na czas oznaczony lub nieoznaczony do przechowywania jego środków pieniężnych oraz jeżeli umowa tak stanowi do przeprowadzania rozliczeń pieniężnych.
Bank ma obowiązek zwrócić na każde żądanie środki, chyba że umowa uzależnia zwrot od wypowiedzenia. Dla umowy nieoznaczonej, bez tego zastrzeżenia, klient może w każdym czasie wypowiedzieć umowę- bank też ale z ważnych powodów. Bank ma powiadamiać o każdej zmianie rachunku, przy umowie na czas nieoznaczony- jest to przepis ius cogens. Posiadacz rachunku ma 14 dni na zgłaszanie wszelkich niezgodności, od dnia otrzymania wyciągu. Ma być zawarta w formie pisemnej dla celów dowodowych. Tylko jeśli nie będzie stron- wówczas umowa będzie nieważna.
Bank odpowiada za działania przestępcze swoich pracowników. Umowę może zawrzeć każdy kto ma pełną zdolność do czynności prawnych. Posiadacz ma mieć tylko zdolność. Są ograniczenia podmiotowe, np. rachunki rozliczeniowe i lokat terminowych mogą być prowadzone tylko dla osób prawnych, ustawowych i fizycznych prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek.
125. Prawo dewizowe
prawo dewizowe jest to zespół norm prawnych regulujących obrót dewizowy z zagranicą oraz obrót wartościami dewizowymi w kraju, a także działalność gospodarczą w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych oraz pośrednictwa w ich kupnie i sprzedaży.
126. Zasady obrotu dewizowego
127. Wartości dewizowe i obrót dewizowy
podmioty prawa dewizowego
1) rezydenci
rezydentami są:
a) osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w kraju oraz osoby prawne mające siedzibę w kraju, a także inne podmioty mające siedzibę w kraju, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu; rezydentami są również znajdujące się w kraju oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez nie rezydentów,
b) polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne polskie przedstawicielstwa oraz misje specjalne, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych,
2) nie rezydentami są:
a) osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą oraz osoby prawne mające siedzibę za granicą, a także inne podmioty mające siedzibę za granicą, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu; nie rezydentami są również znajdujące się za granicą oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów,
b) obce przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne obce przedstawicielstwa oraz misje specjalne i organizacje międzynarodowe, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych,
3) nie rezydentami z krajów trzecich są osoby fizyczne, osoby prawne oraz inne podmioty, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu, mające miejsce zamieszkania lub siedzibę w krajach trzecich; nie rezydentami z krajów trzecich są również znajdujące się w tych krajach oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów lub nie rezydentów z innych krajów,
4)banki
5)kantory
6)Skarb Państwa
7)NBP
8) organ władzy publicznej podejmujący czynności w postępowaniu karnym, cywilnym lub administracyjnym, w tym zabezpieczającym lub egzekucyjnym
wartościami dewizowymi są zagraniczne środki płatnicze oraz złoto dewizowe i platyna dewizowa,
zagranicznymi środkami płatniczymi są waluty obce i dewizy,
dewizami są papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walutach obcych,
złotem dewizowym i platyną dewizową jest złoto i platyna w stanie nieprzerobionym oraz w postaci sztab, monet bitych po 1850 r., a także półfabrykatów, z wyjątkiem stosowanych w technice dentystycznej; złotem dewizowym i platyną dewizową są również przedmioty ze złota i platyny zazwyczaj nie wytwarzane z tych kruszców,
obrotem dewizowym jest obrót dewizowy z zagranicą oraz obrót wartościami dewizowymi w kraju,
obrotem dewizowym z zagranicą jest:
a) zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej, powodującej lub mogącej powodować dokonywanie między rezydentem i nie rezydentem rozliczeń pieniężnych lub przeniesienie między rezydentem i nie rezydentem własności wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, a także wykonywanie takich umów lub czynności,
b) zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej, powodującej lub mogącej powodować przeniesienie między rezydentami rzeczy lub prawa, których nabycie nastąpiło w obrocie dewizowym z zagranicą, a także wykonywanie takich umów,
c) dokonywanie wywozu, przekazywanie oraz wysyłanie za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, a także dokonywanie ich przywozu, przekazywanie oraz nadsyłanie z zagranicy do kraju,
obrotem wartościami dewizowymi w kraju jest zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej powodującej lub mogącej powodować dokonywanie w kraju między rezydentami lub między nie rezydentami rozliczeń w walutach obcych albo przeniesienie w kraju między rezydentami lub między nie rezydentami własności wartości dewizowych, a także wykonywanie takich umów lub czynności,
128. Ograniczenia dewizowe i zezwolenia
Zasadą jest swoboda dewizowa, ograniczenia mogą wynikać z ustawy w postaci nakazów i zakazów. Wobec niektórych podmiotów w ogóle nie stosuje się ograniczeń. Zezwolenia dewizowe udzielane są albo indywidualnie w drodze decyzji prezesa NBP, albo ogólne w drodze rozporządzenia ministra finansów o ile nie zagraża to interesowi publicznemu lub międzynarodowym zobowiązaniom wiążącym Polskę. Jeśli nie ma się zwolnienia to każda czynność które jest ograniczona będzie bezprawna.
Katalog ograniczeń jest w prawie dewizowym, jednak mogą być jeszcze ograniczenia szczególne- w zakresie obrotu dewizowego z zagranicą, jeżeli jest to niezbędne do wykonania decyzji organów organizacji międzynarodowych, albo dla zapewnienia równowagi bilansu płatniczego. RM po zasięgnięciu opinii RPP w sytuacjach kryzysowych może na 6 miesięcy rozporządzeniem wprowadzić szczególne ograniczenia.
Ograniczenia mogą dotyczyć tylko państw spoza UE EOG i OECD. Polska zawarła umowy międzynarodowe o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji- strony tych umów nie podlegają ograniczeniom.
129. Bankowy Fundusz Gwarancyjny
Jest osobą prawną z siedzibą w Warszawie- koordynuje systemem gwarantowania depozytów w znaczeniu szerokim- pełni funkcję nie tylko gwarancyjną, lecz także pomocową. System gwarantowania depozytów to rozwiązania mające chronić klienta banku przed utratą środków mu powierzonych. Organami są :
1. Rada- składa się z przewodniczącego oraz 7 członków, sprawuje kontrolę i nadzór nad działalnością funduszu. Członkowie są powoływani przez różne podmioty.
2. Zarząd- 5 członków, w tym prezes i jego zastępca. Prezesa i zastępca ze składu zarządu wybiera rada. Zarząd reprezentuje na zewnątrz, gospodaruje środkami funduszu, składa sprawozdania z działalności, itp.
Fundusz koordynuje obowiązkowy system gwarantowania depozytów, mający na celu wypłatę środków do wysokości określonej przepisami prawa. Deponentem może być wiele podmiotów- os. fiz., prawne, ustawowe, szkolna kasa oszczędnościowa lu pracownicza...
Ustawa wylicza kto nie może być deponentem- SP, szeroko rozumiane instytucje finansowe, SKOKi, główni akcjonariusze banku, członkowie kadry zarządzającej.
Przynależność jest obowiązkowa dla banków krajowych, oraz oddziałów banków zagranicznych w określonych przypadkach. Podmioty te mają obowiązek tworzenia funduszu ochrony środków gwarantowanych. Jeśli środki zdeponowane będą niedostępne, procedura ich wypłaty zaczyna się w dniu zawieszenia banku przez KNF. Banki mają tworzyć listy deponentów. Po zawieszeniu zarząd niezwłocznie, max 3 dni, przekazuje listę BFG. Następnie zarząd lub inny organ w imieniu i na rachunek BFG dokonuje wypłat środków gwarantowanych.
BFG działa na zasadzie gwaranta.
Pomoc finansowa – BFG celowo i niekomercyjnie udziel pomocy przez m.in. :
1.udzielanie zwrotnej pomocy finansowej
2.nabywanie wierzytelności banków
3.kontrola właściwego wykorzystania pomocy.
BFG dokonuje analizy gospodarki, prowadzi działalność informacyjną.
130. Bank Centralny a banki kredytowo - depozytowe
131. Prawo podatkowe a prawo bilansowe
132. Instrumenty polityki pieniężnej Banku Centralnego w systemie bankowym
133. Fundusze przedsiębiorstw państwowych
134. Wymienialność złotówki
Chodzi o zmianę na inną walutę. Im mniej rygorystyczne prawo dewizowe, tym większa wymienialność. Ogranicza się ją metodami administracyjnymi. Im silniejsza waluta tym mniej ograniczeń. Dążenie do jak najszerszej wymienialności cechuje współczesne gospodarki, sprzyja temu IMF, OECD, WTO. IMF potwierdzając osiągnięcie danego stanu wymienialności prawo dewizowe i jego adekwatność do praktyki. Najpierw ustala się odpowiednią politykę finansową, później wprowadza odpowiednie regulacje w prawie dewizowym, następnie wdraża się to w życie. Stan prawa dewizowego i jego zastosowanie rzutują na standard wymienialności. Polski złoty jest walutą wymienialną, o standardzie zbliżonym do wymienialności pełnej- wg standardu OECD.
135. Podatek tonażowy
136. tworzenie banku
Ustawa Prawo bankowe w art.12 podaje katalog zamknięty form w jakich mogą być tworzone banki i w jakich muszą działać. Banki są tworzone i egzystują jako banki państwowe, banki spółdzielcze lub banki w formie spółek akcyjnych. Każda z tych form podlega odrębnemu, specyficznemu stanowi prawnemu, występują różnice pomiędzy przesłankami tworzenia poszczególnych form oraz różnią się same tryby ich powstawania.
Banki państwowe
Ustawa w art.14 podaje, iż bank państwowy może być utworzony przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia, na wniosek ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa zaopiniowany przez Komisję Nadzoru Bankowego. Rozporządzenie Rady Ministrów o utworzeniu banku państwowego określa nazwę, siedzibę, przedmiot i zakres działania banku, fundusze statutowe, w tym środki wydzielone z majątku Skarbu Państwa, które stają się majątkiem banku. Bank państwowy nie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego. Bank państwowy może utworzyć oddział za granicą, wymaga to jednak zezwolenia Komisji Nadzoru Bankowego.
Tryb postępowania związanego z tworzeniem banków w formie spółki akcyjnej lub banków spółdzielczych obejmuje trzy główne czynności:
1) uzyskanie zezwolenia Komisji Nadzoru Bankowego( w przypadku banku spółdzielczego - KNB uzgadnia zezwolenie z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych) na utworzenie banku krajowego oraz oddziału lub przedstawicielstwa banku zagranicznego;
2) zorganizowanie banku i jego rejestracja;
3) uzyskanie zezwolenia na rozpoczęcie działalności przez bank( zezwolenie KNB);
Wymogi dotyczące tworzenia banków mają charakter materialny i formalny. Pierwsze odnoszą się do tworzenia każdego banku, drugie związane są z wnioskami i ich dokumentacją składaną w celu uzyskania zezwolenia.
Wymogi materialne dla banków zawarte w art. 30 ustawy prawo bankowe
Art. 30. 1. Utworzenie banku może nastąpić, jeżeli:
1) zostało zapewnione wyposażenie banku w:
a) fundusze własne, których wielkość powinna być dostosowana do rodzaju czynności bankowych przewidzianych do wykonywania i rozmiaru zamierzonej działalności, z tym że jeden założyciel oraz grupa założycieli, pozostających w stosunku dominacji i zależności, może wnieść wkład pieniężny w kwocie nie przekraczającej połowy kapitału założycielskiego, z zastrzeżeniem art. 13 ust. 3,
b) pomieszczenia posiadające odpowiednie urządzenia techniczne, należycie zabezpieczające przechowywane w banku wartości, z uwzględnieniem zakresu i rodzaju prowadzonej działalności bankowej,
2) założyciele oraz osoby przewidziane do objęcia w banku stanowisk członków zarządu dają rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem,
3) co najmniej dwie osoby przewidziane do objęcia w banku stanowisk członków zarządu posiadają wykształcenie i doświadczenie zawodowe niezbędne do kierowania bankiem, a w przypadku obywateli innych państw również potwierdzoną znajomość języka polskiego,
4) przedstawiony przez założycieli plan działalności banku na okres co najmniej trzyletni wskazuje, że działalność ta będzie bezpieczna dla środków pieniężnych gromadzonych w banku.
2. Część kapitału założycielskiego może być wniesiona w formie wkładów niepieniężnych w postaci wyposażenia i nieruchomości, jeśli będą one bezpośrednio przydatne w prowadzeniu działalności bankowej, z tym że kapitał założycielski wnoszony w formie pieniężnej nie może być niższy od kwoty określonej w art. 32 ust. 1, a wartość wnoszonych wkładów niepieniężnych nie może przekraczać 15% kapitału założycielskiego.
3.
4. Komisja Nadzoru Bankowego może w szczególnie uzasadnionych przypadkach wyrazić zgodę na przekroczenie limitu, o którym mowa w ust. 2.
5. Kapitał założycielski banku nie może pochodzić z pożyczki lub kredytu, lub źródeł nie udokumentowanych.
Kapitał założycielski określony został w art. 32 prawa bankowego
Art. 32. 1. Wnoszony przez założycieli banku kapitał założycielski, z zastrzeżeniem ust. 2, nie może być niższy od równowartości w złotych 5 000 000 euro przeliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu wydania zezwolenia na utworzenie banku.
2. W przypadku banków spółdzielczych, których założyciele wyrazili zamiar zawarcia umowy zrzeszenia, na podstawie ustawy wymienionej w art. 20 ust. 1, kapitał założycielski nie może być niższy od równowartości w złotych 1 000 000 euro przeliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu wydania zezwolenia na utworzenie banku