1. Właściwości i zastosowanie czystej miedzi.

Do własności czystej miedzi należą: bardzo duża przewodność elektryczna, co wpływa na znaczne zastosowanie miedzi w przemyśle elektrotech­nicznym i elektronicznym oraz duża przewodność cieplna; co dzięki również wysokiej odporności miedzi na korozję, czyni ją bardzo uży­teczną w przemyśle chemicznym. Z innych własności miedzi na szczególną uwagę zasługuje zdolność do tworzenia dużej liczby stopów z róż­nymi pierwiastkami o bardzo dobrych własnościach mechanicznych i specjalnych.

Tablica 1. Własności fizyczne czystej miedzi

Właściwości	Wartość liczbowa	Jednostka
Masa atomowa Budowa krystaliczna: typ A1 − parametr a w temperaturze 20^0C Gęstość − miedzi przerobionej plastycznie i wyżarzonej Ciepło właściwe w temperaturze 18^0C Ciepło topnienia Temperatura topnienia Współczynnik liniowej rozszerzalności cieplnej w temperaturze 20^0C Przewodność cieplna właściwa λ w temperaturze 0^0C Przewodność elektryczna najczęściej Cu w temperaturze 20^0C Opór elektryczny właściwy: − dla Cu rafinowanej elektrolitycznie w temperaturze 0^0C Współczynnik cieplny oporu α − dla Cu najczystszej	63,54 0,36075 8,87-8,89 0,380 212,00 1083 16,69⋅10^-6 0,395 59,77 0,01577 0,0043	nm g/cm^3 kJ/(kg ⋅ K) kJ/kg ^0C 1/K kW/(m. ⋅ Κ) 1 MS/m µ Ω ⋅ m 1/K

Wysoka przewodność elektryczna miedzi zależy przede wszystkim od jej czystości. Wszelkie zanieczyszczenia miedzi wpływają mniej lub bardziej szkodliwie na jej przewodność elektryczną. Z tego powodu w elektronice, oraz na przewody elektryczne stosuje się tylko miedź o dużej czystości. Miedź technicznie czysta zawiera od 0,01 do 1,0% zanieczyszczeń.

1. Rafinacja ogniowa.

Rafinacja ogniowa pozwala usunąć większą część domieszek i otrzymać miedź zadowalających własnościach mechanicznych. W miedzi rafinowanej tą metodą pozostają jednak metale szlachetnie i część domieszek, które pogarszają jej przewodność właściwą i ograniczają przez to możliwość jej zastosowania w przemyśle elektrotechnicznym i dlatego ostateczną rafinacje miedzi przeprowadza się metodą elektrolityczną.

Rafinacja ogniowa zazwyczaj poprzedza rafinację elektrolityczną, ponieważ elektroliza miedzi oczyszczonej już uprzednio z części domieszek metodą ogniową zapewnia pod względem ekonomicznym i technologicznym lepsze wyniki niż rafinacja elektrolityczna miedzi surowej.

1. Definicja mosiądzu.

Mosiądzami nazywamy stopy miedzi w których głównym składnikiem stopowym jest cynk. Stopy miedzi z cynkiem, należą do najbardziej rozpowszechnionych stopów miedzi, zarówno dzięki swoim dobrym właściwościom użytkowym i technologicznym, jak również i ze względu na swoją niską cenę w porównaniu z innymi stopami miedzi, główny bowiem składnik stopowy mosiądzów – cynk jest metalem tanim. Zawartość cynku w praktycznie stosowanych mosiądzach nie przekracza 45% gdyż stopy o większej zawartości cynku są bardzo kruche.

1. Podział mosiądzów.

Ze względu na technologię przeróbki dzieli się stopy Cu-Zn na mosiądze przerabiane plastycznie oraz mosiądze odlewnicze. Na odlewy stosuje się zwykle mosiądze dwufazowe, zawierające jeszcze inne dodatki stopowe, m.in. ołów i krzem, które polepszają lejność, oraz aluminium, mangan i żelazo, które podwyższa wartości mechaniczne. Podobnie jak w mosiądzach przerabianych plastycznie cyna zwiększa odporność na korozję mosiądzów, a ołów polepsza także ich obrabialność.

Klasyfikacja mosiądzów:

• Mosiądze dwuskładnikowe- stopy wyłącznie miedzi i cynku.

• Mosiądze ołowiowe- zawierają dodatki ołowiu dodanego w celu polepszenia skrawalności materiału.

• Mosiądze specjalne- zawierają dodatki pierwiastków takich jak cyna, aluminium, mangan, żelazo, krzem, nikiel. Należą do nich:

- mosiądze cynkowe (MC90, MC70)

- mosiądze aluminiowe (MA77, MA59)

- mosiądze manganowe (MM59, MM57)

- mosiądz niklowy (MN65)

- mosiądz krzemowy (MK80)

1. Definicja brązu.

Brązy - stop zawierający co najmniej 88% miedzi, 8 - 10% cyny i niekiedy cynk. Mogą to być również stopy miedzi z cyną, miedzi z aluminium, miedzi z krzemem, miedzi z manganem, miedzi z niklem i miedzi z ołowiem.

1. Rodzaje brązów.

Brązy dzielimy na:

1. Brązy do obróbki plastycznej:

• Brąz cynowy- zawiera od 1% do 9% cyny

• Brąz aluminiowy -zawiera od 4% do 11% aluminium

• Brąz berylowy- zawiera od 1,6% do 2,1% berylu

• Brąz krzemieniowy- zawiera od 2,7 d0 3,5 krzemu i od 1% do 1,5% manganu

• Brąz manganowy- zawiera od 11,5% do 13% manganu i od 2,5% do 3,5% niklu

1. Brązy odlewnicze:

• Brąz cynowy B10 (CuSn10).

• Brąz cynowo- fosforowy B101 (CuSn10P).

• Brąz cynowo- cynkowy B102 (CuSn10Zn2).

• Brąz cynowo- ołowiowy B1010 (CuSn10Pb10) i B520 (CuSn5Pb20).

• Brąz cynkowo- cynowo- ołowiowy B555 (CuSn5Zn5Pb5), B663 (CuSn6ZnPb3) i B476 (CuSn4Zn7Pb6).

• Brąz aluminiowo- żelazowy BA93 (CuAl9Fe3).

• Brąz aluminiowo- żelazowo- manganowy BA1032 (CuAl10Fe3Mn2).

• Brąz krzemowo- cynkowo- manganowy BK331 (CuSi3Zn3Mn).

1. Zawartość głównych składników chemicznych brązu.

Gatunek brązu	Skład chemiczny% (resztę stanowi miedź)	Gęstość g/cm^3
znak	cecha	Sn
CuSn2	B2	1,00-2,50
CuSn4	B4	3,50-4,50
CuSn6	B6	5,50-7,00
CuSn8	B8	7,50-8,50
CuSn4Pb4Zn3	B443	3,50-4,50

1. Wymagania które muszą spełniać stopy łożyskowe.

Stopy metali wykorzystywane do wylewania panewek łożysk ślizgowych charakteryzujące się niewielką rozszerzalnością cieplną w zakresie temperatur pracy łożyska, dobrą przewodnością termiczną, odpornością na ścieranie, małym współczynnikiem tarcia

zdolnością pochłaniania niewielkich obcych cząsteczek i możliwością dopasowywania się do powierzchni czopa, odpornością na kwasy znajdujące się w niektórych smarach, odpornością na korozję. Powyższe właściwości można osiągnąć dzięki dobraniu specyficznego składu stopu. Najczęściej są to stopy cynowe, stopy cynowo-ołowiowe, stopy bez cynowe na osnowie ołowiowej, brązy cynowe, brązy ołowiowe, stopy aluminium. Do najważniejszych stopów łożyskowych należą:

- stopy cynowe - zawierające 80-90% cyny, 4-13% antymonu i 3-6% miedzi. Struktura stopu składa się z twardej osnowy tworzonej przez igłowate kryształy stopu CuSn, z miękkimi wtrąceniami stopu SnSb. Łożyskowe stopy cynowe używane są na łożyska do dużych silników wysokoprężnych.

- stopy cynowo- ołowiowe - zawierające orientacyjnie 5-20% cyny, 60-85% ołowiu, 5-17% antymonu i do 3% miedzi oraz domieszki niklu, arsenu i kadmu. Stopy te są tańsze od cynowych, lecz posiadają gorsze własności wytrzymałościowe i cieplne. Stosowane są na łożyska słabiej obciążone i mniej odpowiedzialne.