WYKŁAD II i Seminarium II
Podstawy Ratownictwa Medycznego
13.10.08r.

Zintegrowany System Ratownictwa w Polsce. System medycyny Ratunkowej.

Dlaczego powstał taki program?

Ocena struktur bezpieczeństwa zdrowotnego w Polsce:
- narastają zagrożenia cywilizacyjne,
- wzrost liczby wypadków, w tym wypadki o charakterze masowym,
- nadumieralność z powodu chorób układu krążenia wymuszają stworzenie systemu kwalifikowanej pomocy medycznej, który podniósłby bezpieczeństwo ludzi w stanach zagrożenia życia.

Fakty – Polska:
- umieralność około urazowa wynosi 6-8tys rocznie,
- umieralność z powodu nagłych zagrożeń sercowo-krążeniowych i zatruć jest 3-krotnie wyższa niż w krajach Europy Zach.,
- większość zgonów wywołanych nagłą przyczyną występuje w okresie przedszpitalnym (62,4% zgonów około wypadkowych),
- wskaźnik umieralności około wypadkowej jest 3-krotnie wyższy niż średnia europejska (12,6% w Polsce wobec 4,5% średnia europejska),
- czas dotarcia ambulansu do chorego w stanie zagrożenia życia znacznie przekracza standardy europejskie i niejednokrotnie poza dużymi aglomeracjami wynosi ponad 60 minut,
- czas dotarcia osoby w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia do kwalifikowanego leczenia szpitalnego jest zbyt długi (41% ofiar dociera do leczenia szpitalnego w czasie dłuższym niż 3 godziny).

Tabela – czas udzielenia kwalifikowanej pomocy a śmiertelność na przestrzeni XX wieku:

Okres	Czas udzielenia kwalifikowanej pomocy	Śmiertelność (%)
I wojna światowa	12-18 godzin
II wojna światowa	6-12 godzin
Wojna koreańska	2-4 godziny	2,4
Wojna wietnamska	1-1,5 godziny	1,7

Wojna koreańska:
- stworzenie Mobile Army Surgial Hospital (MASH) – pominięcie batalionowych stacji ratunkowych,
- transport bezpośrednio z pola walki do MASH,

Wojna wietnamska:
- transport rannych bezpośrednio do Korpus Surgical Hospital,
- pomoc lekarska docierała do 23% zmarłych między 30-60 minutami od zaistnienia zdarzenia, a u 40% po upływie ponad 1 godziny (Mlekodaj),
- wysoka śmiertelność przedszpitalna ofiar wypadków i zachorowań (wynosiła ponad 50% - Mlekodaj),
- baza szpitalna jest nieprzygotowana do niesienia szybkiej kwalifikowanej pomocy (20% zgonów około urazowych następuje w czasie pierwszych 6 godzin leczenia szpitalnego),
- niespójny jest system pomocy doraźnej, niekompatybilny z powszechnie przyjętymi standardami postępowania w stanach nagłych zagrożeń,
- straty ekonomiczne z tytułu wypadków szacuje się na 7-8% budżetu, obliczono że śmierć 1 człowieka w wypadku drogowym kosztuje podatników 360 tysięcy złotych,
- Polska podpisała porozumienie międzynarodowe gwarantujące bezpieczeństwo obywateli w stanach nagłego zagrożenia życia i zdrowia, np. Porozumienie Helsińskie.

Realia 1999r.
Pogotowie Ratunkowe:
- działało w oderwaniu od bazy szpitalnej w zakresie administracyjnym i funkcjonalnym, a w tym – procedur postępowania medycznego, dokumentacji, standardu społecznego i łączności,
- borykało się z brakami sprzętowymi,
- dysponowało nie zawsze najlepiej przygotowaną kadrą,
- było rozdrobnione w swoich strukturach organizacyjnych i zadaniach,
- realizowało powinności zakresu ratownictwa medycznego i podejmując z konieczności zadania podstawowej opieki zdrowotnej.

Pogotowie Lotnicze:
- miało ogromne trudności organizacyjne, finansowe, sprzętowe, co powodowało, że nie można go było uznać za sprawne ogniwo ratownictwa medycznego.


Wnioski:
- brak było informacji jednostek,
- brak medycyny ratunkowej.

Pojęcie systemu medycyny ratunkowej to skoordynowane i zintegrowane zespoły ludzi i środków o wzrastającym stopniu specjalizacji celem, których jest niesienie pomocy i leczenie osób w stanie zagrożenia życia i zdrowia obejmuje:
- strukturę organizacyjną,
- zespół przedsięwzięć mających na celu podejmowanie medycznych działań ratowniczych wobec każdej osoby znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia.

W systemie medycyny ratunkowej zasadniczą rolę odgrywają:
- łańcuch przeżycia,
- odpowiedni stopień wyszkolenia personelu,
- wyposażenie techniczne,
- wysoki standard i poziom organizacyjny jednostek systemu.

Łańcuch przeżycia – Ahnefeld 1960:
a) reakcja świadków, czynności ratownicze świadków,
b) łączność alarmowa na ratunek,
c) kwalifikowana pomoc przedszpitalna docierająca w czasie 8-10 minut,
d) kwalifikowany transport chorego do właściwego szpitala trwający maksymalnie 15 minut,
e) diagnostyka i terapia w SOR (30-45 minut) włącznie z rozpoczęciem zabiegu.

Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy (KSRG) + System Ratownictwa Medycznego =
Zintegrowany System Ratownictwa Medycznego

KSRG jest zorganizowany na 3 poziomach:
a) powiatowym,
b) wojewódzkim,
c) krajowym.

Na poziomie powiatowym system ten tworzą:
1. Komenda Powiatowa PSP,
2. Jednostki Ochrony przeciwpożarowej na obszarze powiatu,
3. Powiatowy Zespół do spraw Ochrony przeciwpożarowej i ratownictwa,
4. Specjaliści do spraw ratownictwa.
Komendanci Powiatowi PSP opracowują plany ratownicze dla powiatu.

Zadania KSRG:
1. walka z pożarami, ratowanie ludzi i zwierząt,
2. walka z klęskami żywiołowymi,
3. organizacja ratownictwa technicznego:
b) ocena rozmiarów zdarzenia, prognozowanie jego rozwoju,
c) dostosowanie sprzętu oraz wdrożenia technik stosowanych w poszukiwaniach, uwalnianiu i ewakuacji poszkodowanych i zagrożeniach ludzi,
d) ratowanie życia ludzi zagrożonych, awaria techniczna,
e) oznakowanie i wydzielenie strefy bezpośrednich działań ratowniczych stref zagrożenia,
f) osiedlenie i zabezpieczenia miejsca zdarzenia przed osobami postronnymi,
g) wykonywanie przejść i dojść do poszkodowanych,
h) usuwanie przeszkód naturalnych i sztucznych utrudniających niesienie pomocy, ratowanie środowiska,
i) wypompowanie, obwałowywanie, uszczelnianie miejsc wycieku substancji stwarzających zagrożenie.

Ratownictwo Techniczne tworzą:
1) specjalistyczne grupy poszukiwawczo-ratownicze PSP (ludzie, sprzęt, zwierzęta),
2) specjalistyczne grupy wysokościowe PSP (techniki alpinistyczne, sprzęt, siatki powietrzne),
3) specjalistyczne grupy wodno-nurkowe PSP,
4) specjalistyczne grupy techniczne PSP stosujące techniki ratownicze i wykorzystujące specjalistyczny sprzęt do działań ratowniczych podczas katastrof i wypadków budowlanych, komunikacyjnych, infrastruktury technicznej.

Organizacja ratownictwa chemicznego obejmuje zespół działań planistyczno-organizacyjnych i stosowanie technik ratowniczych niezbędnych do ratowania środowiska oraz wszelkich innych czynności podejmowanych w celu ratowania życia, zdrowia ludzi w wyniku likwidacji bezpośrednich zagrożeń stwarzanych przez TSP lub inne niebezpieczne materiały chemiczne.
1) rozpoznawanie zagrożeń, ocena, prognozowanie ich rozwoju oraz skutków dla ludzi i środowiska,
2) analizowanie awarii i katastrof chemicznych i ekologicznych,
3) ratowanie zdrowia i życia zagrożonych skażeniami substancją niebezpieczną,
4) identyfikacja substancji stwarzającej zagrożenie,
5) prognozowanie rozwoju skażenia, ich rozmiary,
6) dostosowanie sprzętu oraz technik ratowniczych do miejsca zdarzenia i rodzaju substancji,
7) przepompowywanie i przemieszczanie substancji niebezpiecznej do nowych lub zastępczych zbiorników,
8) uszczelnianie,
9) ograniczenie parowania,
10) zatrzymywanie emisji TSP,
11) stosowanie kurtyn wodnych,
12) neutralizacja substancji niebezpiecznej,
13) stawianie zapór cewkach lub obszarach wodnych,
14) zbieranie substancji niebezpiecznych z powierzchni gleby, wody.

Ratownictwo chemiczne i ekologiczne prowadzą:
- specjalistyczne grupy ratownictwa chemicznego i ekologicznego PSP,
- specjalistyczne grupy wodno-nurkowe PSP,
- inne jednostki ochrony przeciwpożarowej włączone do systemu zgodnie z ich możliwościami.

Organizacja Ratownictwa Medycznego obejmuje zespół działań planistyczno-organizacyjne i stosowanie technik z zakresu pomocy medycznej w warunkach poszpitalnych mających na celu ratowanie życia i zdrowia ludzkiego podczas zdarzeń.

Organizacja Ratownictwa Medycznego obejmuje:
1) bieżącą analizę rodzaju i liczby zagrożeń prowadzących do nagłego pogorszenia zdrowia,
2) ocenę groźby utraty życia lub pogorszenia stanu zdrowia,
3) zastosowanie technik i sprzętu niezbędnych do ratowania,
4) zapewnienie ciągłości procesu ratowania poszkodowanych i zagrożonych na miejscu zdarzenia oraz właściwych procedur przekazywania poszkodowanych kwalifikowanej pomocy medycznej,
5) zapewnienie prowadzenia działań ratownictwa medycznego przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje.

Ratownictwo Medyczne w warunkach poszpitalnych prowadzą uprawnieni strażacy w sytuacjach:
1) braku kwalifikowanej pomocy medycznej, gdy personel medyczny nie dotarł na miejsce zdarzenia,
2) braku możliwości wykorzystania personelu służby zdrowia na miejscu zdarzenia, gdy dostęp do poszkodowanych możliwy jest tylko dla ratowników-strażaków przy wykorzystaniu specjalistycznego sprzętu.

Ratownictwo medyczne realizują podmioty systemu:
1) dysponują zespołem ratownictwa medycznego, w którego układ wchodzą co najmniej 2 osoby uprawnione do udzielania pomocy przedlekarskiej, wyposażone w środek transportu i sprzęt medyczny, środki łączności i leki, działające na polecenie i w porozumieniu z lekarzem,
2) dysponują specjalistycznym zespołem ratownictwa medycznego, w którego skład wchodzi co najmniej 2 osoby z uprawnieniami niesienia pomocy i lekarz.

W warunkach przedszpitalnych w działaniach ratownictwa medycznego uczestniczy koordynator medycznych działań ratunkowych lub inny lekarz, który przybył pierwszy na miejsce.

Lekarz-koordynator:
- nadzoruje ratownictwo medyczne w zakresie pomocy lekarskiej i przedlekarskiej,
- prowadzenie ewentualnego nadzorowania segregacji,
- realizacja procedur nad wykorzystywaniem transportu,
- współdziałania ze służbami informacyjnymi.