Igrzyska olimpijskie to najstarsza międzynarodowa impreza sportowa organizowana co 4 lata w różnych krajach, pod hasłem szlachetnego współzawodnictwa i braterstwa wszystkich narodów Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego.
Starożytne igrzyska olimpijskie
Pierwsze Igrzyska Olimpijskie odbywały się w Olimpii w Grecji i były rozgrywane co cztery lata. Pierwsze udokumentowane Igrzyska odbyły się w roku 776 p.n.e. Na czas Igrzysk Olimpijskich zaprzestawano wojen. Podczas trwania jakichś konfliktów ogłaszano "święty rozejm" i wojny wstrzymywane były na 2 miesiące. Przez pięć dni trwały igrzyska, a reszta była przeznaczona na wyruszenie i powrót z igrzysk przez widzów i zawodników. Pierwszym etapem uroczystości, jeszcze przed rozpoczęciem igrzysk było złożenie przysięgi przed posągiem Zeusa. Mięso dzika cięto na kawałki, rozsypywano albo rozkładano przed posągiem i każdy z uczestników, wraz z ojcem i swymi braćmi składał przysięgę, że nie dopuści się żadnego oszustwa na zawodach, co potwierdzali drugą przysięgą, w której mówili, że ściśle przykładali się do ćwiczeń przez poprzednie 46 miesięcy. Oficjalnie otrzymywało się nagrodę - wieniec laurowy, lecz nagradzany był tylko zwycięzca. Zawodnik, który wygrał igrzyska, stawał się sławny. W jego rodzinnym mieście stawiano pomniki na jego cześć i pisano wiersze. W murze miasta wygranego zawodnika robiono dziurę, przez którą wchodził zwycięzca witany przez mieszkańców. Oznaczało to, że miasto nikogo już się nie obawia, ponieważ ma takiego obrońcę. Zwycięzca otrzymywał również nagrody materialne, ale nie dawane oficjalnie. Z czasem, oprócz wieńca z liści laurowych, otrzymywano pieniądze i przedmioty wartościowe. Sławę zdobywało całe miasto, a nie tylko wygrany. Kary olimpijskie były bardzo surowe. Zawodnik, który dopuścił się oszustwa, zmuszony był postawić pomnik Zeusowi, na którym wyryto jego imię i nazwisko oraz występek, którego się dopuścił. Najpopularniejszym z oszustów jest Ateńczyk Kalliopos, który przekupił swoich niedoszłych przeciwników. Cała sprawa wyszła na jaw. Ateńczyk i inni musieli postawić pomniki dla Zeusa. Ateńczycy przestali brać udział w igrzyskach, bóg Delficki powiedział, że dopóki nie zaczną ponownie brać udziału, dopóty nie da im przepowiedni. Pośród dyscyplin najważniejszy był bieg na dystansie 1 lub kilku stadionów (ok. 192 metry). Odbywały się też skoki w dal, rzuty oszczepem i dyskiem. Inaczej obchodzono się z zapasami. W walce chodziło o powalenie przeciwnika na ziemię. Boks także wyglądał inaczej niż dziś. Pięściarze owijali ręce rzemieniami i bez przerw walczyli, aż do zwycięstwa. Najcięższy był pięciobój (grecki Pankration ). Uczestniczono kolejno w następujących konkurencjach: bieg krótki (ok. 1 stadionu), skok w dal, rzut oszczepem oraz dyskiem i zapasy. Najbardziej popularne były wyścigi zaprzęgów konnych. Stać na nie było tylko zamożnych, ponieważ utrzymanie koni było bardzo kosztowne. W zawodach brali udział zamożni ludzie, których stać było na zmarnowanie całego roku na ćwiczenia, później byli to tylko wybrani atleci. Występowano nago, dlatego igrzyska mogli oglądać tylko wolni mężczyźni. Kobietę przyłapaną na oglądaniu igrzysk czekała kara śmierci. Nie było konkurencji zespołowych. W starożytnej Grecji termin Olimpiada oznaczał czteroletni okres między następnymi igrzyskami olimpijskimi. W Igrzyskach brali udział wszyscy Grecy z wyjątkiem kobiet. Odbywały się one ku czci boga Dzeusi (czyt. Zeusa).
Nowożytne igrzyska olimpijskie
Nowożytne letnie igrzyska olimpijskie odbywają się od 1896 roku (Ateny), a zimowe od 1924 (Chamonix). Nowożytne igrzyska olimpijskie nawiązują do tradycji starożytnych igrzysk greckich. Przez większość sportowców Igrzyska Olimpijskie są traktowane, jako najważniejsze zawody sportowe, a złoty medal olimpijski, jako najcenniejsze trofeum; wyjątkiem są tu tenisiści, kolarze i piłkarze, ale międzynarodowe federacje tych sportów starają się podnieść rangę konkursów olimpijskich
Letnie igrzyska olimpijskie: Ateny 1896 • Paryż 1900 • St. Louis 1904 • Londyn 1908 • Sztokholm 1912 • 1916 • Antwerpia 1920 • Paryż 1924 • Amsterdam 1928 • Los Angeles 1932 • Berlin 1936 • 1940 • 1944 • Londyn 1948 • Helsinki 1952 • Melbourne 1956 • Rzym 1960 • Tokio 1964 • Meksyk 1968 • Monachium 1972 • Montreal 1976 • Moskwa 1980 • Los Angeles 1984 • Seul 1988 • Barcelona 1992 • Atlanta 1996 • Sydney 2000 • Ateny 2004 • Pekin 2008 • Londyn 2012 • 2016 • 2020 • 2024
Zimowe igrzyska olimpijskie: Chamonix 1924 • St. Moritz 1928 • Lake Placid 1932 • Garmisch-Partenkirchen 1936 • St. Moritz 1948 • Oslo 1952 • Cortina d'Ampezzo 1956 • Squaw Valley 1960 • Innsbruck 1964 • Grenoble 1968 • Sapporo 1972 • Innsbruck 1976 • Lake Placid 1980 • Sarajewo 1984 • Calgary 1988 • Albertville 1992 • Lillehammer 1994 • Nagano 1998 • Salt Lake City 2002 • Turyn 2006 • Vancouver 2010 • Soczi 2014 • 2018 • 2022 • 2026
Symbole olimpijskie
Flaga olimpijska
Najbardziej znany ze wszystkich symboli olimpijskich, flaga olimpijska odzwierciedla ideały Pierre de Coubertin - twórcy nowożytnych igrzysk. Pięć różnokolorowych przecinających się kół symbolizuje zarazem różnorodność, jak i jedność ludzi zamieszkujących Ziemię. Poszczególne kolory symbolizują kontynenty: niebieski - Europę, czarny - Afrykę, czerwony - Amerykę, żółty - Azję i zielony - Australię. Dodatkowo kolory te zostały dobrane tak, by każdy z nich pojawiał się przynajmniej raz na jakiejś fladze państwowej. Flaga olimpijska wciągana jest na maszt podczas ceremonii otwarcia igrzysk.
Oficjalnym mottem Igrzysk jest łacińskie zdanie: Citius Altius Fortius , czyli Szybciej, Wyżej, Mocniej. Innym znanym cytatem opisującym olimpiadę jest zdanie: Najważniejszą rzeczą w Igrzyskach Olimpijskich jest nie zwyciężyć, ale wziąć w nich udział, podobnie jak w życiu nie jest ważne triumfować, ale zmagać się z organizmem.
Ogień olimpijski
Ogień olimpijski wzniecany jest za pomocą skupionych promieni słonecznych w ruinach świątyni Olimpii. Stamtąd sztafeta olimpijska przekazuje pochodnię olimpijską kolejnym biegaczom. Tradycja zapalania ognia sięga Igrzysk z 1928, a jego przenoszenia w sztafecie - 1936. Na koniec ogień niesiony w pochodni przybywa do miasta-gospodarza Igrzysk. Tutaj w trakcie ceremonii otwarcia zapalany jest znicz olimpijski, który płonie przez cały czas trwania zawodów.
Do tej pory płomień olimpijski zgasł trzykrotnie:
1976 roku w Montrealu (powodem było oberwanie chmury)
2004 na igrzyskach w Atenach na starym stadionie z igrzysk 1896
2008 w Paryżu (według oficjalnych komunikatów powodem były problemy techniczne)[1]
Przed Igrzyskami w Pekinie w 2008 sztafecie olimpijskiej we wszystkich miastach towarzyszyły liczne protesty przeciwników chińskiej polityki wobec Tybetu i Darfuru. Uczestnicy tych protestów starali się zakłócić bieg sztafety oraz zgasić płomień olimpijski.
Medal olimpijski
Medal olimpijski jest trójstopniowy, wręczany za pierwsze trzy miejsca. Za trzecie miejsce przyznawany jest brązowy medal, za drugie srebrny, za pierwsze złoty, a właściwie pozłacany minimum 6g. czystego złota. Wymiary medali to 60 mm średnicy i 3 mm grubości
Ceremonia otwarcia
Tradycyjnie Igrzyska otwiera trwająca kilka godzin ceremonia otwarcia, której celem jest m.in. zaprezentowanie miasta i państwa, w którym odbywają się Igrzyska. Stałym elementem tej ceremonii jest defilada państw biorących udział w zawodach. W defiladzie maszerują zawodnicy oraz działacze sportowi z danego kraju. Każde z państw wyznacza jednego sportowca do niesienia flagi. Sportowcy wchodzą na stadion według alfabetu języka używanego w państwie które gości igrzyska. Z uwagi na szacunek dla ojczyzny igrzysk defiladę otwiera Grecja, a kończy gospodarz. Po wejściu wszystkich krajów na stadion olimpijski głowa państwa organizującego zawody lub przewodniczący MKOl dokonuje oficjalnego otwarcia Igrzysk, wypowiadając formułę: Igrzyska Olimpijskie w ... uważam za otwarte. Później, w trakcie odgrywania hymnu olimpijskiego, na maszt wciągana jest flaga olimpijska, którą wnoszą na arenę wybitne osobistości. Przedostatni biegacz sztafety olimpijskiej wbiega na stadion niosąc ogień olimpijski. Przekazuje go ostatniemu biegaczowi sztafety, zazwyczaj z goszczącego igrzyska kraju, który zapala znicz olimpijski. Często wypuszczane są gołębice - symbol pokoju. Na koniec wszyscy flagowi zbierają się w kole, a jeden wybrany zawodnik oraz jeden wybrany sędzia składają, w imieniu wszystkich zawodników i sędziów, przysięgę olimpijską. Elementem ceremonii otwarcia jest również wniesienie oraz wciągnięcie na maszt flagi państwa organizującego zawody, podczas wciągania flagi odgrywa się hymn. Jest również wyznaczony czas na przemówienia Przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego dane igrzyska oraz przewodniczącego MKOl.
Za najsłynniejsze, a zarazem najbardziej kontrowersyjne uznaje się ceremonie otwarcia i zamknięcia ZIO w Albertville w 1992 roku przygotowane przez młodego wizjonera Philippe Decouflé. Widowiska te określono kosmicznymi, ale zarazem stwierdzono, że przyćmiły one same zmagania sportowców
Ceremonia zamknięcia
W części artystycznej ceremonii zamknięcia oprócz spektaklu przygotowanego przez gospodarzy swoją prezentację przedstawia również miasto następnych igrzysk. Sportowcy wkraczający na stadion nie są już podzieleni wedle państw, a wszystkie flagi państw uczestniczących w "festiwalu sportów" są niesione razem. Podczas ceremonii zamknięcia odgrywa się hymny oraz wciąga na maszt 3 flagi: państwa obecnie goszczącego igrzyska, przyszłego gospodarza oraz Grecji. Nowym zwyczajem jest ceremonia dekoracji zwycięzców ostatniej konkurencji: w przypadku LIO maratonu, a podczas ZIO biegu narciarskiego na 50 km. Przemawiają ponownie Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego oraz Przewodniczący MKOl. Przewodniczący MKOl wypowiada formułę: Igrzyska Olimpijskie w ... uważam za zamknięte, oraz "wzywa młodzież całego świata do stawienia się za 4 lata w mieście przyszłych igrzysk", po czym opuszcza się flagę olimpijską oraz gasi znicz. Stałym elementem jest również przekazanie flagi olimpijskiej przez mera (burmistrza, prezydenta) obecnego miasta-gospodarza przyszłemu organizatorowi igrzysk.
Inne symbole
Współcześnie przy okazji Igrzysk powstaje oficjalna piosenka olimpijska. Promocji Igrzysk służy też przygotowania oficjalnych maskotek Igrzysk. Do każdych igrzysk jest również układane specjalne hasło odzwierciedlające ideę olimpijską.
Dyscypliny olimpijskie
Na pierwszych Igrzyskach rozgrywano zawody jedynie w 9 dyscyplinach: lekkoatletyce, kolarstwie, szermierce, gimnastyce, strzelectwie, tenisie, podnoszeniu ciężarów, zapasach i pływaniu (zawody wioślarskie z powodu złej pogody odwołano). Współcześnie ich liczba osiągnęła już, jak podaje MKOl, 28 (niektóre inne klasyfikacje wydzielają 34, a nawet 38 dyscyplin).
W skład każdej dyscypliny wchodzi od kilku do kilkunastu konkurencji, które rozgrywane są oddzielnie przez kobiety i mężczyzn. Jednak istnieją takie konkurencje, które są rozgrywane wyłącznie przez kobiety (softball, gimnastyka artystyczna i pływanie synchroniczne) lub wyłącznie przez mężczyzn (boks i baseball). Żeby dana konkurencja mogła być wpisana do programu olimpijskiego musi być powszechnie uprawiana w wielu krajach świata: dla konkurencji męskich - w co najmniej 75 krajach na 4 kontynentach, dla kobiecych - w co najmniej 40 krajach na 3 kontynentach.
Międzynarodowy Komitet Olimpijski (MKOl) (fr. Comité International Olimpique CIO) jest międzynarodową organizacją założoną z inicjatywy barona Pierre'a de Coubertina 23 czerwca 1894 r. w Paryżu. Kieruje ona ruchem olimpijskim organizując co 2 lata igrzyska olimpijskie (na przemian zimowe i letnie). MKOl jest stowarzyszeniem mającym międzynarodową osobowość prawną i status organizacji pozarządowej. Stałą siedzibą MKOl jest Lozanna w Szwajcarii.
Członkowie MKOl są wybierani przez narodowe komitety olimpijskie, afiliowane przy MKOl. Członkiem MKOl jest się dożywotnio. Członkowie MKOl wybierają ze swojego składu prezydenta.
Baron Pierre de Coubertin, francuski pedagog i historyk, był przekonany, iż zasadnicza reforma wychowania nie może być ograniczona do jednego kraju. Wskrzeszenie igrzysk olimpijskich stwarzało możliwości nowych oddziaływań zmieniających dotychczasowy stosunek do ćwiczeń fizycznych.
Odkrycia dokonane w greckiej Olimpii (w latach 1875 - 1881) przez niemieckiego archeologa Ernesta Curtiusa poruszyły wyobraźnię Coubertina. Jako sekretarz generalny Francuskiej Unii Towarzystw Sportów Atletycznych zwołał na Sorbonie "Kongres Sportu". Zakończył się on jednogłośnym postanowieniem wznowienia igrzysk olimpijskich.
23 czerwca 1894 roku uchwalono powołanie Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego.
Rozpoczęła się epoka olimpijska. Pierwszymi członkami powołanego w Paryżu MKOl zostali: baron Pierre de Coubertin (Francja), lord Arthur O. Ampthill (Wielka Brytania), Victor Balck (Szwecja), Dimintrius Vikelas (Grecja), Aleksiej Butowski (Rosja), Ernest Callot (Francja), Leonard A.Cuff (Nowa Zelandia), Jirži Guth (Czechy), Charles Herbert (Wielka Brytania), Ferenc Kemeny (Węgry), Ferdinando Lucchesi-Palli (Włochy), William M. Sloane (USA), Jose B. Zubiaur (Argentyna).
Dotychczasowi prezydenci MKOl: - Jarosław Zuder - Przemysław Barański
Demetrius Vikelas (Grecja) 1894-1896
baron Pierre de Coubertin (Francja) 1896-1925
Henri de Baillet-Latour (Belgia) 1925-1942
J.Sigfrid Edström (Szwecja) 1946-1952
Avery Brundage (USA) 1952-1972
Michael Killanin (Irlandia) 1972-1980
Juan Antonio Samaranch (Hiszpania) 1980-2001
Jacques Rogge (Belgia) od 2001
Członkami MKOl byli także Polacy:
Stefan Lubomirski (1921-1923)
Kazimierz Lubomirski (1923-1930)
Ignacy Matuszewski (1928-1939)
Stanisław Rouppert (1931-1946)
Jerzy Loth (1948-1961)
Włodzimierz Reczek (1960-1997)
Aktualnie członkiem MKOl jest:
Irena Szewińska (od 1998)
Polski Komitet Olimpijski (oficjalny skrót PKOl) – ogólnopolskie stowarzyszenie związków i organizacji sportowych z siedzibą w Warszawie, zajmujące się przede wszystkim organizacją udziału reprezentacji Polski w Igrzyskach Olimpijskich, a także upowszechnianiem idei olimpijskiej i promocją sportu oraz reprezentowaniem polskiego sportu w organizacjach międzynarodowych, w tym w Międzynarodowym Komitecie Olimpijskim.
Historia
Polski Komitet Olimpijski został powołany do życia na zjeździe założycielskim, który odbył się 12 października 1919 w Hotelu Francuskim w Krakowie, jako Polski Komitet Igrzysk Olimpijskich i do 1925 nosił taką nazwę. Prezesem został wybrany książę Stefan Lubomirski. Pierwszym zadaniem Komitetu miało być organizacja startu reprezentacji Polski na Igrzyska Olimpijskie w Antwerpii w 1920. Jednak wojna polsko-bolszewicka uniemożliwiła wzięcie przez polskich sportowców udziału w zawodach olimpijskich. Pierwszymi igrzyskami, w których wzięli udział polscy zawodnicy były Igrzyska Olimpijskie w Paryżu w 1924, na których reprezentacja Polski zdobył dwa medale: srebrny w kolarstwie torowym oraz brązowy w jeździectwie. Pierwszy złoty medal zdobyła dla Polski Halina Konopacka w rzucie dyskiem na Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie w 1928.
27 maja 2004 oddano do użytku budynek Centrum Olimpijskiego, w którym - obok Muzeum Sportu, Centrum Edukacji Olimpijskiej, Polskiej Fundacji Olimpijskiej, Fundacji Centrum Edukacji Olimpijskiej, Klubu Olimpijskiego i Centrum Konferencyjnego - swą nową siedzibę ma PKOl.
Działalność
Prezesem PKOl jest obecnie Piotr Nurowski (wybrany na tę funkcję podczas zjazdu w lutym 2005, który zastąpił na tym stanowisku Stanisława Stefana Paszczyka, krytykowanego za nieudany start polskiej reprezentacji na Igrzyskach Olimpijskich w Atenach w 2004), dyrektorem generalnym Kajetan Broniewski, a sekretarzem generalnym Adam Krzesiński. Polski Komitet Olimpijski zrzesza polskie związki sportowe poszczególnych dyscyplin oraz inne organizacje sportowe, należą do niego byli i obecni sportowcy oraz działacze i wolontariusze sportowi. Oprócz działalności w zakresie przygotowań olimpijskich Komitet prowadzi również działalność edukacyjną w Centrum Edukacji Olimpijskiej, stanowiącym część Centrum Olimpijskiego.
Prezesi
Stefan Lubomirski od 1919 do 1921
Kazimierz Lubomirski od 1921 do 1929
Kazimierz Glabisz od 1929 do 1945
Alfred Loth od 1946 do 1952
Włodzimierz Reczek od 1952 do 1973
Bolesław Kapitan od 1973 do 1978
Marian Renke od 1978 do 1986
Bolesław Kapitan od 1986 do 1988
Aleksander Kwaśniewski od 1988 do 1991
Andrzej Szalewicz od 1991 do 1997
Stanisław Stefan Paszczyk od 1997 do 2005
Sport po II wojnie światowej
II wojna światowa była najkrwawszą z dotychczasowych wojen, straciło w niej życie ok. 50 milionów ludzi, w tym także i dzieci. Polska straciła ok. 6 milionów ofiar i 80 procent dorobku narodowego. Państwem, które po II wojnie stało się potęgą polityczną był Związek Radziecki, a w Europie Środkowej i Wschodniej został utworzony blok państw socjalistycznych, związanych sojuszem ze Związkiem Radzieckim, do których to państw należała również Polska.
Dokonuje się szereg zmian politycznych na całym świecie, wiele państw kolonialnych w Afryce, Ameryce Południowej i Azji odzyskuje niepodległość, co nie pozostaje bez znaczenia także w dziedzinie rozwoju sportu i kultury fizycznej.
Nie bez wpływu na życie człowieka ma ogromne przyspieszenie techniki i tempa rozwoju przemysłowego. Pracę człowieka w wielu dziedzinach życia zastępują maszyny, automaty. Co gorsze i niepokojące rozwój techniki i powstawanie wielkich aglomeracji przemysłowych i skupisk ludności zaczęło powodować niszczenie fauny i flory i zatruwanie atmosfery, w stopniu zagrażającym życiu i zdrowiu mieszkańców naszego globu.
Problemy sportu i rekreacji stały się problemami międzynarodowymi. Sport i rekreacja weszły na stałe do systemu nauczania i wychowania. Do prowadzenia zajęć sportowych i rekreacyjnych są specjaliści szkoleni na Akademiach i Wyższych szkołach Wychowania Fizycznego. W programach edukacji sportowej odchodzi się jednak od XIX wiecznych systemów gimnastycznych na rzecz ćwiczeń naturalnych, spontanicznych, wszechstronnie rozwijających młody organizm mających zaowocować zamiłowaniem do uprawiania różnych dziedzin sportowych w formie rekreacyjnej w wieku bardziej dojrzałym.
Ruch sportowy rozwija się szczególnie mocno poza nauczaniem w szkołach. Powstaje mnóstwo klubów sportowych i turystycznych oraz najróżniejszych związków i organizacji sportowych. Dowiedziono, że tylko wysiłki fizyczne o znacznej intensywności mają istotny wpływ na wydolność fizyczną człowieka a więc jego zdrowie i siły.
Uprawianie jakiegokolwiek sportu staje się niejako „stylem” życia współczesnego człowieka.
Urządzenia sportowe stają się dostępne i powszechne, buduje się baseny, kąpieliska, zakłada lodowiska, na każdym osiedlu znajduje się przynajmniej jedno boisko, można też powszechnie korzystać z boisk przyszkolnych, które są otwarte. Zawody sportowe organizowane są w szkołach, klubach, przez zakłady pracy. Powszechne są najróżniejsze spartakiady młodzieżowe, zakładowe /dla młodzieży bardziej dojrzałej i ludzi w średnim wieku/, ligi mistrzów itp.
W 3 lata po zakończeniu II wojny wznowione zostają Igrzyska Olimpijskie. Odbywają się kolejno w Londynie /1948r/, w Helsinkach /1952 r./, w Melbourne /1956 r./, w Rzymie /1960 r./, w Tokio /1964 r./, w Mexico City /1968 r./, w Monachium /1972 r./, w Montrealu /1976 r./, w Moskwie /1980 r./, Los Angeles/1984r//, Seul /1988 r./, Barcelona /1992 r./, Atlanta /1996 r./, Sydney /2000 r./, Ateny /2004 r./ a w następnych latach zaplanowano igrzyska w Pekinie w 2008 roku i Londynie w 2012 r.
Podobnie i Igrzyska Zimowe odbywają się w dalszym ciągu co 4 lata. Przedstawicielem Polski, który zdobył dotychczas najwięcej medali na Olimpiadzie Zimowej jest nasz Adam Małysz /Salt Lace City 2002 r – medal srebrny i brązowy/. Na ostatniej Olimpiadzie Zimowej w Turynie /2006r./ Adam Małysz zajął 5 i 14 miejsce a ogólnie Polacy zostali sklasyfikowani na 20 miejscu zdobywając jeden srebrny i jeden brązowy medal. Zawsze w tym samym roku, po Olimpiadzie dla sportowców zdrowych i silnych odbywa się tzw. paraolimpiada dla niepełnosprawnych. W tych zawodach Polacy byli zawsze klasyfikowani na wysokich pozycjach przywożąc z nich do kraju szereg medali. Dzisiejszy sport oparty na wszechstronnych badaniach naukowych, nie tylko medycznych, pozwala na osiąganie wyników, jakie dotąd wydawały się nie do osiągnięcia przez ludzki organizm. Sport wyczynowy osiąga triumfy we wszystkich dyscyplinach. Także nikt już nie kwestionuje znaczenia aktywności ruchowej dzieci i młodzieży oraz profilaktycznej i rekreacyjnej roli ruchu dla ludzi w wieku średnim i podeszłym.