Opad skuteczny (efektywny)-Opad, którego wystąpienie powoduje spływ powierzchniowy w zlewni (wzrost stanu wody w rzekach).

Źródło – naturalny, skoncentrowany, samoczynny wypływ wody podziemnej na powierzchnię Ziemi, w tych miejscach, gdzie powierzchnia topograficzna przecina warstwę wodonośną lub statyczne zwierciadło wody podziemnej.

Wskaż na różnice między wodami zaskórnymi i wgłębnymi-Głowna różnica pomiędzy wodami zaskórnymi a wgłębnymi dotyczy głębokości na której występują tj.: zaskórne są wodami płytkimi (1-2m głębokości), zaś wgłębne są wody głębokie(10-80m głębokości, występuję tez gruba warstwa aeracji). Druga różnica dotyczy izolacji: przypowierzchniowe wody nie są izolowane, w przeciwieństwie do wgłębnych. Przypowierzchniowe są łatwo zasilane i drenowane, zaś wgłębne mają utrudnione zasilanie i drenaż oraz poziom wody podlega małym wahaniom. Kolejna różnica związana jest z tym czy zwierciadło danych wód jest napięte czy swobodne. W przypadku wód przypowierzchniowych zwierciadło jest swobodne, zaś zwierciadło wód wgłębnych zależnie od przypadku(tj. od głębokości) może być albo napięte albo swobodne.

Wymień rodzaje działów wodnych- Topograficzny dział wodny (powierzchniowy) –wyznaczony przez ukształtowanie terenu , wzdłuż grzbietów, wzniesień, stanowi granicę zlewni topograficznej. Hydrologiczny dział wodny (podziemny)-wyznaczony przez ukształtowanie zwierciadła wód podziemnych ,stanowi granicę zlewni podziemnej(spływu podziemnego). Niepewny dział wodny- dział w którym przebieg jest trudny do ustalenia, często na terenach płaskich.

Wyjaśnij pojęcie : bilans wodny zlewni- Bilans wodny zlewni określa zasoby wodne występujące stale lub czasowo na jej terenie; jest ilościowym ujęciem wody w granicach danego obszaru i w określonym czasie. Liczbowe ujęcie bilansu wodnego zlewni przedstawia równanie bilansowe porównujące ilości wody zasilającej zlewnie (tzn. przychód wody) z ilością wody uchodzącą różnymi drogami z jej obszaru (tzw. Rozchód wody). Postać równania bilansowego zależy od okresu objętego bilansowaniem. W przypadku wielolecia ( co najmniej 10 lat) równanie to przybiera postać: P= H+ E.

Etapy infiltracji- proces wsiąkania i przesiąkania wody wolnej pionowo w dół do strefy saturacji. Zachodzi głównie po opadzie deszczu i w trakcie roztopów pod wpływem sił grawitacji i kapilarności;- Infiltracją nazywamy proces wsiąkania i przesiąkania wody w głąb skały lub gleby. Proces infiltracji składa się z : 1. wsiąkania- uzupełnianie nadkapilarnej wilgotności gruntu (wypełnianie porów gruntu), zachodzi w strefie napowietrzenia, tzw. strefie aeracji pod wpływem siły ciężkości, łączenie i proces uzupełniania wilgoci glebowej 2. przesiąkania- przesiąkanie wody w dół profilu gruntu i zwilżenia jego ziaren aż do pełnego nasycenia.

Hydroizobaty- linie łączące na mapie punkty zwierciadła wody podziemnej występujące na jednakowych głębokościach od powierzchni terenu;-

Hydroizohipsa- linia łącząca na mapie punkty równych głębokości zwierciadła wód podziemnych;- Hydroizopiezy – są to linie łączące punkty równych ciśnień zwierciadła wód podziemnych.

Czy to zdanie jest prawdziwe?: „Wody oceaniczne mają mniejszą gęstość i wyższą temperaturę zamarzania niż wody rzeczne”; odpowiedź uzasadnij- Jest to zdanie fałszywe, ponieważ ze wzrostem zasolenia maleje temp. zamarzania wody, a im większa zawartość substancji (soli) i rozpuszczonych w wodzie tym woda ma większą gęstość.

Hydrosfera- jest to wodna powłoka ziemi przenikająca atmosferę i litosferę, obejmująca wody podziemne atmosferyczne, powierzchniowe i podziemne w postaci gazowej, ciekłej i stałej.

Bilans wodny – zestawienie obiegu wody w przyrodzie na poszczególnych obszarach (np. dorzecze, zlewisko itd.), z rozróżnieniem na przychody i rozchody (odpływy). Mierzy się go, biorąc pod uwagę ilość opadów na danym terenie, odpływ powierzchniowy i podziemny z danego terenu, parowanie.

P=H+E+ΔR

gdzie

P - opady;

H - odpływ (podziemny, powierzchniowy);

E - parowanie;

ΔR - zmiana retencji (retencja powierzchniowa, podziemna)

różnica między napiętym i swobodnym zwierciadłem wody- Swobodne – pozostające pod ciśnieniem atmosferycznym, co oznacza, że nad zwierciadłem wody w tej samej warstwie przepuszczalnej występuje przestrzeń bez wody umożliwiająca jego podnoszenie się.

Napięte – pozostające pod ciśnieniem wyższym od atmosferycznego. Jego położenie jest wymuszone przez wyżej leżące utwory nieprzepuszczalne, które uniemożliwiają wzrost poziomu zwierciadła wody.

Dział wodny- umowna linia rozgraniczająca sąsiednie zlewnie lub dorzecza

Dorzecze - obszar, z którego wody powierzchniowe spływają do określonej rzeki Zlewisko - obszar lądowy, z którego wszystkie wody powierzchniowe i podziemne spływają do jednego morza, oceanu bądź też innego zbiornika wodnego.

Woda w strefie aeracji: para wodna- występuje w powietrzu glebowym, przemieszcza się w wyniku zmian ciśnienia, temperatury i wilgotności oraz w wyniku oddziaływania dyfuzji.

Woda związana chemicznie- inaczej krystalizacyjna; jest składnikiem niektórych minerałów. Woda związana fizycznie- przyciągana siłami molekularnymi i przylegająca do cząsteczek gleby; nie przemieszcza się pod wpływem grawitacji

woda higroskopowa- adsorpcja pary wodnej na powierzchni cząsteczki gruntu, nie odpływa; przemieszczać się może jedynie w postaci pary wodnej

woda błonkowata- warstewki wody tworzące otoczki ziaren gruntu w większej odległości niż wody higroskopijne (do 0,5 mikrona) pojawia się po osiągnięciu stanu maksymalnej wilgotności higroskopijnej, nie podlega ruchowi pod wpływem siły ciężkości, zwykle niedostępna dla roślin.

Wezbranie- Nagłe podniesienie się stanu wody w danym miejscu utrzymujące się przez kilka dni. Wezbrania wywoływane intensywnymi opadami są częstsze i obejmują większe obszary zlewni. Wezbrania spowodowane piętrzeniem wody maja zasięg lokalny. Następstwem wezbrania jest powódź. Powstaje ona na skutek opadów i zatorów wodnych.

Niżówki- Są to okresy stanów wody w korycie rzeki, które są spowodowane ograniczonym zasilaniem wynikającym z wyczerpywania się zasobów wodnych zlewni, małymi opady lub ich brakiem, wysokimi mrozami w zimie oraz wysoką temperaturą.

Podaj definicję i jednostki przepływu rzeki.

ilość wody jaka w ciągu sekundy przepływa przez przekrój kontrolny rzeki nazywamy natężeniem przepływu lub przepływem .

Przepływ jest iloczynem powierzchni przekroju zwilżonego koryta i średniej prędkości w tym przekroju .

Q=FxVsr , Przepływ wyrażamy w m3/s lub dm3/s.

Parowanie terenowe -Ilość wody przenikającej do atmosfery w wyniku procesów fizycznych, fizjologicznych, chemicznych i technologicznych. Wielkość parowania terenowego określana jest w milimetrach warstwy wody wyparowanej z danej powierzchni w jednostce czasu.

Omów krótko atlantycką cyrkulację głębinową-Cyrkulacja głębinowa powstaje w wyniku zmian gęstości wody na powierzchni oceanu, czyli oddziaływania układu termohalicznego. Dla procesów wymieszania wód oceanicznych podstawowe znaczenie ma cyrkulacja termohalinowa, to jest cyrkulacja pionowa powstała w wyniku zmian gęstości wody na powierzchni oceanu , powodująca mieszanie się wód w pionie. Gęstość wody morskiej zależy w zasadzie od dwóch czynników :temperatury wody i jej zasolenia. O temperaturze wody morskiej decyduje kąt padania promieni słonecznych i wielkość zachmurzenia, które sprawiają, że najcieplejsze są wody w strefie gorącej a najzimniejsze w strefie polarnej. Zasolenie powierzchniowej warstwy wód oceanicznych jest wypadkową parowania , wielkości opadów i mieszania się przypowierzchniowych w wodami leżącymi głębiej.

Bilans wodny globu ziemskiego charakteryzuje równowaga między parowaniem wód a opadem atmosferycznym. Przedstawić go można w postaci: P = E

gdzie: P - całkowity opad atmosferyczny na obszary lądów i oceanów, E - całkowite parowanie z powierzchni lądów i oceanów.

Każdą fazę cyklu hydrologicznego można opisać własnym bilansem wodnym. Równanie bilansu wodnego lądowej fazy cyklu hydrologicznego można przedstawić w postaci

Pk -Ek - Hk = ΔRk

gdzie: Pk - całkowity opad atmosferyczny na obszary lądów, Ek - całkowite parowanie z powierzchni lądów, Hk-całkowity odpływ z lądów do oceanu światowego, ΔRk- zmiany retencji wody na lądach.

Równanie bilansu wodnego oceanicznej fazy cyklu hydrologicznego można wyrazić w postaci

Po -Eo + Hk = ΔRo

Gdzie: Po - całkowity opad atmosferyczny na powierzchnię oceanu światowego, Eo parowanie z powierzchni oceanu światowego, Hk - całkowity dopływ wód z kontynentów, ΔRo - zmiany retencji wody w oceanie

Zlewisko jest zespołem dorzeczy odprowadzającym wody do jednego wspólnego morza.

Wyjaśnij relację między pojęciami: wezbranie i powódź.

-wezbranie- to okres w którym stany wody/przepływy są wyższe od pewnej ograniczonej wielkości

Powódź jest wtedy , gdy woda występuje z koryta cieku na teren doliny. Powódź jest więc wezbraniem, które przynosi szkody gospodarcze, społeczne i moralne oraz naruszenie środowiska przyrodniczego a przez to traktowana jest jako zjawisko nie tylko o charakterze hydrologicznym, przyrodniczym lrcz również gospodarczym.

Wyjaśnij pojęcie: stan wody.- Stan wody- wzniesienie zwierciadła wody w danym profilu rzeki ponad przyjęty za umowny poziom odniesienia (ponad rzędną zero wodowskazu.)wg którego dokonuje się pomiarów poziomu wody .

Zero wodowskazu –zwykle poniżej dna koryta rzeki określa się jego rzędną (wysokość npm), określa względne napełnienie koryta rzecznego wymiar długości wyrażamy w pełnych cm(*****)

Wymień i opisz rodzaje drenażu wód podziemnych.

- drenaż ( odbieranie przez sieć hydrograficzną) wód podziemnych:

• naturalny: może być linijny wzdłuż pewnych linii (koryt rzek);

• sztuczny: studnie, ujęcia

powierzchniowy:

• naturalny: zagłębienia terenu, podmokłości jeziora;

• sztuczny: stawy, studnie podziemne

Drenaż wód podziemnych zapewnia zwykle stałość rzeki, zbiornika wodnego lub ujęcia wody

Wyjaśnij pojęcia: strefa saturacji i strefa aeracji.- Strefa saturacji: czyli strefa nasycenia, jest to część środowiska skalnego, w której wszystkie przestrzenie porowe i szczeliny wypełnia woda grawitacyjna. Górną granicą tej strefy jest zwierciadło wody podziemnej, dolną warstwą skał nieprzepuszczalnych;- Strefa aeracji: lub strefą napowietrzenia nazywa się przypowierzchniową część utworów geologicznych, w której współistnieją cząsteczki skały, woda i powietrze. Strefa aeracji obejmuje utwory geologiczne od powierzchni terenu do głębokości, na której występuje już tylko skała i woda wolna, tj. do zwierciadła wód podziemnych. Jej miąższość jest różna.

Rok hydrologiczny w Polsce rozpoczyna się jednak 1 listopada, a kończy 31 października.

Wyjaśnij różnicę między parowaniem z oceanów a parowaniem z lądów.-parowanie z powierzchni oceanów jest 2-3x intensywniejsze od parowania z obszarów lądowych i zachodzi tylko w jeden sposób(parowanie z wolnej powierzchni wodnej (utożsamiane z parowaniem potencjalnym(nieograniczonym dostępem do wody)Parowanie z lądów zachodzi na kilka sposobów, obejmuje wszystkie formy parowania (z powierzchni wolnej, z gruntu, transpiracja, ewapotranspiracja, intercepcja, sublimacja lodu i śniegu)- uwzględnia parowanie rzeczywiste.

Co nazywamy wodoprzepuszczalnością? Wodoprzepuszczalność –zdolność do przewodzenia wolnej wody, umożliwienie ruchu dzięki różnicy ciśnień hydrostatycznych, zależy od ilości i wielkości przewodów w skale.

Podaj definicję reżimu rzecznego- Mianem reżimu rzecznego określa się wszelkiego rodzaju prawidłowości w zakresie sposobu zasilania i czasowych zmian ilości wody płynącej w rzece. Reżim rzeki jest odzwierciedleniem wpływu, jakie wywiera środowisko geograficzne na obieg wody w jej dorzeczu. Podstawą identyfikacji reżimu jest kombinacja dominującego sposobu zasilania oraz liczby i terminów występowania wezbrań i niżówek