Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) realizuje cele, priorytety oraz zasady, na podstawie których będą wspierane działania na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich w latach 2004 - 2006. Plan obejmuje działania zaliczane do tzw. II filar Wspólnej Polityki Rolnej, współfinansowane z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji w Rolnictwie, a także z budżetu krajowego. Opracowany w MRiRW dokument Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004-2006 został zatwierdzony 6 września 2004 r. przez Komisje Europejską.
Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich wyznacza dwa cele strategiczne:
1. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich;
2. Poprawa konkurencyjności gospodarki rolno – żywnościowej.
W ramach celu pierwszego będą realizowane następujące działania:
Wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW);
Wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt;
Zalesienie gruntów rolnych;
Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej.
Cel drugi będzie realizowany przez następujące działania:
Renty strukturalne;
Wspieranie gospodarstw niskotowarowych;
Grupy producentów rolnych.
Dodatkowo realizowane będą działania:
pomoc techniczna;
uzupełnienie płatności bezpośrednich.
Całkowita kwota pomocy przewidziana w Planie wynosi 3592,4 mln EUR. Należy zaznaczyć ze część środków finansowych Planu przeznaczono na uzupełnienie płatności bezpośrednich (705,3 mln EUR) oraz na sfinansowanie niektórych działań Programu SAPARD (140,0 mln EUR).
Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020
OdsłuchajiWebreader. Naciśnij enter aby rozpocząć odtwarzanie
Informacje ogólne
Idea tworzenia Strategii rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa (SZRWRiR) do 2020 r. realizowana była jednocześnie na poziomie Unii Europejskiej oraz kraju. W dniu 24 listopada 2009 r. Komisja Europejska opublikowała dokument COM(2009)647 „Konsultacje dotyczące przyszłej strategii gospodarczej UE 2020”. Przedstawiona w tym dokumencie nowa strategia gospodarcza UE 2020, określa krótkoterminowy cel, którym jest przezwyciężenie kryzysu, co jednocześnie powinno być punktem wyjścia do budowy zrównoważonej, bardziej przyjaznej środowisku oraz społecznej gospodarki rynkowej, której rozwój będzie oparty o wiedzę, innowacje oraz efektywne wykorzystanie zasobów. W części ogólnej dokumentu wskazuje się m.in. na istotną rolę obszarów wiejskich, sektora rolno-spożywczego i rybactwa w osiągnięciu celów UE 2020:
„(...) Europa potrzebuje silnej i konkurencyjnej bazy przemysłowej, nowoczesnego sektora usług oraz znakomicie prosperującego rolnictwa, gospodarki wiejskiej oraz sektora morskiego. Jako pionier w budowaniu tego społeczeństwa przyszłości, Europa może odnieść znaczące korzyści z opracowania konkurencyjnych, innowacyjnych produktów, rozwijania infrastruktury oraz zdobywania nowych rynków i tworzenia nowych miejsc pracy o wysokiej jakości.”
Strategia jest jedną z innych strategii rozwoju, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn. zm.). Głównym celem opracowania SZRWRiR jest określenie kluczowych kierunków rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa w perspektywie do 2020 r., co pozwoli właściwie zaadresować zakres interwencji publicznych finansowanych ze środków krajowych i wspólnotowych.
W SZRWRiR określono cel główny, którym jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich oraz efektywne wykorzystanie ich zasobów i potencjałów, w tym rolnictwa i rybactwa, dla zrównoważonego rozwoju kraju, który będzie realizowany w oparciu o pięć następujących celów szczegółowych:
Cel 1. Wzrost jakości kapitału ludzkiego, społecznego, zatrudnienia i przedsiębiorczości na obszarach wiejskich;
Cel 2. Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dostępności przestrzennej;
Cel 3. Bezpieczeństwo żywnościowe;
Cel 4. Wzrost produktywności i konkurencyjności sektora rolno-spożywczego;
Cel 5. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich.
Oficjalna decyzja dotycząca konieczności określenia wizji i celów do jakich powinno zmierzać polskie rolnictwo, rybactwo i rozwój obszarów wiejskich została podjęta przez Radę Ministrów w dniu 27 listopada 2009 r., kiedy przyjęto dokument pod nazwą „Plan uporządkowania strategii rozwoju”. Dokument ten zakłada utworzenie dziewięciu zintegrowanych strategii rozwoju, realizujących średnio- i długookresową strategię rozwoju kraju, w tym m.in. SZRWRiR.
Przed końcem 2009 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW) wspólnie z ośrodkami naukowymi opracowało dokument pod nazwą „Kierunki rozwoju obszarów wiejskich”, który w kolejnych okresach ewoluował i pod nazwą „Kierunki rozwoju obszarów wiejskich – założenia do Strategii zrównoważonego rozwoju wsi i rolnictwa” został poddany konsultacjom społecznym w dniu 20 stycznia 2010 r. W oparciu o „Kierunki rozwoju obszarów wiejskich – założenia do Strategii zrównoważonego rozwoju wsi i rolnictwa” oraz wyniki przeprowadzonych konsultacji społecznych w MRiRW rozpoczęto prace nad ostatecznym kształtem SZRWRiR, podczas których uwzględniono również „Wytyczne do opracowywania strategii rozwoju wskazanych w Planie uporządkowania strategii – zakres i struktura” (dokument opracowany przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego). Tryb prac oraz zakres strategii zdeterminowały również zapisy ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. Nr 227, poz. 1658, z późn. zm.) oraz ustalenia podejmowane na posiedzeniach międzyresortowego Komitetu Koordynacyjnego do spraw Polityki Rozwoju.
Niemal równolegle toczyły się prace nad strategią gospodarczą Unii Europejskiej do 2020 r. W dniu 3 marca 2010 r. Komisja Europejska opublikowała Komunikat Komisji Europejskiej ws. „Strategii UE 2020”. W dokumencie tym w opisie głównej inicjatywy pod nazwą „Europa efektywnie korzystająca z zasobów” wskazano na rolę rolnictwa w gospodarowaniu zasobami naturalnymi, w działaniach na rzecz klimatu i bioróżnorodności. Następnie w dniu 25-26 marca 2010 r. na posiedzeniu Rady Europejskiej przyjęto konkluzje, które podkreślają rolę Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) i zrównoważonego rozwoju rolnictwa w realizacji nowej strategii gospodarczej UE do 2020 r.:
„Wszystkie wspólne polityki, w szczególności wspólna polityka rolna i polityka spójności, będą musiały wspierać strategię. Zrównoważony, wydajny i konkurencyjny sektor rolny wniesie znaczny wkład w nową strategię, i pozwoli uwzględnić wzrost gospodarczy i potencjał zatrudnienia charakteryzujący obszary wiejskie. Rada Europejska podkreśla znaczenie promowania spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, jak również rozwijania infrastruktury, aby przyczynić się do powodzenia nowej strategii.”.
Biorąc pod uwagę przebieg dyskusji nad rolą jaką miała pełnić „Strategia UE 2020” wzrosło znaczenie opracowywanej w MRiRW Strategii, która musiała spełniać równocześnie dwa warunki:
1) być spójną z ogólną koncepcją rozwoju gospodarczego UE (nakreśloną w „Strategii UE 2020”)
oraz
2) odzwierciedlać polskie stanowisko w zakresie oczekiwanych kierunków zmian w politykach unijnych po 2013 r.
W prace nad docelową wersją strategii byli zaangażowani przedstawiciele środowisk naukowych (blisko 40 niezależnych ekspertów rolniczych uczelni publicznych, i ośrodków naukowo –badawczych) oraz przeprowadzono niezależne szczegółowe badania i ekspertyzy, korektę językową, ocenę ex-ante strategii i strategiczną ocenę oddziaływania na środowisko.
Projekt SZRWRiR prezentowano na posiedzeniach Komitetu Koordynacyjnego do spraw Polityki Rozwoju, był ponadto przedmiotem konsultacji społecznych (po raz pierwszy w dn. 17 grudnia 2010 r. - 21 stycznia 2011 r.; po raz drugi projekt SZRWRiR był oddany do konsultacji społecznych wraz z prognozą oddziaływania na środowisko w dniach 23 marca 2010 r. – 13 kwietnia 2011 r.) oraz uzgodnień międzyresortowych.
SZRWRiR przedstawiano na posiedzeniach: Sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Senackiej Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W prace nad strategią zaangażowały się również samorządy województw i Zespół ds. krajowych dokumentów strategicznych przy Konwencie Marszałków RP.
Zgodnie z wymogami ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju w dniu 6 września 2011 r. Minister Rozwoju Regionalnego wydał opinię dotyczącą zgodności Strategii zeŚredniookresową Strategią Rozwoju Kraju. Wprowadzenie zaleceń wskazanych w ww. opinii zbiegło się w czasie z weryfikacją zgodności założeń SZRWRiR z propozycjami KE zawartymi w tzw. „pakiecie legislacyjnym” ws. przyszłości WPR po 2013 r.
W dniu 26 października 2011 r. projekt SZRWRiR był przekazany do zaopiniowania Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, a następnie dwukrotnie omawiany na posiedzeniu Zespołu ds. obszarów wiejskich, wsi i rolnictwa KWRiST, który z upoważnienia KWRiST uznał dokument za uzgodniony.
Strategia dwukrotnie była omawiana na posiedzeniu Komitetu Stałego Rady Ministrów, który w dniu 15 marca 2012 r. strategię przyjął i rekomendował Radzie Ministrów, a następnie w dniu 25 kwietnia 2012 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę, przedłożoną przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi, w sprawie przyjęcia „Strategii zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa” na lata 2012-2020.
Działania Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013
Oś 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego
111. Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie
112. Ułatwianie startu młodym rolnikom
114. Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów
121. Modernizacja gospodarstw rolnych
123. Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej
132. Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności
133. Działania informacyjne i promocyjne
142. Grupy producentów rolnych
Oś 2 Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich
214. Program rolnośrodowiskowy (Płatności rolnośrodowiskowe)
221, 223. Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne
OŚ 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej
311. Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej
312. Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw
321. Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej
313, 322, 323. Odnowa i rozwój wsi
413. Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju
421. Wdrażanie projektów współpracy
431. Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja
Krajowy Plan Strategiczny Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013
Działania Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013
W ramach osi 1 wdrażane działania realizują następujące cele:
wsparcie procesu restrukturyzacji gospodarstw rolnych,
poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego,
poprawa jakości produkcji poprzez unowocześnianie infrastruktury gospodarstw rolnych, tworzenie grup zrzeszających producentów rolnych oraz doskonalenie przetwórstwa i marketingu podstawowej produkcji rolnej i leśnej.
Realizacja działań w ramach osi 2 ma na celu zrównoważone użytkowanie gruntów rolnych, w tym wsparcie obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania (tzw. ONW), wsparcie z tytułu inwestycji niedochodowych (tam gdzie takie inwestycje są konieczne do wywiązania się ze zobowiązań w ramach programu rolnośrodowiskowego) oraz mających na celu zrekompensowanie rolnikom poniesionych kosztów ze względu na położenie gospodarstwa na obszarze sieci NATURA 2000. Ponadto celem osi 2 jest zachęcanie rolników do stosowania metod produkcji rolnej zgodnych z zasadami ochrony środowiska.
W ramach osi 3 realizowane są następujące cele:
dywersyfikacja gospodarki obszarów Wiejskich,
poprawa jakości życia wiejskiego.
Działania dostępne w ramach osi 3 uzupełniają realizację celów zdefiniowanych w ramach dwóch pierwszych osi i w sposób synergiczny mogą pozytywnie oddziaływać na warunki pracy i życia mieszkańców obszarów wiejskich. Pierwsza grupa działań dotyczy wsparcia dla tworzenia i rozwoju działalności pozarolniczej. Drugą grupę stanowią instrumenty mające na celu poprawę jakości życia. Dotyczą one odnowy wsi, poprawy stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego oraz poprawę dostępu do usług komunalnych takich jak zaopatrzenie w wodę, energię ze źródeł odnawialnych, odbiór ścieków i zagospodarowanie odpadów.
LEADER jest podejściem przekrojowym, umożliwiającym realizowanie i wdrażanie celów osi 3. Celem osi 4 jest aktywizacja mieszkańców obszarów wiejskich poprzez budowanie potencjału społecznego na wsi. Aktywizacja społeczności wiejskich wymaga włączenia się w te działania partnerów społecznych. Leader jest podejściem do rozwoju obszarów wiejskich, polegającym na oddolnym opracowaniu przez lokalną społeczność wiejską lokalnej strategii rozwoju obszarów wiejskich oraz realizacji wynikających z niej innowacyjnych projektów łączących zasoby, wiedzę i umiejętności przedstawicieli trzech sektorów: publicznego, gospodarczego i społecznego. Przedstawiciele tych trzech środowisk tworzyć mają lokalną grupę działania – partnerstwo międzysektorowe, które samodzielnie wybiera projekty, których realizacja przyczyni się do osiągnięcia celów wspólnie opracowanej strategii. Takie działanie wzmocnić ma poczucie lokalnej wspólnoty, podnieść jakość zarządzania oraz wzmocnić kapitał społeczny na obszarach wiejskich.
Ustawa z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
ROZPORZĄDZENIE RADY (WE) NR 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW)
ROZPORZĄDZENIE RADY (WE) NR 1290/2005 z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej
113. Renty strukturalne
Oś 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego
Cel
Działanie ma na celu poprawę struktury agrarnej kraju oraz przyśpieszenie procesu wymiany pokoleniowej wśród osób prowadzących gospodarstwa rolne, a także poprawę rentowności i konkurencyjności gospodarstw rolnych poprzez ich przejmowanie przez osoby młodsze, dobrze przygotowane do zawodu rolnika.
Działanie będzie jednym z instrumentów łagodzących skutki przemian agrarnych na obszarach wiejskich i poprzez zapewnienie źródła dochodów osobom rezygnującym z prowadzenia towarowej produkcji rolnej przyczyni się do poprawy rentowności rolnictwa, jakości życia na obszarach wiejskich oraz pośrednio do zmniejszenia bezrobocia wśród młodych na wsi.
Zakres
Udostępnienie możliwości przechodzenia producentów rolnych na renty strukturalne w wieku przedemerytalnym.
Dalsza nietowarowa działalność rolnicza na potrzeby własne, kontynuowana przez beneficjenta rent strukturalnych nie kwalifikuje się do uzyskania wsparcia w ramach Wspólnej Polityki Rolnej.
Beneficjent
Maksymalna liczba beneficjentów wspieranych w ramach „Rent strukturalnych” w ramach zobowiązań podjętych w latach 2007-2013 będzie wynosiła 20 400.
Renta strukturalna przysługuje producentowi rolnemu, będącemu osobą fizyczną, który:
1) ukończył 55 lat, lecz nie osiągnął jeszcze wieku emerytalnego (mężczyzna – 65 lat, kobieta – 60 lat);
2) prowadził działalność rolniczą na własny rachunek w gospodarstwie rolnym, w okresie co najmniej 10 lat bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku o rentę strukturalną i przez okres co najmniej 5 lat podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników;
3) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w dniu składania wniosku o rentę strukturalną;
4) przekazał gospodarstwo rolne;
5) zaprzestał prowadzenia wszelkiej towarowej działalności rolniczej;
6) nie jest emerytem ani rencistą.
Kryteria dostępu
Renta strukturalna może być przyznana, jeśli producent rolny zaprzestanie w sposób trwały prowadzenia komercyjnej działalności rolniczej i przekaże w sposób trwały całe posiadane gospodarstwo rolne (z wyłączeniem działki przeznaczonej na potrzeby własne).
Grunty wchodzące w skład przekazywanego gospodarstwa rolnego, są przekazywane:
1) na powiększenie gospodarstwa rolnego innego producenta rolnego; w przypadku osoby fizycznej producent ten spełnia następujące warunki:
- nie ukończył 50. roku życia,
- posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe do prowadzenia działalności rolniczej albo,
2) następcy, który rozpocznie po raz pierwszy działalność rolniczą podejmując prowadzenie tego gospodarstwa jako beneficjent działania „Ułatwianie startu młodym rolnikom”.
Powierzchnia przekazanych użytków rolnych wynosi co najmniej 6 ha albo 3 ha, w przypadku gospodarstw rolnych położonych w województwie: małopolskim lub podkarpackim lub śląskim lub świętokrzyskim.
Powierzchnia gospodarstwa, które powstanie po przejęciu gruntów (docelowego) nie może być mniejsza niż średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego w kraju. Jeśli gospodarstwo o powierzchni większej niż 10 ha przekazywane jest na powiększenie innego gospodarstwa rolnego, wielkość gospodarstwa docelowego musi być większa od gospodarstwa przekazywanego o co najmniej 10%.
Forma i wysokość pomocy
Płatność z tytułu renty strukturalnej będzie miała formę płatności miesięcznej.
Podstawowa wysokość pomocy wynosi 1013 zł. Wysokość renty strukturalnej może zostać zwiększona o 676 zł, jako dodatek na małżonka oraz o 102 zł, jeżeli rolnik przekaże gospodarstwo rolne o łącznej powierzchni użytków rolnych większej niż 10 ha osobie w wieku poniżej 40. roku życia.
Wysokość wsparcia podlega sumowaniu, z tym, że łączna wysokość pomocy nie może wynosić więcej niż 1791 zł.
Wysokość renty strukturalnej nie przekracza równowartości 18 000 euro rocznie na przekazującego gospodarstwo zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW).
112. Ułatwianie startu młodym rolnikom
Oś 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego
Cel
Celem działania jest stymulowanie zmian strukturalnych w sektorze rolnym przez ułatwienie przejmowania lub zakładania gospodarstw rolnych przez osoby młode o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych.
Zakres
Pomoc przeznaczona jest wyłącznie dla osób, które po raz pierwszy rozpoczynają samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego.
O pomoc może się ubiegać osoba, która:
1) nie prowadziła dotychczas działalności rolniczej, a w szczególności nie była posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 1 ha UR albo
2) prowadzi działalność rolniczą, a w szczególności stała się posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 1 ha UR:
a) w drodze spadku, lub
b) w drodze spadku lub darowizny otrzymanych w trakcie nauki bądź przed uzyskaniem pełnoletności, lub
c) w sposób nie wymieniony w lit. a lub b – wyłącznie w ramach pierwszego naboru wniosków (w roku 2007).
Pomoc nie może być przyznana po upływie 18 miesięcy od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności rolniczej.
Beneficjent
Osoba fizyczna
Kryteria dostępu
Beneficjent:
1) jest pełnoletni i w dniu złożenia wniosku nie ukończył 40 roku życia;
2) posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe wynikające z wykształcenia lub stażu pracy w rolnictwie;
3) będzie rozwijał działalność rolniczą zgodnie z założeniami biznesplanu;
4) co najmniej 70% kwoty premii wykorzysta na cele związane z rozwojem gospodarstwa, zgodnie z założeniami biznesplanu;
5) przez okres co najmniej 3 lat od wypłaty pomocy będzie ubezpieczony w KRUS na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników jako rolnik z mocy ustawy i w pełnym zakresie;
6) będzie prowadził gospodarstwo objęte pomocą przez okres co najmniej 5 lat od dnia wypłaty pomocy.
Przejmowane gospodarstwo:
1) ma powierzchnię użytków rolnych nie mniejszą niż średnia krajowa i nie większą niż 300 ha;
2) stanowi lub będzie stanowiło własność beneficjenta lub dzierżawę (przez okres co najmniej 5 lat) z zasobu własności rolnej Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego;
3) spełnia standardy w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt w gospodarstwie lub dostosuje się do tych standardów w ciągu 3 lat od rozpoczęcia prowadzenia działalności rolniczej.
Jeśli przejmowane gospodarstwo położone jest w województwie, w którym średnia wojewódzka jest niższa niż średnia krajowa, a gospodarstwo ma powierzchnię nie mniejszą niż średnia w danym województwie, ale niższą niż średnia krajowa, pomoc może zostać przyznana tylko pod warunkiem, że wnioskujący zobowiąże się do zwiększenia powierzchni gospodarstwa do poziomu średniej krajowej w terminie do 3 lat od momentu doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy.
Pomoc podlega zwrotowi w całości, w przypadku gdy beneficjent nie dotrzymał zobowiązania zwiększenia powierzchni gospodarstwa do poziomu średniej krajowej (wg stanu na dzień, w którym został złożony wniosek o przyznanie pomocy).
Pomoc podlega zwrotowi w całości lub części, w przypadku gdy beneficjent nie spełni zobowiązań dotyczących w szczególności prowadzenia gospodarstwa oraz ubezpieczenia w KRUS przez wymagany okres, realizacji założeń biznesplanu, uzupełnienia wykształcenia oraz dostosowania do standardów.
Forma i wysokość pomocy finansowej
Jednorazowa premia w wysokości 75 000 zł.
142. Grupy producentów rolnych
Oś 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego
Cel
Wzmocnienie struktury instytucjonalnej w sektorze pierwotnej produkcji rolnej w celu wsparcia funkcjonowania producentów rolnych poprzez zachęcanie ich do tworzenia grup producentów rolnych i współpracy. W szczególności, celem działania jest dostosowanie produkcji prowadzonej w gospodarstwach członków grup producentów rolnych do wymogów rynkowych, wspólne wprowadzanie towarów do obrotu, w tym przygotowanie do sprzedaży, centralizacja sprzedaży oraz dostarczenie do odbiorców hurtowych. Ponadto, działanie sprzyja tworzeniu wspólnych zasad dotyczących informacji o produkcji, ze szczególnym uwzględnieniem zbiorów i dostępności.
Zakres
Zryczałtowana pomoc jest udzielana grupom producentów rolnych w pierwszych 5 latach ich funkcjonowania w celu ułatwienia tworzenia i działalności administracyjnej oraz inwestycyjnej. Z pomocy grupa może skorzystać tylko raz w okresie swojej działalności.
Beneficjent
Grupy producentów rolnych w rozumieniu ustawy z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw (Dz. U. z 2000 r., Nr 88, poz. 983 z późn. zm.), które zostały formalnie wpisane do rejestru prowadzonego przez marszałka właściwego dla siedziby grupy, w okresie objętym PROW 2007-2013.
Grupa producentów rolnych, prowadząca działalność jako przedsiębiorca mający osobowość prawną, zostaje wpisana na jej wniosek do rejestru grup prowadzonego przez marszałka województwa właściwego dla siedziby grupy pod warunkiem, że:
została utworzona przez producentów jednego produktu rolnego lub grupy produktów;
działa na podstawie statutu lub umowy, zwanych aktem założycielskim;
składa się z członków, udziałowców lub akcjonariuszy, z których żaden nie może mieć więcej niż 20% głosów na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników;
przychody ze sprzedaży produktów lub grup produktów wytworzonych w gospodarstwach członków grupy stanowią więcej niż połowę przychodów grupy ze sprzedaży produktów lub grup produktów, dla których grupa została utworzona;
określi obowiązujące członków grupy zasady produkcji, w tym dotyczące jakości i ilości produktów lub grup produktów oraz sposoby przygotowania produktów do sprzedaży.
Zakres wsparcia
W ramach działania wspierane są sektory produkcji roślinnej, zwierzęcej oraz dział specjalny produkcji rolnej. Informacje dotyczące szczegółowego wykazu produktów lub grup produktów, dla których mogą być tworzone grupy producentów rolnych, minimalnej rocznej wielkości produkcji towarowej oraz minimalnej liczby członków grupy producentów rolnych znajdują się poniżej:
http://dziennikustaw.gov.pl/du/2011/s/62/318/D2011062031801.pdf
W miarę rozszerzania wykazu produktów lub grup produktów, objętych pomocą finansową na wspieranie grup producentów rolnych, Polska będzie notyfikować Komisji Europejskiej kolejne sektory objęte wsparciem.
W ramach PROW 2007-2013 wspierane są tylko grupy producentów rolnych zarejestrowane zgodnie z ustawą o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw. Ustawa ta nie daje możliwości rejestracji grupom, które mogą być beneficjentami instrumentów finansowych mających na celu ułatwienie tworzenia i działalności administracyjnej grupom w ramach I filara WPR (np. dotyczące sektora warzyw i owoców).
Forma i wysokość pomocy
Pomoc realizowana jest w formie rocznych płatności w okresie pierwszych pięciu lat od dnia wpisu grupy do rejestru grup producentów rolnych, prowadzonego przez właściwego ze względu na siedzibę grupy marszałka województwa.
Stanowi ona procentowy ryczałt od wartości przychodów netto grupy ze sprzedaży produktów lub grup produktów, wytworzonych w gospodarstwach rolnych jej członków, w poszczególnych latach:
1) 5%, 5%, 4%, 3% i 2% wartości produkcji sprzedanej, stanowiącej równowartość w złotych do sumy EUR 1.000.000, odpowiednio w pierwszym, drugim, trzecim, czwartym i piątym roku, albo
2) 2,5%, 2,5%, 2%, 1,5% i 1,5% wartości produkcji sprzedanej, stanowiącej równowartość w złotych powyżej sumy EUR 1.000.000, odpowiednio w pierwszym, drugim, trzecim, czwartym i piątym roku.
Kwota pomocy przewidzianej dla grupy producentów rolnych nie może przekroczyć równowartości w złotych kwoty:
1) 100.000 EUR w pierwszym i drugim roku;
2) 80.000 EUR w trzecim roku;
3) 60.000 EUR w czwartym roku;
4) 50.000 EUR w piątym roku.
Wysokość wsparcia dla grup producentów rolnych nie przekracza kwoty pomocy określonej w załączniku do rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW).
05.09.2012 r. - Wykaz grup producentów rolnych (.pdf 651,73 kB)
Wspólna Polityka Rolna po 2013 roku
Wspólna Polityka Rolna, historycznie pierwsza spośród wspólnych polityk społeczno-ekonomicznych Wspólnot Europejskich, na przestrzeni kilku dziesięcioleci podlegała ciągłej ewolucji. Zmieniające się uwarunkowania zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne UE wymagały kolejnych dostosowań acquis-communitaire w tym obszarze. Najważniejsze z nich obejmują reformę MacSharry’ego z 1992 roku, uzgodnioną w 1999 roku Agendę 2000 oraz przeprowadzoną w 2003 roku, a więc tuż przed akcesją Polski do UE - reformę z Luksemburga, która obok postanowień dotyczących kształtu WPR do 2013 roku, zobowiązała również Wspólnotę do przeprowadzenia oceny funkcjonowania tej polityki (ang. Health-Check) w latach 2007-2008.
Od momentu uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej, Polska współdecyduje o zmianach WPR, czego wyrazem jest udział w kolejnych modyfikacjach tej polityki (reformy poszczególnych rynków rolnych: cukru w 2006 r., owoców i warzyw oraz wina w 2007 r., Health-Check 2007-2008).
Formalne prace na forum UE nad reformą WPR rozpoczęły się z chwilą opublikowania przez Komisję Europejską komunikatu „ Wspólna Polityka Rolna – w stronę 2020 roku: sprostać wyzwaniom przyszłości związanym z żywnością, zasobami naturalnymi oraz aspektami terytorialnymi (.pdf 245,83 kB) " w dniu 18 listopada 2010 roku. W następstwie dyskusji w Radzie oraz po przeprowadzonych konsultacjach publicznych, Komisja przygotowała projekty siedmiu nowych rozporządzeń, które będą regulować funkcjonowanie Wspólnej Polityki Rolnej do 2020 roku w zakresie: płatności bezpośrednich, rozwoju obszarów wiejskich, wspólnej organizacji rynków rolnych oraz finansowania, monitorowania i kontroli WPR. Publikacja tych projektów nastąpiła w dniu 12 października 2011 roku, w trakcie polskiego przewodnictwa w Radzie UE. Polska prezydencja przeprowadziła analizę techniczną propozycji Komisji, aby umożliwić kolejnym państwom przewodniczącym pracom Rady UE wypracowanie wspólnego stanowiska. Ostatnim etapem procesu będą negocjacje pomiędzy Radą UE i Parlamentem Europejskim (obie instytucje mają równorzędny głos w decyzji o ostatecznym kształcie rozporządzeń). Zreformowana Wspólna Polityka Rolna powinna wejść w życie w dniu 1 stycznia 2014 roku.
Płatności bezpośrednie
Ewolucja płatności bezpośrednich w ramach reformy Wspólnej Polityki Rolnej
Płatności bezpośrednie zostały wprowadzone w 1992 r. w ramach reformy Wspólnej Polityki Rolnej Mac Sharry’ego, które w wyniku kolejnych reform WPR stały się głównym instrumentem wsparcia rolnictwa. Celem płatności bezpośrednich było rekompensowanie rolnikom spadku ich dochodów spowodowanego znaczną obniżką cen gwarantowanych i stąd ich początkowa nazwa „płatności kompensacyjne”.
Reforma WPR, Agenda 2000 dokonała dalszej redukcji cen gwarantowanych/interwencyjnych w zamian za zwiększenie płatności bezpośrednich. Reformy z lat 1992 i 2000 odniosły duży sukces, przyczyniając się do poprawy równowagi rynkowej oraz stabilizacji dochodów rolniczych.
Postanowienia reformy WPR z 2003 roku z Luksemburga wyszły daleko poza dotychczasowe rozwiązania. W wyniku osiągniętego kompromisu wprowadzono system płatności oddzielony od wielkości produkcji (decoupled), który zastąpił większość dotychczasowych płatności bezpośrednich. Reforma ta wprowadziła również zasadę wzajemnej zgodności (cross-compliance), uzależniając wypłacanie rolnikom płatności w pełnej wysokości od utrzymywania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w Dobrej Kulturze Rolnej zgodniej z ochroną środowiska oraz przestrzegania wymogów wzajemnej zgodności wymogów z zakresu środowiska, identyfikacji i rejestracji zwierząt (obszar A), zdrowia publicznego, zdrowia zwierząt i roślin (obszar B) oraz dobrostanu zwierząt (obszar C).
Zgodnie z reformą Wspólnej Polityki Rolnej uchwaloną w czerwcu 2003 roku, płatności bezpośrednie w Unii Europejskiej są oddzielone od produkcji rolnej, ponieważ ich nadrzędnym celem jest wsparcie dochodów rolniczych, a nie powodowanie zachęt do zwiększania produkcji. Dzięki temu rolnicy dostosowują swoją produkcję do faktycznego zapotrzebowania rynku i swoich przewag konkurencyjnych, a nie kierują się wysokością płatności bezpośrednich. Wypłata wsparcia nie jest zatem powiązana z obowiązkiem prowadzenia określonej produkcji rolnej, a jej wysokość została określona na podstawie danych historycznych z okresu referencyjnego. W państwach UE – 15 jako okres historyczny przyjęto lata 2000 – 2002. W praktyce oznacza to, że rolnicy we Wspólnocie otrzymują określoną kwotę płatności w przeliczeniu na gospodarstwo lub hektar użytków rolnych, niezależnie od tego, co uprawiają lub produkują w roku bieżącym.
Kontynuacją tej reformy, była reforma WPR w roku 2004 w sektorach tytoniu, chmielu, bawełny i oliwy z oliwek, w roku 2005 w sektorze cukru, a w roku 2007 na rynku owoców i warzyw. Głównym celem przyjętych zmian było ujednolicenie form wsparcia w kierunku wsparcia niezwiązanego z wielkością produkcji. Kontynuacją reformy z Luksemburga jest również porozumienie polityczne osiągnięte w listopadzie 2008 r. (ang. Health Check). W ramach osiągniętego porozumienia przyjęto działania zmierzające w kierunku oddzielenia wszystkich form wsparcia bezpośredniego od produkcji do 2012 roku.
W wyniku kolejnych reform WPR płatności bezpośrednie stały się ważnym instrumentem tej polityki odpowiedzialnym za: wsparcie i stabilizację dochodów rolniczych, utrzymanie użytków rolnych w dobrej kulturze rolnej, zgodnej z wymogami środowiska, rekompensowanie kosztów związanych z wypełnianiem wymogów wspólnotowych (w odniesieniu do jakości i sposobów produkcji) związanych z realizacją pozaprodukcyjnych dóbr publicznych, zapewnienie równych warunków konkurencji w ramach jednolitego rynku rolno-żywnościowego, a także instrumentem pomocnym w celu realizacji nowych wyzwań, związanych z ochroną zasobów naturalnych, zmianami klimatycznymi, gospodarką wodną, różnorodnością biologiczną oraz energią odnawialną.
Modele płatności bezpośrednich obowiązujące w UE
Generalnie w UE funkcjonują dwa modele płatności: system płatności jednolitej (z ang. SPS - Single Payment Scheme) oraz system jednolitej płatności obszarowej (z ang. SAPS - Single Area Payment Scheme) w ramach których możliwe jest uzyskiwanie rozmaitego wsparcia, co przedstawia Rysunek 1
Rys. 1. Modele płatności bezpośrednich obowiązujące w UE oraz możliwe do uzyskania wsparcie
.
System płatności jednolitej (SPS) stosowany jest w krajach UE-15 oraz przez dwa nowe państwa członkowskie (Malta i Słowenia). W systemie SPS funkcjonują trzy modele płatności: historyczny,regionalny i mieszany (hybrydowy).
Płatności są przyznawane rolnikowi na podstawie posiadanych przez niego uprawnień. Posiadane przez rolnika uprawnienia muszą być aktywowane poprzez przypisanie ich do ziemi.
W modelu historycznym (A) (na gospodarstwo) uprawnienia te ustalane są w oparciu o płatności otrzymywane przez rolnika w okresie referencyjnym z lat 2000-2002, co oznacza, iż kwota płatności bezpośrednich odpowiada średniej kwocie płatności otrzymywanych w wymienionym okresie i jest wypłacana na ha w gospodarstwie. Wysokości stawek płatności różnią się między gospodarstwami w zależności od historycznej struktury produkcji w gospodarstwach. Ten model płatności jest stosowany m. in. przez Austrię, Belgię, Francję, Grecję, Hiszpanię, Holandię, Irlandię, Portugalię, Wielką Brytanię (Szkocja, Walia) i Włochy.
W modelu regionalnym (B) uprawnienia te ustalane są w oparciu o płatności otrzymywane przez wszystkich rolników w okresie referencyjnym z lat 2000-2002. Następnie tak ustaloną regionalną kopertę finansową dzieli się pomiędzy całkowitą powierzchnię uprawnioną do płatności w regionie, co daje w efekcie jednolitą (jednakową) stawkę na hektar w danym regionie/kraju. Model ten stosowany jest przez Maltę i Słowenię.
Państwa członkowskie mogą się również zdecydować na stosowanie modelu mieszanego (hybrydowego (A+B)) stanowiącego połączenie dwóch powyższych modeli płatności. W modelumieszanym (hybrydowym) część płatności otrzymywanych przez rolnika stanowią płatności wypłacane na podstawie historycznej w postaci płatności na gospodarstwo, a pozostałą część płatności wypłacane na bazie regionalnej w postaci jednolitej stawki regionalnej, przy czym modelmieszany (hybrydowy) może być statyczny (niezmienny) bądź dynamiczny (zmierzający do stawki jednolitej). Model hybrydowy statyczny jest stosowany przez Luksemburg, Szwecję oraz Wielką Brytanię (Irlandia Północna,) natomiast model hybrydowy dynamiczny stosowany jest przez Danię, Finlandię, Niemcy oraz Wielką Brytanię (Anglia).
System jednolitej płatności obszarowej (SAPS) jest uproszczoną formą systemu płatności bezpośrednich, stosowanym wyłącznie w nowych państwach członkowskich. Płatności w ramach tego systemu wypłacane są na hektar użytków rolnych utrzymywanych w Dobrej Kulturze Rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r. i mogą być uzupełniane z budżetu krajowego (do 2012 r.) poprzez krajowe uzupełniające płatności bezpośrednie w wysokości do 30% płatności stosowanych w krajach UE-15 na dzień 30 kwietnia 2004 r. (do poziomu płatności w krajach UE-15).
Stawkę jednolitej płatności obszarowej (SAPS) wypłacanej na hektar oblicza się poprzez podzielenie rocznej krajowej koperty finansowej (obliczonej na podstawie historycznej wielkości produkcji z lat 1989-1991 lub w przypadku plonu referencyjnego dla zbóż z lat 1986-1991) określonej dla każdego państwa przez powierzchnię referencyjną, stanowiącą powierzchnię użytków rolnych danego państwa (w Polsce 14 137 000 ha).
Nowe państwa członkowskie mają również możliwość stosowania płatności oddzielonych od produkcji (płatność cukrowa, płatność do pomidorów) przysługujących rolnikom, którzy dostarczyli w wybranym okresie historycznym (w roku gospodarczym 2006/2007) buraki cukrowe bądź pomidory do przetworzenia.
Państwa stosujące system SAPS mają również możliwość przyznawania do końca 2011 roku wsparcia plantatorom owoców miękkich (malin lub truskawek) pod postacią przejściowej płatności do owoców miękkich.
Zasada wzajemnej zgodności (cross-compliance)
Otrzymywanie płatności bezpośrednich przez rolników w pełnej wysokości, zarówno w ramach systemu SPS jak i SAPS, zostało uzależnione od utrzymywania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w Dobrej Kulturze Rolnej zgodnie z ochroną środowiska (GAEC) oraz spełnianie wymogów z zakresu środowiska, identyfikacji i rejestracji zwierząt (obszar A), zdrowia publicznego, zdrowia zwierząt i roślin (obszar B) oraz dobrostanu zwierząt (obszar C).
Powyższe normy i wymogi składają się na jeden mechanizm zwany zasadą wzajemnej zgodności.
W państwach UE-15 system kontroli przestrzegania wymogów wzajemnej zgodności był wdrażany stopniowo w latach 2005-2007.
W państwach członkowskich, które przystąpiły do Wspólnoty 1 maja 2004 r. (nowe państwa członkowskie), do końca 2008r. mechanizm ten był ograniczony do kontroli przestrzegania utrzymywania gruntów w Dobrej Kulturze Rolnej zgodnej z ochroną środowiska. Natomiast wymogi wzajemnej zgodności wdrażane są również stopniowo, od roku 2009 obowiązują wymogi z obszaru A, wymogi z obszaru B obowiązują od roku 2011, natomiast wymogi z obszaru C zostaną wdrożone w roku 2013.
System płatności bezpośrednich stosowany w Polsce
Płatności w ramach stosowanego w Polsce od 2004 roku systemu jednolitej płatności obszarowej (SAPS) podlegają stopniowemu dochodzeniu do poziomu stosowanego w krajach UE-15 (tzw. zasadaphasing-in). Jednocześnie, Polska podjęła decyzję o uzupełnianiu jednolitej płatności obszarowej krajowymi płatnościami uzupełniającymi (z ang. CNDP - Complementary National Direct Payments) w maksymalnie dopuszczanej przepisami wspólnotowymi wysokości, tj. do poziomu 30% płatności stosowanych w krajach UE – 15 na dzień 30 kwietnia 2004 r.
Poziom płatności bezpośrednich otrzymywanych przez polskich rolników, począwszy od roku 2004 wzrasta corocznie. W roku 2010 będzie mógł wynieść 100% poziomu wsparcia uzyskiwanego przez rolników UE-15 (70% z budżetu UE+30% krajowe płatności uzupełniające). Kształtowanie się poziomu płatności w latach 2004-2009 oraz w latach następnych przedstawia poniższy Rysunek nr 2.
Krajowe płatności uzupełniające w latach 2004 - 2009 realizowane były w następujących sektorach:upraw podstawowych (m.in. zboża, rośliny oleiste, wysokobiałkowe), chmielu, skrobi ziemniaczanej, tytoniu, roślin przeznaczonych na paszę uprawianych na trwałych użytkach zielonych (płatność zwierzęca – wypłacana od 2007 roku).
Ponadto, z budżetu unijnego wypłacana jest oddzielna płatność cukrowa (od 2006 roku), która jest efektem przeprowadzonej reformy na rynku cukru, a także od 2008 roku oddzielna płatność do pomidorów oraz płatność do uprawy owoców miękkich kierowanych do przetwórstwa, które zostały wprowadzone w wyniku przeprowadzonej w 2007 roku reformy WPR na rynku owoców i warzyw.
Najwięcej środków finansowych jest kierowanych do rolników w postaci jednolitej płatności obszarowej oraz krajowych płatności uzupełniających (przede wszystkim do grupy upraw podstawowych i do płatności zwierzęcej) oraz oddzielnej płatności z cukrowej. Udział poszczególnych płatności w całkowitym wsparciu kierowanym do rolników w 2009 roku obrazuje Rysunek nr 3.
Od roku 2010, w związku z wejściem w życie postanowień kończących przegląd Wspólnej Polityki Rolnej (ang. Health Check), w Polsce jest realizowane nowe wsparcie tzw. wsparcie specjalne, w formie:
Specjalnej płatności obszarowej do powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych,
Płatności do krów utrzymywanych w gospodarstwach położonych na obszarach wrażliwych pod względem gospodarczym lub środowiskowym, które doświadczają szczególnych niedogodności z tego tytułu,
Płatności do owiec utrzymywanych w gospodarstwach położonych na obszarach wrażliwych pod względem gospodarczym lub środowiskowym, które doświadczają szczególnych niedogodności z tego tytułu.
Ustawa z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2008 r. Nr 170, poz. 1051, Nr 214, poz. 1349, z 2009 r. Nr 20, poz. 105, z 2010 r. Nr 36, poz. 197, z 2011 r. Nr 54, poz. 278 i z 2012 r. poz. 243)
Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. Nr 10, poz. 76 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych (Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1702 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. Nr 98, poz. 634 z późn. zm.)
Przepisy UE - Produkty regionalne i tradycyjne
Unijne regulacje i cele ich funkcjonowania
Zagadnienia związane z ochroną produktów regionalnych i wytwarzanych tradycyjnymi metodami określone są w prawie Unii Europejskiej w:
rozporządzeniu Rady (WE) nr 509/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie produktów rolnych i środków spożywczych będących gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnościami,
rozporządzeniu Rady (WE) nr 510/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych,
rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1898/2006 z dnia 14 grudnia 2006 r. określającym szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 510/2006 w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych,
rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1216/2007 z dnia 18 października 2007 r. ustanawiającym szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 509/2006 w sprawie produktów rolnych i środków spożywczych będących gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnościami,
rozporządzeniu Komisji (WE) nr 628/2008 z dnia 2 lipca 2008 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1898/2006 określające szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 510/2006 w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych.
Inicjatorami stworzenia przepisów ochraniających regionalne specjały byli Francuzi. Doprowadzili do przełożenia na poziom europejski francuskiego ustawodawstwa, które powstało już w latach 30-ych XX wieku i początkowo dotyczyło ochrony win (paradoksalnie, w dzisiejszym ustawodawstwie europejskim podlegają one osobnym przepisom). Wprowadzenie omawianych regulacji zdynamizowało rozwój produkcji wyrobów regionalnych i tradycyjnych oraz pozwoliło realizować założenia reformy Wspólnej Polityki Rolnej, której jednym z priorytetów było zmniejszenie ilości i zwiększenie jakości wytwarzanej w Europie żywności.
Ochrona tych produktów przed nieuczciwym przywłaszczeniem nazwy lub podrobieniem ma jednocześnie pomóc w dywersyfikacji podaży produktów rolno-spożywczych oraz lepiej informować konsumentów o walorach kupowanych przez nich wyrobów. Różnicowanie produkcji rolnej i popieranie produkcji wyrobów wysokiej jakości są jednymi z najważniejszych elementów rozwoju obszarów wiejskich. Wiele z przyznanych oznaczeń dotyczy produktów wytwarzanych w trudnych warunkach glebowych i klimatycznych (na przykład „górskie” sery) lub wyrobów związanych z bardzo pracochłonnymi metodami produkcji. Przyznanie „regionalnych oznaczeń” zwiększa konkurencyjność wyrobów i może również być ważnym elementem oddziaływania na potencjalnego klienta. Produkt, którego pochodzenie jest gwarantowane przez Unię współtworzy wizerunek obszaru, z którego się wywodzi i tym samym zachęca do odwiedzenia danego regionu (przyczyniając się do rozwoju turystyki). Warto zwrócić uwagę, że konsument mający dostęp do produktu wyższej jakości, zapoznaje się jednocześnie z jego producentem oraz środowiskiem naturalnym i kulturowym, w którym wyrób powstawał.
Jeśli chodzi o informowanie konsumentów, to posiadanie oznaczenia ma z jednej strony poświadczać autentyczność danego produktu, a z drugiej być rękojmią jakości. Dzięki temu potencjalny nabywca ma więcej danych pozwalających mu dokonać wyboru podczas robienia zakupów. Cena przestaje być jedynym, czy też najważniejszym argumentem przemawiającym na rzecz danego wyrobu. Poprzez związek produktu z regionem, zakup staje się początkiem kontaktu z wyjątkową kulturą, tradycją, historią, społecznością i przyrodą danego obszaru.
Można zaobserwować silną tendencję – zarówno w krajach Unii, jak i w Polsce – do podkreślania własnej przynależności regionalnej. Coraz więcej mówi się i słyszy o roli oraz znaczeniu „małych ojczyzn”. W ten nurt idealnie wpisują się mechanizmy pozwalające promować i ochraniać dziedzictwo kulturowe poszczególnych obszarów Europy. Wytwarzanie produktów regionalnych i tradycyjnych może z jednej strony liczyć na wsparcie w zakresie promocji tego typu produkcji, z drugiej na zainteresowanie lepiej uposażonych grup ludności miejskiej i turystów.
Przepisy polskie-Produkty regionalne i tradycyjne
W Polsce jednostką odpowiedzialną za prowadzenie systemu rejestracji produktów o określonym pochodzeniu geograficznym i specyficznej, tradycyjnej jakości, w rozumieniu przepisów unijnych jest Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Zgodnie z ustawą o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych
(Dz. U. 2005 Nr 10, poz. 68) (.pdf 191,01 kB)
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi jest odpowiedzialne za przyjmowanie, ocenę i przekazywanie wniosków o rejestrację nazw pochodzenia, oznaczeń geograficznych oraz gwarantowanych tradycyjnych specjalności do Komisji Europejskiej.
Ustawa o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych reguluje także następujące kwestie:
zasady i tryb oceny wniosków o rejestrację nazw pochodzenia, oznaczeń geograficznych i gwarantowanych tradycyjnych specjalności;
warunki tymczasowej ochrony nazw produktów rolnych i środków spożywczych na gruncie krajowym przed rejestracją na szczeblu UE;
zasady oraz tryb kontroli produktów rolnych i środków spożywczych posiadających chronioną nazwę pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne albo gwarantowaną tradycyjną specjalność;
warunki prowadzenia listy produktów tradycyjnych;
sankcje karne dla podrabiających produkty, których nazwy są chronione.
W ustawie o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych oprócz regulacji dotyczących rejestracji nazw na szczeblu UE, tworzy się także Listę Produktów Tradycyjnych. Na Listę wpisywane są produkty, których jakość lub wyjątkowe cechy i właściwości wynikają ze stosowania tradycyjnych metod produkcji, stanowiące element dziedzictwa kulturowego regionu, w którym są wytwarzane, oraz będące elementem tożsamości społeczności lokalnej. Przy czym, za tradycyjne uważa się metody produkcji wykorzystywane od co najmniej 25 lat. Lista Produktów Tradycyjnych ma na celu rozpowszechnianie informacji o produktach wytwarzanych tradycyjnymi, historycznie ugruntowanymi metodami.
Rozporządzenie Rady nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych (Dz. U. L. 189 z 20.07.2007 r., s.1)
USTAWA z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz.U. 09. Nr 116, poz. 975)
Prawo Żywnościowe
Prawo żywnościowe reguluje trudny obszar spraw związanych z produkcją i obrotem produktami rolno-spożywczymi. Łączy ono w sobie wielość celów (ochrona konsumentów, ochrona rynku, ochrona środowiska), wielość źródeł regulacji (krajowe, wspólnotowe, międzynarodowe), wielość instrumentów prawnych (cywilnych, administracyjnych, karnych) i wielość podmiotów (konsumenci, przedsiębiorcy, administracja publiczna). Odnalezienie się w gąszczu tych wielu płaszczyzn regulacji nie jest zadaniem łatwym. Trudność sprawia nie tylko analiza norm prawnych, zrozumienie ich dokładnego znaczenia, zidentyfikowanie relacji pomiędzy różnymi obszarami legislacji, ale czasem zwykłe ustalenie czy dana norma jest aktualna czy nie. Prawo żywnościowe ulega bowiem ciągłym zmianom. Stara się nadążyć za postępem technicznym i (bio)technologicznym. Stara się odpowiadać na nowe oczekiwania konsumentów i nowe potrzeby producentów. Znajduje się ono „w stanie permanentnej ewolucji”.
Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U.06.171.1225)
Ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (Dz.U.07.36.233)
Ochrona zdrowia konsumentów oraz środowiska naturalnego jako najwyżej cenione dobra stały się w ostatnich latach głównym celem ustawodawstwa obowiązującego w dziedzinie prawa żywnościowego. Realizacja tych celów powiązana jest z wciąż narastającą liczbą oraz stopniem skomplikowania aktów prawnych dotyczących sektora żywnościowego, który ze względu na objęcie rolnictwa Wspólną Polityką Rolną, jest domeną ingerencji ustawodawcy wspólnotowego.
Sektor żywnościowy
Prawidłowe funkcjonowanie podmiotów gospodarczych działających w sektorze żywnościowym wiąże się z koniecznością sprostania przez nie obowiązkom prawnym. Ich zaniechanie może przynieść poważne szkody przedsiębiorcom oraz konsumentom. Działalność na rynku żywnościowym pociąga ze sobą także niebezpieczeństwo narażenia przedsiębiorców na nieuczciwe praktyki rynkowe ze strony konkurencji, które mogą znacznie obniżać wyniki prowadzonej działalności gospodarczej, a nie zwalczane mogą je nawet niweczyć.
Wybrane regulacje fitosanitarne
Podstawę przepisów fitosanitarnych obowiązujących w UE przy obrocie roślinami i niektórymi produktami pochodzenia roślinnego stanowi dyrektywa 77/93 z 31,01,1977 r. z późniejszymi zmianami z lat 1980 - 1996. Przepisy dyrektywy mają zabezpieczać kraje członkowskie przed wprowadzaniem na obszar UE towarów porażonych szkodliwymi organizmami zwierzęcymi lub roślinnymi. W regulacjach jest mowa o szkodnikach roślin i produktów roślinnych oraz czynnikach chorobotwórczych (wirusy, bakterie i grzyby). Dyrektywa odnosi się do roślin żywych, ich części oraz nasion.
Przepisy tej dyrektywy obejmują produkty pochodzenia roślinnego nie przetworzone lub przetworzone w tylko nieznacznym stopniu; mają zastosowanie do świeżych owoców i warzyw, wszystkich zbóż, roślin strączkowych oraz orzechów. Dyrektywa obejmuje wykaz szkodników i chorób, których wprowadzanie jest zakazane we wszystkich krajach. Zakaz wprowadzania szkodników dotyczy form żywych oraz ich wszelkich stadiów, martwych owadów lub ich części oraz inne znaki, że produkty były narażone na działanie szkodników.1
Regulacje dotyczące ekologicznej produkcji żywności
Zasady ekologicznej produkcji rolnej oraz sposób przygotowania i znakowania pochodzących z niej artykułów rolno-spożywczych określa zarządzenie 2092 / 91 z 22.07.1991 roku. Wytyczne przepisu obejmują tylko produkty roślinne oraz produkty przetworzone zawierające niewielkie ilości składników zwierzęcych. Postanowienia uzupełniające dla produkcji zwierzęcej objęte są zarządzeniem 1535 / 92 z 16.06.1992 roku.
Zasady ekologicznej produkcji roślinnej w gospodarstwach rolnych (poletka, parcele, działki gruntowe) obejmują:
Poprawę urodzajności i biologicznej aktywności gleby przez:
uprawę roślin strączkowych i stosowanie nawozów zielonych lub roślin głęboko zakorzenionych w ramach właściwego wieloletniego płodozmianu,
użyźniane gleby obornikiem, pochodzącym z naturalnej produkcji zwierzęcej oraz wzbogacanie gleby w substancje organiczne, poddane lub nie poddane kompostowaniu, przy czym produkcja takich substancji powinna być również zgodna z postanowieniami tego zarządzenia.
Ściśle określone metody walki z chwastami, szkodnikami i chorobami roślin przez stosowanie kompleksowych działań w zakresie:
doboru właściwych odmian,
programowania właściwego płodozmianu,
mechanicznych zabiegów agrotechnicznych,
ochrony naturalnych niszczycieli pasożytów,
zwalczania chwastów przez spalanie.
Opisane w zarządzeniu zasady powinny być przestrzegane na wytypowanych poletkach i parcelach w okresie ich przygotowywania do ekologicznej produkcji przez co najmniej 2 lata przed siewem, a w przypadku niektórych upraw nie mniej niż 3 lata przed pierwszym zbiorem. Tylko w przypadkach bezpośredniego zagrożenia uprawy i gdy wymienione zabiegi są niemożliwe, dopuszcza się stosowanie innych, dokładnie wyspecjalizowanych nawozów organicznych i mineralnych.
Wymienia się również określone preparaty dopuszczone do stosowania w walce ze szkodnikami i chorobami roślin. Bardzo szczegółowo określone są zasady używania określenia "ekologiczny" (organiczny) na etykietach oraz w reklamie. W przypadku nieprzetworzonych produktów rolniczych określenie "ekologiczny" (organiczny) może być stosowane tylko w odniesieniu do produktów wytworzonych zgodnie ze standardami produkcji, zawartymi w dyrektywie i tylko w przypadku, gdy kompetentna organizacja po przeprowadzeniu kontroli, wyda certyfikat na używanie określenia "ekologiczny".
Całkowicie zabronione jest używanie terminu "ekologiczny" dla produktów, które zawierają mniej niż 50% składników, pochodzących z produkcji organicznej. Warunki dopuszczenia do obrotu surowców żywnościowych i produktów spożywczych pochodzących z ekologicznej produkcji krajów pozaczłonkowskich precyzuje Zarządzenie Komisji 94 / 92 z 17.01.1992 roku. Przepisy dotyczące kontroli i atestacji produkcji ekologicznej w krajach pozaczłonkowskich zawiera Zarządzenie Komisji 3457 / 92.2
Akty prawne swoim zakresem odnoszące się do prawa żywnościowego
1.Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jednolity) (Dz.U.2010.136.914)
2.Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 czerwca 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie działań podejmowanych w związku z zatrzymaniem produktów, co do których istnieją uzasadnione okoliczności wskazujące, że nie spełniają one wymagań dotyczących bezpieczeństwa (Dz.U.2010.125.844)
3.Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 czerwca 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie działań podejmowanych w związku z zatrzymaniem wyrobów, co do których istnieją uzasadnione okoliczności wskazujące, że nie spełniają one zasadniczych lub innych wymagań (Dz.U. 2010.125.843)
4.Ustawa z dnia 24 października 2008 r. w sprawie zmiany ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.08.214.1346)
5.Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów
6.Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia
7.Ustawa z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach
8.Ustawa z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego
9.Ustawa z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego (Dz.U.03.223.2221)
10.Ustawa z dnia 27 sierpnia 2003 r. o weterynaryjnej kontroli granicznej (Dz.U.03.165.1590)
11.Ustawa z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz.U.03.229.2275)
12.Ustawa z dnia 10 grudnia 2003 r. o kontroli weterynaryjnej w handlu (Dz.U.04.16.145)
13.Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (t.j. Dz.U.05.187.1577)
Źródło:
1 "Rynek rolny w świetle wymogów Unii Europejskiej" pod red. J. Małysza i T. Trziszki
2 "Rynek rolny w świetle wymogów Unii Europejskiej" pod red. J. Małysza i T. Trziszki
Płatności bezpośrednie
System IACS
Informacje ogólne
Zgodnie z rozporządzeniem Rady (EWG) 3508/92, każde państwo członkowskie Unii Europejskiej (UE) jest zobowiązane do stworzenia własnego Zintegrowanego Systemu Zarządzania i Kontroli (ZSZiK, ang. Integrated Administration and Control System - IACS) w celu właściwego administrowania płatnościami finansowanymi ze źródeł unijnych w ramach Wspólnej Polityko Rolnej (WPR). Podstawowym zadaniem systemu jest zarządzanie płatnościami (dystrybucja i kontrola pomocy udzielanej rolnikom). Dodatkowo bazy danych Systemu mogą być źródłem informacji o sektorze rolnym państwa.
ZSZiK wprowadzany w poszczególnych krajach członkowskich od 1993 roku, był początkowo oparty o podstawowe (analogowe) rejestry i klasyczne metody kontroli. Wraz z postępem technologicznym, władze Unii Europejskiej (UE) sukcesywnie wprowadzały poprawki do poszczególnych aktów prawnych, mając wzgląd na możliwie najszersze wykorzystanie technologii informatycznych.
W Polsce budowę powyższego systemu powierzono Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR, www.arimr.gov.pl).
Polska zdecydowała, że w okresie przejściowym (trwającym w latach 2004-2006 z możliwością jego przedłużenia maksymalnie do 2008 roku) podstawową częścią pomocy będzie tzw. Jednolitą Płatność Obszarową (JPO, ang. Single Area Payment Scheme - SAPS). Dodatkowo Polska wynegocjowała możliwość zwiększenia pomocy o zastosowanie tzw. Uzupełniających Krajowych Płatności Bezpośrednich (ang. Complementary National Direct Payments – CNDP).
Zgodnie z kierunkiem reformy płatności bezpośrednich w UE, w Polsce JPO będzie oddzielona (ang. decoupled) a więc niezależna od ilości produkowanej żywności lub liczby posiadanych zwierząt (System Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt (IRZ) jest odrębną aplikacją współpracującą z systemem ZSZiK). Jako element promocji i wsparcia tzw. rolnictwa zrównoważonego JPO będzie przysługiwać do gruntów utrzymanych w dobrej kulturze rolnej przy zachowaniu wymogów ochrony środowiska, której wymogi zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 kwietnia 2004r. w sprawie określenia minimalnych wymagań utrzymywania gruntów rolnych w dobrej kulturze rolnej (Dz. U. Nr 65, poz. 600).
Uzupełniająca Krajowa Płatność Bezpośrednia zostanie rozdzielona między te sektory, które odgrywają istotną rolę w polskim rolnictwie i rozwoju obszarów wiejskich w taki sposób, aby nie kolidowały z interesem Wspólnej Polityki Rolnej. Przysługiwać będzie do gruntów, na których są uprawiane chmiel, tytoń, ziemniaki przeznaczone na produkcję skrobi (art. 2, ust. 3, pkt 2 Ustawy o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych - Dz.U. Nr 6, poz. 40) oraz rośliny wymienione w wydawanym corocznie Rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie określenia rodzajów roślin objętych płatnościami uzupełniającymi.
Agencja Rynku Rolnego od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej funkcjonuje jako akredytowana agencja płatnicza.
Agencja Rynku Rolnego jako agencja płatnicza:
wypłaca środki finansowe uczestnikom poszczególnych mechanizmów WPR i krajowych,
wydaje indywidualne rozstrzygnięcia skierowane do beneficjentów mechanizmów administrowanych przez ARR,
prowadzi działalność kontrolną w zakresie potwierdzenia uprawnień do wypłaconych środków finansowych,
przekazuje Komisji Europejskiej informacje dotyczące mechanizmów WPR realizowanych przez ARR,
informuje uczestników mechanizmów o decyzjach podjętych na szczeblu Wspólnoty w odniesieniu do realizowanych przez ARR mechanizmów WPR.
ARR administruje w Polsce wybranymi mechanizmami Wspólnej Polityki Rolnej UE oraz finansowanymi z budżetu krajowego.
Do realizowanych przez ARR mechanizmów WPR należą m.in.:
interwencyjny zakup i sprzedaż produktów rolnych i ich przetworów,
administrowanie obrotem towarowym z zagranicą poprzez wydawanie pozwoleń na przywóz i wywóz oraz wypłacanie refundacji wywozowych,
dopłaty do prywatnego przechowywania produktów,
administrowanie systemami kwotowania produkcji,
pomoc w ramach mechanizmów i programów restrukturyzacji sektora cukrowniczego,
wsparcie działań promocyjnych i informacyjnych na rynkach wybranych produktów rolnych,
wsparcie rynku produktów pszczelich,
dostarczanie nadwyżek żywności najuboższej ludności,
kontrola wykorzystania roślin energetycznych objętych płatnościami do ich upraw
monitorowanie produkcji kwotowej i pozakwotowej na rynku cukru oraz kontrola wykorzystania cukru przemysłowego,
pobieranie opłat na rynku cukru,
wsparcie popytu wewnętrznego poprzez stosowanie dopłat.
Do mechanizmów finansowanych z budżetu krajowego, a administrowanych przez ARR, należą:
dopłata krajowa do spożycia mleka i przetworów mlecznych w szkołach podstawowych,
płatności dla plantatorów ziemniaków w ramach kwotowania skrobi ziemniaczanej,
dopłaty do materiału siewnego.
Agencja Rynku Rolnego realizuje również następujące działania:
administruje Funduszami Promocji;
monitoruje rynek biokomponentów i biopaliw ciekłych;
uczestniczy, wraz z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w procesie decyzyjnym UE poprzez opiniowanie projektów aktów prawnych UE, dzięki czemu ma możliwość wpływania na kształt prawa wspólnotowego;
udziela wsparcia państwom kandydującym do UE oraz państwom trzecim, zapewniając pomoc ekspercką w ramach programów pomocowych finansowanych ze środków krajowych i unijnych;
współpracuje z instytucjami płatniczymi innych państw członkowskich UE i organami UE, dbając o zapewnienie harmonijnego wdrażania ustawodawstwa unijnego w zakresie administrowanych przez ARR mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej;
gromadzi, analizuje, przetwarza i udostępnia informacje dotyczące rynków produktów rolnych i żywnościowych oraz przygotowuje prognozy dotyczące tych rynków;
prowadzi działania informacyjne na temat możliwości udziału w mechanizmach administrowanych przez Agencję oraz warunków uczestnictwa w tych mechanizmach.
zym jest ARiMR?
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) powstała w 1994 r. w celu wspierania rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. ARiMR została wyznaczona przez Rząd RP do pełnienia roli akredytowanej agencji płatniczej. Zajmuje się wdrażaniem instrumentów współfinansowanych z budżetu Unii Europejskiej oraz udziela pomocy ze środków krajowych. Agencja, jako wykonawca polityki rolnej, ściśle współpracuje z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi. ARiMR podlega jednocześnie nadzorowi Ministerstwa Finansów w zakresie gospodarowania środkami publicznymi.
Struktura organizacyjna
Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa kieruje Prezes powołany przez Premiera RP na wniosek Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministra Finansów. Struktura ARiMR jest trzypoziomowa - Centrala, 16 Oddziałów Regionalnych w każdym województwie oraz 314 Biur Powiatowych.
Komu pomagamy?
Głównymi beneficjentami działań realizowanych przez ARiMR są rolnicy, mieszkańcy wsi, przedsiębiorcy i samorządy lokalne. ARiMR udziela też pomocy podmiotom z sektora rybackiego.
Zakres działania
Rok 2007 wprowadził Polskę w nowy okres programowania i finansowania pomocy unijnej. W latach 2007-2013 ARiMR będzie podmiotem wdrażającym instrumenty pomocy finansowane z nowych funduszy unijnych:
Europejskiego Funduszu Rolnego Gwarancji (EFRG), w ramach którego agencja będzie kontynuowała realizację instrumentów pomocy I filara WPR (płatności bezpośrednie, wspólna organizacja rynku owoców i warzyw, wspólna organizacja rynku rybnego). Pula środków przeznaczonych dla Polski w ramach tego funduszu wynosi 14 mld euro z UE.
Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), z którego finansowane będą wszystkie działania dotyczące rozwoju obszarów wiejskich (II filar WPR) - przewidywane środki dla Polski w ramach tego funduszu wynoszą 13,2 mld euro z UE.
Europejskiego Funduszu Rybackiego - przewidywana alokacja dla Polski w ramach tego funduszu wynosi 657 mln euro z UE.
Kwoty przewidziane dla Polski w ramach powyższych funduszy, zostaną uzupełnione środkami krajowymi z budżetu Państwa i źródeł prywatnych.
ARiMR będzie kontynuować również działania w ramach pomocy krajowej, ale pod nowymi rygorami wytycznych Wspólnoty w sprawie pomocy publicznej w sektorze rolnym i leśnym.
Realizowane zadania
Płatności bezpośrednie
Płatności bezpośrednie są instrumentem wsparcia dochodów rolników. Polscy rolnicy zostali objęci uproszczonym systemem płatności bezpośrednich. Wsparcie finansowe udzielane jest rolnikom proporcjonalnie do powierzchni upraw i posiadanych stad zwierząt. Po raz pierwszy płatności bezpośrednie zostały wypłacone polskim rolnikom w 2004 roku po akcesji Polski do Unii Europejskiej. Grupie około 1,4 ARiMR przekaże za 2009 r. ponad 12,6 mld zł. W 2010 r. Agencja realizuje siódmą kampanię płatności bezpośrednich.
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 umożliwia kontynuację procesu modernizacji oraz rozwoju polskiej gospodarki żywnościowej i wsi, rozpoczętego w minionych latach. Zgodnie z intencją UE jest to program, który uzupełnia wspólną politykę rolną. W ramach EFRROW, który finansuje PROW w tym okresie, Polska otrzyma 13,2 mld euro, które wraz ze środkami krajowymi stanowią łączny budżet w wysokości 17,2 mld euro.
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 przyjęty został przez Komisję Europejską na posiedzeniu Komitetu Rozwoju Obszarów Wiejskich w dniach 24 i 25 lipca 2007 roku.
W ramach PROW 2007-2013 realizowane są następujące priorytety:
Oś 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego - przez działania;
- Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie,
- Ułatwianie startu młodym rolnikom,
- Renty strukturalne,
- Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów,
- Modernizacja gospodarstw rolnych,
- Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej,
- Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa,
- Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności,
- Działania informacyjne i promocyjne,
- Grupy producentów rolnych.
Oś 2 Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich - przez działania;
- Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW),
- Program rolnośrodowiskowy (Płatności rolnośrodowiskowe),
- Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne,
- Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych.
Oś 3 Polepszanie jakości życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej - przez działania;
- Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej,
- Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw ,
- Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej- Odnowa i rozwój wsi.
Oś 4 LEADER, czyli aktywizacja społeczności lokalnych - przez działania;
- Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju,
- Wdrażanie projektów współpracy,
- Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja.
Do połowy 2010 roku ARiMR zrealizowała z PROW 2007-2013 płatności na kwotę ponad 15,3 mld zł.
Program Operacyjny - Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich na lata 2007-2013
Podobnie, jak w poprzednim okresie programowania, również w latach 2007-2013 Agencja będzie realizowała program modernizacji i rozwoju sektora rybołówstwa. Agencja rozpoczęła wdrażanie Programu Operacyjnego "Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich na lata 2007-2013", który jest finansowany z Europejskiego Funduszu Rybackiego. W programie tym wyznaczono 5 priorytetów, na które przeznaczono fundusze publiczne (unijne i krajowe) w wysokości 870 mln euro. Zaproponowane w Programie priorytety zakładają wspieranie przedsięwzięć prowadzących do uzyskania trwałej równowagi pomiędzy zasobami morskimi i śródlądowymi, a zdolnością połowową polskiej floty rybackiej. Służyć temu mają m.in. adaptacja i modernizacja statków, wsparcie hodowli oraz rybołówstwa śródlądowego, podniesienie standardów portów, zakładów przetwórstwa rybnego, a także aktywizacja lokalnych społeczności.
Do połowy 2010 r. Agencja wypłaciła z tego programu ponad 312 mln zł.
Wspólna Organizacja Rynku Owoców i Warzyw oraz Wspólna Organizacja Rynku Rybnego
Pomoc ARiMR w zakresie Wspólnej Organizacji Rynku Owoców i Warzyw dotyczy rynku owoców i warzyw świeżych
Od 1 stycznia 2008 roku w ramach wspólnej organizacji rynku owoców i warzyw wspierane są wstępnie uznane grupy producentów oraz uznane organizacje producentów owoców i warzyw przez:
- wsparcie wstępnie uznanych grup producentów na pokrycie kosztów związanych z utworzeniem takiej grupy i prowadzeniem działalności administracyjnej oraz dofinansowanie kosztów inwestycji ujętych w zatwierdzonym planie dochodzenia do uznania;
- dofinansowanie funduszu operacyjnego uznanych organizacji producentów owoców i warzyw.
Najważniejszym elementem wspólnej organizacji rynku produktów rybołówstwa i akwakultury jest pomoc finansowa dla organizacji producentów rybnych
Pomoc Krajowa
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa kontynuuje realizację pomocy ze środków krajowych w formie dopłat do oprocentowania kredytów inwestycyjnych. Banki współpracujące z ARiMR udzielają z własnych środków preferencyjnie oprocentowanych kredytów podmiotom z sektora rolno-spożywczego.
Do 30 kwietnia 2007 r. kredyty z dopłatami ARiMR do oprocentowania udzielane były w ramach tzw. pomocy istniejącej, która na niezmienionych warunkach mogła być oferowana wyłącznie w ciągu trzech lat od akcesji do Unii Europejskiej. Natomiast nowe umowy kredytowe (od 1 maja 2007 r.) zawierane są na zmienionych warunkach, wynikających z dostosowania do przepisów UE. Warunki te ujęte zostały w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 26 kwietnia 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu i kierunków działań ARiMR oraz sposobów ich realizacji (Dz. U. Nr 77, poz. 514), które weszło w życie 1 maja 2007 r.
Rozporządzenie przewiduje udzielanie przez ARiMR pomocy finansowej rolnikom i zakładom przetwórstwa produktów rolnych w formie:
- dopłat do oprocentowania kredytów inwestycyjnych i klęskowych udzielanych ze środków własnych banków, które zawarły z Agencją stosowną umowę,
- gwarancji i poręczeń spłaty kredytów inwestycyjnych i klęskowych.
Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004-2006
W grudniu 2008 r. ARiMR zakończyła realizację płatności w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich wdrażanego w latach 2004-2006, którego budżet wynosił 2 790 mln euro. Z działań PROW 2004-2006 skorzystało łącznie około 320 tys. beneficjentów. Z działania "Wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW)" uruchomionego w ramach tego Planu, corocznie korzysta około 700 tys. beneficjentów. Działanie to jest kontynuowane w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.
Do 31 grudnia 2008 r. ARiMR wypłaciła beneficjentom w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich łącznie ponad 10,8 mld zł.
Sektorowy Program Operacyjny - Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006
ARiMR w połowie 2009 r. zakończyła realizację Sektorowego Programu Operacyjnego (SPO) "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006". Łącznie wypłacono beneficjentom około 6,56 mld zł. Z tej kwoty około 5,42 mld zł przypada na 9 działań wdrażanych bezpośrednio przez ARiMR, a blisko 1,16 mld zł na działania wdrażane przez Samorządy Wojewódzkie i Fundację Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA), dla których Agencja wykonała zadania związane z płatnościami.
Sektorowy Program Operacyjny "Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 2004-2006"
30 czerwca 2009 r. zakończyła się realizacja Sektorowego Programu Operacyjnego "Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 2004 - 2006". Całkowity budżet programu wynosił 373,7 mln euro. ARiMR zawarła w ramach SPO "Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 2004 - 2006" umowy na ponad 1 mld zł, całkowicie wykorzystując przyznane środki finansowe. Beneficjenci zrealizowali ponad 4 tys. projektów.
Zmiany do ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa:
Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej - art. 189 (Dz. U. Nr 227 poz. 1505)
Ustawa z dnia 21 maja 2009 r. o zmianie ustawy o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. Nr 115 poz. 961)
Zmiany do Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 czerwca 2009 r. w sprawie nadania statutu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa:
Zmiany do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 2009 r. w sprawie realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa:
Dopłaty bezpośrednie
Wspólna Polityka Rolna UE ma za zadanie zwiększenie wydajności produkcji rolnej, zapewnienie odpowiedniego poziomu życia ludności wiejskiej, stabilizacja rynków oraz zapewnienie odpowiednich cen dla konsumentów i wreszcie zagwarantowanie bezpieczeństwa żywnościowego. Cele te są finansowane z pieniędzy zgromadzonych w dwóch filarach WPR. Ze środków pierwszego filaru WPR finansowany jest m.in. system dopłat bezpośrednich czyli najogólniej mówiąc płatności do powierzchni upraw. Polscy rolnicy korzystają z takich dopłat od 2004 roku. W Traktacie akcesyjnym określono, że Polska stosuje uproszczony system płatności bezpośrednich.
Kopertę finansową, z której wypłacane są dopłaty polskim rolnikom tworzą środki z unijnego funduszu, uzupełnione refinansowaniem z krajowego budżetu. Kwota unijnego wsparcia jest ustalana na podstawie powierzchni użytków rolnych utrzymywanych w dobrej kulturze w 2004 r. i wysokości tzw. plonu referencyjnego. Nasz plon referencyjny, który Bruksela uwzględniła przy ustalaniu płatności obszarowych był niższy niż w dawnej 15-tce, dlatego polscy rolnicy otrzymywali niższe dopłaty od wypłacanych w starej UE.
| Rok | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | Suma wypłat w latach 2004-2009 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Wypłacona kwota w mld zł | 6,130 | 6,718 | 8,384 | 8,279 | 8,584 | 11,990 | 50,087 |
Na wykresie powyżej przedstawiona jest wielkość dopłat obszarowych wypłacanych polskim rolnikom w kolejnych latach, od wstąpienia do UE. Płatności bezpośrednie stały się w Polsce ważnym instrumentem stabilizowania dochodów rolniczych, który pozwala na poprawianie sytuacji ekonomicznej gospodarstw bez windowania cen za płody rolne przy rosnących w rolnictwie kosztach, z powodu drożejących nawozów i innych środków potrzebnych rolnikom. Unijne dopłaty bezpośrednie, współfinansowane z krajowego budżetu, zapewniają konsumentom tańszą żywność i sprawiają, że nasze produkty rolno-spożywcze są cenowo konkurencyjne na rynkach zagranicznych. W Polsce co roku z dopłat bezpośrednich korzysta około 1,4 mln rolników. Dopłaty obszarowe, wypłacane rolnikom za 2009 rok stanowią około 90% płatności wypłacanych rolnikom w państwach tzw. starej Unii. W 2010 roku będą takie jak w Państwach UE i przeznaczono na nie 3,25 miliarad euro.
Warto wiedzieć, że płatności bezpośrednie są obecnie kluczowym elementem Wspólnej Polityki Rolnej. W wyniku reformy WPR z Luksemburga z 2003 roku nie wprowadzono istotnych zmian w poziomie wsparcia sektora rolnego w Unii Europejskiej. Zmieniła się jednak i to zasadniczo struktura tego wsparcia. Od 2003 roku kluczowym instrumentem wspierania rolnictwa stały się płatności bezpośrednie. Oddzielono je jednak od struktury i wielkości produkcji rolniczej. Instrument płatności bezpośrednich było stosowany w ramach Wspólnej Polityki Rolnej od czasów tzw. reformy Macsharry'ego w 1992 roku, Płatności wówczas rekompensowały obniżki dochodów rolniczych, która powstałą w wskutek stopniowej redukcji cen gwarantowanych artykułów rolnych takich jak: zboża, roślinę oleiste, wysokobiałkowe, wołowiny i cielęciny. Wysokość płatności różnicowano w zależności od rodzaju produkcji ustalanej w oparciu o kryterium plonu, areału, upraw i pogłowia zwierząt w okresie bazowym. Płatności bezpośrednie stosowane w ramach tzw. reformy Macsharry'ego powszechnie uważa się za pierwszy krok WPR w kierunku oddzielenia wparcia od produkcji.
W krajach UE funkcjonują różne modele płatności bezpośrednich. I tak dla przykładu we Francji wypłaca się płatności bezpośrednie na bazie historycznej. Francuzi powiązali wsparcie z tego tytułu z produkcją w maksymalnym stopniu tj. w przypadku zbóż w 25 %, w przypadku sektora wołowiny: krowy mamki - 100%, ubój bydła dorosłego - 40 %, ubój cieląt - 100 %. W Wielkiej Brytanii w celu organizacji systemu płatności bezpośrednich wydzielono 3 regiony: region tzw. warunków normalnych, region szczególnie niekorzystnych warunków poza torfowiskami oraz region torfowiskowy. Angielscy rolnicy otrzymują płatności składające się z części obliczanej w oparciu o płatności historyczne oraz obszarową płatność regionalną. Udział regionalnych obszarowych będzie stopniowo wzrastał do 2012 roku. Wtedy Anglicy przejdą na jednolita płatność regionalną. Z kolei Szwedzi wybrali tzw. model mieszany stały. Kraj podzielono na 5 regionów w oparciu o regionalne plonu zbóż. Na podstawie danych historycznych wypłaca się połowę premii na krowy mamki i premii ekstensyfikacyjnej, 40 % premii ubojowej, 67,5 % premii mlecznej. Pozostała część płatności wypaca się jako płatność regionalną w wysokości 125 euro/ha w przypadku trwałych użytków zielonych. W przypadku pozostałych gruntów płatność różni się w zależności od regionu od 125 euro/ha na północy kraju do 225 euro/ha na południu.
KE przedstawiła projekt reformy Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2014-2020 - październik 2011 r.
Komisja Europejska ogłaszając 12 października 2011 r. projekt reformy Wspólnej Polityki Rolnej UE na lata 2014 - 2020 podkreśliła, że jej celem będzie podniesienie konkurencyjności europejskiego rolnictwa oraz zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego Europy, wraz z jednoczesną promocją wysokiej jakości produktów, ochroną środowiska i rozwojem obszarów wiejskich.
Jak proponuje KE podstawą WPR mają pozostać dopłaty bezpośrednie do hektara, jednak Komisja proponuje wprowadzenie wielu zmian w systemie ich przyznawania oraz stopniowe zrównanie ich poziomu we wszystkich państwach Unii Europejskiej. Ponadto dopłaty mają otrzymywać jedynie aktywni rolnicy, czyli tacy, których przychód z płatności bezpośrednich rocznie przekracza bądź jest równy 5% łącznej sumy przychodów z działalności nierolniczej (nie dotyczy rolników którzy otrzymali poniżej 5 tys. euro). Projekt zakłada też, że jeden beneficjent nie będzie mógł dostać dopłat wyższych niż 300 tysięcy euro. Specjalnie premiowani będą rolnicy, którzy będą spełniać tzw. trzy "zielone" warunki ochrony środowiska. Chodzi o dywersyfikację kultur, zabezpieczenie ziemi pod pastwiska oraz przekazanie 7% upraw na infrastrukturę ekologiczną. Mogą wtedy liczyć na otrzymanie należnych dopłat w pełnej wysokości. Natomiast rolnik, który nie będzie spełniał tych warunków otrzyma jedynie 70% należnych mu dopłat. Nowy projekt WPR zakłada też, że małe kilkuhektarowe gospodarstwa będą mogły zamiast "tradycyjnych" dopłat otrzymywać jednorazowo od 500 do 1000 euro rocznie. Dokładne kwoty wsparcia dla nich ustali każde państwo w ramach tzw. narodowej koperty. To zwolni takich rolników z "niepotrzebnych obciążeń administracyjnych" i kontroli, które teraz muszą spełniać, ubiegając się o "tradycyjne" dopłaty. Każde małe gospodarstwo rolnicze będzie mogło wybrać tę formę jednorazowej rocznej dopłaty, ale tylko na początku perspektywy finansowej (czyli w 2014 roku). Ma to zapobiec sztucznemu mnożeniu się gospodarstw.
Komisja zapowiedziała zrównywanie dopłat w całej Unii, ale mimo starań nowych państw UE, nie zaproponowała jednakowej we wszystkich krajach podstawowej stawki dopłat. Ci, którzy dostają teraz najwięcej, będą otrzymywać stopniowo nieco mniej (ale nie więcej, niż 10 proc. mniej wobec obecnych dopłat). To zmniejszanie różnic ma następować stopniowo do 2018 roku, ale i wtedy dopłaty w UE nie będą jeszcze równe. Na jednakowe wysokości dopłaty nie zgodzili się m.in. główni płatnicy netto do budżetu UE, czyli Niemcy i Francja. Obecnie nasi rolnicy dostają dopłaty bezpośrednie w wysokości 75 procent średniej unijnej, w 2020 roku ma to być ok. 83,5 procent. Teraz w Polsce dopłata do hektara wynosi około 214 euro za hektar, a jeśli projekt zostanie zatwierdzony, to w 2020 roku będzie wyższa o ok. 19 euro. Dokument KE niezobowiązująco zakłada, ze równe dopłaty powinny być celem politycznym w kolejnym budżecie po 2020 roku.
KE zaproponowała również zmiany w II filarze nowej Wspólnej Polityki Rolnej. Mają one premiować rolników aktywnych, prowadzących intensywną produkcję. Ich zadaniem jest także wspieranie tych, którzy chcą w swoich gospodarstwach prowadzić innowacyjne metody produkcji. Nowością są zachęty dla młodych rolników (poniżej 40 lat) i dopiero rozpoczynających działalność. Według propozycji KE, przez pięć lat mieliby obowiązkowo dostawać o 25 proc. dopłat więcej niż średnia krajowa, pod warunkiem, że posiadają przynajmniej 25 hektarowe gospodarstwa. Komisja Europejska podkreśla, że wspieranie rolnictwa wśród młodych jest konieczne, gdyż tylko 7 proc. rolników ma mniej niż 40 lat, a dwie trzecie ma ponad 55 lat. W Polsce te proporcje są dużo korzystniejsze , gdyż aż 16% naszych rolników jest w wieku poniżej 40 lat i pod tym względem Polska jest unijnym liderem.
Kraje członkowskie będą mieć swobodę przesuwania 5 proc. środków między dwoma filarami WPR (I filar to dopłaty bezpośrednie, a II - środki na podnoszenie konkurencyjności rolnictwa, np. na zakup traktorów, oraz rozwój terenów wiejskich).
Jednym z nowych priorytetów II filaru jest wspieranie tworzenia przez rolników grup. Kraje będą zobowiązane rejestrować je i z nimi negocjować.
Zdecydowanie niedobrą wiadomością dla Polski jest to, że KE zaproponowała zamrożenie wydatków na Wspólną Politykę Rolną na poziomie z 2013 roku, czyli około 418 mld euro (w tym 317 mld euro na I filar, a 101 mld euro na II filar) w latach 2014-2020. Ponadto KE przewiduje około 17 miliardów euro do ewentualnego wykorzystania jeśli wystąpią np. sytuacje kryzysowe w sektorze rolnym, na pomoc żywieniową dla najuboższych, na badania i innowacje, czy na walkę ze skutkami globalizacji.
W budżecie WPR na lata 2007-2013 Polska otrzymała 24 miliardy euro, a z propozycji KE wynika, że kwota to mogłaby wzrosnąć o ok. 6 miliardów euro w związku z procesem zrównywania dopłat bezpośrednich.
Pakiet legislacyjny Komisji Europejskiej trafi teraz do Parlamentu Europejskiego. Negocjacje na dokumentem dotyczącym przyszłości unijnej polityki rolnej powinny zakończyć się w przyszłym roku.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi ostro skrytykowało projekt KE i zapowiedziało, że będzie walczyć na forum Unii Europejskiej, oczekując korekt i zmian zawartych w nim propozycji. Minister Marek Sawicki powiedział, że przedstawiony pakiet to tylko kosmetyka, a nie reforma WPR.
Poniżej przedstawiamy wstępną ocenę MRiRW dot. najważniejszych założeń pakietu legislacyjnego Wspólnej Polityki Rolnej.
Polska oczekiwała, że zmiany WPR będą szły w kierunku:
Zasadniczej reformy WPR - uczynienia jej polityką rozwojową i konkurencyjną wobec rolnictwa z państw pozaeuropejskich, która będzie w stanie odpowiedzieć na rosnące potrzeby żywnościowe Europy i świata w następnych dekadach. Przedstawione dziś propozycje zostały podporządkowane bardziej zasadzie utrzymania transferów budżetowych do państw członkowskich, niż rzeczywistym zmianom w polityce rolnej. Nie uwzględniają one finansowania nowych zadań nałożonych na WPR po jej przeglądzie w 2008 roku.
Uproszczenia - wszystkie państwa członkowskie jednoznacznie zobowiązały KE do wypracowania propozycji WPR prostych, zrozumiałych dla beneficjentów i podatników. Przedstawione dziś przez KE propozycje są bardzo skomplikowane, idą w kierunku dalszego wzrostu biurokracji i wprowadzają wiele nowych elementów do płatności: konieczność prowadzenia 3 upraw w gospodarstwie - co najmniej 5% powierzchni i nie więcej niż 70% powierzchni każda; płatność tylko dla aktywnych rolników - co najmniej 5% przychodów z działalności rolniczej, capping, płatności bezpośrednie wyższe dla młodych rolników, obowiązek zazielenienia 30% koperty narodowej.
WPR Sprawiedliwej i wyrównanej - drobne korekty finansowe są niewiele warte, wobec nadal utrzymanej koperty narodowej na płatności opartej na historycznych parametrach. Plon referencyjny zbóż , czy oleistych sprzed 20 lat oraz pogłowie bydła mięsnego razy 200 euro będą nadal decydować o kopertach finansowych na płatności bezpośrednie w państwach członkowskich. Utrzymanie takich kopert finansowych i następnie, od takiej podstawy, naliczanie procentowe rekompensat za zazielenienie (30% koperty) lub młodego rolnika (2% koperty), ONW (5% koperty) powoduje pogłębianie nierówności pomiędzy krajami. Państwa o niskich kopertach np. nowe państwa członkowskie, w tym kraje Bałtyckie nadal nie będą mogły odpowiednio rekompensować rolnikom obowiązkowych wymagań nałożonych w ramach zazielenienia WPR. Z małej koperty krajowej na dopłaty bezpośrednie trudno będzie w jednakowy sposób dopłacać młodym rolnikom w UE. Koncepcja pełnego wyrównania dopiero w 2028 roku jest naruszeniem zasad konkurencji na jednolitym rynku i zaprzeczeniem europejskiego solidaryzmu.
Polska prezydencja rozpocznie intensywne prace nad tym pakietem, aby umożliwić kolejnym państwom Trio - Danii i Cyprowi, wypracowanie wspólnego stanowiska przez państwa członkowskie oraz prowadzenie skutecznych negocjacji pomiędzy Radą UE i Parlamentem Europejskim.
Zaplanowano, iż na posiedzeniu Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa w dniach 20-21 października br. dojdzie do pierwszej wymiany poglądów na temat zaprezentowanego pakietu przez ministrów rolnictwa poszczególnych państw członkowskich. Pogłębiona dyskusja nad pakietem na forum Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa będzie mieć miejsce w listopadzie Jednocześnie prace nad pakietem reform będą prowadzone przez polską prezydencję na poziomie technicznym, na forum grup roboczych Rady oraz Specjalnego Komitetu ds. Rolnych (zaplanowano około 20 posiedzeń).
Inicjatywą polskiej prezydencji jest zorganizowanie wspólnie przez Radę, Parlament Europejski i Komisję Europejską w listopadzie i grudniu bieżącego roku cyklu debat nad nowym kształtem Wspólnej Polityki Rolnej z udziałem m.in. organizacji rolniczych i świata nauki, zakończonych debatą podsumowującą.
1. Ocena ogólna - kwestie najistotniejsze
Negatywne:
wprowadzenie nowych, dodatkowych zadań dla WPR (w tym ograniczeń dla praktyk produkcyjnych) z pozostawieniemdotychczasowego poziomu budżetu; prowadzić to będzie do ograniczenia konkurencyjności międzynarodowej rolnictwa UE i przeniesienia części produkcji poza UE, co miałoby negatywne konsekwencje, m.in. środowiskowe;
niewielki zakres wyrównania wsparcia bezpośredniego pomiędzy państwami członkowskimi i de facto zachowanie do 2020 r., (choć zmniejszonego) zróżnicowania stawek opartego o historyczną intensywność produkcji rolnej;
odejście od wzmacniania finansowego filaru II, co było elementem wszystkich dotychczasowych reform WPR, i co dobrze służyło wspieraniu aktywnego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich UE; przeniesienie niektórych funkcji i działań między filarami oraz nowe komponenty filaru I skutkują zatarciem wyraźnego dziś podziału ról pomiędzy I a II filarem;
wzrost złożoności WPR, szczególnie w ramach filaru I, m.in. poprzez wyodrębnienie zielonego komponentu płatności, złożone relacje w ramach Dobrej Kultury Rolnej (GAEC), zielonym komponentem filara I a działaniami rolno-środowiskowymi filara II, złożone wymagania programowania i ewaluacji w ROW; objęcie aktami delegowanymi bardzo wielu istotnych kwestii w ramach poszczególnych obszarów WPR, w tym m.in. działań interwencyjnych i regulacji w handlu zagranicznym, co oznacza istotne zwiększenie uprawnień KE i ograniczenie roli Rady w procesie stanowienia prawa rolnego UE; brak na tym etapie znajomości projektów tych aktów (delegowanych ale także wykonawczych) utrudnia, a czasem uniemożliwia diagnozę i ocenę niektórych elementów propozycji.
Pozytywne:
poprawa dystrybucji wsparcia bezpośredniego pomiędzy gospodarstwami o różnych wielkościach poprzez mechanizm degresywnej redukcji płatności - dla dużych gospodarstw (capping), oraz wzrost stawek wsparcia jednostkowego - dla małych gospodarstw (efekt zryczałtowanej płatności dla małych gospodarstw);
wyeksponowanie roli małych gospodarstw w europejskim modelu rolnictwa i dla realizacji celów strategii Europa 2020, w szczególności dotyczących wzrostu zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu (możliwość tworzenia tematycznych pod-programów w ramach PROW dla małych gospodarstw, zryczałtowana płatność bezpośrednia dla małych gospodarstw, wsparcie dywersyfikacji dochodów w filarze II, instrumenty wzmacniające pozycję rynkową tych gospodarstw);
rozszerzenie zakresu instrumentarium WPR o działania nowe, uzupełniające w stosunku do obecnych instrumentów, a wychodzące naprzeciw nowym wyzwaniom (np.: nowe instrumenty zarządzania ryzykiem, rozszerzenie zakresu działań: wsparcie dla grup producentów, współpraca, rozszerzenie niektórych działań rynkowych na wszystkie produkty).
Wymagające wyjaśnień KE i dalszych analiz:
mechanizm wyrównywania poziomu stawek mający docelowo zrównać stawki powierzchniowe na ha w całej UE; wyrównanie w oparciu o stawki powierzchniowe jest spójne z polskim postulatem, aby powierzchnia UR była jedynym lub podstawowym kryterium określającym wysokość kopert krajowych, (tj. dobrze opisującym potencjał w zakresie produkcji żywności i ochrony środowiska). Niemniej jednak, okres wyrównania stawek aż do 2028 r. (dwie perspektywy finansowe UE) jest zbyt długi i z tego względu niemożliwy do zaakceptowania;
dążenie do poprawy skuteczności w zakresie realizacji celów oraz efektywności WPR poprzez: (i) wzmocnienie planowania strategicznego (silne powiązanie programów ze strategią Europa 2020), (ii) silniejszą integrację pomiędzy różnymi instrumentami a także funduszami UE (w szczególności z polityką spójności) oraz (iii) nakierowanie wsparcia unijnego (w szczególności II filara) na ściśle zdefiniowane, mierzalne cele, zapowiedź systematycznego badania ich realizacji i alokowania dodatkowych środków do programów najlepiej je realizujących ("rezerwa wykonania") - obecnie brak jasności, czy rezerwa tworzona ma być na szczeblu krajowym, czy unijnym;
próby zmniejszenia obciążeń administracyjnych, w szczególności dla małych gospodarstw, co jest bardzo istotne dla krajów takich jak Polska np. płatność ryczałtowa dla małych gospodarstw powiązana z wyłączeniem z kontroli zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance); niemniej w propozycji legislacyjnej dominują elementy komplikujące WPR;
możliwość przesunięcia między filarami do 5% koperty finansowej, a w przypadku państw stosujących obecnie SAPS do 10% z filaru II do filaru I; zwiększa to elastyczność dla państw członkowskim w programowaniu i realizacji zakładanych celów WPR - z jednej strony, jednak z drugiej - prowadzi do różnicowania warunków funkcjonowania sektora w różnych państwach;
propozycja "przemieszczenia" niektórych rozwiązań między poszczególnymi rozporządzeniami; m.in. umieszczenie zapisów dotyczących doradztwa, zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance) w rozporządzeniu ws. finansowania, zarządzania i monitoringu WPR, umieszczenie zapisów dotyczących zarządzania ryzykiem w rozporządzeniu ws. wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z EFRROW; takie podejście generuje zarówno korzyści (np.: ułatwienie jednolitego podejścia do spraw kontroli finansowej w obu filarach, ale może także generować utrudnienia wynikające m.in. z rozdzielenia spraw silnie powiązanych merytorycznie (np.: szczegóły dotyczące dobrej kultury rolnej i komponentu zielonego PB).
2. Płatności bezpośrednie
Negatywne:
objęcie całej UE systemem płatności opartym na uprawnieniach (jak obecny SPS) i tym samym wycofanie SAPS w nowych Państwach Członkowskich;
możliwość kontynuowania do 2020 częściowego (do 50%) zróżnicowania wsparcia bezpośredniego między gospodarstwami (w państwach członkowskich stosujących SPS) w oparciu o wartości historyczne - pełna regionalizacja płatności, tj. wprowadzenie jednolitej w kraju płatności ma nastąpić dopiero w 2020 r.; do tego czasu gospodarstwa zajmujące się w tych państwach produkcją, np. bydła, będą w uprzywilejowanej sytuacji na rynku UE;
utworzenie komponentu zielonego w ramach płatności bezpośrednich z przeznaczeniem min. 30% kopertykrajowej na ten cel; zaproponowany sposób "zazielenienia" nie uwzględnia w pełni efektów środowiskowych osiąganych poprzez obecne instrumenty, takie, jak działania rolno-środowiskowe II filaru WPR oraz wymogi wzajemnej zgodności, a także potencjału poprawy w tym zakresie; podejście to będzie generować dodatkowe obciążenia administracyjne;
definicja aktywnego rolnika, definicja zakłada, iż są to rolnicy, których przychód z płatności bezpośrednich rocznie przekracza bądź jest równy 5% łącznej sumy przychodów z działalności nierolniczej (nie dotyczy rolników którzy otrzymali poniżej 5 tys. euro);
brak możliwości stosowania płatności powiązanych z produkcją w sektorze tytoniu;
brak mechanizmów zapewniających pełne wykorzystanie krajowych kopert finansowych; środki przeznaczone np. na ONW, młodego rolnika, małe gospodarstwa itp., w przypadku niewykorzystania w danym roku powinny być dostępne w ramach podstawowego komponentu płatności; podobnie, w przypadku braku aktywacji uprawnień w danym roku, uprawnienia takie nie powinny być brane pod uwagę przy ustalaniu wartości uprawnień komponentu podstawowego w danym roku.
Pozytywne
możliwość zwiększenia wsparcia dla ONW poprzez dodatkowy, dobrowolny komponent płatności w filarze I (do 5% koperty, fakultatywnie dla PCz);
odejście od podziału norm dobrej kultury rolnej GAEC na dobrowolne i obowiązkowe, co jest jednym z warunków ujednolicenia tych wymogów między państwami członkowskimi;
utrzymanie i rozszerzenie na inne produkty możliwości powiązania wsparcia z produkcją, do 5% koperty z możliwością zwiększenia do 10% dla państw stosujących SAPS w 2013 r. lub innych uzasadnionych przypadkach; niemniej jednak projekt nie daje możliwości takiego wsparcia dla sektora tytoniu.
3. Rozwój obszarów wiejskich
Negatywne:
większe obciążenia administracyjne w zakresie wdrażania II filara WPR, wynikające m.in. z konieczności harmonizacji systemu programowania i wdrażania zarówno z I filarem WPR, jak i innymi funduszami (Wspólne Ramy Strategiczne, Kontrakt Partnerski), warunkowością ex-ante, położeniem nacisku na uzyskiwanie mierzalnych efektów realizacji programów; zmianą poziomu bazowego w przypadku działań dawnej osi II, wdrażanie Leadera w sposób wielofunduszowy, obowiązek utworzenia Europejskiej Sieci d/s Innowacji (EIP) itp. może skutkować bardzo napiętym i trudnym do realizacji harmonogramem programowania wsparcia obszarów wiejskich;
pozorne uproszczenie dotyczące zmniejszenia liczby działań; część działań, w szczególności działanie inwestycje w aktywa niematerialne, obejmuje swym zakresem kilka dotychczasowych działań;
wzrost wymagań względem działań rolno-środowiskowych i skomplikowanie całego systemu w związku z wprowadzeniem komponentu zielonego w I filarze (wyższy poziom bazowy zawężający zakres działań i zmniejszający poziom rekompensat);
zmniejszenie poziomu współfinansowania UE działań rolno-środowiskowych i leśnych z 80% który był w latach 2007-2013 do 75%, tj. poziomu stosowanego dla pozostałych działań ROW;
nowe, wyłącznie biofizyczne kryteria wyznaczania ONW (wykluczające stosowanie kryterium społecznego, które odpowiada za znaczną część obszarów obecnie określonych jako ONW w Polsce), co może skutkować pewnym ograniczeniem tego obszaru i przesunięciem terytorialnym;
nowa koncepcja wdrażania Leader - dopuszczenie realizacji strategii wielofunduszowych. Obecne zapisy projektu rozporządzenia budzą wiele wątpliwości, praktyczne wdrożenie propozycji będzie bardzo trudne.
Pozytywne:
utrzymanie zakresu mechanizmów wsparcia finansowego II filara, z pozostawieniem dużej autonomii dla państw członkowskich, a także z uwzględnieniem kryterium spójnościowego w sposobie alokacji budżetu II filara WPR pomiędzy krajami członkowskimi; daje to szanse na utrzymanie obecnej skali finansowej i także dużej części zakresu przedmiotowego obecnego wsparcia w ramach PROW;
priorytety rozwoju obszarów wiejskich zgodne z obecnie obowiązującymi, przy czym znaczny nacisk położono na kwestie klimatu i innowacyjności;
odejście od obowiązkowych alokacji na osie w ramach PROW, co zwiększa elastyczność dla państw członkowskich, niemniej jednak będą one musiały wyraźniej niż dziś wykazać, iż realizują określone cele i priorytety UE poprzez wyznaczenie mierzalnych celów (wskaźniki) i ich monitoring ;
możliwość opracowania tematycznych pod-programów w ramach PROW ukierunkowanych na wybrane zagadnienia (młodzi rolnicy, małe gospodarstwa, obszary górskie, skrócenie łańcucha dostaw);
poszerzenie instrumentarium ROW o instrumenty zarządzania ryzykiem w tym o instrument stabilizacji dochodów(rekompensata dla rolnika, jeśli ich dochód spadnie poniżej określonego poziomu);
utrzymanie wysokiego, zbliżonego do poziomu obowiązującego w obecnej perspektywie finansowej (75%) poziomu współfinansowania z EFROW dla kategorii regionów "mniej rozwinięte".
3. Wspólna organizacja rynków rolnych
Negatywne:
likwidacja kwotowania mleka (od 1 kwietnia 2015 r.) i cukru (do 30 września 2016 r.), przy zapewnieniu możliwości stosowania obowiązkowych umów kontraktacyjnych i negocjowania cen przez organizacje producentów i ich zrzeszenia (mleko) i utrzymanie obowiązku podpisywania porozumień branżowych (cukier);
zmiana mechanizmu dopłat do prywatnego przechowywania masła z obligatoryjnego na fakultatywny, w rezultacie czego mechanizm nie byłby uruchamiany automatycznie każdego roku, jak to ma miejsce obecnie;
likwidacja mechanizmu dopłat do odtłuszczonego mleka w proszku, wykorzystywanego w produkcji pasz oraz do mleka odtłuszczonego wykorzystywanego w produkcji kazeiny i kazeinianów oznacza, że nie będzie instrumentów pozwalających na szybką reakcję w przypadku wystąpienia zakłóceń funkcjonowania rynku mleka w zakresie białka mlecznego;
brak aktualizacji (podniesienia), ze względu na rosnące koszty produkcji, poziomu cen referencyjnych mięsa i zbóż;
przeniesienie wsparcia organizowania się w grupy producentów sektora owoców i warzyw do II filara i pozostawienie wsparcia organizacji producentów w I filarze komplikuje system wsparcia tego sektora; likwidacja pomocy inwestycyjnej dla grup producentów owoców i warzyw w obecnej wysokości 75% kosztów kwalifikowanych przy utrzymaniu pomocy administracyjnej (ograniczonej do 5 lat oraz procentowo i kwotowo).
Pozytywne
utrzymanie publicznej interwencji i dopłat do prywatnego przechowywania;
wprowadzenie fakultatywnego mechanizmu dopłat do prywatnego przechowywania odtłuszczonego mleka w proszku;
rozszerzenie stosowania: (i) ogólnej klauzuli "kryzysowej" w przypadku ryzyka wystąpienia zakłóceń rynkowych, spowodowanych znacznymi wzrostami / spadkami cen na rynku wewnętrznym lub rynkach zewnętrznych albo innymi czynnikami oraz (ii) mechanizmu wsparcia związanego z utratą zaufania konsumentów, na wszystkie sektory ujęte w obecnej WOR;
dążenie do wzmocnienia pozycji producentów rolnych w łańcuchu żywnościowym poprzez: (i) rozszerzenie uznawania przez państwa członkowskie organizacji producentów i ich zrzeszeń, jak również organizacji międzybranżowych, na wszystkie sektory ujęte w obecnej WOR; (ii) specjalne podejście do celów WPR oraz producentów rolnych i ich związków w zakresie prawa dotyczącego konkurencji;
zachęta dla organizacji producentów, ich zrzeszeń i organizacji międzybranżowych do dostosowania podaży do wymogów rynku z wyłączeniem wycofywania produktów z rynku, w odniesieniu do roślin i produktów pochodzenia zwierzęcego (z wyłączeniem mleka).
O ANR
Agencja Nieruchomości Rolnych jest następcą prawnym Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Kontynuuje ona pod nową nazwą dotychczasową działalność AWRSP, z uwzględnieniem regulacji zawartych w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego.
Agencja Nieruchomości Rolnych jest państwową osobą prawną. Jest instytucją powierniczą, której Skarb Państwa powierzył wykonywanie prawa własności i innych praw rzeczowych na jego rzecz w stosunku do mienia państwowego w rolnictwie.
Agencja działa na podstawie:
ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa z dnia 19 października 1991 r (Dz. U. z 2007, nr 231, poz. 1700 z późn. zm),
ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego z dnia 11 kwietnia 2003 r . (Dz.U.03.64.592)
statutu
Agencja wykonuje w imieniu własnym prawa i obowiązki związane z mieniem Skarbu Państwa powierzonym jej po zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstwach gospodarki rolnej, w tym również prawa i obowiązki wynikające z decyzji administracyjnych.
Agencja Nieruchomości Rolnych realizuje zadania wynikające z polityki państwa, w szczególności w zakresie:
tworzenia oraz poprawy struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych
tworzenia warunków sprzyjających racjonalnemu wykorzystaniu potencjału produkcyjnego Zasobu Skarbu Państwa,
restrukturyzacji oraz prywatyzacji mienia Skarbu Państwa użytkowanego na cele rolnicze,
obrotu nieruchomościami i innymi składnikami majątku Skarbu Państwa użytkowanego na cele rolne,
administrowania zasobami majątkowymi Skarbu Państwa przeznaczonymi na cele rolne,
zabezpieczenia majątku Skarbu Państwa,
inicjowanie prac urządzeniowo-rolnych na gruntach Skarbu Państwa oraz popierania organizowania na gruntach Skarbu Państwa prywatnych gospodarstw rolnych,
wykonywania praw z udziałów i akcji w spółkach hodowli roślin uprawnych praz hodowli zwierząt gospodarskich o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej.
Agencja realizuje również inne zadania określone odrębnymi przepisami, a w szczególności przepisami o kształtowaniu ustroju rolnego.
Agencja Nieruchomości Rolnych została wyposażona w uprawnienia, za pomocą których - działając w imieniu państwa - będzie sprawować dyskretną kontrolę nad rynkiem nieruchomości rolnych, a w razie potrzeby interweniować poprzez prawo państwowego pierwokupu. W konsekwencji Agencja będzie podejmować także decyzje dotyczące sposobu i trybu rozdysponowania nabytych w ten sposób nieruchomości.
Historia Agencji
Agencja Nieruchomości Rolnych kontynuuje działalność Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, z uwzględnieniem regulacji zawartych w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego.
Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa została powołana w październiku 1991 r. mocą ustawyo gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa po to, aby przejąć, zrestrukturyzować i sprywatyzować mienie po byłych Państwowych Gospodarstwach Rolnych, nieruchomości rolne Państwowego Funduszu Ziemi, a także inne mienie rolne stanowiące własność Skarbu Państwa.
Ponadto na podstawie przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników Agencja została także zobowiązana do przejmowania na własność Skarbu Państwa nieruchomości rolnych, wchodzących w skład gospodarstw rolnych, na wniosek właścicieli, którzy mają ustalone prawo do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników.
Istotę AWRSP charakteryzowały następujące zasady funkcjonowania:
powiernictwo - wyrażające się w swobodnym (w granicach prawa) dysponowaniu majątkiem Skarbu Państwa, w wyniku powierzenia przez Państwo wszystkich swoich uprawnień wobec tego majątku,
samofinansowanie - oznaczające konieczność prowadzenia gospodarki w okresie przekształceń i samych przekształceń bez dofinansowania zewnętrznego. Agencja działała na rzecz Skarbu Państwa, ale - stanowiąc odrębną osobę prawną - w imieniu własnym. Konsekwencją takiej konstrukcji prawnej było przyjęcie i konsekwentne stosowanie w praktyce zasady samofinansowania tej instytucji,
obligatoryjność przekształceń - co oznaczało dla państwowych gospodarstw rolnych konieczność podporządkowania się procedurom restrukturyzacyjnym; ażeby to było możliwe państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej zostały zlikwidowane nie tylko fizycznie, ale i formalnie.
Działalność Agencji w sferze restrukturyzacji i prywatyzacji zdeterminowały następujące cele i uwarunkowania:
wymóg szybkiego przejęcia mienia rolnego Skarbu Państwa do Zasobu,
konieczność zrestrukturyzowania tego mienia - dotyczy to zwłaszcza nieruchomości pochodzących ze zlikwidowanych pgr,
wymóg spłaty zadłużenia przejętego wraz z mieniem pochodzącym z PGR,
potrzeba administrowania mieniem wchodzącym w skład zorganizowanych jednostek gospodarczych w okresie poprzedzającym jego rozdysponowanie,
niezbędność wykonania licznych prac zabezpieczających obiekty przejęte do Zasobu, a także remontów i inwestycji umożliwiających dalszą eksploatację i często warunkujących możliwość trwałego rozdysponowania tych obiektów,
konieczność prywatyzacji mienia przede wszystkim poprzez jego sprzedaż i wydzierżawianie, a także poprzez nieodpłatne przekazywanie na rzecz ustawowo wskazanych jednostek i podmiotów,
wymóg sprawowania nadzoru właścicielskiego nad użytkownikami nieruchomości rolnych Skarbu Państwa.
Przejmowane przez Agencję nieruchomości rolne oraz mienie z nim związane stworzyły
Zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa. (ZWRSP)
Kierunki gospodarowania Zasobem zostały określone w ustawie. Agencja gospodarowała Zasobem w drodze:
sprzedaży mienia w całości lub jego części,
oddania na czas oznaczony do odpłatnego korzystania (wydzierżawienia) osobom prawnym lub fizycznym,
wniesienia mienia lub jego części do spółki,
oddania na czas oznaczony administratorowi całości lub części mienia w celu gospodarowania,
przekazania w zarząd.
nieruchomości wchodzące w skład Zasobu WRSP mogły być także przekazane nieodpłatnie: gminom na cele związane z inwestycjami infrastrukturalnymi, Polskiej Akademii Nauk, szkołom wyższym i jednostkom badawczo-rozwojowym na cele służące wykonywaniu ich zadań statutowych, Lasom Państwowym w celu zalesiania, osobom prawnym Kościołów (na podstawie przepisów szczególnych). W przypadkach uzasadnionych gospodarczo grunty rolne wchodzące w skład Zasobu mogły być odłogowane, czyli czasowo wyłączone z produkcji rolnej.
Prowadzona przez Agencję restrukturyzacja nieruchomości rolnych miała na celu: ograniczenie nieracjonalnej koncentracji gruntów m.in. przez podział przedsiębiorstw; uwolnienie części gruntów z przeznaczeniem na powiększenie gospodarstw indywidualnych; oddzielenie działalności socjalnej przedsiębiorstw od ich funkcji gospodarczych; wyłączenie gruntów potrzebnych do zrealizowania pozarolniczych planów związanych m.in. z budową autostrad, ochroną przyrody i zalesianiem oraz utrzymaniem możliwie dużej liczby miejsc pracy.
Prywatyzacja sektora państwowego w rolnictwie zmierza do tworzenia warunków sprzyjających efektywnemu gospodarowaniu. Wyraża się to w rezygnacji państwa z zarządzania gospodarstwami rolnymi i w wykorzystaniu atrybutu przedsiębiorczości osób podejmujących gospodarowanie na własny rachunek i własne ryzyko.
Przyjęte w ustawie rozwiązania prawne umożliwiają indywidualne podejście do każdego przekształcanego przedsiębiorstwa oraz zastosowanie różnych kierunków rozdysponowania mienia - sprzedaż, dzierżawa, administrowanie, tworzenie spółek prawa handlowego. Ustawa przewiduje także różnorodność stosowanych metod rozdysponowania majątku - przetargi licytacyjne i ofertowe, przetargi ograniczone, tryb bezprzetargowy, nieodpłatne przekazanie - oraz dopuszcza różne podmioty do prywatyzacji nieruchomości rolnych należących do Skarbu Państwa: indywidualni rolnicy, byli pracownicy PGR, firmy z otoczenia rolnictwa, spółki z udziałem kapitału zagranicznego.
Oferta Agencji obejmowała:
całe gospodarstwa rolne, tzn. ziemia, budynki, budowle, maszyny i urządzenia wraz z inwentarzem żywym i zapasami,
części gruntów popegeerowskich, które po restrukturyzacji przeznacza się do odrębnego użytkowania,
grunty Państwowego Funduszu Ziemi,
gospodarstwa rybackie ze stawami i jeziorami,
zbędne maszyny i urządzenia, które dotychczas były użytkowane w przejętych przez Agencję gospodarstwach.
W miarę upływu czasu stopniowo zmieniały się uwarunkowania funkcjonowania Agencji. Najbardziej istotne zmiany nastąpiły w ostatnich kilku latach, gdy - dzięki rozwiązaniu problemu zadłużenia przejętego wraz z mieniem, pojawiła się nadwyżka bieżących wpływów nad wydatkami. Stworzyła ona możliwości wzmożenia aktywności w sferze działalności socjalnej oraz aktywizującej środowiska byłych pracowników PGR. Agencja podjęła działania na rzecz utrzymania, bądź tworzenia nowych miejsc pracy, udzielała pomocy dzieciom i młodzieży z rodzin byłych pracowników PGR w dostępie do kształcenia i w sprawach socjalnych mieszkańcom osiedli popegeerowskich. Ponadto Agencja prowadziła prace urządzeniowo-rolne na gruntach Skarbu Państwa oraz organizowała program osadnictwa rolniczego na gruntach Skarbu Państwa itp.
W roku 2002 na Agencję nałożone zostały w drodze ustawowej nowe zobowiązania- m.in. takie jak:
przekazywanie części wpływów statutowych na rachunek bankowy Funduszu Pracy na realizację programów na rzecz tworzenia miejsc pracy i aktywizację zawodową bezrobotnych, a w szczególności absolwentów zamieszkałych na terenach wiejskich oraz małych miast (przy czym zobowiązanie Agencji z roku 2001 do przekazywania części wpływów statutowych w celu zabezpieczenia możliwości finansowania wypłat świadczeń przedemerytalnych dla pracowników byłych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej pozostało nadal aktualne),
przekazywanie części wpływów statutowych Agencji na realizację zadań Agencji Rynku Rolnego,
dokapitalizowanie Banku Gospodarki Żywnościowej (odrębna decyzja Rządu),
nieodpłatne przekazywanie gruntów Zasobu na własność osobom bezrobotnym pozostającym bez prawa do zasiłku, które były pracownikami pgr (po 2 ha na osobę).
Również w 2002 roku zdecydowano ustawowo o przekazaniu Ministrowi właściwemu ds Skarbu Państwa akcji i udziałów objętych lub nabytych przez Agencję- z wyjątkiem udziałów w spółkach o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej - realizujących programy hodowlane.
Od 16 lipca 2003 Agencja ma możliwość sprawowanie kontroli nad częścią obrotu nieruchomościami rolnymi, służącej realizacji celów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.
Organizacja Agencji
Organizację wewnętrzną Agencji określa statut. Organem Agencji jest Prezes.
Prezes kieruje Agencją i reprezentuje ją na zewnątrz. Aparatem wykonawczym Prezesa jest Biuro Prezesa oraz oddziały terenowe Agencji.
Prezesa Agencji powołuje Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw rozwoju wsi, spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru. Prezes Rady Ministrów odwołuje Prezesa Agencji.
Wiceprezesa Agencji powołuje minister właściwy do spraw rozwoju wsi, na wniosek Prezesa Agencji, spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi na wniosek Prezesa Agencji odwołuje Wiceprezesa Agencji.
Nadzór nad Agencją sprawuje minister właściwy do spraw rozwoju wsi. Siedzibą Agencji jest miasto stołeczne Warszawa.
Prezes kieruje Agencją przy pomocy wiceprezesa, dyrektorów zespołów Biura Prezesa oraz dyrektorów oddziałów terenowych, którzy są wobec niego odpowiedzialni za całość spraw objętych zakresami ich działania.
Podział zadań między Prezesa, wiceprezesa i dyrektorów zespołów, w tym z tytułu nadzoru nad działalnością podporządkowanych im jednostek organizacyjnych, określa Prezes w regulaminie organizacyjnym Biura Prezesa.
Prezes powołuje i odwołuje dyrektorów zespołów w Biurze Prezesa, głównego księgowego Agencji oraz dyrektorów oddziałów terenowych, a na wniosek dyrektorów oddziałów terenowych - ich zastępców i głównych księgowych.
Minister właściwy do spraw rozwoju wsi składa Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej roczny raport z działalności Agencji.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 Ustawy z dnia 19 października 1991 r o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, Agencja wykonuje prawo własności i inne prawa rzeczowe na rzecz Skarbu Państwa w stosunku do mienia, o którym mowa w art. 1 i 2 tej Ustawy. Agencja realizuje zadania wynikające z polityki państwa, w szczególności wymienione w art. 6 ust. 1 i ust. 2 powołanej ustawy oraz gospodaruje Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa w formach wymienionych w art. 24 Ustawy.
Informacje ogólne o KRUS
Ubezpieczenie społeczne rolników uregulowane zostało ustawą z 20 grudnia 1990 roku (tekst jednolity: Dz.U. z 2008 r. Nr 50 poz. 291 ze zm.) Realizację zadań wynikających z ustawy powierzono odrębnej instytucji - Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, zobowiązując ją do prowadzenia zadań wyodrębnionych z systemu powszechnego, w tym m.in. obsługi rolników w sprawach dotyczących obejmowania ubezpieczeniem społecznym rolników i opłacania składek na to ubezpieczenie, przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń: emerytalno-rentowego oraz wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego, prowadzenia działalności prewencyjnej na rzecz upowszechniania zasad bezpieczeństwa pracy w gospodarstwach rolnych oraz eliminowania zagrożeń w miejscu pracy i życia rolników, prowadzenia dobrowolnej, nieodpłatnej rehabilitacji leczniczej dla osób uprawnionych doświadczeń KRUS, zagrożonych niezdolnością do pracy, bądź trwale lub okresowo całkowicie niezdolnych do pracy w gospodarstwie rolnym. Od 1997 roku KRUS prowadzi odrębny dwuinstancyjny system orzecznictwa lekarskiego w związku z ustalaniem prawa ubezpieczonych w KRUS do świadczeń zależnych od niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym lub medycznej oceny stanu zdrowia. Z dniem wejścia Polski do UE Kasa realizuje zadania związane z koordynacją zabezpieczenia społecznego w krajach Unii Europejskiej.
Kasa realizuje wiele dodatkowych zadań zleconych przez państwo, m.in. realizuje świadczenia kombatanckie dla inwalidów wojennych, obsługuje ubezpieczenie zdrowotne rolników, ich domowników, emerytów i rencistów, a także członków ich rodzin, pełniąc zarazem na rzecz NFZ funkcję płatnika składek na to ubezpieczenie. Więcej o ubezpieczeniu zdrowotnym rolników, domowników, emerytów i rencistów rolniczych oraz członków ich rodzin, a także o dodatkowych świadczeniach zlecanych KRUS do realizacji, w tematycznym dziale: Zadania KRUS - menu: informacje ogólne.
W ubezpieczeniu społecznym rolników funkcjonują na odrębnych zasadach finansowych dwa rodzaje ubezpieczenia:
ubezpieczenie emerytalno-rentowe, finansowane w przeważającej części z dotacji budżetowej, uzupełnionej dochodami ze składek ubezpieczonych rolników;
ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie, realizację świadczeń z tego ubezpieczenia gwarantują jedynie składki od rolników, gromadzone w Funduszu Składkowym Ubezpieczenia Społecznego Rolników. Fundusz ten jest osobą prawną, funkcje zarządu pełni z urzędu Prezes KRUS, pod nadzorem Rady Rolników.
Struktura organizacyjna KRUS
Prezes KRUS - Artur Brzóska
Zastępca Prezesa - Janina Pszczółkowska
Zastępca Prezesa - Daniel Zahorenko
Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego kieruje Prezes jako centralny organ administracji rządowej, podległy ministrowi właściwemu do spraw rozwoju wsi. Prezesa Kasy powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ww. ministra właściwego na podstawie art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50 poz. 291 ze zm.) - dalej skrótowo: u.s.r. Na mocy art. 76 u.s.r., Prezes KRUS pełni z urzędu, pod nadzorem Rady Rolników, funkcję zarządu Funduszu Składkowego Ubezpieczenia Społecznego Rolników.
Na podstawie art. 59 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników Prezes KRUS może mieć jednego lub dwóch zastępców. Zastępców Prezesa Kasy powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw rozwoju wsi, spośród osób wyłnionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru, na wniosek Prezesa Kasy, złożony po zasięgnięciu opinii Rady Ubezpieczenia Społecznego Rolników.
Zgodnie z art. 60 u.s.r. Prezes Kasy zatrudnia pracowników na podstawie umowy o pracę, chyba że odrębne przepisy wymagają zatrudnienia na podstawie powołania. Nabór na wolne stanowiska pracy w Kasie jest otwarty i konkurencyjny, prowadzony w trybie art. 59 pkt a-g ustawy o u.s.r. Więcej w BIP - dział 
Praca w KRUS.
Do pracowników Kasy stosuje się przepisy o pracownikach urzędów państwowych, z wyjątkiem przepisów dotyczących praw i obowiązków urzędników państwowych mianowanych. Wymagane kwalifikacje na stanowiskach w jednostkach organizacyjnych KRUS (w Centrali, oddziałach regionalnych oraz placówkach terenowych) określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 lutego 2010 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędach administracji rządowej i pracowników innych jednostek (Dz.U.2010.27.134).
Za realizację zadań przydzielonych poszczególnym strukturom Kasy odpowiadają przed Prezesem dyrektorzy Biur Centrali Kasy, dyrektorzy Oddziałów Regionalnych, kierownicy Placówek Terenowych oraz dyrektorzy innych jednostek organizacyjnych, tj. centrów rehabilitacji rolników i ośrodków rehabilitacyjnych mających status samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej.
STRUKTURĘ ORGANIZACYJNĄ KRUS TWORZĄ:
Centrala
Oddziały Regionalne i Placówki Terenowe
inne jednostki organizacyjne (centra i ośrodki rehabilitacji rolników)
nformacje ogólne
Do podstawowych zadań KRUS wynikających z ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników należą:
obsługa ubezpieczonych rolników i świadczeniobiorców Kasy (emerytów i rencistów) w sprawach dotyczących obejmowania ubezpieczeniem społecznym rolników i opłacania składek na to ubezpieczenie;
przyznawania i wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych oraz wypadkowych, chorobowych i macierzyńskich oraz świadczeń pozaubezpieczeniowych, wypłacanych w zbiegu ze świadczeniami z ubezpieczenia społecznego rolników;
realizacja własnego, dwuinstancyjnego systemu orzecznictwa lekarskiegow postępowaniu dowodowym dla ustalenia prawa ubezpieczonych do świadczeń rentowych i odszkodowawczych, których przyznanie wymaga medycznej oceny stanu zdrowia lub oceny następstw wypadku w związku z pracą rolniczą. Orzeczenia wydają w pierwszej instancji lekarze rzeczoznawcy, w drugiej instancji komisje lekarskie Kasy;
działalność prewencyjna na rzecz zapobiegania wypadkom przy pracy rolniczej i chorobom zawodowym, a w szczególności:
upowszechnianie wiedzy o tych zagrożeniach i znajomości zasad bhp wśród dorosłych i dzieci,
analiza przyczyn i okoliczności powstawania wypadków przy pracy rolniczej i chorób zawodowych,
prowadzenie szkoleń w zakresie znajomości zagrożeń i zasad bezpiecznej pracy w gospodarstwie rolnym,
podejmowanie starań o właściwą produkcję i dystrybucję bezpiecznych technicznych środków produkcji dla rolników, ubrań roboczych i ochronnych,
prowadzenie nieodpłatnej, dobrowolnej rehabilitacji leczniczej dla osób uprawnionych do świadczeń w KRUS, zagrożonych całkowitą niezdolnością do pracy lub wykazujących okresowo całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zawodowej w gospodarstwie rolnym. Rehabilitację tę prowadzą centra i ośrodki KRUS oraz sanatoria współpracujące z Kasą. W okresie wakacyjnym Kasa prowadzi także turnusy rehabilitacyjne dla dzieci rolników;
wspieranie ubezpieczeń wzajemnych;
obsługa ubezpieczenia zdrowotnego, zgodnie z Ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm. - ost. zm. -Dz. U. z 2010 r. Nr 50, poz. 301)
|
|---|
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
prawo pracy (43 strony) GF2XQU3ZHDXVKDOXBC3JZSLPCKXUPONBN2DGSCY
Prawo (43 strony) SUJ4RSIVV7QVQC7POUTOL3NJQA56STJTMWXC4PY
PRAWO ROLNE
PRAWO ROLNE ubezpieczenie
PRAWO ROLNE rsp
material, Prawo Karne(10)
PRAWO DEWIZOWE.finanse, prawo, Materiały, Prawo finansowe
Prawo rolne
prawo rolne informacje, Pomoce naukowe, Prawo Rolne
opr uksw 040120g, Prawo rolne
zakres materiału, PRAWO ADMINISTRACYJNE, ćwiczenia
Finanse 10-11, prawo, Materiały, Prawo finansowe
Prawo rolne, Prawo
5.Ochrona własności intelektualnej, Materiały prawo
rozporządzenie w sprawie rent strukturalnych, Prawo rolne
więcej podobnych podstron