1.Wymień działania mające na celu ograniczenie występowania szkodników, szczególnie zalecane do stosowania w terenach cennych przyrodniczo

1. Kształtowanie krajobrazu w sposób sprzyjający rozwojowi i ochronie naturalnych wrogów szkodników roślin,

2. uprawa odmian odpornych na szkodniki,

3. odpowiedni dobór terminów siewu i zbioru,

4. przykrywanie roślin uprawnych osłonami w czasie nasilenia pojawu szkodników,

5. stosowanie substancji odstraszających lub zwabiających szkodniki,

6. stosowanie pułapek, barier, emitorów, impulsów świetlnych lub elektrycznych,

7. wprowadzanie do uprawy roślin odstraszających lub zwabiających szkodniki.

2.Wymień zasady wieszania budek dla ptaków

1. Tam gdzie brakuje naturalnych dziupli i innych schronień.

2. Niezbyt gęsto gdyż dziuplaki są ptakami terytorialnymi, minimalna odległość między skrzynkami 100m.

3. Otwór na wschód lub południowy- wschód.

4. Miejsce lekko zacienione

5. Zawieszone pionowo lub lekko pochylone do przodu.

6. Wisząca na drzewie budka powinna być nieruchoma,

7. Budki muszą być czyszczone po każdym sezonie lęgowym

8. Jeżeli nie była zasiedlona w ciągu dwóch sezonów lęgowych, przewieszamy w inne miejsce.

9. Nie stosować patyczka przy otworze

3. Na czym polega rola drzew i krzewów jako elementów tzw. infrastruktury ekologicznej

• Krzewy i zadrzewienia śródpolne bardzo korzystnie wpływają na stan fitosanitarny przyległych plantacji roślin uprawnych

• Miejsce zimowania wrogów naturalnych- migrują na sąsiednie plantacje roslin i redukują liczebność agrofagów

• Korzystnie wpływają na mikroklimat plantacji lub okolicy, zapobiegając spływowi mas zimnego powietrza oraz przyczyniają się do równomiernego rozkładu wilgotności

• Nasadzenia wiatrochronne zapobiegają nadmiernemu ruchowi powietrza oraz stanowią ważne zimowiska dla pożytecznych owadów

• Drapieżne i pasożytnicze owady liczniej występują w krajobrazach zróżnicowanych niż w monokulturach i krajobrazach uproszczonych gdyż:

-żerują i pasożytują na większej liczbie gatunków agrofagów liczniej występujących w tych środowiskach w różnych okresach sezonu wegetacyjnego

-utrzymują wysoki poziom reprodukcji oraz wykorzystują w uprawach mieszanych agrofagi, które w monokulturach normalnie nie występują

3. Czy interakcja między organizmami obserwowanymi w koloniach mszyc są dla nas korzystne?

Interakcje nieantagonistyczne- współżycie mrówek i mszyc- mszyce są rzadziej atakowane przez drapieżców, zwłaszcza młode kolonie, wstrzymują się od przesiedlania i rozpraszania kolonii, słabiej reagują na feromon alarmu, wydzielany w obecności drapieżców.
Drapieżcy kontra mszyce- musi być odpowiednie zagęszczenie kolonii, aby drapieżca rozpoczął składanie jaj- dostatecznie dużo pokarmu dla larwy I stadium np. dla biedronki 1 mszyca na 200- 400 cm² pow. Liścia. Gdy wzrasta liczba mszyc w kolonii wzrasta też liczba składanych jaj przez drapieżców. Bodźcami stymulującymi są: chemiczne sygnały ze strony mszyc, dosyt pokarmu, obecność spadzi.

3. Wymień sposoby kształtowania krajobrazu w sposób niekorzystny dla szkodników i opisz jeden z nich

1. Nie wysiewać tych samych roślin na osi wiejących wiatrów

2. Plantacje młodsze nie powinny być po starszych (np. wieloletnich motylkowych)

3. Wielkość pól i ich kształt- o rozprzestrzenianiu się szkodników (np. skoczki)

• Izolacja przestrzenna plantacji nasiennych tj. zachowanie przepisowej odległości od zasiewów produkcyjnych

• Plantacje ziemniaków reprodukujących minimum 200 m, nasienniki buraków pastewnych ok. 500 m od roślin pokrewnych

1. Wystawa południowa pól sprzyja pojawom szkodników ciepłolubnych

2. Masowe pojawy częściej na glebach lekkich, przewiewnych niż na glebach ciężkich

3. Lokalizacja upraw w zależności od otwartości terenu

• Pola osłonięte szybciej atakowane przez muchówki

1. Zmianowanie

2. Zabiegi uprawowe

3. Nawożenie

4. Termin nawożenia roślin i rodzaj nawozu

5. Wapnowanie- powodując wzrost pH gleby, pogarsza warunki żerowania szkodników glebowych (np. drutowców) a nawet gatunków kryjących się i przepoczwarczających w glebie

6. obornik

7. Nawadnianie

8. Mechanizacja

9. Rozstawa roślin

10. Zwalczanie chwastów

3. Jak można wykorzystać stosowanie pułapek i barier w ograniczeniu liczebności szkodników? Podaj przykłady.

1. Rośliny barierowe- fizyczna przeszkoda dla owadów latających. Są większe lub wyższe i nie mogą być żywicielami fitofagów, które zagrażają roślinom.

2. Ochrona marchwi- peluszka, fasola, groch- kukurydza, rośliny uprawne- bób, fasola tyczna

3. Uprawy pułapkowe- czasami gatunek sąsiadującej rośliny wypierany jest ze względu na swoją większą atrakcyjność dla szkodników przez co służy do odciągnięcia ich od ataku na bardziej wrażliwą uprawę główną. W cieniu gęsto rosnących roślin żyje bogata fauna naziemna np. biegaczowate, kusakowate.

4. Przynęty pułapkowe (wyłożenie ulubionego pokarmu szkodnika), pułapki lepowe, uprawa warzyw wspólnie z roślinami wytwarzającymi olejki eteryczne- sposób na mszyce, działania ograniczające bodźce wzrokowe,

3. W jaki sposób wprowadzenie do uprawy roślin odstraszających lub zwabiających szkodniki może wpływać na ich występowanie. Opisz mechanizm działania oraz rodzaje upraw współrzędnych.
   

• Wspólny siew lub sadzenie dwóch, a niekiedy więcej gatunków roślin w celu osiągnięcia dodatkowych korzyści ma długą tradycję w rolnictwie

• Uprawy pułapkowe – czasami gatunek sąsiadującej rośliny wybierany jest ze względu na swoją większą atrakcyjność dla szkodników przez co służy do odciągnięcia ich od ataku na bardziej wrażliwą uprawę główną

• Biochemiczna supresja szkodników – niektóre rośliny wydzielają poprzez korzenie lub organy nadziemne substancje chemiczne które osłabiają rozwój lub odstraszają szkodniki chroniąc w ten sposób rośliny sąsiadujące

• Zwiększenie bezpieczeństwa uprawy poprzez zwiększenie różnorodności plonów – równoczesna uprawa większej różnorodności roślin zwiększa bezpieczeństwo rolnika

Mechanizmy działania upraw współrzędnych w celu obniżenia szkód od szkodników

• Działanie odstraszające, mylące i utrudniające odnalezienie właściwego pokarmu

• Wzrost roli organizmów drapieżnych

• Rośliny uprawiane w międzyrzędziach mogą być miejscem rozwoju alternatywnych żywicieli dla owadów pożytecznych lub np. stracić dogodną kryjówkę

Rodzaje:

• podsiew – wysiewanie rośliny towarzyszącej pomiędzy rzędami rośliny uprawnej – uprawa kapustnych z koniczyną lub innych roślin o słabym wzroście i niewysokim zwartym pokroju tzw. żywych ściółek

• uprawa warzyw wspólnie z roślinami wytwarzającymi olejki eteryczne – sposób na ograniczenie liczebności np. mszyc

• przesłonięcie miedzyrzędzi warzyw innymi roślinami szczelnie przykrywając glebę – uniemożliwia odnalezienie miejsca żerowania tym szkodnikom które w czasie lotu kierują się kontrastem zieleni roślin z podłożem – mszyca kapuściana, piętnówka kapustnica, sówkowate, pchełki ziemne

• rośliny barierowe – stanowią fizyczną przeszkodę dla owadów latających. Aby skutecznie chroniły roślinę muszą być od niej większe lub wyższe i nie mogą być żywicielami fitofagów którzy zagrażają roślinom. W ochronie marchwi przed połyśnicą wysiewa się wokół poletek np. peluszkę

3. Jakie substancje aktywne mogą być wykorzystywane do zwalczania szkodników w terenach cennych przyrodniczo

• Azadirachtyna

• Wosk pszczeli

• Żelatyna

• Lecytyna

• Olejki roślinne (miętowy, sosnowy, kminkowy)

• Ekstrakt z gorzki właściwej

• Rotenon

• Feromony

• Perytryny syntetyczne

• Etylen

• Sól potasowa

• Ałun potasowo- glinowy

• Ciecz kalifornijska

• Olej parafinowy

• Oleje mineralne

• Nadmanganian potasu

• Piasek kwarcowy

3. Wymień Ci znane mikroorganizmy do zwalczania szkodników

Bakterie, wirusy, grzyby, w szczególności

Bacillus thuringensis, Granubsis virus

Wyłącznie organizmy nie modyfikowane genetycznie

3. Jakie znasz organizmy żywe drapieżne i pasożytnicze

• nicienie entomopatogeniczne – Sreinernema feltiae- do zwalczania muchówek ziemiórek

• drapieżne roztocza- przeciwko przędziorkom, np. dobroczynek szklarniowy

• pasożytnicze błonkówki np. dobrotnica szklarniowa

• drapieżne muchówki- pryszczarek, mszycojad

• środki zawierające drapieżne chrząszcze- biedronka dwukropka

• drapieżne sieciarki- złotook pospolity

• drapieżne pluskwiaki różnoskrzydłe przeciw mączlikom

3. Podaj co najmniej po 2 przykłady prognozowania na podstawie zjawisk fenologicznych i meteorologicznych

- na podstawie zjawisk meteorologicznych : np. mszycą sprzyja ciepła i wilgotna pogoda w V-poł.VI, nie lubią długotrwałych spadków temperatury, gwałtownych deszczów ( zmywa je);
-śmietka kapuściana - niekorzystna pogoda gdy upał i sucho w czasie składania jaj (IV/V). Surowe zimy nie stanowią dla owadów większego znaczenia, ale szkodzą im wahania temperatury

na podst. obserwacji fenologicznych:
- suma temp. efektywnych - dla każdego gat.jest stała, taka sama ilość ciepła potrzeba do osiągniecia pewnych stadiów rozwojowych;
-rośliny wskaźnikowe - których fazy rozwojowe pokrywają się( są zbieżne) z występowaniem niektórych szkodników np.
-wylot śmietki kapuścianej - okres kwitnienia czereśni- wylot śmietki cebulanki - kwitnienie wiśni i mniszka lekarskiego

3. Na czym opiera się prognozowanie wg. zjawisk fenologicznych?

Fenologia – nauka badająca związki pomiędzy zmianami warunków klimatycznych i pór roku a terminami zachodzenia periodycznych zjawisk w rozwoju roślin i zwierząt. Rośliny i zwierzęta potrzebują do przejścia z jednej fazy do drugiej tych samych ilości ciepła- suma temperatur efektywnych. Niektóre te fazy i przejścia pokrywają się z fazami rozwojowymi szkodników- rośliny wskaźnikowe. Wylot śmietki kapuścianej- okres kwitnienia czereśni o zakwitania ognichy, stonka ziemniaczana- początek wychodzenia z ziemi- kwitnienie lilaka i żarnowca.

3. Czym się różnią pojęcia: wyciąg, odwar, napar. Podaj po 1 przykładzie zastosowań do zwalczania szkodników, podaj po jednym przykładzie zastosowań do zwalczania szkodników

• Napar- zalewanie wrzątkiem; napar z krwawnika pospolitego- p/mszycom

• Wyciąg- zalewa się zimną lub letnią wodą; z czosnku- p/mszycom, połyśnicy marchwianki

• Odwar- surowiec rozdrobniony i zalany ciepłą lub wrzącą wodą, a następnie gotowany przez określony czas; z wrotyczu-p/mszycom

3. Wymień 5 zasad dobrej praktyki ochrony roślin

1. Wolno stosować tylko środki dopuszczone do obrotu

2. Rolnicy są zobowiązani do prowadzenia ewidencji zabiegów wykorzystywanych przy użyciu środków ochrony roślin i przechowywania jej przez co najmniej 4 lata

3. Środki ochrony roślin na terenie otwartym należy stosować, jeżeli miejsce stosowania środka ochrony roślin jest oddalone co najmniej 5 m od dróg publicznych  i o co najmniej 20 m od budynków mieszkalnych i zabudowań inwentarskich, pasiek, plantacji roślin zielarskich, ogrodów działkowych, rezerwatów przyrody, parków narodowych, stanowisk roślin objętych ochroną gatunkową, wód powierzchniowych oraz od granicy wewnętrznego terenu ochrony strefy pośredniej ujęć wody

4. Nie wolno wykonywać oprysków przy niesprzyjających warunkach pogody, zwłaszcza przy wietrze powyżej 3 m/s

5. Przed przystąpieniem do zabiegu ochrony roslin środkiem chemicznym należy uwzględnić ochronę pożytecznej entomonofauny. W tym celu trzeba wybierać przede wszystkim środki o działaniu selektywnym

3. Jakie jest główne przesłanie programów rolnośrodowikowych

Promowanie praktyk przyczyniających się do:

• Zrównoważonego gospodarowania gruntami (w celu ochrony gleb, wód, klimatu)

• Ochrony czynnych siedlisk przyrodniczych i zagrożonych gatunków ptaków

• Ochrony zagrożonych zasobów genetycznych roślin uprawnych i zwierząt gospodarskich

• Ochrony różnorodności krajobrazu

3. Jakie są warunki przyrodnicze i kulturowe polskiej wsi a jakie zagrożenia

Różnorodność biologiczna i krajobrazowa Polski należy do najbogatszych w Europie. Jest to zasługa zachowania zasobów genowych (tradycyjne odmiany roślin użytkowych i rasy zwierząt hodowlanych) oraz tradycyjnej gospodarki rolnej z rozdrobnioną strukturą agrarną (niskie zużycie środków chemicznych). Charakter naturalny i półnaturalny zachowały: siedliska bagienne i podmokłe, ekstensywne łąki, pastwiska zlokalizowane w dolinach rzecznych, zakrzewienia śródpolne, murawy górskie i ciepłolubne z wieloma endemicznymi gatunkami roślin. Różnorodność siedliskowa sprzyja występowaniu ok. 100 gatunków ptaków lęgowych. Wiele z nich jest zagrożonych wyginięciem w skali Europy i świata (np. wodniczka i derkacz). Co czwarty bocian na świecie ma polskie pochodzenie.

Krajobraz kulturowy wsi to liczne pierwotne układy architektoniczne i własnościowe: kościoły, kaplice i cmentarze, stare browary, młyny wodne, wiatraki, spichlerze, zespoły pałacowo- ogrodowe i folwarczne.

Zagrożenia

• Zaniedbywanie lub zaniechanie użytkowania łąk i pastwisk- powstają tereny zadrzewione

• Nadmierna intensyfikacja gospodarki rolnej

• Niszczenie zabytków- np. słowiańskie grodziska użytkowane jako pola orne lub łąki

• Zmiany struktury agrarnej- powiększanie pól, likwidowanie cennych użytków przyrodniczych, monokultury

• Intensyfikacja gospodarki rolnej- nasilenie erozji gleb, zanieczyszczenia wód

• Zanik lokalnych ras zwierząt gospodarskich i oraz odmian roślin uprawnych

3. Wymień pakiety wchodzące w skład działalności rolno- środowiskowej w PROW 2014-2020 i scharakteryzuj jeden wybrany

1. Rolnictwo zrównoważone

2. Ochrona gleb i wód

Cel:

• Odpowiednie użytkowanie gleb

• Ochrona przed erozją wodną

• Przeciwdziałanie utracie substancji organicznej w glebie

• Ochrona wód przed zanieczyszczeniami

Utrzymywanie roślinności w okresach między dwoma plonami głównymi

Wymogi:

• Plan działalności rolno środowiskowej

• Zachowanie trwałych użytków zielonych i elementów krajobrazu nieużytkowanego rolniczo

• Siew roślin międzyplonowych do 15 wrześnie

• Zakaz nawożenia

• Zakaz stosowania mieszanek wyłącznie ze zbóż

• Zakaz stosowania pestycydów i herbicydów w międzyplonie

• Niedopuszczalne jest stosowanie osadów ściekowych

Wsparcie tylko na wyznaczonych obszarach szczególnie zagrożonych erozją wodną (ok. 8,2 % pow. Kraju) wyznaczone przez IUNG.

Resztę działań określa Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej

1. Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych

2. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000

3. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000

4. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie

5. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie

3. Wymień 5 zasad dobrej praktyki rolniczej

1. Integrowana ochrona roślin polega na łączeniu efektywnych, środowiskowo bezpiecznych i społecznie akceptowanych metod biologicznych, agrotechnicznych i chemicznych, które utrzymują populację agrofagów poniżej progów szkodliwości

2. Usytuowanie i wykonanie podłóg i pomieszczeń inwentarskich oraz zbiorników na stałe i płynne odchody i odpady gospodarskie

3. Padłe zwierzęta należy natychmiast dostarczyć do miejsc utylizacji, najlepiej transportem specjalistycznym ( z wszystkich pojedynczych sztuk drobiu i małych zwierząt domowych)

4. Wywożenie i pozostawienie odpadów w miejscach przypadkowych, często w lesie, podlega karze administracyjnej i stanowi bardzo poważne i dotkliwe dla innych osób, naruszenie norm współżycia społecznego

5. Zabronione jest wypalanie roślinności na łąkach i pastwiskach, nieużytkach oraz rowach i na pasach przyrodniczych, jak również wypalanie ścierni