STRAŻ POŻARNA

organizacja państwowa ; zawodowa lub ochotnicza powołana do wykonywania zadań ochrony przeciwpożarowej oraz prowadzenia akcji ratowniczych podczas katastrof (chemicznych, kolejowych, drogowych) i klęsk żywiołowych (powódź, pożar, huragan).

Do zadań specjalnych wykonywanych przez straż pożarną należy ratownictwo:

* biologiczne (sprowadzające się do neutralizacji czynników zakaźnych oraz ochrony ludności i zwierząt gospodarskich w czasie ataków terrorystycznych z użyciem broni biologicznej),

* chemiczne (sprowadzające się do neutralizacji czynników chemicznych oraz ochrony ludności, zwierząt gospodarskich i środowiska przyrodniczego w czasie ataków terrorystycznych z użyciem broni chemicznej, katastrof chemicznych i niektórych katastrof drogowych),

* medyczne (sprowadzające się do udzielania pomocy przedlekarskiej przed przybyciem fachowych służb medycznych lub w miejscach, gdzie służby te dotrzeć nie mogą),

* poszukiwawcze (polegające na zlokalizowaniu i wydobyciu ludzi z zawalonych budynków w czasie katastrof budowlanych, trzęsień ziemi etc.),

* radiologiczne (sprowadzające się do ochrony ludności, zwierząt gospodarskich i środowiska przyrodniczego przed promieniowaniem jonizującym),

* wodne (sprowadzające się do wykonywania wszystkich niezbędnych działań na wodzie, jak i pod jej powierzchnią na obszarze wszystkich wód śródlądowych oraz rewirach jednostek portowych),

* wysokościowe.

POLICJA

umundurowana i uzbrojona formacja przeznaczona do ochrony bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego

Do podstawowych zadań współczesnej policji należy m.in.

* ochrona życia, zdrowia i mienia obywateli

* zapewnienie spokoju w miejscach publicznych oraz w środkach komunikacji publicznej (np. w tramwajach, autobusach) i w ruchu drogowym.

Istotną częścią aktywności jest inicjowanie i organizowanie działań mających na celu wykrywanie, zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz ściganie sprawców.

Policja nadzoruje również straże miejskie powołane przez organy samorządu terytorialnego, kontrola przestrzegania przepisów porządkowych obowiązujących w miejscach publicznych oraz współdziałanie z policjami innych państw.

Na czele policji stoi komendant główny powoływany i odpowiedzialny przed ministrem spraw wewnętrznych i administracji.

Komendantowi głównemu podporządkowane są wszystkie formacje policji, tj. policja kryminalna, ruchu drogowego i prewencji, pododdziały antyterrorystyczne, specjalistyczne (kolejowa, wodna, lotnicza), lokalna.

W terenie podlegają mu komendanci wojewódzcy, rejonowi i poszczególnych komisariatów.

Policjanci, wykonując swoje zadania, mają prawo

*legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości

* zatrzymania osób stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla życia, zdrowia lub mienia innych,

* przeszukiwania osób i pomieszczeń

* dokonywania kontroli osobistej

* przeglądania zawartości bagaży i sprawdzania ładunku w portach i na dworcach oraz w środkach transportu lądowego, powietrznego i wodnego,

Policjanci mają też prawo stosować środki przymusu bezpośredniego

(np. środki chemiczne, pałki służbowe, psy, pociski miotane), ale dopiero po uprzednim użyciu metod perswazji oraz zgodnie z zasadą dostosowania do konkretnej sytuacji.

Jeżeli wyżej wymienione środki są niewystarczające, policjanci mają prawo użycia broni palnej (np. w celu odparcia bezpośredniego zamachu na życie własne lub innego obywatela).

Służbę w policji może pełnić obywatel polski, który wykazuje nieskazitelną postawę moralną i patriotyczną, niekarany, korzystający z pełni praw publicznych, posiadający co najmniej średnie wykształcenie. Policja z założenia jest apolityczna, co oznacza, że policjant nie może być członkiem partii politycznej.

Zadania w czasie sytuacji kryzysowych

Organizowanie sztabu akcji

Zabezpieczenie terenu

Działania ochronno – porządkowe ( możliwość ewakuacji )

STRAŻ MIEJSKA

instytucja powołana w celu utrzymywania porządku publicznego i bezpieczeństwa ludzi, która podlega lokalnemu samorządowi a nie władzy centralnej.

Dysponuje bardziej ograniczonymi uprawnieniami w porównaniu z policją państwową

W Polsce straż gminna i miejska jest to umundurowana formacja tworzona przez radę miasta (gminy) mająca na celu ochronę porządku publicznego na terenie miasta (gminy).

Podstawą ich działania jest ustawa o strażach gminnych (Dz.U. z 1997 r. Nr 123, poz. 779 z późn. zm.). Zgodnie z jej zapisem (Rozdz. I, Art.2. pkt 3.) w gminach, w których organem wykonawczym jest burmistrz (prezydent miasta), straż nosi nazwę „straż miejska”.

Współczesna straż miejska powstała w Polsce 1991 roku

Ustawowo ujednolicone zostało ponadto umundurowanie funkcjonariuszy miejskich, aby obywatele nie mieli problemu z odnalezieniem patroli straży miejskiej niezależnie od miasta, w którym się znajdują. Każdy strażnik posiada czapkę z charakterystyczną żółto-czarną szachownicą. Ustawa nie określa jednak wyglądu oraz malowania pojazdów, w praktyce w każdym z polskich miast radiowozy wyglądają inaczej.

Straż miejska (gminna) ma na celu

* ochronę spokoju i porządku w miejscach publicznych

* ochronę obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej.

* czuwanie nad porządkiem i kontrolowanie ruchu drogowego

* Współdziała z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania życia i zdrowia obywateli, pomocy w usuwaniu awarii technicznych i skutków klęsk żywiołowych oraz innych miejscowych zagrożeń.

* Do momentu przybycia właściwych służb, zabezpiecza miejsca przestępstwa, katastrofy lub innego podobnego zdarzenia - albo miejsc zagrożonych takim zdarzeniem - przed dostępem osób postronnych lub zniszczeniem śladów i dowodów, a także ustala wstępnie świadków zdarzenia. * Często współdziała z organizatorami i innymi służbami w ochronie porządku podczas zgromadzeń i imprez publicznych.

* Doprowadza osoby nietrzeźwe do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania, jeżeli osoby te zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym, znajdują się w okolicznościach zagrażających zdrowiu albo życiu ich lub innych osób.

Straż miejska (gminna) informuje społeczność lokalną o stanie i rodzajach zagrożeń, a także inicjuje i uczestniczy w działaniach mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziała w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi.

Poza tym konwojuje dokumenty, przedmioty wartościowe lub wartości pieniężne dla potrzeb gminy.

Zadanie straży miejskiej

* udzielanie pouczeń,

* legitymowanie osób w uzasadnionych przypadkach w celu ustalenia ich tożsamości,

* ujęcie osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia i niezwłocznego doprowadzenia do najbliższej jednostki Policji,

* nakładanie grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia,

* dokonywanie czynności wyjaśniających, kierowanie wniosków o ukaranie do sądu, oskarżanie przed sądem i wnoszenie środków odwoławczych - w trybie i zakresie określonymi w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia,

* usuwanie pojazdów i ich unieruchamianie przez blokowanie kół w przypadkach, zakresie i trybie określonymi w przepisach o ruchu drogowym,

* wydawanie poleceń, żądanie niezbędnej pomocy od instytucji państwowych i samorządowych,

zwracanie się, w nagłych przypadkach, o pomoc do jednostek gospodarczych, prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej oraz organizacji społecznych jak również do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w ustawie o Policji,

obserwowanie i rejestrowanie przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych.

* w uzasadnionych przypadkach przeszukiwanie podejrzanego.

POGOTOWIE RATUNKOWE

służba zapewniająca pomoc doraźną w razie choroby lub nieszczęśliwego wypadku. Usługi świadczone są na miejscu lub w ambulatoriach.

W pierwszej kolejności udzielana jest pomoc w zachorowaniach nagłych i nieszczęśliwych wypadkach zagrażających życiu. Pomocy doraźnej udzielają też lotnicze zespoły pomocy doraźnej, wyposażone w samoloty i śmigłowce.

PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA

Państwowa Inspekcja Sanitarna (PIS), organizacja społeczna służby zdrowia

Cele

* wykonanie bieżącego i zapobiegawczego nadzoru sanitarnego w zakresie m.in. ochrony powietrza, gleby i wody przed zanieczyszczeniem, stanu sanitarnego miast, osiedli, portów i innych, jakości produktów żywnościowych i przemysłowych oraz warunków ich przechowywania, higieny żywienia zbiorowego;

* zwalczanie chorób zakaźnych i zawodowych;

* popularyzowanie zasad higieny i zapobiegania chorobom.

Na czele PIS stoi główny inspektor sanitarny, w terenie działają państwowi inspektorzy sanitarni zatrudnieni w stacjach sanitarno-epidemiologicznych.

Inspekcja Weterynaryjna

państwowa instytucją kontrolno-nadzorczą.

Na jej czele stoi Główny Lekarz Weterynarii będący centralnym organem administracji rządowej.

Inspekcja wykonuje swoje zadania w szczególności przez:

**zwalczanie:

* chorób zakaźnych zwierząt, w tym zapobieganie wystąpieniu, wykrywanie i likwidowanie ognisk tych chorób,

* chorób zwierząt, które mogą być przenoszone na człowieka ze zwierzęcia lub przez produkty pochodzenia zwierzęcego, zwanych dalej "zoonozami", lub biologicznych czynników chorobotwórczych wywołujących te choroby;

** monitorowanie zakażeń zwierząt;

** badanie zwierząt rzeźnych i produktów pochodzenia zwierzęcego;

** przeprowadzanie:

* weterynaryjnej kontroli granicznej,

* kontroli weterynaryjnej w handlu i wywozie zwierząt oraz produktów w rozumieniu przepisów o kontroli weterynaryjnej w handlu;

**sprawowanie nadzoru nad:

* bezpieczeństwem produktów pochodzenia zwierzęcego, w tym nad wymaganiami weterynaryjnymi przy ich produkcji, umieszczaniu na rynku oraz sprzedaży bezpośredniej,

* wprowadzaniem na rynek zwierząt i ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego,

*wytwarzaniem, obrotem i stosowaniem środków żywienia zwierząt,

* zdrowiem zwierząt przeznaczonych do rozrodu oraz jakością zdrowotną materiału biologicznego,

*obrotem produktami leczniczymi weterynaryjnymi, wyrobami medycznymi przeznaczonymi dla zwierząt oraz warunkami ich wytwarzania,

* wytwarzaniem i stosowaniem pasz leczniczych,

* przestrzeganiem przepisów o ochronie zwierząt,

*przestrzeganiem zasad identyfikacji i rejestracji zwierząt oraz przemieszczaniem zwierząt,

przestrzeganiem wymagań weterynaryjnych w gospodarstwach utrzymujących zwierzęta gospodarskie;

prowadzenie monitorowania substancji niedozwolonych, pozostałości chemicznych, biologicznych, produktów leczniczych i skażeń promieniotwórczych u zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego, w wodzie przeznaczonej do pojenia zwierząt i środkach żywienia zwierząt;

prowadzenie wymiany informacji w ramach systemów wymiany informacji, o których mowa w przepisach Unii Europejskiej.

Główne działanie Inspekcji Weterynaryjnej skupia się na szczeblu powiatowym, a na czele powiatowego inspektoratu weterynarii stoi powiatowy lekarz weterynarii. Szczeblem pośrednim jest wojewódzki lekarz weterynarii stojący na czele wojewódzkiego inspektoratu weterynarii.