Wymowa samogłosek nosowych
Wymowa samogłosek nosowych – w języku polskim, jako w jednym z dwóch języków słowiańskich, nie uległy
denazalizacji samogłoski nosowe [ ą] – nosowe [o]; [ę] – nosowe [e]. W języku polskim, w śródgłosie ich wymowa
determinowana jest sąsiedztwem głoski następującej.
• przed spół. szczelinową (v, f, s, š, z, ž, x):
ę [eų] np. [geųsty] gęsty
ą [oų] np. [koųsa] kąsa
• przed spół. wargową (p, b, m):
ę [em] np. [tempy] tępy
ą [om] np. [rombać] rąbać
• przed spół. zębowymi (d, t, ʒ , c):
ę [en] np. [pend] pęd
ą [on] np. [trond] trąd
• przed spół. dziąsłowymi (č, ǯ, t, d):
ę [eṇ] np. [meṇčyć] męczyć
ą [oṇ] np. [poṇček] pączek
• przed spół. środkowojęzykową (ć, ʒ́ ):
ę [eń] np. peń ʒ́ ić] pędzić
ą [oń] np. [mońćić] mącić
• przed spół. tylnojęzykową (k, g, u ̯ ):
ę [eŋ] np. [meŋka] męka
ą [oŋ] np. [moŋka] mąka
• denazalizacja:
ę [e] np. [v ’ źel ’ i] wzięli
ą [o] np. [v ’ źou ̯ ] wziął
W wygłosie wymowa samogłosek nosowych jest dwojaka:
• asynchronicznie:
ę[eų] np. [teų] tę
ą [oų] np. [toų] tą
• synchronicznie:
ę [ę] np. [tę] tę
ą [ą] np. [tą] tą