PYTANIA Z FINANSÓW PUBLICZNYCH

1. Pojęcie finansów publicznych

Finanse- jest to pieniężna forma podziału dochodu narodowego ( podział pierwotny- gdy prowadzimy działalność gospodarczą, podział wtórny- gdy musimy odprowadzić podatki)

W tej chwili istnieją finanse:

1. państwowe (poprzez aktywność państwa lub samorządu np. dochody Skarbu)

2. prywatne ( poprzez starania indywidualne np. prawa Kowalskiego)

Różnice:

Publiczną gospodarkę finansową charakteryzują następujące właściwości:

1. państwowa a nie prywatna własność zasobów finansowych

2. kategoria zaspakajanych potrzeb( publiczne, a nie indywidualne)

3. przymus państwowy lub nadrzędność państwa, a nie stosunki oparte na umowach

4. ekonomiczne stosunki podziału (redystrybucja) dochodu narodowego, a nie ekonomiczne stosunku wymiany

5. administracyjny, polityczny i parlamentarny, a nie indywidualny proces podejmowania decyzji w sprawach finansowych

2. Funkcje finansów publicznych

Funkcje finansów publicznych- należy rozumieć zespół stanowionych zasad.

1. funkcja fiskalna- jest to najważniejsza funkcja, polega na dostarczeniu państwu i innym podmiotom publiczno-prawnych dostępu dochodu na realizację zadań

2. funkcja redystrybucyjna- gromadzenie środków finansowych przez określony fundusz (budżet) i rozdzielenie tych środków określonym podmiotom

3. funkcja stymulacyjna- sprowadza się do oddziaływania przy pomocy rozwiązań i strumieni finansowych na zachowanie się różnych podmiotów.

4. funkcja ewidencyjno-kontrolna- te środki które wpływają do budżetu i wypływają należy zaewidencjowac, a następnie trzeba sprawdzić (kontrolować) czy dobrze (właściwie) zgromadzono i rozdzielono.

3. Funkcje budżetu

Funkcje budżetu:

1. f. polityczna budżetu- sprowadza się do kontroli i nadzoru nad działalnością rządu jak i władz samorządowych przez naród

2. f. ekonomiczna- polega na dokonywaniu podziału znacznej części dochodu narodowego

3. f. prawna- można sprowadzić do uchwalenia danego budżetu w formie ustawy ( Skarb Państwa) i uchwały ( jednostki samorządu terytorialnego)

4. Struktura organizacyjna budżetu

W państwach socjalistycznych struktura organizacyjna budżetu państwa pokrywa się z systemem budżetowym przez ostatnie 40 lat. Aktualnie w Polsce od 1990roku struktura organizacyjna systemu budżetu oparta jest na zasadzie oddzielenia jednostek samorządu terytorialnego od państwa.

5. Forma organizacji gospodarki budżetowej

Istnieją jednostki w Polsce, które są finansowane całkowicie z budżetu, ale muszą swoje dochody odprowadzić do budżetu. Funkcjonują także jednostki, które częściowo są finansowane z budżetu państwa. Jednakże są także jednostki, które istnieją(funkcjonują) na własny rachunek.

Wyróżniamy:

1. jednostki budżetowe- są to jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu państwa, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek dochodów budżetu państwa. Są to m.in.: sądy, jednostki wojskowe, urzędy państwowe, jednostki organizacyjne prokuratury, policji, ośrodki pomocy społecznej. Nie prowadzą działalności gospodarczej, a więc nie sprzedają usług publicznych ( administracyjnych, sądowych, wojskowych). Pobierane dochody( opłaty sądowe, inne opłaty, różne wpłaty) odprowadzają na odpowiedni rachunek bankowy budżetu państwa. Jednostki budżetowe mogą dokonywać wydatków tylko do wysokości zakreślonej dla nich w obowiązującym budżecie i planie finansowym. Przekroczenie limitu wydatków, które nie znajdują pokrycia w planie finansowym wydatków tej jednostki jest naruszeniem dyscypliny finansów publicznych.

2. zakłady budżetowe- są to jednostki organizacyjne sektora finansów, które odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania i pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych. Jest to działalność podejmowana na realizację zadań publicznych. Są to m.in.: centralny ośrodek sportu, przedszkola, żłobki. Zakłady budżetowe nie posiadają osobowości prawnej. Zakłady budżetowe powinny sprzedawać wytwarzane produkty i usługi( np. sportowe, socjalne, transportowe) w taki sposób i według takich cen, aby na podstawie takich wpływów pokryć koszty działalności zakładu. Na podstawie określonych ustaw zakład budżetowy może otrzymać z budżetu: dotację podmiotową, dotację przedmiotową i dotację celową na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji. Takie dotacje nie mogą przekraczać 50% kosztów jego działalności. Jednak co do zasady odnosząca się do ich działalności nakazuje, aby koszty ich działalności były pokrywane z wypracowanych własnych przychodów.

Jednostka organizacyjna państwa i samorządowa , która prowadzi działalność na zasadzie odpłatności może być prowadzona w formie zakładu budżetowego. Natomiast działalność uboczna jest to:

1. gospodarstwo pomocnicze

2. środek specjalny

3. gospodarstwa pomocnicze- są wyodrębnione z jednostki budżetowej(częścią jej) pod względem organizacyjnym i finansowym. Są częścią jej podstawowej działalności lub działalności ubocznej. Gospodarstwa pomocnicze mogą działać m. in: przy urzędach( np. stołówki, bufety), przy zakładach karnych( np. gospodarstwa rolne), przy szkołach technicznych( np. warsztaty samochodowe)

6. Zasady budżetu

Zasady budżetowe są to postulaty pod adresem ustawodawstwa jak i praktyk dotyczące prawidłowej gospodarki i funkcjonowania gospodarki budżetowej w celu optymalizacji i realizacji zadań

Do najważniejszych zasad budżetowych można zaliczyć:

1. zasada powszechności- występuje pod pojęciami zupełności i budżetowanie brutto; zasada ta wymaga aby budżet obejmował wszystkie dochody i wydatki państwa; wyraża się że wszystkie jednostki państwowe i samorządowe są finansowane z budżetu i muszą odprowadzić swoje dochody do budżetu. Zasada formułuje się ze względu politycznych jak techniczno-organizacyjnych. Geneza tej zasady wiąże się z walką polityczną parlamentu na całkowitą kontrolę nad wydatkami rządu lub zarządu jednostek samorządu terytorialnego stoi w sprzeczności z komercyjnym charakterem działalności niektórych służb. Zasada ta nie zachęca jednostki pomocnicze do wypracowania dochodów; np. policja- jest finansowana przez budżet, pieniądze z mandatów są wpłacane na konto wojewódzkie gdzie jest dostarczana do budżetu. Prawo budżetowe formułuje zasadę powszechności w sposób pośredni i bardzo zliberalizowany

2. zasada jedności- według tej zasady powinien występować jeden budżet, stanowiący jedną całość organizacyjno-prawną, ujęty w jednym akcie prawnym. Nie należy tworzyć budżetów dodatkowych, uzupełniających itp. Obowiązuje zarówno budżet państwa jak i jednostki samorządu terytorialnego.

3. zasada niefunduszowania- występuje jako zasada jedności materialnej budżetu, postuluje ona aby budżet zorganizowany był na zasadzie jakieś puli środków, w której całość dochodu przeznacza się na całość wydatków. Połączenie dochodów z wydatkami nazywa się funduszowanie, a środki pochodzące z określonych źródeł z połączeniem na określone cele- funduszami celowymi. Umożliwia ustalenie wydatków zgodnie z potrzebami aktualnymi co czyni decyzje budżetowe bardziej elastyczne.

4. zasada szczegółowości- postuluje aby budżet ustalany był i wykonywany z podziałem szczegółowym na dochody i wydatki i do tego celu służy tzw. klasyfikacja budżetowa.

Klasyfikacja budżetowa państwa się na:

1. części

2. działy

3. rozdziały

4. paragrafy

Klasyfikacja budżetowa gminy, powiatu i województwa dzieli się na:

1. działy

2. rozdziały

3. paragrafy

5. zasada równowagi budżetowej- postuluje ukształtowanie odpowiedniego stosunku pomiędzy dochodami a wydatkami budżetowymi. Wydatki nie mogą być większe od dochodów. Jednak ta zasada nie obowiązuje, gdyż od dłuższego czasu w państwie jest deficyt budżetowy. Aby budżet był zrównoważony zaciąga się pożyczki, kredyty oraz emisja papierów skarbowych itp.

7. Procedura budżetowa

Zgodnie z art. 219 ust. 1 Konstytucji Sejm uchwala budżet państwa na rok budżetowy w formie ustawy budżetowej.

Procedura budżetowa składa się z etapów:

1. opracowanie projektów budżetu

2. uchwalanie

3. wykonywanie

4. kontrola sprawozdawczości

Obowiązuje pewne zasady postępowania a także pewne daty.

Po opracowaniu jest etap uchwalania budżetu. Budżet powinien być uchwalony do 31 marca(termin nieprzekraczalny) dla budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego. Kiedy budżet jest złożony do Parlamentu, a w jednostkach samorządu terytorialnego do Rady, to odbywa się I i II czytanie komisje(np. zdrowia, kultury) wypowiadają się na temat tego projektu budżetu; każda komisja chce, żeby w stosunku do projektu podwyższyć kwoty wydatków, ale nie ma środków. Marszałek Sejmu pyta, co obniżyć, żeby budżet był zbilansowany. Dyskusje trwają do zbliżenia terminu do uchwalenia budżetu, uchwalony przez Parlament przekazywany jest do Senatu. Gdy Senat nie wniesie poprawek to budżetu wraca do Sejmu, Marszałek przekazuje go prezydentowi RP do podpisu jest to tzw. Zasada budżetowa. W tym samym czasie musi być uchwalany budżet jednostek samorządu terytorialnego. Jeżeli Sejm nie uchwali budżetu w ciągu 3 miesięcy, to prezydent RP może rozwiązać parlament. Jeżeli Sejm nie jest w stanie uchwalić ustawy budżetowej, to powinien uchwalić ustawę o prowizorium budżetowym. Jeżeli Rada Gminy nie uchwali budżetu jednostek samorządu terytorialnego to RIO ustala budżet dla danej jednostki samorządu.

Zasada wykonywania budżetu

szczególną rolę wykonywania budżetu państwa przypada Radzie Ministrów, ale oprócz RM minister finansów oraz poszczególni ministrowie i wojewodowie. Minister finansów sprawuje ogólną kontrolę realizacji dochodów i wydatków. Do jego obowiązków należy dbanie o równowagę budżetową.

RM sprawuje ogólny nadzór nad wykonywaniem budżetu państwa, a ministrowie i wojewodowie sprawują nadzór i kontrolę nad całą gospodarkę finansową podległych im jednostek. W trakcie wykonywania budżetu obwiązują określone reguły zwane zasadami wykonywania budżetu.

Wśród zasad są 2 najważniejsze:

1. terminowość pełnej realizacji zadań czy dane zadanie zostało zrealizowane

2. zwiększenie wydatków w gminach, planowanych rezerw(do 1% całego budżetu, powinna wynieść rezerwa ogólnaona musi być zaplanowana!! A nieprzewidziane wydatki w ciągu roku oprócz ogólnej może być zaplanowana tzw. Rezerwa celowa. Rezerwa ogólna może być wykonywana dla każdego działu, a celowa jest tworzona w działach i nie ma przymusu tworzenia tych rezerw.

Budżet państwa wykonywany jest na podstawie ustawy budżetowej układu wykonawczego budżetu oraz finansowego poszczególnych jednostek organizacyjnych. W trakcie wykonywania budżetu można dokonać zmian tj. przeniesień wydatków budżetowych, ale nie ma dowolności w przeniesieniu tych wydatków. Można je przenieść z działu do działu, ale tylko zgodnie z prawem, czyli do przeniesień wydatków między działami (resort w ministerstwie) może dokonywać jedynie parlament na wniosek premiera w budżecie państwa, a w jednostkach samorządu terytorialnego tylko Rada. Wykonawcy danego resortu mogą dokonywać zmian w swoich działach ( mogą być między paragrafami), ale jest wyjątek dotyczy on inwestycji, jeżeli Rada Miasta uchwaliła coś, to prezydent miasta nie może tego zmienić( tak samo w budżecie państwa, gdy Sejm coś zatwierdzi, to wykonawca nie może z tego zrezygnować. Nie liczy się tu wykonywanie budżetowe, ale i realizację celową( np. nie dotrzymywanie terminów)

Zasada kontroli sprawozdawczości

- kontrola polityczna wykonania budżetu- posłowie reprezentują opcję polityczną

- kontrola administracyjna wykonywania budżetu- NIK i inne instytucje

Z punktu widzenia kryteriów kontroli może wyodrębnić :

a) kontrolę legalności

b) kontrolę jakości gospodarki budżetowej

Instytucjonalnie kontrolę gospodarki budżetowej sprawują organy państwowe lub samorządowe.

Organy państwowe:

1. NIK ma obowiązek kontroli budżetu, czyli gospodarki finansowej rządu, a prezesa NIK wybiera Sejm. NIK kontroluje też gospodarkę finansową parlamentu prezydenta.

2. RIO- kontrola budżetu jednostek samorządu terytorialnego, a samorządowe organy to kolegia samorządowe Rady i komisje sejmowe.

Poza tym w jednostkach samorządu terytorialnego poza RIO obowiązek kontrolowania budżetu ma Rada tzw. Komisje rewizyjne.

Wykonywanie budżetu państwa kontroluje:

1. Sejm

2. komisja sejmowa do budżetu państwa

3. NIK

4. po zakończeniu roku budżetowego NIK składa sprawozdanie z roku budżetowego, a komisja budżetowa składa wniosek o uchwalenie absolutorium dla rządu. W stosunku do jednostek samorządu terytorialnego rada gminy składa wniosek o uchwalenie absolutorium dla zarządu, ale ten wniosek musi mieć akceptację RIO brak akceptacji oznacza, że wniosek nie jest w ogóle przedstawiony.

8. Dyscyplina budżetowa i odpowiedzialność za jej naruszenie

Dyscyplina budżetowa- to katalog zasad prawidłowego prowadzenia gospodarki budżetowej. Obowiązuje prawo budżetowe, wymienia przypadki naruszenia dyscypliny budżetowej:

1. przekroczenie wydatków budżetowychodnosi się do ogólnej kwoty wydatków jak i w poszczególnych działach, rozdziałach paragrafach.

2. przekroczenie uprawnień do wykonywania zmian( zmiany może tylko dokonać Sejm- ustawodawcze lub Rada-uchwałodawcze)

3. zaniechanie przeprowadzenia i rozliczenia inwestycji

4. niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie dotacji

5. zaciągnięcie zobowiązań na kwotę przekraczające wydatki budżetowe.

9. Klasyfikacja wydatków

Klasyfikacje wydatków budżetu można przeprowadzić wg różnych kryteriów:

1. wydatki na gospodarkę narodową

2. wydatki na cele socjalne i kulturalne

3. wydatki na cele administracji

4. wymiaru sprawiedliwości

5. policje i obronę narodową

6. na obsługę długów państwowych

Po stronie wydatków może się znaleźć spłata zadłużenia. W budżecie państwa od pewnego czasu istnieje tzw. deficyt budżetowy, który trzeba spłacić.

Podział

I.

1. inwestycje(kapitałowe)- zalicza się wydatki na zakup i montaż środków trwałych, ich odtwarzanie, roboty budowlane itp. Najczęściej zalicza się także wydatki na remonty kapitalne. Szeroką od wydatków inwestycyjnych kategorią są wydatki majątkowe, tj. wydatki na tworzenie majątku, które przeciwstawia się wydatkom bieżącym ( w węższym ujęciu).

2. wydatki bieżące- to wydatki na prowadzenie, utrzymanie i eksploatację istniejących urządzeń oraz wszystkie inne wydatki związane z bieżącym funkcjonowaniem. Najczęściej do wydatków bieżących zalicza się wydatki na remonty bieżące.

II.

1. osobowe- wiąże się z rozróżnieniem wydatków na wypłaty dla pracowników( wynagrodzenia, premie, świadczenia itp.)

2. rzeczowe- wydatki na zakup przedmiotów i urządzeń( np. materiały biurowe, komputery itp.)

III.

1. odpłatne- to te, które związane są z wzajemnym świadczeniem ze strony adresata wydatku( np. zakup materiałów, zapłata za pracę) Dzielą się wewnętrznie na trzy grupy:

a) wydatki na wynagrodzenia pracowników

b) wydatki na dostawy, roboty, usługi

c) wydatki odszkodowawcze za wywłaszczone nieruchomości, zakwaterowanie wojska itp.

1. nieodpłatne- mają charakter jednostronny i nie są związane z wzajemnym świadczeniem na rzecz państwa czy samorządu( np. stypendium , zasiłek). Wydatki nieodpłatne dzieli się na dwie grupy:

a) na rzecz osób fizycznych

b) na rzecz innych podmiotów

10. Dotacje

Dotacje- wszelkie świadczenia dokonywane w trybie władczym ze środków ujętych w budżecie państwa lub jednostek samorządu terytorialnego na rzecz osób trzecich, na podstawie norm prawa budżetowego lub odrębnych materialno-prawnych norm prawa finansowego.

Dotacje celowe otrzymują jednostki samorządu terytorialnego gdy:

1. wykonują zadania należące do obowiązku państwa

2. jest to zadanie gminy ale ma ogólnie charakter społeczny

3. z punktu widzenia społecznego dane zadanie jest niezbędne do funkcjonowania w danym terenie

4. dotacja musi być odpowiednio rozliczona jeżeli w całości nie została wykorzystana na dany cel; różnica musi być zwrócona

5. zaciąganie zobowiązań na kwotę przekraczającą wydatki budżetowe

Podmioty otrzymujące dotacje celowe:

1. jednostki samorządu terytorialnego

2. stowarzyszenia, fundacje i innych organizacji poza rządowych

3. przedsiębiorców

Wyróżniamy dotacje:

1. celowe

2. przedmiotowe(kalkulowane wg stawek jednostkowych, których stawki ustala Finister Finansów lub inny minister)

3. podmiotowe- przekazywane podmiotom, określonym w wykazie wchodzącym w skład ustawy budżetowej)

4. inwestycyjne-są elementem wydatków majątkowych np. dotacje na cele naukowe, państwowych zakładów budżetowych

Dotacje mogą być przekazywane w następującej formie prawnej:

1. w formie decyzji administracyjnej

2. w formie umowy

3. w formie czynności materialno-technicznej

11. Subwencje, rodzaje subwencji.

Subwencje- to świadczenie publiczno – prawne państwa na rzecz innych podmiotów publiczno – prawnych będących prawno – finansowym odbiciem ustrojowego podziału zadań publicznych między państwo a podmiot. Udzielane są tylko z budżetu państwa.

Rodzaje subwencji:

1. Subwencja wyrównawcza - przyznawaną na rzecz gmin powiatów i województw których potencjał fiskalny stanowi w przypadku gmin mniej niż 92 % średniej krajowej, powiatów 85% średniej krajowej, województw mniej niż 75 %.

2. Subwencja ogólna - to pomoc finansowa udzielana przez państwo innym podmiotom na podstawie kryteriów obiektywnych np. liczby mieszkańców

3. Subwencja uzupełniająca –

4. Subwencja równoważąca –

5. Subwencja oświatowa - otrzymywaną przez gminy, powiaty i województwa przyznawaną wg zasad ustalonych przez MEN

subwencja dla gmin : a) wyrównawcza- która składa się z kwoty podstawowej i uzupełniającej. kwota podstawowa-to kwota dla gmin biednych i wynosi G<92%Gg. kwota uzupełniająca obliczana ze względu na gęstość zaludnienia. Otrzymują ją jeżeli gęstość zaludnienia w gminie jest mniejsza od zaludnienia w kraju. Nie otrzymują gminy gdzie wskaźnik G>150%Gg. b) równoważąca- jest finansowana wpłat gmin bogatych c) rekompensująca- rekompensuje sie gminom ubytek dochodów wynikający ustawowego zwolnienia z podatku od nieruchomości, gruntowych w położonych na terenie specjalnych ster ekonomicznych. d) oświatowa- jest to kwota globalna i nie może być mniejsza niż 12,8% wydatków budżetu państwa.

subwencja dla powiatu a)wyrównawcza -kwota podstawowa: otrzymują je powiaty biedne gdzie współczynnik P<Pp -kwota uzupełniająca: otrzymują je powiaty o dużym poziomie bezrobocia. b)równoważąca- jest wypłacana przez wpłaty powiatów o szerszym dostępie do źródeł dochodów własnych P>110%Pp. c)oświatowa

subwencja Województwa a) wyrównawcza -kwota podstawowa gdzie wskaźnik W<Ww otrzymują województwa w których liczba mieszkańców nie przekracza 3mln osób(12 województw). -kwota uzupełniająca b)regionalna- stanowi odpowiednik części równoważącej w gminie i powiecie, ta kwota pochodzi z wpłat samorządu terytorialnego. W>110%Ww. c)oświatowa

12. Dochody budżetu państwa.

Dochody podatkowe:

a)podatki pośrednie

b)podatek dochodowy od osób prawnych

c) podatek dochodowy od osób fizycznych

Dochody niepodatkowe:

1. dywidendy

2. wpłaty z zysku NBP

3. cła

4. dochody jednostek budżetowych

5. dochody z UMTS

6. wpłaty gmin

7. pozostałe dochody niepodatkowe

Dochody zagraniczne

13. Dochody budżetu gminy:

Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są:

1) dochody własne;

2) subwencja ogólna;

3) dotacje celowe z budżetu państwa.

1) dochody własne gminy:

wpływy z podatków:

a) od nieruchomości,

b) rolnego,

c) leśnego,

d) od środków transportowych,

e) dochodowego od osób fizycznych, opłacanego w formie karty podatkowej,

f) od posiadania psów,

g) od spadków i darowizn,

h) od czynności cywilnoprawnych;

2) wpływy z opłat:

a) skarbowej,

b) targowej,

c) miejscowej,

d) administracyjnej,

e) eksploatacyjnej

f) innych stanowiacych dochody gminy, uiszczanych na podstawie odrebnych

przepisów;

3) dochody uzyskiwane przez gminne jednostki budżetowe gminy oraz wpłaty od

gminnych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych gminnych jednostek

budżetowych;

4) dochody z majatku gminy;

5) spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy;

6) dochody z kar pienieżnych i grzywien okreslonych w odrebnych przepisach;

7) 5,0 % dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu panstwa w zwiazku z realizacja

zadan z zakresu administracji rzadowej oraz innych zadan zleconych ustawami, o ile

odrebne przepisy nie stanowia inaczej;

8) odsetki od pożyczek udzielanych przez gmine, o ile odrebne przepisy nie stanowia

inaczej;

9) odsetki od nieterminowo przekazywanych należnosci stanowiacych dochody gminy;

10) odsetki od srodków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych gminy, o

ile odrebne przepisy nie stanowia inaczej;

11) dotacje z budżetów innych jednostek samorzadu terytorialnego;

12) inne dochody należne gminie na podstawie odrebnych przepisów.

2. Wysokosc udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych,

od podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze gminy wynosi 39,34 %, z

zastrzeżeniem art. 89.

3. Wysokosc udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych,

od podatników tego podatku, posiadajacych siedzibe na obszarze gminy, wynosi

6,71 %.

14. Dochody budżetu powiatu:

1) wpływy z opłat stanowiacych dochody powiatu, uiszczanych na podstawie odrebnych

przepisów;

2) dochody uzyskiwane przez powiatowe jednostki budżetowe powiatu oraz wpłaty od

powiatowych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych powiatowych

jednostek budżetowych;

3) dochody z majatku powiatu;

4) spadki, zapisy i darowizny na rzecz powiatu;

5) dochody z kar pienieżnych i grzywien okreslonych w odrebnych przepisach;

6) 5,0 % dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu panstwa w zwiazku z realizacja

zadan z zakresu administracji rzadowej oraz innych zadan zleconych ustawami, o ile

odrebne przepisy nie stanowia inaczej;

7) odsetki od pożyczek udzielanych przez powiat, o ile odrebne przepisy nie stanowia

inaczej;

8) odsetki od nieterminowo przekazywanych należnosci stanowiacych dochody powiatu;

9) odsetki od srodków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych powiatu,

o ile odrebne przepisy nie stanowia inaczej;

10) dotacje z budżetów innych jednostek samorzadu terytorialnego;

11) inne dochody należne powiatowi na podstawie odrebnych przepisów.

2. Wysokosc udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych,

od podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze powiatu wynosi 10,25 %.

3. Wysokosc udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych,

od podatników tego podatku, posiadajacych siedzibe na obszarze powiatu, wynosi

1,40 %.

14. Dochody budżetu sejmiku województwa

.

1) dochody uzyskiwane przez wojewódzkie jednostki budżetowe oraz wpłaty od

wojewódzkich zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych wojewódzkich

jednostek budżetowych;

2) dochody z majatku województwa;

3) spadki, zapisy i darowizny na rzecz województwa;

4) dochody z kar pienieżnych i grzywien okreslonych w odrebnych przepisach;

5) 5,0 % dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu panstwa w zwiazku z realizacja

zadan z zakresu administracji rzadowej oraz innych zadan zleconych ustawami, o ile

odrebne przepisy nie stanowia inaczej;

6) odsetki od pożyczek udzielanych przez województwo, o ile odrebne przepisy nie

stanowia inaczej;

7) odsetki od nieterminowo przekazywanych należnosci stanowiacych dochody

województwa;

8) odsetki od srodków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych

województwa, o ile odrebne przepisy nie stanowia inaczej;

9) dotacje z budżetów innych jednostek samorzadu terytorialnego;

4

10) inne dochody należne województwu na podstawie odrebnych przepisów.

2. Wysokosc udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych,

od podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze województwa wynosi 1,60

%.

3. Wysokosc udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych,

od podatników tego podatku, posiadajacych siedzibe na obszarze województwa,

wynosi 15,90 %.

16. Konstrukcja prawna podatku

To rozwiązanie normatywne , które wyjaśnia następujące pojęcia:

Podmiot podatku, z reguły ustawa podatkowa wskazuje różne kategorie podatników, opierając się na rozwiązaniach przyjętych w ordynacji podatkowej;

Kategoriami tymi są:

1. osoby fizyczne;

2. osoby prawne;

3. jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej.

Przedmiot podatku, pozwala on odpowiedzieć na pytanie: od czego podatnik płaci podatek? Znajduje to odzwierciedlenie w tytule aktu prawnego

np. podatek od nieruchomości; od spadków i darowizn; rolny; dochodowy; od gier; akcyzowy; od towarów i usług.

Przedmiot opodatkowania jest tym elementem konstrukcyjnym podatku, który zgodnie z art. 217 konstytucji, może być ujęty wyłącznie w ustawie.

 

Podstawa podatku, doktryna podatkowa wskazuje na dwa aspekty znaczeniowe - „podstawa opodatkowania”.

 

Aspekt konstrukcyjny, podstawa opodatkowania jest ujmowana jako jeden z elementów konstrukcyjnych podatku;

wyraża ona ilościowe lub wartościowe ujęcie przedmiotu opodatkowania w kategoriach ogólnych i abstrakcyjnych;

wielkość podstawy wyznacza sytuacja faktyczna lub prawna, z którą łączy się powstanie obowiązku podatkowego, tj. przedmiot opodatkowania;

podstawa wchodzi w skład przedmiotu opodatkowania.

 

Aspekt normatywny, podstawa opodatkowania w tym aspekcie może być rozumiana jako: zespół norm prawnych regulujących instytucję podstawy opodatkowania;

oznaczenie wielkości podstawy opodatkowania w danym rodzaju podatku;

ustalona w postępowaniu podatkowym w kategoriach jednostkowych i konkretnych-podstawa wymiaru podatku.

Przepisy prawne, które w poszczególnych rodzajach podatku, określają podstawę i przedmiot opodatkowania są wspólne.

Podstawa ma wymiar konstytucyjny, jest prawną konsekwencją przedmiotu opodatkowania.

 

Stawka podatkowa(jest kilka rodzajów), może ona być:

kwotowa, to ilość jednostek pieniężnych, jaką należy zapłacić od danej podstawy opodatkowania;

17. Rodzaje podatków.

Klasyfikując podatki polskiego systemu podatkowego należy podkreślić, że dzielą się one na dwie zasadnicze grupy z punktu widzenia wspólnoty terytorialnej, na rzecz której ustawowo są przekazane. Jedne z nich są więc podatkami państwowymi (główne podatki polskiego systemu podatkowego), inne zaś są podatkami samorządowymi, wpływającymi do budżetów gmin, powiatów i województw. Problem, które podatki i dlaczego powinny być podatkami samorządowymi, a które podatkami państwowymi jest przedmiotem różnych analiz. Przykładowo, dominuje pogląd, że podatek od nieruchomości jest słusznie uznany przez ustawodawcę jako podatek gminny. Związany jest on bowiem z istotnymi zadaniami gminy (m. in. w zakresie wyposażenia nieruchomości w urządzenia infrastruktury technicznej) i polityką komunalną, w ramach której gospodarka gruntami odgrywa ważną rolę. W wielu państwach (w tym n. USA, Niemczech) jest on podatkiem lokalnym.

W związku z przedmiotem opodatkowania podatki dzieli się na: przychodowe (tj. od całości wpływów z prowadzonej działalności), dochodowe(tj. od nadwyżki przychodów nad kosztami ich uzyskania), majątkowe (np. od przyrostu majątkowego mające postać spadku lub darowizny) i konsumpcyjne (będące odpowiednio skonstruowaną podatkową częścią ceny).

Z podatkami dochodowymi łączy się pojęcie dochodu. Istnieją różne teorie dochodu. Zgodnie z teoria źródeł za dochód uważa się tylko te wpływy, których źródło jest stałe, regularne i w zasadzie związane z działalnością gospodarczą (a więc darowizny nie będą stanowiły dochodu). Dochody mogą pochodzić z takich źródeł jak: działalność rolnicza i leśna, działalność przemysłowa, samodzielna praca, kapitały, najem i dzierżawa, inne.

Według teorii czystego przyrostu majątkowego, dochodem jest czysty przyrost majątkowy w pewnym określonym czasie, powstały niezależnie od źródła i warunków pozyskania. Przyrost ten może więc być m. in. następstwem darowizny, wygranej na loterii, jednorazowego przysporzenia. Według teorii dochodu rynkowego, dochodem jednostki jest wypracowany przez nią i zrealizowany czysty przyrost majątkowy, powstały wyłącznie w obrocie gospodarczym.

Podatki o charakterze konsumpcyjnym ( np. podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy) należą do grupy podatków pośrednich, obciążają one dochody osób fizycznych lub prawnych pośrednio, w wyniku dokonywania zakupów towarów i usług obciążonych podatkiem. W dodatku, prawnie zdefiniowanym podatnikiem tych podatków jest sprzedawca (producent, importer), a nie nabywca towaru lub usługi. Z prawnego punktu widzenia podatki te uiszczane są przez sprzedawcę towaru lub importera , a pod względem ekonomicznym obciążają nabywcę towaru lub usługi-konsumenta. Natomiast podatki wprost obciążające dochód lub majątek podatnika należą do grupy podatków bezpośrednich. Są to np. podatki dochodowe, podatek od nieruchomości, od spadków i darowizn.

Podatki występujące w polskim systemie można podzielić na takie, które w nierozłączny sposób związane są z prowadzeniem ksiąg rachunkowych lub podatkowych ksiąg przychodów i rozchodów oraz pozostałe podatki, gdzie brane są pod uwagę inne elementy służące do obliczania podatku, np. wartość rynkowa rzeczy, fakt posiadania środka transportowego, powierzchnia gruntu lub budynku, sprzedaż na targowisku, przebywanie w miejscowości o dobrych właściwościach klimatycznych.

W ramach klasyfikacji podatków wyróżnia się m. in. tzw. podatki realne. Np. podatek od nieruchomości jest właśnie takim podatkiem realnym, tj. podatkiem od obiektów – gruntów i budynków – który pobierany jest niezależnie od tego, kto jest aktualnym właścicielem lub posiadaczem tych obiektów. W jego konstrukcji nie uwzględnia się osobistej sytuacji właściciela lub posiadacza nieruchomości. Podatki realne przeciwstawiane są podatkom personalnym, w szczególności podatkowi dochodowemu od osób fizycznych.

Podatki od towarów i usług, podatki akcyzowe, podatki dochodowe od przedsiębiorców funkcjonują w sferze działalności gospodarczej. Związane są one bezpośrednio z produkcją, sprzedażą, osiąganiem dochodów, kształtowaniem się kosztów, zmianami w zakresie popytu i podaży, aktualna polityką gospodarczą rządu, procesami ekonomicznymi zachodzącymi w gospodarce światowej. Związek innych podatków z działalnością gospodarczą nie jest już tak ścisły. Podatki od spadków i darowizn oraz podatki od czynności cywilnoprawnych związane są ze sferą szczególnych stosunków prawnych, takich jak spadkobranie, zasiedzenie nieruchomości, darowizna, jednorazowe umowy cywilnoprawne. Podatek od nieruchomości związany jest z odpowiednim wykorzystywaniem nieruchomości w celach gospodarczych, a także w celach nieprodukcyjnych oraz konsumpcyjnych (mieszkaniowych).

Podatki majątkowe obciążają majątek lub przyrost majątku podatnika. Są to podatki osobiste, dotykające wprost osobę podatnika, na podstawie posiadanego przezeń majątku. Majątek jest pojęciem ekonomicznym i prawnym. Oznacza zapas dóbr należących do pewnej osoby jako właściciela. Majątek jest jednak z reguły tylko podstawą wymiaru podatku. Na ogół więc występują tylko formalne, nominalne podatki majątkowe, a realnie obciążony jest dochód podatnika.

Podatki majątkowe były rozpowszechnione w dawnych wiekach, kiedy majątek był dowodem i dostateczną miarą zamożności obywateli. Podatki majątkowe ogólne, jako podatki główne straciły – w wyniku rozwoju kapitalistycznej gospodarki rynkowej – dawną rację swego istnienia i przekształciły się w podatki dochodowe. Mają one jednak nadal znaczenie jako podatki uzupełniające. Podatek majątkowy ogólny (dotykający całego majątku podatników) może uzupełniać ogólny podatek dochodowy celem silniejszego opodatkowania dochodów z kapitału lub innych wyższych dochodów.

W literaturze wskazuje się, że podatek który obciąża cały majątek podatnika jest ogólnym podatkiem majątkowym, a podatki które obciążają część majątku (np. grunty, place budowlane) to częściowe podatki majątkowe. Do częściowych podatków majątkowych zalicza też podatki od przyrostu majątkowego. Taki przyrost stanowi np. spadek lub zapis testamentowy, darowizna, wygrana loteryjna, a także wzrost wartości terenów budowlanych, budynków, bogactw kopalnianych. Można przyjąć, że majątek powstaje z gromadzonych dochodów i ma postać środków pieniężnych (np. wkładów oszczędnościowych), a także nieruchomości i ruchomości.

Współcześnie w Polsce za podatki majątkowe mogą być uznane: podatek od nieruchomości, podatek od spadków i darowizn, niektóre elementy podatku dochodowego oraz niektóre opłaty przewidziane w ustawie o gospodarce nieruchomościami i w ustawie o gospodarce nieruchomościami i w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

18. Charakterystyka podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych.

Podatek dochodowy od osób fizycznych.

Zasady konstrukcji i działania podatku dochodowego od osób fizycznych reguluje ustawa z 26 VII 1991 r. wprowadzony w 1992 r. podatek dochodowy od osób fizycznych jest powszechnym podatkiem dochodowym, ma więc obciążać wszelkie dochody osób fizycznych. Obok dochodów z działalności gospodarczej osób fizycznych podlegają mu dochody ze stosunku pracy (wynagrodzenia), a także emerytury, dochody z udziału w zyskach osób prawnych (np. dywidendy), dochody z nieruchomości, z wykonywania wolnych zawodów, inne. Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają dochody osiągnięte ze źródeł przychodu wyszczególnionych w ustawie. Dochodem ze źródła przychodu jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w okresie roku podatkowego. Źródłami przychodów, które wymienia ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych są:

1. stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta,

2. działalność wykonywana osobiście (np. z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej),

3. pozarolnicza działalność gospodarcza, w tym również wykonywanie wolnego zawodu (np. działalność wytwórcza, usługowa, handlowa, wykonywanie samodzielnej działalności przez lekarzy, prawników),

4. działy specjalne produkcji rolnej (np. uprawy w szklarniach, wylęgarnie drobiu),

5. nieruchomości lub ich części,

6. najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze,

7. kapitały pieniężne (np. przychody z dywidend) i prawa majątkowe (np. przychody z praw autorskich),

8. odpłatne zbycie nieruchomości, spółdzielczego własnościowe prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego, prawa wieczystego użytkowania gruntów, innych rzeczy,

9. inne źródła.

Podstawą opodatkowania jest dochód osiągnięty w roku podatkowym ustalony zgodnie ze szczegółowymi regułami określonymi w ustawie (np. odnośnie do tego, jak się ustala wielkość przychodów oraz tego, jakie wydatki i w jakiej wysokości zalicza się do kosztów przychodu, a których wydatków nie zalicza się do takich kosztów). Od dochodu przed jego opodatkowaniem są lub mogą być odliczane różne kwoty, np. składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, darowizny na cele naukowe i oświatowe, wydatki na spłatę odsetek mieszkaniowych, inne. Podatek obliczany jest przy zastosowaniu skali progresywnej, złożonej z trzech progów podatkowych ( w roku 2007 ze stawkami 19%, 30%, 40%).

Osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą mogą jednak wybrać (od 2004 r.) opodatkowanie dochodu z tej działalności według stawki liniowej, wynoszącej 19%.

Podatek może (lub mógł) być pomniejszony o odpowiednie wydatki poniesione przez podatnika, m.in. na jego cele mieszkaniowe i remontowe, odpłatne kształcenie i dokształcanie, zakup pomocy naukowych. W pierwszej kolejności ulega on obniżeniu o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne. Istotnym elementem konstrukcji podatku są miesięczne zaliczki na podatek obliczane i wypłacane przez płatników (zakłady pracy, organy rentowe, organy zatrudnienia, innych płatników) lub przez samych podatników (w szczególności tych, którzy prowadzą samodzielną działalność gospodarczą). Zaliczki obliczane i uiszczane przez zakłady pracy wynoszą 19%, 20% lub 40% dochodu uzyskanego przez pracownika w danym miesiącu. Podatnicy obowiązani są do złożenia urzędowi skarbowemu zeznania podatkowego o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym, w terminie do 30 kwietnia następnego roku.

Skala podatkowa podatku dochodowego od osób fizycznych powinna być waloryzowana przez Ministra Finansów na każdy rok podatkowy (do 30 listopada roku poprzedzającego). Ujęte w tej skali kwoty dochodów podlegających opodatkowaniu muszą być co roku podwyższane w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w stosunku do roku ubiegłego. Skala podatkowa w polskim podatku dochodowym od osób fizycznych zbudowana jest z trzech przedziałów na które podzielony został roczny dochód osoby fizycznej. Podatek lub zaliczki na ten podatek wpłacane są do urzędu skarbowego właściwego według siedziby płatnika zakładu pracy) lub według miejsca zamieszkania podatnika.

Między podatkiem dochodowym od osób fizycznych a składkami na ubezpieczenai9 społeczne i zdrowotne występują odpowiednie związki. Przychód osoby fizycznej (np. wynagrodzenie pracownika) jest punktem wyjścia do obliczenia dochodu, co umożliwia obliczenie podatku dochodowego. Przychód ten jest także podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Obciążenie przychodu osoby fizycznej odpowiednimi płatnościami- podatkiem i składkami-jest charakterystyczną cechą współczesnego systemu finansowego. Od przychodu osoby fizycznej (np. wynagrodzenia pracownika) są obliczane i potrącane przez płatnika (np. zakład pracy) składki na ubezpieczenia społeczne: składka na ubezpieczenie emerytalne, składka na ubezpieczenie rentowe i składka na ubezpieczenie chorobowe. Po potraceniu z wynagrodzenia pracownika wspomnianych trzech składek obliczany jest następnie podatek dochodowy, zgodnie z regulacjami ustawy o podatku doch. od osób fizycznych. Równocześnie obliczana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne-od przychodu pomniejszonego o składki na ubezpieczenia społeczne. Po obliczeniu podatku dochodowego (miesięczne zaliczki) oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne, następuje odliczenie kwoty składki na ubezpieczenia zdrowotne od kwoty podatku (zaliczki). Odjęcie składki na ubezpieczenia zdrowotne od kwoty podatku wiąże się z tym, że system ochrony zdrowia nie jest finansowany z budżetu państwa (czyli z podatków), lecz w ramach ubezpieczeń zdrowotnych ( ze składek), a więc należność Skarbu Państwa (podatek) powinna być obniżona o należność systemu ubezpieczeń zdrowotnych.

Podatek dochodowy od osób prawnych

Konstrukcję podatku dochodowego od os.prawnych określa ustawa z 15 lutego 1992 r. Podatkowi podlegają osoby prawne (spółki pr.handlowego, przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, banki, inne os.prawne) i jedn. org. nie mające osobowości prawnej (np. podatkowe grupy kapitałowe, spółki kapitałowe w org.). Działalność objęta podatkiem jest bardzo szeroka, w zasadzie nie obejmuje tylko produkcji rolniczej i leśnej.

Przedmiotem podatku jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów z jakich dochód ten został osiągnięty. Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów (np. wpływów ze sprzedaży towarów i usług, innych przychodów) nad kosztami ich uzyskania (np. takich jak wynagrodzenia pracowników, zakup materiałów, odpisy amortyzacyjne) osiągnięta przez podatnika w roku podatkowym. Podatnicy obowiązania są do prowadzenia ewidencji rachunkowej (ksiąg rachunkowych) w sposób zapewniających ustalenie wysokości dochodu ( lub straty), podstawy opodatkowania i należnego podatku. Przepisy ustawy określają, jakie wpływy uważa się za przychody, jakie wydatki są kosztami uzyskania tych przychodów, a jakie nie uważa się za takie koszty oraz jakie dochody, i w jakich warunkach zwalnia się od podatku. Regulacje te mają bardzo istotne znaczenie dla poszczególnych podatników.

Kosztami uzyskania są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodu. Nie wszystkie jednak wydatki poniesione przez podatnika na jego działalność są przez ustawę podatkową zaliczane do kosztów uzyskania przychodów. Ustawa wymienia kilkadziesiąt rodzajów wydatków nie zaliczanych do wspomnianych kosztów. Podstawą opodatkowania jest dochód podatnika pomniejszony o określone kwoty (np. darowizny na cele naukowe, oświatowe, kulturalne, dot. zaopatrzenia wsi w wodę, na budownictwo mieszkaniowe samorządu terytorialnego – do wysokości nie przekraczającej 15 % lub 10 % dochodu podatnika). Omawiany podatek wynosił 30 % podstawy opodatkowania w roku 2000 (w 2001 i 2002 r. – 28 %, w 2003 r. – 27%, od 2004 r. – 19 %).

Podatek uiszczany jest z reguły w postaci m-cznych lub kwartalnych zaliczek narastająco od początku roku podatkowego. Ostateczne rozliczenie związane jest ze złożeniem urzędowi skarbowemu rocznego zeznania podatkowego. Podatnicy zobow. są sami obliczyć i wpłacić należny podatek (zaliczka na podatek) w terminie do dnia 20 każdego m-ca za m-c poprzedni. Podmioty obciążone omawianym podatkiem dochodowym od os. pr. uiszczają ten podatek na rachunek urzędu skarbowego właściwego dla siedziby podatnika ( os. Prawnej lub jedn. org. nie mające osobowości prawnej).

19. Charakterystyka podatku od wartości dodanej (VAT)

Podstawowym dochodem budżetu państwa jest podatek od towarów i usług (VAT). Jest to podatek konsumpcyjny, wchodzący w skład ceny towaru lub usługi. Aktualnie konstrukcję podatku określa ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, uwzględniająca regulacje wspólnotowe. Przedmiotem podatku jest dostawa towarów i świadczenie usług na terytorium kraju, a także inne czynności : export towarów, import towarów, wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów. Podatnicy (osoby prawne, osoby fizyczne, inne podmioty) są zobowiązani przed dniem wykonania 1wszej czynności złożyć w urzędzie skarbowym zgłoszenie rejestracyjne. Podatnik zarejestrowany obowiązany jest umieszczać NIP na fakturach oraz w ofertach.

Podstawą opodatkowania jest obrót, tj. kwota należna z tytułu sprzedaży towarów. Do kwoty tej dolicza się kwotę podatku wg stawki 22% ( a w niektórych przypadkach 7% lub 3%). Jeżeli więc kwota należna z tytułu sprzedaży wynosi 1000 zł, to podatek wynosi 220 zł, a cena wg której towar jest sprzedawany dalszym uczestnikom obrotu wynosi 1220 zł. Podatek obliczony od kwoty będącej podstawą opodatkowania to tzw. Podatek należny (w powyższym przykładzie 220 zł). Podatnik ma jednak prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (i zapłaconego) przy okazji nabycia potrzebnych do produkcji towarów i usług od dostawców, z którymi podatnik współpracuje. Kwota podatku naliczonego wynika z faktur stwierdzających nabycie przez podatnika towarów i usług. Jeżeli więc podatek naliczony w fakturach potwierdzających nabycie towarów wynosi, w powyższym przykładzie 120 zł, to kwota, która powinna być przekazana do urzędu skarbowego opiewa na 100 zł (podatek należny : 220 zł minus podatek naliczony : 120 zł).

Czynności ustalania podatku należnego i potrącania z tak ustalonej kwoty podatku naliczonego dokonują powszechnie wszyscy uczestnicy obrotów (wszyscy podatnicy) z wyjątkiem ostatniego uczestnika, jakim jest konsument finalnym (ludność, jedn. budżetowe). Ekonomiczny ciężar podatku ponoszą więc konsumenci, oni płacą podatek umieszczony w cenie opodatkowanych towarów i usług.

Podatnicy obowiązani są składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe dla podatku od towarów i usług, a także obowiązani są do obliczania i wpłacania podatku na rachunek urzędu skarbowego na ogół za okresy m-czne, w terminie do 25 dnia następnego m-ca. Zobowiązania są do prowadzenia odpowiedniej ewidencji podatkowej. Ponadto wystawiają fakturę stwierdzającą dokonanie sprzedaży, jej datę, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dot. podatnika i nabywcy.

Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów to wywóz towarów z terytorium kraju na terytorium innego państwa członkowskiego UE. Dla takiej dostawy (w ramach Unii) stawka podatkowa wynosi 0%, a ponadto podatnikowi przysługuje zwrot podatku naliczonego. Również export towarów, tj. wywóz towarów z kraju poza terytorium Wspólnoty korzysta ze stawki 0%. Natomiast import towarów to przywóz towarów z terytorium państwa nie należącego do Wspólnoty. Import ten jest obłożony stawką podstawową (22%). Podatnicy są obowiązani do obliczenia kwoty podatku w zgłoszeniu celnym. Ustawa wprowadza różne zwolnienia podatkowe w imporcie, analogicznie do zwolnień stosowanych na gruncie prawa celnego. VAT stosowany w imporcie podobny jest do cła.

20. Omówić podatek od nieruchomości

Konstrukcję prawną tego podatku reguluje ustawa z 12 I 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych. Obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości ciąży na osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, które są jej właścicielami, posiadaczami samoistnymi, użytkownikami wieczystymi gruntów, posiadaczami nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub jedn. samorządy terytorialnego. Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają budynki lub ich części, budowle, grunty, lokale stanowiące odrębną nieruchomość. Grunty jako przedmiot opodatkowania podatkiem od nieruchomości opodatkowane są wtedy, gdy nie podlegają one podatkowi rolnemu lub podatkowi leśnemu.

Zgodnie z art.4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych podstawę opodatkowania w podatku od nieruchomości stanowi :

• dla budynków lub ich części – powierzchnia użytkowa,

• dla budowli – ich wartość ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji w tym roku, a w przypadku budowli całkowicie zamortyzowanych – ich wartość z dnia 1 stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego. W niektórych przypadkach zaś – wartość rynkowa lub początkowa budowli,

• dla gruntów – powierzchnia tych gruntów.

Stawki w podatku od nieruchomości określa rada gminy. Zgodnie z art.5 ustawy rozróżnia się następujące przedmioty opodatkowania dla których stosowane są odrębne stawki :

• budynki mieszkalne lub ich części,

• budynki lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej lub zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej,

• budynki lub ich części zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym,

• zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych,

• pozostałe budynki lub ich części,

• budowle,

• grunty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej,

• grunty pod jeziorami, zajęte na zbiorniki wodne retencyjne lub grunty elektrowni wodnych,

• pozostałe grunty.

Stawki w odniesieniu do budynków i gruntów są stawkami kwotowymi. Ustalone są jako kwoty pieniężne przypadające na powierzchni użytkowej budynku lub powierzchni gruntu, a w niektórych przypadkach od jednego hektara. Aby obliczyć należny podatek należy pomnożyć powierzchnię użytkową budynku lub powierzchnię gruntu wyrażoną w metrach kwadratowych bądź innych jednostkach przez obowiązującą stawkę kwotową. W stosunku do budowli stawka wynosi 2% jej wartości (amortyzowanej, rynkowej). Najwyższe stawki kwotowe obowiązują dla budynków lub ich części związanych z działalnością gospodarczą, a także dla budynków mieszkalnych zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej. Przy określaniu wysokości stawek rada gminy może różnicować ich wysokość. Górna (maksymalna) granica stawek jest jednak wyznaczona w ustawie. Rady gmin określają stawki dla kilku względnie odrębnych przedmiotów opodatkowania, inne są stawki dla budynków mieszkalnych, inne dla budynków związanych z działalnością gospodarczą, inne dla gruntów wykorzystywanych gospodarczo i pozostałych, inne dla budowli. Mogą więc realizować odpowiednią politykę podatkową na swym obszarze.

Ustawa przewiduje wyłączenia i zwolnienia od podatku od nieruchomości. Opodatkowaniu tym podatkiem nie podlegają grunty sklasyfikowane jako użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych lub lasy, grunty pod wodami płynącymi, nieruchomości zajęte na potrzeby organów samorządu, budowle dróg publicznych. Zwolnienia ująć można w trzy grupy : zwolnienia przewidziane przez ustawę o podatkach i opłatach lokalnych (art. 7 ust. 1 i 2 ustawy), zwolnienia przewidziane w innych ustawach i zwolnienia przedmiotowe wprowadzane przez radę gminy (na podstawie art.7 ust.3 ustawy). Zwolnienia przewidziane przez ustawy mają powszechne zastosowanie na obszarze działania każdej gminy, zwolnienie wprowadzane przez uchwały rad gminnych są natomiast wiążące tylko na obszarze działania tej gminy, która zwolnienia wprowadziła.

Omawiany podatek dotyczący osób fizycznych powinien być zapłacony w 4 ratach i w terminach : do dnia 15.03, 15.05, 15.09 i 15.11 roku podatkowego. Podatek od nieruchomości na rok podatkowy od osób fizycznych ustala w drodze decyzji organ podatkowy. Osoby prawne i jednostki org. nie mające osobowości prawnej są obowiązane wpłacać należny podatek od nieruchomości na rachunek właściwej gminy bez wezwania, tj. bez konieczności wydawania i doręczania decyzji przez gminny organ podatkowy w terminie do dnia 15 każdego m-ca.

Określając wysokość stawek podatkowych oraz wprowadzając zwolnienia od podatku rada gminy powinna podjąć odpowiednią uchwałę, która ma charakter przepisów gminnych, powszechnie obowiązujących na obszarze gminy. Uchwała ta musi być odpowiednio ogłoszona, tak aby dotarła do wiadomości adresatów (tj. poszczególnych podatników podatku od nieruchomości zamieszkałych lub mających siedzibę w gminie). Uchwały rad gminnych powinny być podejmowane co roku, umożliwiają one realizację obowiązku podatkowego w zakresie omawianego podatku.

21. Omówić podatek od spadków i darowizn

Podatek od spadków i darowizn uregulowany jest ustawą z 28 VII 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Opłacają go osoby fizyczne. Przedmiotem podatku jest nabycie własności rzeczy znajdujących się na terytorium RP lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium RP tytułem :

1. spadku,

2. darowizny,

3. zasiedzenia,

4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności,

5. zachowku,

6. nieodpłatnej renty,

7. nabycia praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci,

8. nabycie jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego.

Nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega opodatkowaniu, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu w Polsce.

Zwalnia się od podatku nabycie własności praw majątkowych przez członków najbliższej rodziny (np. małżonka, dzieci, wnuków, dziadków, rodzeństwo), po zgłoszeniu tego nabycia do urzędu skarbowego. Ustawa przewiduje też inne zwolnienia od podatku (np. nabycie gospodarstwa rolnego, pojazdów rolniczych bez rolnika). Obowiązek uiszczenia podatku ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Podstawą opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu różnych długów i ciężarów. W ustawie określona jest kwota nabycia wolna od podatku, jej przekroczenie zobowiązuje do zapłaty należnej kwoty zobowiązania podatkowego. W niektórych sytuacjach do podstawy opodatkowania nie wlicza się wartości nabytego budynku mieszkalnego lub lokalu. Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczany jest nabywca. Ustalone zostały trzy grupy podatkowe. W pierwszej znajdują się tacy nabywcy jak małżonek, zstępni i inni bliżsi krewni bądź powinowaci, w drugiej grupie są dalsi krewni i powinowaci, w grupie trzeciej-inni. Każda z grup ma odrębną, progresywną skalę podatkowa, według której obliczany jest podatek. Podatek od spadków i darowizn pobierany jest przez urzędy skarbowe, ale stanowi dochód samorządu gminnego.

22. Wymienić i scharakteryzować podatki budżetu państwa (VAT, akcyza, cło)

Podatek od towarów i usług

Podstawowym dochodem budżetu państwa jest podatek od towarów i usług (VAT). Jest to podatek konsumpcyjny, wchodzący w skład ceny towaru lub usługi. Aktualnie konstrukcję podatku określa ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, uwzględniająca regulacje wspólnotowe. Przedmiotem podatku jest dostawa towarów i świadczenie usług na terytorium kraju, a także inne czynności : export towarów, import towarów, wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów. Podatnicy (osoby prawne, osoby fizyczne, inne podmioty) są zobowiązani przed dniem wykonania 1wszej czynności złożyć w urzędzie skarbowym zgłoszenie rejestracyjne. Podatnik zarejestrowany obowiązany jest umieszczać NIP na fakturach oraz w ofertach.

Podstawą opodatkowania jest obrót, tj. kwota należna z tytułu sprzedaży towarów. Do kwoty tej dolicza się kwotę podatku wg stawki 22% ( a w niektórych przypadkach 7% lub 3%). Jeżeli więc kwota należna z tytułu sprzedaży wynosi 1000 zł, to podatek wynosi 220 zł, a cena wg której towar jest sprzedawany dalszym uczestnikom obrotu wynosi 1220 zł. Podatek obliczony od kwoty będącej podstawą opodatkowania to tzw. Podatek należny (w powyższym przykładzie 220 zł). Podatnik ma jednak prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (i zapłaconego) przy okazji nabycia potrzebnych do produkcji towarów i usług od dostawców, z którymi podatnik współpracuje. Kwota podatku naliczonego wynika z faktur stwierdzających nabycie przez podatnika towarów i usług. Jeżeli więc podatek naliczony w fakturach potwierdzających nabycie towarów wynosi, w powyższym przykładzie 120 zł, to kwota, która powinna być przekazana do urzędu skarbowego opiewa na 100 zł (podatek należny : 220 zł minus podatek naliczony : 120 zł).

Czynności ustalania podatku należnego i potrącania z tak ustalonej kwoty podatku naliczonego dokonują powszechnie wszyscy uczestnicy obrotów (wszyscy podatnicy) z wyjątkiem ostatniego uczestnika, jakim jest konsument finalnym (ludność, jedn. budżetowe). Ekonomiczny ciężar podatku ponoszą więc konsumenci, oni płacą podatek umieszczony w cenie opodatkowanych towarów i usług.

Podatnicy obowiązani są składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe dla podatku od towarów i usług, a także obowiązani są do obliczania i wpłacania podatku na rachunek urzędu skarbowego na ogół za okresy m-czne, w terminie do 25 dnia następnego m-ca. Zobowiązania są do prowadzenia odpowiedniej ewidencji podatkowej. Ponadto wystawiają fakturę stwierdzającą dokonanie sprzedaży, jej datę, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dot. podatnika i nabywcy.

Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów to wywóz towarów z terytorium kraju na terytorium innego państwa członkowskiego UE. Dla takiej dostawy (w ramach Unii) stawka podatkowa wynosi 0%, a ponadto podatnikowi przysługuje zwrot podatku naliczonego. Również export towarów, tj. wywóz towarów z kraju poza terytorium Wspólnoty korzysta ze stawki 0%. Natomiast import towarów to przywóz towarów z terytorium państwa nie należącego do Wspólnoty. Import ten jest obłożony stawką podstawową (22%). Podatnicy są obowiązani do obliczenia kwoty podatku w zgłoszeniu celnym. Ustawa wprowadza różne zwolnienia podatkowe w imporcie, analogicznie do zwolnień stosowanych na gruncie prawa celnego. VAT stosowany w imporcie podobny jest do cła.

Podatek akcyzowy

Podatkiem pośrednim, zawartym w cenie towaru, mającym istotne znaczenie dla dochodów budżetu państwa, jest podatek akcyzowy (akcyza). Współcześnie podatek ten regulują przepisy ustawy z 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym. Opodatkowaniu akcyza podlegają wyroby akcyzowe określone w załączniku do ustawy. Załącznik ten – wykaz wyrobów akcyzowych – obejmuje 62 pozycje. Są to w szczególności takie wyroby jak ropa naftowa, gaz ziemny, paliwa silnikowe, piwo, wina, napoje fermentowane, wódki, likiery, inne napoje alkoholowe, alkohol etylowy, cygara, papierosy, tytoń, perfumy, kosmetyki, broń myśliwska, samochody osobowe, karty do gry. W związku z prawem wspólnotowym wyodrębniona została grupa wyrobów akcyzowych zharmonizowanych, którymi są ropa naftowa, oleje ropy naftowej, gaz ziemny, piwo, wino, inne napoje alkoholowe, wyroby tytoniowe.

Opodatkowaniu akcyzą podlegają :

1. produkcja wyrobów akcyzowych zharmonizowanych,

2. wyprowadzenie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych ze składy podatkowego,

3. sprzedaż wyrobów akcyzowych na terytorium kraju,

4. export i import wyrobów akcyzowych,

5. nabycie wewnątrzwspólnotowe i dostawa wewnątrzwspólnotowa.

Opodatkowaniu podlegają też ubytki i niedobory niektórych wyrobów akcyzowych, powstałe w części produkcji, magazynowania, przerobu, zużycia lub przewozu. Obowiązek podatkowy ciąży głównie na producentach oraz importerach wyrobów akcyzowych, a więc nie na wszystkich przedsiębiorcach, jak to ma miejsce w podatku od towarów i usług.

Stawki akcyzy są wyrażone :

1. w % podstawy opodatkowania (kwoty należnej z tytułu sprzedaży),

2. w % podstawy opodatkowania stosowanej w imporcie (wartość celna powiększona o należne cło),

3. w kwocie na jedn. wyrobu,

4. w % max. ceny detalicznej.

Przykładowo, stawka akcyzy na wino wynosi w zasadzie 300 zł od hektolitra gotowego wyrobu. Export wyrobów akcyzowych jest zwolniony od akcyzy. Podatek akcyzowy ma w określonym stopniu technologiczno-produkcyjny charakter. Łączy się z organizacją produkcji i dostaw paliw silnikowych, alkoholu, piwa, wina.

Organizacja obrotu wyrobami akcyzowymi zharmonizowanymi związana jest procedurami zawieszenia poboru akcyzy i działalnością takich instytucji omawianego podatku jak : skład podatkowy, zarejestrowani handlowcy, niezarejestrowani handlowcy, przedstawiciel podatkowy. Z podatkiem akcyzowym powiązane jest oznaczanie wyrobów znakami akcyzy. Obo0wiązkowi oznaczania znakami akcyzy podlegają: produkty rafinacji ropy naftowej, piwo, wina, wódki, likiery, inne napoje alkoholowe, alkohol etylowy, cygara, cygaretki, papierosy, tytoń. Obowiązek oznaczania wyrobów podatkowymi znakami akcyzy ciąży na producentach, importerach, podmiotach dokonujących nabycia wewnątrzwspólnotowego, innych podmiotach. Znaki akcyzy mogą mieć postać banderol, znaków cechowych lub odcisków pieczęci. Stosowane są podatkowe i legalizacyjne znaki akcyzy. Podatkowe znaki akcyzy są formą zaliczki na podatek akcyzowy. Legalizacyjne znaki akcyzy stanowią tylko potwierdzenie prawa do wprowadzenia wyrobu do obrotu. Wydawanie i sprzedaż znaków akcyzy należy do uprawnionych urzędów celnych.

Cła

Kategorią dochodów publicznych, zbliżoną do podatków pośrednich, są cła. Od wejścia Polski do UE konstrukcję i funkcjonowanie ceł regulują przepisy wspólnotowe, a uzupełniająco ustawa Prawo celne z 2004 r. Cła są zasadniczo dochodami budżetu Wspólnoty Europejskiej. Zgodnie z art. 23 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską podstawą Wspólnoty jest unia celna, która rozciąga się na całą wymianę towarową i obejmuje zakaz ceł przywozowych i wywozowych między Państwami Członkowskimi oraz wszelkich opłat o skutku równoważnym, jak również przyjęcie wspólnej taryfy celnej w stosunkach z państwami trzecimi. Administrowanie unią celną należy do kompetencji Komisji Europejskiej.

Ustawa z 19 marca 2004 r. Prawo celne reguluje, w zakresie uzupełniającym w stosunku do przepisów prawa wspólnotowego:

1. zasady przywozu towarów na obszar celny Wspólnoty Europejskiej i wywozu towarów z tego obszaru,

2. zasady postępowania z towarami objętymi Wspólną Polityką Rolną,

3. sposób przekazywania informacji do celów ewidencji i statystyki dotyczącej obrotu towarowego z państwami członkowskimi Wspólnoty.

Cła wymierzane są na podstawie taryfy celnej, która obejmuje:

1. Scaloną Nomenklaturę Towarową, tj. wykaz wszelkich towarów, jakie mogą być przedmiotem obrotu za granicą (kilka tysięcy pozycji), podzielonych na odpowiednie sekcje, grypy i podgrupy towarów,

2. stawki celne, sposób, warunki i zakres ich stosowania (są to najczęściej stawki %),

3. jednostki miar (np. sztuki, litry),

4. obniżone stawki celne określone w umowach międzynarodowych,

Konstrukcja taryfy celnej i inne środki taryfowe mogą być stosowane obok środków polityki handlowej. Te ostanie nie są bezpośrednio powiązane z taryfą celną. Środki polityki handlowej to ustanowione w ramach polityki gospodarczej poza taryfowe środki, takie jak ograniczenia i zakazy dotyczące przywozu i wywozu oraz środki ochrony rynku.

Towary nabywane za granicą i sprowadzane na wspólnotowy oddział celny (czyli także terytorium RP) są obejmowane określoną procedura celną, taką jak dopuszczenie do obrotu, tranzyt, skład celny, uszlachetnianie czynne lub bierne, odprawa czasowa, przetwarzanie pod kontrola celną, wywóz. Instytucja prawa celnego jest zgłoszenie celne. Każdy towar powinien być zgłoszony do odpowiedniej procedury, która ma być objęty. Główne znaczenie ma zgłoszenie w formie pisemnej, które powinno zostać dokonane przez zgłaszającego na właściwym formularzu, zgodnym z odpowiednim wzorem. Do zgłoszenia tego powinny być dołączone właściwe dokumenty (faktury, świadectwa pochodzenia towaru, inne). Z danych zgłoszenia celnego i załączonych dokumentów wyliczyć należy wartość celną towaru, tj. kwota na podstawie której oblicza się należne cło lub inne należności pobierane przez organy celne (m.in. podatek akcyzowy, podatek od towarów i usług). Odpowiednie przepisy dotyczą sposobów ustalania wartości celnej (tj. pewnego rodzaju podstawy opodatkowania).

Istotną instytucja prawa celnego jest dług celny (zbliżony pojęciowo do zobowiązania podatkowego). Powstaje on z reguły w chwili przyjęcia zgłoszenia celnego. Dłużnikiem jest zgłaszający lub inny podmiot. Długiem celnym jest powstałe z mocy prawa zobowiązanie do uiszczenia należności celnych. Należności celne przywozowe są wymagalne według stanu towaru i jego wartości celnej w dniu przyjęcia zgłoszenia celnego i według stawek w tym dniu obowiązujących. Regulacje celne wprowadzają również szereg innych instytucji, które mogą mieć znaczenie dla rozwoju gospodarczego (wolne obszary celne, składy wolnocłowe), ustanawia system zwolnień od cła oraz wprowadza różnorodne rozwiązania dotyczące postępowania w sprawach celnych, organów celnych, agencji celnej.

23. Wymień i scharakteryzuj podatki gminy

• Podatek od nieruchomości- jest podstawą dochodu dla gmin miejskich. Na wielkość podatku nie wpływa wartość nieruchomości czy jej wielkość a przeznaczenie nieruchomości. Najniższa wartość podatku jest od nieruchomości na cele mieszkaniowe, największa na działalność gospodarczą. W pozostałych przypadkach wartość podatku jest średnia. Bierze się pod uwagę nieruchomości które mają fundament.

• Podatek gruntowy- jest podstawą dochodu głównie dla gmin wiejskich. Na wysokość podatku wpływa kategoria ziemi. Im niższa kategoria tym niższy podatek, im wyższa kategoria ziemi tym wyższy podatek. Co roku stawki podatku mogą ulegać zmianie ponieważ uzależnione to jest od ceny zboża. Ustala się stawkę podatku na podstawie czerwca na kolejny rok. Podatek ten płaci się od ziemi bez względu czy ziemia jest uprawiana czy też nie. W podatku rolnym istnieją zwolnienia od podatku całkowite lub częściowe zależy to od aury.

W przypadku podatku rolnego i od nieruchomości ustawodawca określa granice minimalną i maksymalną podatku. Gmina określa natomiast stawki, które mieszczą się w tych progach co wyznaczył ustawodawca. Zwolnić od podatku może jedynie wójt.

• Podatek od spadku i darowizn- Podatek od spadków i darowizn trafia do gmin. Wielkość podatku zależy

1. Od stopnia pokrewieństwa, są 3 rodzaje

1. Małżonkowie, dzieci –najniższa stawka

2. Pozostali krewni – średnia stawka

3. Ci którzy nie są krewnymi – najwyższa stawka

1. Wartości danego spadku

Jest pewna kwota wolna od podatku natomiast od kwoty wolnej istnieje progresja podatkowa. Im większa wartość tym większa progresja.

Są kwoty wolne od podatku:

1. Małżonkowie, dzieci – kategoria najwyższa

2. Pozostali krewni – kategoria średnia

3. Ci którzy nie są krewnymi – kategoria najniższa

Jeżeli znajdujemy się w trzeciej kategorii a stawka podatkowa będzie duża czasem

nie warto przyjąć darowizny czy spadku.

Podatek od spadku i darowizn nie ma określonych granic.

• Podatek dochodowy od osób fizycznych i prawnych zależy od miejsca zamieszkania, a nie od miejsca pracy. Udział w tym podatku mają jednostki samorządu terytorialnego. Podatek od drobnych rzemieślników, którzy

rozliczają się na zasadzie karty podatkowej trafia do gminy.

24. Kto i kiedy może zmieniać budżet.

W trakcie wykonania budżetu można dokonać zmian tj. przenieść część wydatków budżetowych z działu do działu, za zgodą parlamentu. Do przeniesienia wydatków między działami a resortem w ministerstwie może dokonać jedynie parlament na wniosek premiera w budżecie państwa, a w jednostkach samorządu terytorialnego tylko Rada.

Wykonawcy danego resortu mogą dokonać zmian w swoich działach (mogą być miedzy paragrafami) jest to wyjątek dotyczy on inwestycji, jeżeli Rada miasta uchwaliła coś to prezydent miasta nie może tego zmienić(tak samo w budżecie państwa, gdy sejm coś zatwierdził to wykonawca nie może z tego zrezygnować ). Nie liczy się wykonanie budżetu ale realizacja celów.

Budżet powinien być stabilny. W ciągu roku dodatkowe dochody, które można wykorzystać zwiększając wydatki. Zmieniając budżet trzeba przestrzegać klasyfikacji budżetowej.

- generalnie między działami wówczas może wykonać uchwało dawca lub ustawo dawca.

-wewnątrz działu może wykonawca zarządu, rząd.

W gminie zarząd jest jednoosobowy.

Zmiany budżetu są także przy końcu roku, bo nie można dopuścić by kwoty były nie wykorzystane.

25.Co to jest rezerwa budżetowa i ich rodzaje.

Rezerwa budżetowa to środki zamieszczone w budżecie po stronie wydatków z których nie wolno bezpośrednio dokonywać wydatków. Ostateczne przeznaczenie nie jest w pełni określone w ustawie budżetowej, dopiero dookreśla się je w toku wykonywania budżetu. Pozwala na dostosowanie wydatków budżetowych do zmieniającej się w ciągu roku sytuacji.

Rezerwa ogólna to obowiązek przy układaniu budżetu, powinna wynosić 1% całego budżetu jest przeznaczona na nie przewidziane i nadzwyczajne wydatki budżetowe w ciągu roku (środki by można było skierować pieniądze). Jeśli nie zostanie wykorzystana w danym roku to nadwyżka przechodzi na kolejny rok. Rezerwa ogólna może być wykorzystana do każdego działu. Jest ona rezerwą obligatoryjną.

Rezerwa celowa może być zaplanowana i jest tworzona w jednym lub kilku konkretnych działach. Rezerwy celowe mogą być wykorzystane jedynie na wydatki związane z celem dla realizacji którego zostały utworzone. Cel wynika z nazwy rezerwy. Jest jednak wyjątek Minister Finansów może po uzyskaniu pozytywnej opinii sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu dokonać zmiany przeznaczenia rezerwy celowej i ostatecznie wykorzystywana jest na inny niż pierwotnie ustalony cel. Rezerwa celowa jest rezerwą fakultatywną. Mogą być tworzone na:

1. wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej, nie może być dokonany w okresie opracowywania budżetu,

2. Wydatki, których źródłem finansowania są środki pochodzące ze źródeł zagranicznych;

3. Wydatki przewidziane w innych ustawach

26. Scharakteryzować uproszczone formy podatków przychodowych i dochodowych.

Uproszczone formy podatków dochodowych

Osoby fizyczne prowadzących działalność gospodarczą, mogą korzystać z opodatkowania swych dochodów na zasadach uproszczonych.

Prowadzenie ksiąg rachunkowych zgodnie z obowiązującymi regułami jest dla drobnych przedsiębiorców bardzo uciążliwe i hamuje rozwój. Z tych względów ustawodawca przewiduje zmiany odnośnie ogólnych zasad rachunkowych na korzyść prowadzących działalność. Wprowadza się uproszczenia podatku dochodowego polegające na zmianie konstrukcji prawnej podstawy opodatkowania lub stawek podatkowych.

Jest możliwość, że po utworzeniu działalności w pierwszym roku można skorzystać z uproszczonej formy opodatkowania, dopiero po uzyskaniu określonej kwoty dochodu wybiera się formę opodatkowania.

Uproszczona formą podatku dochodowego jest karta podatkowa.

Mogą płacić ją podatnicy prowadzący działalność usługową, handlową, gastronomiczną, w zakresie usług transportowych wykonywanych przy użyciu jednego pojazdu, w zakresie usług rozrywkowych, w wolnych zawodach, w zakresie usług edukacyjnych czy w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi. Dzięki temu nie muszą prowadzić księgowości, ani prowadzić biura.

Wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej jest niezależna od rzeczywistych rezultatów prowadzonej działalności gospodarczej. Jest on płacony miesięcznie według stawek kwotowych wynikających z tabel stanowiących załącznik do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Wysokość miesięcznych stawek karty podatkowej uzależniona jest od rodzaju wykonywanej działalności, miejsca jej wykonywania oraz liczby zatrudnionych pracowników.

Prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Obowiązani są wydawać na żądanie klienta rachunki i faktury, stwierdzające sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi, oraz przechowywać w kolejności numerów kopie tych rachunków i faktur w okresie pięciu lat podatkowych, licząc od końca roku, w którym wystawiono rachunek lub fakturę.

Podatnicy prowadzący działalność, która podlega opodatkowaniu w formie karty podatkowej, mogą korzystać z tej metody jeżeli:

• złożą wniosek o zastosowanie opodatkowania w tej formie,

• we wniosku, zgłoszą prowadzenie działalności uprawniającej do tej formy opodatkowania

• przy prowadzeniu działalności nie korzystają z usług osób nie zatrudnionych przez siebie na podstawie umowy o pracę oraz z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba że chodzi o usługi specjalistyczne,

• nie prowadzą, poza jednym z rodzajów działalności uprawniającej do tej formy opodatkowania, innej pozarolniczej działalności gospodarczej,

• małżonek podatnika nie prowadzi działalności w tym samym zakresie,

• nie wytwarzają wyrobów opodatkowanych, na podstawie odrębnych przepisów, podatkiem akcyzowym.

Uproszczone formy podatków przychodowych

Uproszczona formą podatku przychodowego jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody osób fizycznych z pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym również, gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych lub spółki jawnej osób fizycznych. Opodatkowaniu podlegają również otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze.

Podatnicy opłacają w roku podatkowym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych z powyższej wymienionej działalności jeżeli:

1. w roku poprzedzającym rok podatkowy:

uzyskali przychody z tej działalności, prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w wysokości nie przekraczającej 250 000 euro, lub uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 250 000 euro,

2. rozpoczną wykonywanie działalności w roku podatkowym i nie korzystają z opodatkowania w formie karty podatkowej - bez względu na wysokość przychodów.

• Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych płacony jest według stawek proporcjonalnych od 30% do 20% przychodów określonej działalności, bez możliwości pomniejszenia przychodu o koszty uzyskania. Dla ustalenia przychodu podatnicy zostali zobowiązani do prowadzenia ewidencji przychodu odrębnie za każdy rok podatkowy i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także przechowywania dowodów zakupu towarów.

• Opłacanie podatku dochodowego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych uprawnia tych podatników do całego szeregu ulg i zwolnień podatkowych .

• Podatnicy ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych są zobowiązani do samo obliczenia należnego świadczenia podatkowego, obliczania ryczałtu w okresach miesięcznych i złożenia zeznania rocznego w terminie do 31 stycznia następnego roku. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynikający z zeznania jest podatkiem należnym za dany rok podatkowy, chyba że naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję, w której określi inną wysokość podatku.

26. Omówić akcyzę i cło.

Akcyza lub podatek akcyzowy jest podatkiem pośrednim nakładanym na niektóre wyroby konsumpcyjne.

W krajach Unii Europejskiej podatek akcyzowy od niektórych wyrobów podlega harmonizacji (wyroby akcyzowe niezharmonizowane to m.in samochody, kosmetyki itp.), co oznacza wspólne zasady produkcji, przemieszczania i przechowywania wyrobów akcyzowych oraz wymiaru i poboru akcyzy od tych wyrobów. Stawki akcyzy na poszczególne wyroby są określane przez poszczególne państwa członkowskie, nie mogą one jednak być niższe od poziomów ustalonych w dyrektywach.

Opodatkowaniu akcyzą podlegają następujące kategorie wyrobów:

• produkty energetyczne (ogólnie wszystkie wyroby służące dla celów napędowych lub grzewczych),

• energia elektryczna,

• napoje alkoholowe (piwo, wino, produkty pośrednie, wyroby spirytusowe),

• wyroby tytoniowe (papierosy, cygara, cygaretki, tytoń do palenia),

• kiedyś wybory skórzane

Ponadto polskie przepisy, podobnie jak innych krajów UE, przewidują specyficzne regulacje krajowe dotyczące opodatkowania akcyzą innych produktów określanych jako wyroby akcyzowe niezharmonizowane, m.in. niektórych kosmetyków – oraz samochodów osobowych przed pierwszą rejestracją (Odejście od jednofazowego charakteru akcyzy. W całej UE z reguły akcyzę płaci się tylko raz, wyjątkiem jest obrót samochodami osobowymi przed pierwszą rejestracją w Polsce. W tym przypadku obowiązek podatkowy powstaje podczas każdej sprzedaży takiego pojazdu). Zasady wymiaru i poboru podatku od tych wyrobów wynikają z wyłącznie z krajowych, autonomicznych regulacji, do których nie ma zastosowania system akcyzy unijnej. W innych krajach UE akcyzą objęta jest nawet woda mineralna.

Stawki akcyzy wyrażone są w:

• kwocie na jednostkę wyrobu (paliwa, alkohol, energia elektryczna),

• procencie maksymalnej ceny detalicznej (wyroby tytoniowe),

• procencie ceny wyrobu (tylko wyroby „niezharmonizowane”).

Cło - świadczenie pieniężne, ogólne, bezzwrotne, przymusowo nieodpłatne i jednostronnie ustalone przez państwo. Ma te same cechy co podatek. pobierane przez państwo w związku z przemieszczaniem towarów przez granicę celną (powszechnie stosuje się cła importowe, niemniej w niektórych państwach ocleniu podlega również eksport i tranzyt).

Cło pobierane może być w celu:

• zwiększenia wpływów do budżetu państwa; typowym przykładem takiego zastosowania jest nałożenie opłat na sprowadzanie towarów nieprodukowanych w danym kraju, ponieważ nie występuje wówczas motyw ochrony rodzimych producentów

• ochrona rynku wewnętrznego i rodzimych producentów przed towarami wyprodukowanymi za granicą

• wywierania nacisku na partnera handlowego w zakresie zmiany (bądź zaniechania zmiany) warunków wymiany handlowej; przykładem takiego zastosowania są cła retorsyjne.

Cło stosowane głównie w funkcji ochrony rodzimego przemysłu jest podstawowym narzędziem protekcjonizmu gospodarczego. Obecnie jednak wobec postępujących procesów globalizacji cła oraz inne narzędzia ochrony rynków wewnętrznych tracą na znaczeniu, a zaczyna dominować koncepcja wolnego handlu w wymianie międzynarodowej. Wiele państw tworzy unie celne, znosząc tym samym cła w wymianie handlowej między sobą przy jednoczesnym ujednoliceniu polityki celnej wobec krajów trzecich.

Rodzaje ceł

• Fiskalne – wprowadzane dla dostarczania dochodów budżetowych (dla państwa).

• Ekonomiczne – w celu oddziaływania ekonomicznego na podmioty gospodarcze

podział według kierunku ruchu towarów:

• Cło importowe - jego zadaniem jest ochrona produkcji krajowej oraz zwiększenie dochodów państwa.

• Cło eksportowe - jest nakładane głównie na surowce, w celu zachęcania do ich przetwarzania w kraju. Powoduje ono wzrost cen produktów krajowych za granicą. Mogą powodować pogorszenie bilansu handlowego poprzez zmniejszenie eksportu. Stosuje się je jedynie w krajach rozwijających się o monokulturowym charakterze gospodarki.

• Cło tranzytowe - była to opłata nakładana na obcych kupców przejeżdżających przez dany kraj. Jest ono stosowane bardzo rzadko, ponieważ brak ceł przewozowych może stać się czynnikiem skłaniającym do wyboru tranzytu przez dany kraj, co może przynieść duże wpływy z udostępnienia sieci transportowej oraz środków transportu.

Zasady obliczenia ceł i taryfy celnej

Przewóz towarów za granicę podlega cłu. Jest w Polsce powszechność ceł importowych, a nie ma ceł eksportowych (brakowało mięsa a wywożono je –Polska w tamtych czasach nie zareagowała na wprowadzenie cła). Są to tzw. wolne obszary celne, czyli część obszaru celnego jest wyodrębniona, na tym terenie może być prowadzona działalność gospodarcza polskie, zagraniczne podmioty gospodarcze (są koło Szczecina).

W Bydgoszczy są tzw. składy celne – wyodrębniona część polskiego obszaru celnego, na którym podmioty gospodarcze mogą mieć swoją siedzibę (składować i przechowywać towary).

Organy celne:

Centralny organ administracji państwowej w sprawach celnych jest Prezes Głównego Urzędu Celnego. Zaś organ administracji państwowej w sprawach celnych jest Dyrektor Urzędu Celnego.

Do podstawowych kompetencji Prezesa Głównego Urzędu Ceł należą:

• Realizacja polityki celnej państwa

• Realizacja budżetu w zakresie przewidzianym dla organów celnych

• Sprawowanie nadzoru nad organami administracji celnej

Do podstawowych kompetencji Dyrektora Urzędu Celnego należą:

• Dokonywanie wymian i poboru ceł

• Wykonanie dozoru celnego i kontroli celnej

Zasady postępowania celnego

Postępowanie celne to całokształt zasad i czynności dot. ustalenia obowiązku celnego, wymiar cła jego poboru a także dozoru i kontroli celnej oraz egzekucji należności celnej. Do najważniejszych przestępstw celnych zalicza się :

Narażanie skarbu państwa na uszczuplenie cła przez niespełnienie obowiązku celnego albo przez prowadzenie organu celnego w błąd.

Do najważniejszych wykroczeń celnych należą czyny jako przestępstwo celne.

28. Rodzaje pożyczek publicznych.

Pożyczka publiczna jest pieniężnym ogólnym, umownym, dobrowolnym odpłatnym

i zwrotnym świadczeniem na rzecz budżetu.

A) Pożyczki dzielimy na:

1. zagraniczne- budżet państwa (korzystanie)

2. wewnętrzne- jednostki samorządu terytorialnego.

Małe, duże zakłady mogą wziąć kredyt w Europejskim Banku Inwestycyjnym

(działalność gospodarcza)-tanie, niskie oprocentowanie

Różnice między 1i 2

Zagraniczne (nie tylko pieniądze, mogą być też maszyny nowe technologie)-

forma powiększenia bogactwa narodowego i stymulacji gospodarki, pozwalają

na dopływ kapitału i walut zagranicznych. Wady pożyczek zagranicznych

pojawiają się w momencie spłaty.

Wewnętrzne- odciągają kapitał od innych celów niż te, które państwo

zaciąga

Podstawowym skutkiem pożyczek wewnętrznych i zagranicznych w momencie ich

zaciąganie i spłaty są przeciwstawne.

B)

długoterminowe- zaciąganie na inwestycje

krótkoterminowe %u2013zaciągane na płace, zakupy, trzeba je spłacić w tym

samym roku, wiążą się z przejściowymi trudnościami państwa i jednostek

samorządu terytorialnego oraz podmiotu gospodarczego (np. deficyt

budżetowy).

Pożyczki długoterminowe- obciążają spłatę czasem nawet o pokolenia

kredytobiorców, podyktowane są finansowaniem ważnych zadań państwa lub

jednostki samorządu terytorialnego.

Łączenie kilku pożyczek starych z nową nazywa się KONSOLIDACJĄ , a nową

pożyczkę nazywa się SKONSOLIDOWANĄ.

Pożyczka publiczna- jest zwrotna umowna odpłatna z budżetu. Pożyczki

odbywają się często przez emisję obligacji lub bonów skarbu państwa.

Podatek- bezzwrotny, jednostronnie ustalony, przymusowy, nieodpłatny.

Podatek powoduje natychmiastowe zubożenie podatnika przynoszące

natychmiastowe korzyści.

Obligacja- to papier wartościowy zawierający zobowiązanie emitenta do

zapłacenia w określonym terminie kwoty pieniężnej wraz z oprocentowaniem.

29. Wymień i omów funkcję pieniądza

1. funkcja wymiernych (zmiennych) wartości

2. środek cyrkulacji

3. środek akumulacji

4. środek płatniczy

Ad 1.

oznacza, że wielkość społecznie niezbędnych dla nakładów pracy

wydatkowanych na produkcję towarów wyrażana jest w formie ceny, która jest

pieniężnym wyrażaniem wartości.

Ad 2.

związana bezpośrednio z ruchem produktów pracy, wywołanym społecznym

podziałem pracy w warunkach towarowego charakteru produkcji.

Ad 3.

Gromadzenia (inaczej funkcja skarbu) %u2013 reprezentując dużą wartość

wymiany o stosunkowo niewielkiej masie może odbyć się gwarantowanie bez

ograniczeń, dając możliwość wymiany na dowolny towar znajdujący się na

rynku.

Ad 4.

Występuje w tej formie wtedy, gdy w akcie kupna- sprzedaży strony

uzgadniają termin zapłaty. Umowa taka oznacza, że stosunek kupna- sprzedaży

zamienia się w stosunek kredytowy.

To produkt wymiany towaru, jako taki działa w sferze cyrkulacji obsługując

tak podział jak i wymianę

Relacje między pieniądzem a finansami układają się w ten sposób, że

finanse są szczególną, pieniężną formą podziału i wymiany wartości

materialnych.

30. Wymień i omów istotę prawną pieniądza.

Pieniądz jako instytucja prawna to nie tylko kategoria ekonomiczna, ale

też instytucja prawna.

Na instytucję prawną składają się:

1. jednostka pieniężna

2. suma pieniężna

3. znak pieniężny

Jednostka pieniężna- to abstrakcyjna miara wartości. Jej wielkość jest

funkcją w skali ocen obowiązujących w danym kraju.

Suma pieniężna- jest to abstrakcyjna wielkość wartości, która przy

pieniądzu papierowym oznacza tylko prawo podmiotowe do dokonywania zapłat.

Znak pieniężny- to przedmiot materialny.

Pieniądz:

-gotówkowy

-bezgotówkowy (czek, papiery wartościowe, weksel, bony)

Na pojęcie pieniądza składa się: jednostka pieniężna i znak pieniężny. Z

punktu widzenia zdolność płatniczej występuje rzeczywiste, obiegowe znaki

pieniężne wycofane z obiegu lub jeszcze do obiegu niewprowadzone, tzw.

Znaki pieniężne pozorne np. monety pamiątkowe. Prawnym środkiem płatniczym

na obszarze danego państwa są jedynie rzeczywiste, obiegowe środki/znaki

pieniężne.

Zapis na rachunku bankowym nie jest znakiem pieniężnym. Nie są nimi też

bankowe papiery wartościowe, bony oszczędnościowe, depozytowe bony

rewaloryzacyjne.

32. Rola centralnego banku państwa

Centralny Bank Państwa reguluje emisję pieniądza kredytowego ustalając dla

banków komercyjnych rezerwy (płatności) w banku. Przysługuje mu wyłączne

prawo emisji pieniądza (tj.znaków pieniężnych, banknotów monet), prawo

ustalenia i realizowania polityki pieniężnej (np. przez ustalenie rezerw

obowiązkowych banków komercyjnych, oprocentowania kredytów refinansowych,

politykę otwartego rynku). Ponosi konstytucyjna odpowiedzialność za wartość

polskiego pieniądza NBP posiada osobowość prawną i prawo używania pieczęci

z godłem państwowym. Jest instytucją państwową o uprawnieniach władczych

normotwórczych, kontrolnych, ustalający sposób i kierunek zachowania banków

i innych podmiotów. Ma prawo i obowiązek prowadzenia niezależnej polityki

pieniężnej. NBP jest bankiem banków %u2013 jako bank banków oddziałuje na

ich działalność (stosując odpowiednie instrumenty finansowe, prowadzi

rachunki bieżące innych banków i dokonuje rozrachunków międzybankowych.

Pełni przede wszystkim funkcję władzy prowadzącej politykę monetarną

państwa.

33. Co rozumiemy przez prawo dewizowe

Prawo dewizowe to zespół norm prawnych regulujących dokonywanie obrotów

pieniężnych za granicą oraz posiadanie i dysponowanie zagranicznymi

środkami płatniczymi (kruszce, dewizy)

Normy prawa dewizowego dotyczą obowiązku ograniczeń i zakazów dewizowych.

Prawo dewizowe nazywa się w uproszczeniu reglamentacją dewizową.

Reguluje zasady rozliczeń za granicą i ochrony interesu dewizowego

państwa. Prawo dewizowe zostaje podstawową metodą ochrony interesów

dewizowych państwa ułatwiającą osiągnięcie korzystnego bilansu płatniczego

przeciwdziałająca niekorzystnemu wpływowi dewiz za granicą. Są to waluty

obce, wystawione w walutach obcych środki płatnicze, papiery procentowe,

dowody oszczędnościowe.

Obrotem dewizowym jest zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności

prowadzącej do uzyskania tytułu wartości dewizowej. Uprawnienie w zakresie

obrotu dewizowego posiadają banki dewizowe. Prawo dewizowe z 1989r.

wprowadziło zasadę jednakowego traktowania podmiotów w obrocie dewizowym.

Zlikwidowano istniejące przywileje jednostek państwowych dla podmiotów

realizujących oparcie handlu zagranicznego. W ustawodawstwie dewizowym

polski ludowej była zasada państwowego monopolu dewizowego. Ustawą z 1989r.

przyznano różnym podmiotom prawo dewizowe, a tym samym złamano zasadę

monopolu dewizowego państwa. Ustawą przyznano autonomię dewizową jednostkom

gospodarczym, które mogą w określonych przypadkach gromadzić środki

dewizowe na rachunkach walutowych.

34. Co jest podstawowym źródłem prawa dewizowego

Podstawowym źródłem prawa dewizowego jest ustawa z 27.07.2002r. weszła w

życie 1.10.2002r.

Nowe prawo dewizowe określa obrót dewizowy za granicą oraz obrót wartości

dewizowych w kraju, działalność gospodarcza w zakresie kupna i sprzedaży.

Zniesiono ograniczenie w obrocie dewizowym z państwami UE i krajami

zrównoważonymi z nimi.

Stworzono w kraju rynek walutowy, na którym są podmioty trudniące się

kupnem i sprzedażą wartości dewizowych w sposób profesjonalny za

indywidualnym zezwoleniem dewizowym i pod kontrolą NBP oraz podmiot

dokonujący kupna i sprzedaży tych wartości okazjonalnie w bezpośredniej

transakcji i bez dodatkowych ograniczeń.

Nowe prawo dewizowe opiera się na zasadach:

1. swobody obrotu dewizowego z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w

ustawie

2. priorytetu ograniczeń obrotu dewizowego wynikających z innych ustaw

ograniczenia wynikające z wynegocjowania przez Polskę z komisją Europejską

2 okresów przejściowych na nabycie nieruchomości przez cudzoziemców.

3. w zasadzie pozostawienia ograniczeń obrotu dewizowego wobec krajów

trzecich.

4. możliwość łagodzenia bądź znoszenia ograniczeń i obowiązków dewizowych

przewidzianych ustawą w drodze ogólnych i indywidualnych zezwoleń

dewizowych.

5. RM może wprowadzić w drodze rozporządzenia szczególnie ograniczenia w

zakresie obroty dewizowego za granicą.

35. RODZAJE USTAWOWYCH OGRANICZEŃ DEWIZOWYCH

-USTAWOWE ograniczenia o charakterze powszechnym, ograniczenia dotycz ące obrotu dewizowego z krajami trzecimi, ograniczenia dotyczące obrotu w kraju

-SZCZEGÓLNE

35. SCHARAKTERYZUJ ORGANY KONTROLI DEWIZOWEJ

. Organy kontroli skarbowej wykonujące kontrolę dewizową są uprawnione w związku z toczącym się postępowaniem karnym skarbowym, na podstawie upoważnienia wydanego przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, do żądania informacji podlegających zgłoszeniu zgodnie z art. 15 oraz o obrotach i stanach środków na rachunkach bankowych.

3. Kontrolę dewizową wykonują również:

  1)  Narodowy Bank Polski - w zakresie czynności dokonywanych przez rezydentów i nie rezydentów, którzy uzyskali zezwolenia dewizowe na dokonanie tych czynności, a także w zakresie czynności obrotu dewizowego dokonywanych przez banki i inne niż banki osoby prawne i podmioty nie będące osobami prawnymi dokonujące skupu i sprzedaży walut obcych i dewiz na podstawie stosownego upoważnienia, oraz w zakresie, o którym mowa w art. 20 ust. 2,

  2)  banki i podmioty, o których mowa w art. 12 ust. 3 - w zakresie czynności obrotu dewizowego dokonywanych z ich udziałem lub za ich pośrednictwem,

  3)  organy administracji celnej - w zakresie granicznej kontroli dewizowej oraz kontroli dewizowej przesyłek pocztowych,

  4)  organy Straży Granicznej - w zakresie przewidzianym dla organów administracji celnej, jeżeli posiadają uprawnienia do dokonywania kontroli celnej,

  5)  jednostki organizacyjne Poczty Polskiej - przy nadawaniu przesyłek pocztowych za granicę.

4. Minister Finansów na wniosek Prezesa Narodowego Banku Polskiego, w drod

ze rozporządzenia, określi tryb wykonywania kontroli w zakresie, o którym mowa w ust. 3 pkt 1.

37. CO NALEŻY DO ZADAŃ ORGANU DEWIZOWEGO

Minister finansów opracowuje, kontroluje realizację polityki dewizowej, współdziała z NBP w ustalaniu kursów walutowych, wykonuje kontrolę dewizową, sprawuje ogólny nadzór w/s dewiz i zapewnia stosowanie ogólnych i jednolitych przepisów ustawy prawo dewizowe. NBP wykonuje kontrolę udzielonych przez prezesa NBP zezwoleń dewizowych, działalności kantorowej, przekazuje dane niezbędne do sporządzenia bilansu płatniczego.

37. CO NALEŻY DO CZYNNOŚCI BANKOWYCH ZGODNIE Z PRZWEM BANKOWYM

1. prowadzenie rachunków bankowych

2. prowadzenie bankowych rozliczeń pieniężnych

3. udzielanie i zaciąganie kredytów

4. przyjmowanie lokat

5.wykonywanie operacji wekslowych i czekowych

6. udzielanie i przyjmowanie gwarancji bankowych

37. PODSTAWOWE CZYNNOŚCI BANKÓW

1.gromadzenie środków pieniężnych

2. udzielanie pożyczek i kredytów

3. prowadzenie rozliczeń pieniężnych

37. RODZAJE BANKÓW

ANBP

B .Kredytowe i depozytowe

C. Inwestycyjne

D Oszczędnościowo inwestycyjne

E specjalne

41. Omówić funkcje centralnego banku polskiego

CBP spełnia 3 podstawowe funkcje :

1)banku emisyjnego - Bank centralny emituje pieniądz gotówkowy. Jest jedyną instytucją uprawnioną do emitowania znaków pieniężnych w danym państwie.

2) bank banków - Bank centralny jest bankiem banków i innych instytucji finansowych. Każdy bank komercyjny posiada w banku centralnym rachunek, na którym rejestruje rozliczenia z innymi bankami. Bank centralny świadczy usługi bankowe innym bankom (Przyjmuje depozyty po tzw. stopie depozytowej oraz udziela im kredytów). Bank centralny realizuje również transakcje z zagranicznymi bankami centralnymi i instytucjami międzynarodowymi.

3) Bank gospodarki narodowej- Prowadzi rachunki instytucji państwowych. Utrzymuje rachunki depozytowe państwa, prowadzi kasową obsługę budżetu, obsługuje dług publiczny.

42. Co zaliczamy do podstawowych metod polityki pieniężno-kredytowej realizowane przez centralny bank państwa

1. zmiany oficjalnej stopy dyskontowej

2. operacje otwartego rynku

3. system minimalnych rezerw obowiązkowych

4. interwencjonizm w zakresie tranzakcji dewizowych

43. Jakie banki zaliczamy do banków operacyjnych

Banki operacyjne (komercyjne ) :

* banki uniwersalne - banki dokonujące w ramach świadczonych usług wszystkich lub większości dozwolonych prawem czynności bankowych i którego działalność nie jest w żaden sposób profilowana (jak ma to miejsce w przypadku banków wyspecjalizowanych, np. hipotecznych, wspierających budownictwo, wpierających przedsięwzięcia związane z ochroną środowiska etc.).

W Europie większość działających banków to banki uniwersalne.

* banki wyspecjalizowane (np. hipoteczne, inwestycyjne, wspierające budownictwo mieszkaniowe .). bank, który ze względu na zakres i formę działania lub na rodzaj klientów posiada ofertę o specjalnym charakterze. Bank specjalny jest instytucją posiadającą ograniczony zakres działania. Specjalizacja może polegać na koncentracji działań banku na określonym terytorium (np. banki regionalne) lub branży (banki przemysłowe, rolne, handlu zagranicznego oraz budowlane). Do banków specjalnych można zaliczyć banki inwestycyjne, instytucje kredytu długoterminowego, banki hipoteczne i melioracyjne, a także banki komunalne. Banki specjalne to przede wszystkim banki inwestycyjne, które zajmują się koncentracją środków dla finansowania inwestycji. Kapitały te są mobilizowane nie tylko w drodze wkładów od klientów, ale także w drodze emisji i sprzedaży własnych obligacji lub przyjmowania lokat innych banków czy budżetów.

44. Scharakteryzować pojęcie podmiotu gospodarczego

Podmiot ma na celu osiągnięcie dochodu.

Każdy podmiot gospodarczy powiązany jest metodą netto ( z wypracowanej nadwyżki musimy płacić podatek, rozliczamy się z nadwyżki )

Metoda brutto ( powiązane są wszystkie jednostki budżetowe, nie rozliczamy się)

Wszystkie szkoły itp. są jedn. budżetowymi

Podmiot gospodarczy - każdy, niezależnie od jego formy organizacyjnej, aktywny uczestnik procesów gospodarczych, którego decyzje i działania wywołują skutki ekonomiczne. Celem ich istnienia jest prowadzenie działalności gospodarczej.

Prawo polskie za podmioty gospodarcze uważa osoby fizyczne, osoby prawne lub ułomne osoby prawne. Prowadzą one działalność gospodarczą czyli wytwórczą, w tym rolniczą, handlową lub usługową.

Podmiotami gospodarczymi (przedsiębiorcami w rozumieniu prawa) mogą być m.in. osoby fizyczne, przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie oraz spółki osobowe bądź kapitałowe.

45. Omów kryteria własności podmiotów gospodarczych

własność państwowa – Skarbu Państwa

własność prywatna - zbiór takich uprawnień własnościowych dla określonych obiektów, w którym prawa własności poszczególnych jednostek są z pewnymi ograniczeniami. określana w 3 formach : 1) kapitalistyczna (duża firma) 2) drobnotowarowa (gosp. rolne, przeds. rodzinne) 3) pracownicza ( akcjonariat pracowiczy )

własność spółdzielcza - jest pośrednim rodzajem własności nie dającym się jednoznacznie zidentyfikować . W przeszłości często traktowano ją jako formę własności publicznej, dziś ta forma w. Występuje bardzo rzadko.

Własność mieszana - łączy elementy w przewadze albo prywatnej albo państwowej

46. Wymień, omów majątek podmiotu gospodarczego.

Środki trwałe to składnik rzeczowych aktywów przedsiębiorstwa, wyróżniający się następującymi cechami:

*długim czasem użytkowania (powyżej 1 roku) *postacią rzeczową (w przeciwieństwie do wartości niematerialnych i prawnych) *jest zdatny do użytku i używany na potrzeby przedsiębiorstwa

Środek trwały jest zaliczany do rzeczowych aktywów trwałych. To składnik aktywów o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż jeden rok, kompletny i zdatny do użytku w momencie ich przyjęcia do eksploatacji, przeznaczony na własne potrzeby jednostki lub oddany do używania innym jednostkom na podstawie najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze.

Środkami trwałymi są w szczególności :

• nieruchomości, np. budynki, grunty, lokale spółdzielcze będące odrębną własnością, własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego

• maszyny i urządzenia

• środki transportu

• inwentarz żywy

Środki obrotowe zdefiniować można jako aktywa obrotowe minus zobowiązania krótkoterminowe.

Przedsiębiorstwo prowadzące działalność gospodarczą musi na bieżąco pokrywać swoje zobowiązania oraz starać się ściągać należności. Ujemny majątek obrotowy oznacza, że firma ma więcej zobowiązań do zapłacenia niż środków na ich pokrycie, czyli może mieć kłopoty z regularnym płaceniem swoich zobowiązań.

Zarządzanie kapitałem obrotowym polega na administrowaniu, w ramach wytyczonej polityki finansowej, bieżącymi aktywami i zobowiązaniami. Część aktywów obrotowych finansowana jest zobowiązaniami krótkoterminowymi - kredytami kupieckimi zaciągniętymi u dostawców (którzy również sprzedają swoje produkty z odroczonym terminem płatności), krótkoterminowymi kredytami obrotowymi udzielanymi przez banki, a także emitowanymi przez przedsiębiorstwo krótkoterminowymi papierami dłużnymi (obligacje korporacyjne, weksle).

47. Co to jest amortyzacja?

Amortyzacja to zmniejszenie lub utrata wartości środka trwałego na skutek jego zużycia lub normalnego użytkowania. Istotą amortyzacji jest rozłożenie w czasie jednorazowego wydatku poniesionego na zakup środka trwałego ( rozbicie finansowe na lata).

Amortyzacji, inaczej odpisowi amortyzacyjnemu podlegają środki trwałe tzn. te składniki majątkowe, których przewidywalny okres użytkowania przekracza 1 rok a wartość 3,5 zł (jest to wartość zmienna) np. budynki, maszyny, środki transportowe.

48. Co zaliczamy do środków obrotowych?

Środki obrotowe charakteryzują się całkowitym przenoszeniem swej wartości na wytworzony produkt. Do środków obrotowych zaliczamy:

przedmioty pracy

wyroby gotowe

środki pieniężne

niektóre środki pracy

49. Na czym polega różnica między środkami trwałymi i środkami obrotowymi?

Środki trwałe charakteryzują się wartością ponad 3,5 tys zł i czasem używania ponad rok a środki obrotowe wartością poniżej 3,5 tys zł i czasem używania krótszym niż rok.

Następna różnica polega na tym, że śr. trwałe podlegają amortyzacji a śr. obrotowe z chwilą zakupu wpisuję się w 100 % w koszty.

50. Rola funduszu założycielskiego w przedsiębiorstwie.

Fundusz założycielski to niezbędny środek do prowadzenia działalności gosp. Jego wielkość podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw. Może on ulegać zmniejszeniu lub zwiększeniu o kwotę zmian wartości majątku przedsiębiorstwa będący skutkiem aktualizacji wyceny środków trwałych. Odliczony fundusz założycielski od funduszu przedsiębiorstwa odzwierciedla wartość majątku przedsiębiorstwa.

51. Jak się tworzy fundusz przedsiębiorstwa?

Fundusz przedsiębiorstwa odzwierciedla wartość majątku przedsiębiorstwa po odliczeniu fundusz założycielskiego.

52. Czym podmioty gospodarcze finansują swą działalność?

Pokrywanie własnych wydatków i funduszy określa się terminem samofinansowania się przedsiębiorstwa. Źródłem samofinansowania są nadwyżki finansowania. Wynik finansowy przedsiębiorstwa można przedstawić:

przychód za sprzedaży – koszty uzyskania przychodów = zysk lub strata

Nadwyżka finansowa netto przedsiębiorstwa będąca źródłem samofinansowania jest większa od zysku netto o sumę odpisów amortyzacyjnych z tytułu umożenia środków trwałych i wartości nietrwałych. Odpisy amortyzacyjne zaliczamy do kosztów uzyskania przychodów ale nie stanowią wydatku pieniężnego przedsiębiorstwa , są jedynie pozycją kalkulacyjną. Część przychodów odpowiadająca odpisom amortyzacyjnym pozostaje w dyspozycji przedsiębiorstwa tak jak część przychodów tworząca zysk netto.

Zysk(strata) netto+ odpisy amortyzacyjne= nadwyżka finansowa netto

Gdy strata netto jest większa niż suma odpisów amortyzacyjnych przedsiębiorstwo wykazuje ujemną nadwyżkę netto ( niedobór finansowy). Ten niedobór obniża kapitał rezerwowy co prowadzi do zachwiania sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

53. W jakich płaszczyznach podmiot gospodarczy nawiązuje stosunki z bankami?

Podmiot gospodarczy nawiązuje stosunki z bankami w następujących płaszczyznach:

przyjmowanie lokat

udzielanie kredytów

rozliczenia pieniężne rachunków bankowych

przechowywanie papierów wartościowych i lokat

54. Różnica między faktoringiem a leasingiem.

Zasadnicza różnica między tymi dwiema umowami to: faktoring służy do finansowania obrotu, natomiast leasing służy do finansowania inwestycji.

55. Rodzaje leasingu.

Leasing to korzystanie z rzeczy cudzej np. z maszyn, urządzeń itp. W tej umowie finansujący zobowiązuje się do nabycia określonej rzeczy od określonego zbywcy i przekazania jej do użytkowania i pobierania pożytków korzystającemu, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu określone wynagrodzenie. Wyróżnia się leasing:

OPERACYJNY- przekazanie do użytkowania środka trwałego na czas oznaczony bez udzielenia gwarancji i zakupu po upływie okresu leasingu.

to umowa krótkoterminowa

przedmiot leasingu nie znajduje się w rejestrze środków trwałych

nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych

NIGDY nie ma opcji zakupu

Koszty serwisu obciążają finansujących

FINANSOWY- przekazanie użytkownikowi dobra inwestycyjnego do użytkowania na czas zbliżony do okresu jej gospodarczej użyteczności z zagwarantowaniem prawa do zakupu po okresie trwania umowy.

umowa długoterminowa, której czas trwania jest zbliżony do okresu używalności rzeczy

występują tu odpisy amortyzacyjne

ZAWSZE elementem jest opcja zakupu po zakończeniu umowy

POŚREDNI- umowę leasingu zawiera nie sam producent, lecz przedsiębiorca prowadzący działalność leasingową.

BEZPOŚREDNI- tu leasingodawcą jest producent rzeczy, która zawiera umowę leasingu z leasingobiorcą

56. Rodzaje spółek.

Spółka- jest to forma zrzeszania dwóch lub więcej osób zmierzających do osiągnięcia wspólnego celu np. zysku. Spółkę charakteryzuje:

1. krąg osób zakładających spółkę – wspólnicy

2. dążenie wspólników do osiągnięcia wspólnego celu

3. połączenie środków umożliwiających osiągnięcie założonego celu

Spółki możemy podzielić na:

A – spółkę cywilną – regulują ją przepisy KC

B – spółki handlowe – regulują je przepisy Kodeksu Spółek Handlowych. Dzielą się jeszcze na:

1. osobowe – opierają się na więzi osobistej wspólników; nie maja osobowości prawnej, ale mogą nabywać prawa, zaciągać zobowiązania itp.

   • jawna

   • partnerska

   • komandytowa

   • komandytowo – akcyjna

2. kapitałowe – tu ważny jest kapitał wnoszony przez wspólników; są to samodzielne osoby prawne

• z ograniczoną odpowiedzialnością – sp. z o.o.

• akcyjna – S.A.

57. Z czego składa się Europejski System Walutowy?

W 1978 r. utworzono Europejski System Walutowy(ale to nie było jeszcze euro). Istniał do 1998 r. Składał się z:

1. Europejskiej jednostki pieniężnej

Jednostka walutowa była pieniądzem bezgotówkowym stosowanym przez kraje Europejskiego Systemu Kredytowego na potrzeby wspólnego budżetu, który to budżet istniał od 1975 r.

2. Mechanizmu kursowego

Opierał się na 2 rodzajach kursów:

1. kursach centralnych poszczególnych walut narodowych wobec jednostki walutowej

2. dwustronnych kursach między poszczególnymi walutami

1. Mechanizmu inwestycyjno – kredytowego

Był powiązany z narodowym mechanizmem kursowym np. stosunek franka do marki.

58. Na czym polegają kryteria zbieżności?

Na posiedzeniu Rady Europejskiej w 1989 r. podjęto decyzję o utworzeniu unii gospodarczej i walutowej, która obowiązywała już w 1990 r. Po zatwierdzeniu przez Radę Europejską
i ratyfikacji przez 12 krajów wszedł w życie dopiero w 1993 r. Traktat ustanawiający unię gospodarcza między państwami wprowadził postanowienia dotyczące unii gospodarczej

i walutowej z jednoczesnym wprowadzeniem waluty euro.

W protokole traktatu o UE określono kryteria zbieżności. Polska i pozostałe państwa muszą je spełnić, by mogło wejść euro jako waluta narodowa. Do kryteriów zbieżności należą:

1. stabilność cen – średnia stopa inflacji nie może być wyższa niż 1,5 pkt od średniej wskaźnika w trzech krajach UE

2. kurs walutowy – przez 2 lata przed wstąpieniem do unii gospodarczej i walutowej kurs walutowy musi wahać się na „+” „-” 15 %

3. średnia nominalna długoterminowa stopa procentowa nie może być wyższa niż 2 pkt % od średniej również w 3 krajach

4. deficyt budżetowy nie może być wyższy niż 3 % PKB

5. dług publiczny nie może przekroczyć 60 % PKB

Zgodę na wstąpienie do Eurolandu otrzymały państwa UE oprócz Grecji i Szwecji, które nie spełniły kryteriów zbieżności, ale Wielka Brytania i Dania nie miały obowiązku wprowadzenia u siebie euro.

59. SKŁAD EUROPEJSKIEGO SYSTEMU BANKU CENTRALNEGO

Nowy system – zakres trójpodmiotowy

1. Europejski System Centralny

2. Europejski System Banków Centralnych

3. Eurosystem

- Europejski System Banku Centralnego

- narodowe banki centralne krajów członkowskich

ESBC – organizacja współpracy Banku Centralnego państw członkowskich Unii Europejskiej

Będzie się składał z 27 banków oraz Europejskiego Banku Centralnego

EBC – instytucja wspólnotowa wyposażona w osobowość prawną posiadająca kompetencje do stanowienia prawa wtórnego zajmująca się kierowaniem wspólnej waluty euro.

60. KTO TWORZY RADĘ GUBERNATORÓW

Rada Gubernatorów składa się z ministrów finansów państw członkowskich.

Reprezentują oni kraje członkowskie będące udziałowcami.

Radę Gubernatorów tworzą prezes i wice prezes zarządu Europejskiego Banku Centralnego oraz prezesi wszystkich Banków Centralnych należących do Unii Europejskiej.

61. KTO MA PRAWO PRZEPROWADZENIA EMISJI PIENIADZA EURO

Europejski Bank Centralny ma wyłącznie prawo do wydawania zgody na emisję banknotów w ramach Unii Gospodarczo-Walutowej.

Unia Gospodarczo-Walutowa

1. system współpracy państw Unii Europejskiej dotyczący swobodnego przepływu towarów, usług, osób i kapitału,

2. wprowadzenie wspólnej waluty i wspólnej polityki monetarnej.

1. wspólny rynek – tworzy się wolna przestrzeń gospodarcza

2. własna wspólna waluta – EURO (uregulowanie prawne, aby rynki były spójne).

62. OBOWIAZKI EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO

Obowiązki jego organów:

Rada Zarządzająca

Podejmowanie decyzji niezbędnych do funkcjonowania eurosystemu

Kształtowanie polityki pieniężnej swery euro: decyzje, co do stóp procentowych.

Zarząd

Czuwanie nad realizacją w praktyce polityki pieniężnej.

Obowiązkiem EBC jest emisja euro. EBC jest zobowiązany do przedstawienia Parlamentowi Europejskiemu, Radzie UE i Komisji Europejskiej rocznego sprawozdania ze swojej działalności (z działalności ESBC) i w sprawie polityki pieniężnej za rok ubiegły i bieżący.

63. W JAKICH AKTACH NORMATYWNYCH SĄ ZASADY SPORZĄDZANIA, UCHWALANIA I WYKONYWANIA BUDŻETU UNII EUROPEJSKIEJ.

Są w 3 rodzajach źródeł prawnych:

1. Traktaty

Procedura uchwalania i sporządzania budżetu została określona w traktacie rzymskim (Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską TWE 1957 r.), traktat rzymski zakłada też, że bieżące dochody i wydatki w ramach tego budżetu muszą w zasadzie się równoważyć.

Określa też wydatki obligatoryjne, bo wynikają one z realizacji tego traktatu i aktów prawnych przyjętych na jego podstawie. W traktacie są też zasady sporządzania budżetu. Podstawowe znaczenie ma TWE, postanowienia dotyczące budżetu są także w traktacie dotyczącym Euratomu, a w czasie istnienia EWWiS – do lipca 2002 r. – na kształt budżetu ogólnego (na wydatki administracyjne) miały też wpływ postanowienia traktatu paryskiego.

W TWE są ogólne zasady procedury budżetowej, etapy procedury, uprawnienia i obowiązki poszczególnych instytucji UE związane z wykonaniem i kontrolą budżetu.

W Traktacie o Unii Europejskiej są zasady finansowania działań wynikających ze wspólnej polityki zagranicznej, bezpieczeństwa, wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych (czyli II i III filar UE) – wydatki administracyjne: operacyjne związane z tymi dziedzinami.

2. W prawie stanowiącym na podstawie traktatów

To decyzje Rady dotyczące systemu zasobów własnych, biorąc pod uwagę wymogi związane z uchwaleniem i wejściem w Zycie tych decyzji można stwierdzić, że są faktycznie równoważne traktatom (które są pierwotnym źródłem prawa UE). Rada podejmuje te decyzje jednomyślnie, po konsultacjach z Parlamentem Europejskim i muszą one być ratyfikowane przez parlament krajów członkowskich tak jak przy traktatach. Na dokonanie zmian w systemie zasobów własnych UE musi wyrazić zgodę każdy kraj członkowski.

Rada wydaje też rozporządzenia i dyrektywy.

3. Porozumienia miedzy instytucjami UE

Porozumienia miedzy instytucjami uczestniczącymi w procedurze budżetowej (Parlament, Rada, Komisja), wspólne deklaracje oraz inne porozumienia miedzy nimi. Cel to dążenie do minimalizowania ryzyka powstawania konfliktów miedzy instytucjami: zablokowanie procedury budżetowej.

64. WYMIENIĆ I OMÓWIĆ ZASADY BUDŻETU UNII EUROPEJSKIEJ

Zasada Jedności

Całość dochodów i wydatków wspólnoty musi być ujęta w jednym dokumencie stanowiącym budżet. Jest to niezbędne do zapewnienia przyszłości pozyskiwania i wydatkowania środków, a w rezultacie odpowiedniej kontroli wykonywania budżetu.

Zasada Powszechności

Poszczególne dochody nie są przypisywane poszczególnym wydatkom

Zasada sporządzenia budżetu na okres 1 roku

Zasada Równowagi Budżetowej

Budżet UE nie może zamykać się deficytem. Jest więc możliwość korekty, która może przewidywać zmiany w wydatkach. Gdy są nieprzewidziane wydatki konieczne jest przyjecie budżetu korygującego przewidującego przesunięcia w przewidzianych na dany rok wydatkach i/lub b. uzupełniającego, który jest postawą do pozyskiwania dodatkowych dochodów.

Zasada Szczegółowości

Każdy wydatek musi mieć określony cel.

65. Scharakteryzować procedurę budżetową.

Opracowanie, uchwalenie, wykonanie

Rada i Parlament europejski tworzą tzw. władzę budżetową i łącznie ponoszą odpowiedzialność za uchwalenie budżetu. Punktem wyjścia dla całej procedury jest sporządzenie przez wszystkie instytucje Wspólnoty swych preliminarzy wydatków na przyszły rok budżetowy do 1 marca (roku poprzedzającego rok budżetowy). W okresie poprzedzającym sporządzenie tych preliminarzy (od stycznia do marca) toczy się dyskusja na temat budżetu na przyszły rok budżetowy. Sama procedura budżetowa obejmuje okres od 1 września do 31 grudnia, ponieważ ponieważ tym okresie musi być uchwalony budżet na rok następny.

Procedura budżetowa obejmuje:

1. sporządzenie wstępnego projektu budżetu przez Komisję Europejską (najpóźniej do 1 września)

2.do 5.10. Rada powinna przekazać projekt Parlamentowi do tzw. 1 czytania

3. w trakcie 1 czytania przez Parlament Europejski można dokonywać zmian w odniesieniu do wydatków określonych jako nieobligatoryjne. W ciągu 45dni od dnia przedłożenia projektu budżetu Parlament nie wniesie poprawek, wtedy uważa się że budżet został uchwalony.

4. drugie czytanie projektu budżetu odbywa się przez Rade w 2połowie listopada. Rada ma prawo wprowadzić zmiany w odniesieniu do każdej ze zmian przyjętej przez parlament. Parlament w ciągu 15dni od otrzymania projektu budżetu może przyjąć lub odrzucić poprawki wniesione przez Radę.

5. ostateczne uchwalenie budżetu przewodniczący Parlamentu ogłasza w połowie grudnia w Dzienniku Urzędowym.

66. Podział dochodów budżetowych w Unii Europejskiej.

Dochody dzielimy na:

a. własne –bezpośrednio pobierane na rzecz wspólnoty. Wydatki budżetowe są finansowane źródłami własnymi. Podstawowym celem istnienia zasobów własnych jest zapewnienie autonomii Unii w stosunku do państw członkowskich. Dochody własne pochodzą ze źródeł:

- opłat rolnych związanych z importem produktów rolnych i opłat z tytułu produkcji, a jednocześnie magazynowania cukru (tzw. opłaty cukrowe)

- ceł pobieranych przy imporcie imporcie krajów 3 na podstawie wspólnej taryfy celnej.

- wpływy z tytułu podatku od wartości dodanej (VAT) ok..10-15%

- podstawowe źródło ………

- pozostałe dochody z kilku innych źródeł: podatek od wynagrodzeń pracowników UE, odsetki z tytułu zwłoki w płatnościach, odsetki bankowe, kary płacone przez przedsiębiorstwa, które to nie respektują obowiązujących w UE zasad konkurencji

b) wpłaty członków

67. Źródło dochodów własnych Unii Europejskiej.

1.cła rolne –pobierane są przy imporcie produktów rolnych podlegających wspólnej organizacji i rynku, a pochodzące z krajów trzecich,

2. składki cukrowe –pobierane są od producentów cukru i przeznaczone są na: a)finansowanie eksportu cukru i b) pokrywanie kosztów produkcji cukru w ramach regulowania rynku

3. pozostałe cła –dochodem budżetu są cła pobierane od importu z krajów trzecich

4. dochody z podatku VAT –finansowe przekazywane do budżetu UE przez kraje członkowskie z tytułu wpłat bezpośrednich także z tytułu podatku VAT ujmowane są w wydatkach budżetów krajowych, czyli podlegają procedurze uchwalenia budżetu obowiązującej w danym kraju. Pobieranie ceł i opłat leży w gestii władz krajowych, są one za to odpowiedzialne. Określenie wysokości dochodów z tytułu równoważenia budżetu –kwota dochodów zatwierdzona w budżecie zależy od sumy wydatków, wydatków, które w danym roku budżetowym mają być poniesione. Wydatki ustala się przed dochodami, łączna kwota jest pochodną zasobów własnych a saldo budżetu jest różnicą między dochodami a wydatkami. Jeżeli różnica jest nadwyżką to nadwyżka ta przechodzi automatycznie do budżetu na ostatni rok. Jeżeli w danym roku zabraknie dochodu to jest potrzeba dokonania korekty budżetu w ciągu roku, wtedy sporządza się budżet korygujący. Jeżeli powstały zagrożenia deficytu to potrzeba uchwalić budżet korygujący.

69. Równoważenie budżetu Unii Europejskiej.

Wynika z zasady równowagi budżetowej. Budżet UE nie może zamykać się deficytem, jest możliwość korekty, która może przewidywać zmianę w wydatkach.

70. Podział wydatków Unii Europejskiej.

Wydatki UE dzielą się na:

1.wydatki obligatoryjne

2.wydatki nieobligatoryjne

Ad.1 wynikają z zobowiązań określonych w traktacie traktacie i aktach obejmujących m.in. finansowanie interwencji rolnych (na rynku rolnym)

Ad.2 pozostałe wydatki przeznaczone m.in. na finansowanie rozwoju regionalnego i działalności dotyczące rynku wew.

W pierwszej kolejności powinny być zabezpieczone wydatki obligatoryjne. Parlament Europejski może dodatkowo podwyższyć ogólne kwoty wydatków do wysokości nieprzekraczającej połowę maxymalnej kwoty. Parlament i Rada uznaje że finansowanie koniecznych do podjęcia przez Wspólnotę działań wymaga przekroczenia maxymalnej stopy określonej przez Komisję Europejską. Nowa stopa ustalona jest w wyniku porozumień miedzy Rad a Parlamentem.

71. Na co przeznacza się wydatki administracyjne.

Wydatki administracyjne związane są z płacami personelu UE, koszty bieżącego funkcjonowanie UE i jej instytucji (dotyczą one wszystkich instytucji UE i Parlamentu, Rady, Komisji, Trybunału Sprawiedliwości, Obrachunkowego, Komitetu Ekon. –Społ. oraz Komitetu Regionów.)

Wydatki administracyjne przeznaczone są na wynagrodzenia osób zatrudnionych w tych instytucjach, emerytury, utrzymanie budynków, publikacje i jednocześnie na utrzymanie przedstawicielstw w krajach trzecich.

72. Scharakteryzować wydatki na finansowanie rynków rolnych.

Są one przeznaczone na finansowanie działań podejmowanych w celu realizacji wspólnej polityki a celem jest:

- zapewnienie wzrostu wydajności pracy w rolnictwie

- zapewnienie odpowiedniego poziomu życia ludności wiejskiej

- stabilność rynków

- zapewnienie dostępności produktów rolnych jako zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego

- zapewnienie konsumentom rozsądnych cen na produkty rolne

W osiągnięciu tych celów ma pomóc istnienie wspólnego rynku rolnego, funkcjonującego funkcjonującego w oparciu o 3 zasady:

1)jednolity charakter rynku

2)stosowanie preferencji dla produktów rolnych

3)stabilność finansowa

Dopłaty otrzymują również rolnicy zajmujący się skupem zboża i są też dopłaty mleczne, cukier.

73. Jakie fundusze są funduszami strukturalnymi.

Europejski Fundusz Rozwoju Finansowego

Europejski Fundusz Socjalny

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych

Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa

74. Na co przeznacza się fundusze strukturalne.

1)cele priorytetowe:

- wspieranie rozwoju i dostosowań strukturalnych regionów zagrożonych

- rekonstrukcja gospodarstw i społecznych regionów z trudnościami strukturalnymi

- modernizacja systemów oświaty, dostosowań zawodowych

Cel ten wymaga wsparcia finansowego finansowego UE powinna w większym stopniu dofinansować ten cel.

2)inicjatywy wspólnotowe:

modernizacja systemu oświaty, doskonalenia zawodowego – są to transnarodowe programy, których cele są jednakowe w odróżnieniu do wszystkich regionów nieuczestniczących w realizacji danej inicjatywy. Chodzi o rozwiązanie problemów ważnych dla całej wspólnoty. (ok.10%)

3)przedsięwzięcia innowacyjne oraz pomoc techniczna

Charakteryzuje podział środków z funduszy strukturalnych ok. 1-2%. Ponad 90% ogólnej sumy przeznacza się n finansowanie celów priorytetowych.

Podział środków na finansowanie operacji strukturalnych –pozostałą kwotę przeznacza się na fundusze spójności. W celach priorytetowych na wsparcie rozwoju oraz dostosowań strukturalnych regionów zagrożonych przeznacza się ponad 60% wydatków.

75.Jakich zasad należy przestrzegać przy wykorzystaniu funduszy strukturalnych.

1.zasada koncentracji środków –oznacza że wydatki z tych funduszy powinny być skierowane do regionów najsłabiej rozwiniętych.

2.z. programowania środków –należy planować w planach wieloletnich by perspektywicznie myśleć o danym województwie.

3.z. partnerstwa –Komisja Europejska powinna ściśle współpracować z wszystkimi szczeblami w krajach członkowskich

4.z. uzupełniającego charakteru pomocy finansowej –finansowanie pochodzące z funduszy strukturalnych ma charakter pomocy do własnych działań podejmowanych przez kraje członkowskie,

5.z. efektywności –środki z UE winny być wykorzystane zgodnie z programem i efektywnie, zgodnie z przeznaczeniem. odpowiedzialność spoczywa na władzach krajowych (Rząd)

76.Jakie kierunki działania Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego są kierunkami głównymi.

Głównymi kierunkami działań EFRR są:

-wspieranie inwestycji przyczyniających się do tworzenia trwałych miejsc pracy

-rozbudowa infrastruktury transportowej

-rozwój sektora energetycznego

-wspieranie ochrony środowiska naturalnego

-promowanie lokalnych inicjatyw gospodarczych zwiększających własny potencjał rozwoju regionów

-wspieranie inwestycji o nowoczesne technologie

-rozwój społeczeństwa informatycznego

-rozwój infrastruktury gospodarczej

77.Po co to ustalono Europejski fundusz socjalny?

Europejski fundusz socjalny został utworzony w celu poprawy zatrudnienia pracowników. Zarządzaniem tego funduszu zajmuje się komisja europejska. W funkcjonowaniu funduszu komisja europejska współpracuje z rządami krajów członkowskich. Wsparcie finansowe EFS przyczynia się do podniesienia kwalifikacji zawodowych.

78. Cel europejskiego funduszu orientacji i gwarancje rolne.

Podstawowym celem finansowania jest wspieranie i modernizacja rolnictwa w krajach członkowskich. Rozbudowa infrastruktury i unowocześnienie gospodarki rolnej. Fundusz ten przeznaczony jest oprócz rolnictwa na rozwój lasów.

79. Co jest podmiotem finansowania przez fundusz spójności.

Podmiotem funduszu spójności są kraje członkowskie słabsze w przezwyciężeniu problemów związanych z uczestnictwem obszarze jednowalutowym. Z tego funduszu finansowane są również duże projekty inwestycyjne o wartości powyżej 10 mln euro. Kraje korzystające ze środków funduszu zobowiązane są do prowadzenia monitoringu i oceny realizowanych projektów.

80. Co obejmuje finansowanie polityk wewnętrznych?

Wydatki na finansowanie polityk wewnętrznych obejmują :

1. 1.kształcenie zawodowe, edukację i rozwój młodzieży, kulturę, media audiowizualne

2. 2.energię, zabezpieczenie naturalne i środowiskowe

3. 3.ochronę konsumenta, rynek wewnętrzny, bezpieczeństwo i wymiar sprawiedliwości

4. 4.badanie i rozwój technologiczny

Ad. 1) W grupie tej znajdują się wydatki na częściowe finansowanie stypendiów przeznaczonych dla studentów szkół wyższych, stypendia pracowników naukowych, nauczycieli, programów europejskich, współpracy między krajami członkowskimi w zakresie kształcenia, podnoszenie kwalifikacji zawodowych, oraz wymiana młodzieży wewnątrz wspólnoty.

Wspieranie kultury obejmuje działanie na rzecz wzajemnego poznawania kultury i historii państw członkowskich. Wśród działań socjalnych wspiera się dialog społeczny i równe traktowanie kobiet i mężczyzn w zatrudnieniu.

Ad.2 ) Wydatki w tej grupie mają na celu kontrolę zasobów energetycznych jak i ochronę środowiska. Polityka w dziedzinie ochrony środowiska nastawiona jest na realizację następujących celów:

1. poprawa środowiska naturalnego i ochrona zdrowia

2. regionalne wykorzystanie zasobów naturalnych

3. wspieranie rozwiązań regionalnych

Ad. 3 Rada U.E. przyjęła kilka dyrektyw oraz rozporządzeń dotyczących bezpieczeństwa produktów (wyrobów), odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przez producentów nieuczciwych. W ramach polityki przemysłowej wspólnota stworzyła bodźce w rozwoju nowoczesnych gałęzi przemysłu. W obszarze bezpieczeństw i wymiaru sprawiedliwości finansowane są działania dotyczące dyskryminacji, przeciwdziałanie narkomanii.

Ad. 4 ) Wydatki na badanie i rozwój stanowią największa pozycje wewnętrzną. Rada określa zasady uczestnictwa przedsiębiorstw, ośrodków badawczych, uniwersytetów w realizacji programu jak i zasady upowszechniania rezultatu badań. Wydatki na badania U.E. nie są równomiernie rozłożone a jednocześnie są mniejsze od wydatków w USA, Japonii.

81. Scharakteryzować finansowanie zadań zewnętrznych.

Wydatki na finansowanie działań zewnętrznych to działania z krajami trzecimi. Działania te finansowane są w ramach europejskiego funduszu rozwoju. Fundusz ten występuje poza budżetem unii europejskiej. Zadania funduszu: pomoc humanitarna i żywnościowa, działania w ramach wspólnej polityki i bezpieczeństwa, działania w ramach polityki rybołówstwa, działania w ramach ochrony środowiska i pomoc w sytuacjach kryzysowych. Wydatki w ramach działań zewnętrznych przeznaczone są na finansowanie współpracy z innymi grupami krajów: kraje europy wschodniej: ustanowienie demokracji w tych krajach, ochrona praw człowieka, ochrona praw mniejszościowych. Nie członkowskie kraje regionów morza śródziemnego: wspieranie wzrostu gospodarczego. Najbiedniejsze państwa Azji i Ameryki Łacińskiej. Pomoc przed akcesyjna jest przeznaczona dla krajów kandydujących w ramach następujących funduszy: ISPA, SAPARD, PHARE.

82. Omówić fundusz przed akcesyjny SAPARD.

Kryteriami podziału jest liczba ludności zatrudniona w rolnictwie, powierzchnia wykorzystywana na cele rolne, wielkość PKB. Podstawowym celem z programu są działania na rzecz rolnictwa oraz obszarów wiejskich. Kładzie się nacisk na przetwórstwo, kontrola jakości żywności, wsparciem objęto działania w rolnictwie.

83. Rola funduszu ISPA.

Przed akcesyjny instrument polityki akcesyjnej. Skierowany jest na ochronę środowiska. Wspieranie działań do spełnienia obowiązujących norm ekologicznych.

84. Po co utworzono fundusz PHARE.

W pierwszym okresie funkcjonowania tego programu objęto pomoc humanitarną: dostawę żywności i lekarstw, szkolenia, doradztwo organizacyjne.

85. Co finansuje europejski fundusz rozwoju?

Europejski Fundusz rozwoju finansuje współpracę miedzy UE a krajami rozwijającymi się. Środki finansowe są podzielone na 2 grupy:

1. Dotacje

2. Środki na pożyczki dla sektora prywatnego

Jeśli fundusz jest po za budżetem to jest tworzony ze składek członkowskich. Kontrola funkcjonowania EFR realizowana jest za pośrednictwem Rady Ministrów oraz komitetów ambasadorów. Mimo oddzielenia EFR od funduszu, ten fundusz nie ma osobowości prawnej.

Nie ma tez autonomii w stosunku do komisji europejskiej w stosunku do zarządzania środkami budżetowymi.

86. Zasady działania europejskiego banku inwestycyjnego.

EBI – jest niezależną instytucja wspólnoty europejskiej. Siedziba tego jest Luksemburg. EBI ma osobowość prawną a jego członkami są kraje członkowskie UE, jednocześnie udziałowcami tego banku. Organami kierowniczymi EBI są rada gubernatorów, dyrektorów oraz komitet zarządzający. Rada gubernatorów składa się z ministrów finansujących krajów członkowskich. Reprezentują one kraje członkowskie będące udziałowcami. Do najważniejszych zadań rady gubernatorów należy: określenie głównych kierunków pożyczkowych, udzielenie zezwoleń na działalność EBI, badanie sprawozdania, podejmowanie decyzji w sprawach zwiększania kapitału EBI, mianowanie członków rady dyrektorów komitetu zarządzającego. Do kompetencji rady dyrektorów należy podejmowanie decyzji o udzieleniu pożyczki oraz przyznaniu gwarancji oraz pozyskiwanie środków na rynkach finansowych. Pod nadzorem rady dyrektorów działa komitet zarządzający. Członkowie komitetu zarządzającego odpowiedzialni są tylko wobec władz banku. Organem kontrolnym w ramach EBI jest komitet audytowy.

87. Na czym polega harmonizacja podatków UE.

Harmonizacja podatków jest procesem ingerencji gospodarki. Jest uzależniony od stanu zaawansowania ingerencji. Harmonizację ustawodawstwa krajów członkowskich odnosi się do podatków obrotowych, akcyzy i innych podatków pośrednich. Rada europejska na wniosek komisji europejskiej po konsultacji z parlamentem i komitetem społ. – ekonomicznym uchwala dyrektywy mające na celu zbliżenie przepisów ustawowych, wykonawczych i adm. Krajów członkowskich mających wpływ na funkcjonowanie rynku europejskiego.

88. Funkcje sprawowane przez RIO.

Nadzór – jednym z podstawowych zadań RIO są przede wszystkim uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego w zakresie spraw finansowych, do których należą uchwały dotyczące procedury uchwalania budżetu i jego zmian, zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego jednostek samorządu terytorialnego oraz udzielania pożyczek, zasad i zakresu przyznawania dotacji, podatków i opłat lokalnych i absolutorium.

Kontrola –jednym z zadań RIO jest kontrola gospodarki finansowej w tym realizacji zobowiązań podatkowych oraz zamówień publicznych podmiotów samorządowych.

Szkolenia- do zadań RIO należy prowadzenie działalności szkoleniowej i informacyjnej w zakresie objętych nadzorem i kontrolą tego organu. Oznacza to, że przedmiotem działalności szkoleniowej jest szeroko rozumiana działalność finansowa jednostek samorządu terytorialnego.

89. Kto sprawuje nadzór nad finansami jednostek samorządu terytorialnego

Nadzór nad finansami jednostek samorządu terytorialnego sprawują regionalne izby obrachunkowe- są państwowymi organami nadzoru i kontroli gospodarki finansowej.

W zakresie działalności nadzorczej właściwość rzeczowa regionalnych izb obrachunkowych obejmuje uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego w sprawach:

1) procedury uchwalania budżetu i jego zmian,

2) budżetu i jego zmian,

3) zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego jednostki

samorządu terytorialnego oraz udzielania pożyczek,

4) zasad i zakresu przyznawania dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego,

5) podatków i opłat lokalnych, do których mają zastosowanie przepisy ustawy

- Ordynacja podatkowa,

6) absolutorium. oraz dokonują kontroli

RIO dokonuje też kontroli zamówień publicznych jednostek samorządu terytorialnego.

Izby przeprowadzają co najmniej raz na cztery lata kompleksową kontrolę gospodarki

finansowej jednostek samorządu terytorialnego.

89. W jakich podatkach budżetu Państwa mają udziały jednostki samorządu terytorialnego

Jednostki samorządu terytorialnego mają udział w podatku dochodowym od osób fizycznych i w podatku dochodowym od osób prawnych.

Podatek dochodowy od osób fizycznych został wprowadzony w 1992 r. i jest z założenia powszechnym podatkiem dochodowym od tych osób, tzn, ze ma obciążać wszystkie dochody osób fizycznych. Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium RP, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).

Występują przy tym podatku tzw. zwolnienia podatkowe, i tak wolne od podatku dochodowego są np.:

• renty przyznane na podstawie odrębnych przepisów o zaopatrzeniu inwalidów

wojennych i wojskowych oraz ich rodzin.

• odszkodowania w postaci renty otrzymane na podstawie przepisów prawa

cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia,

przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do

pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły

widoki powodzenia na przyszłość,

• jednorazowe zasiłki z tytułu urodzenia dziecka, wypłacane z funduszów

związków zawodowych

Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów (tzw. zasada kumulacji dochodów).

Po zakończeniu roku podatkowego - w terminie do dnia 30 kwietnia roku następnego- podatnicy podatku dochodowego są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym.

Przy tym podatku decyduje miejsce zamieszkania.

Podatek dochodowy od osób prawnych- jego podatnikami są:

 osoby prawne,

 jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek niemających osobowości prawnej, z tym że podatnikami są spółki kapitałowe w organizacji,

 podatkowe grupy kapitałowe (grupy składające się z co najmniej dwóch spółek prawa handlowego mających osobowość prawną, które funkcjonują w związkach kapitałowych i spełniają określone w ustawie warunki),

 spółki niemające osobowości prawnej mające siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego państwa są traktowane jak osoby prawne i podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania.

Zwolnieniu podlegają tutaj Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski, jednostki budżetowe, itp. (nie składają zeznań podatkowych)

Według zasad ogólnych przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty. Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym.

Jest jedna stawka tego podatku. Decyduje tutaj miejsce siedziby danego podmiotu.

Wg ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego:

Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych,

od podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze gminy wynosi 39,34 %

Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych, od

podatników tego podatku, posiadających siedzibę na obszarze gminy, wynosi

6,71 %.

Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych,

od podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze powiatu wynosi 10,25

%.

Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych, od

podatników tego podatku, posiadających siedzibę na obszarze powiatu, wynosi

1,40 %.

Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych,

od podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze województwa wynosi

1,60 %.

Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych, od

podatników tego podatku, posiadających siedzibę na obszarze województwa,

wynosi 14,0 %.

91. Co rozumiemy pod pojęciem nadwyżki budżetowej, rodzaje nadwyżek

Nadwyżka budżetowa to suma dochodów budżetowych przewyższająca wydatki budżetowe; jeden z rodzajów nadwyżki finansowej. Powoduje wycofanie z obiegu określonej ilości pieniądza (działanie deflacyjne) i umożliwia wprowadzenie do obiegu dodatkowej ilości pieniądza poprzez udzielenie kredytu (kreacja pieniądza). Nadwyżka budżetowa jest jednym ze źródeł pokrycia kredytów bankowych. Skala i przeznaczenia nadwyżki budżetowej jest pochodną polityki społecznej i polityki gospodarczej. Zależy również od systemu finansowania działalności gospodarczej, który w różnym zakresie może angażować środki własne podmiotów gospodarczych, dotacje budżetowe i kredyt bankowy.

W ramach budżetu państwa nadwyżki budżetowe występują i są rozdysponowywane w poszczególnych budżetach jednostkowych. Odróżnia się nadwyżkę planowaną, wynikającą z ustalonych w uchwalonym budżecie dochodów i wydatków, oraz nadwyżkę zrealizowaną w toku wykonania budżetu. Nadwyżka planowana ma charakter rezerwy zabezpieczającej wykonanie budżetu lub może mieć inne określone przeznaczenie. Nadwyżka zrealizowana stanowi zasób środków pieniężnych przechodzący na następny okres budżetowy. Może on być wykorzystywany na pokrycie deficytu budżetowego w następnych latach lub dodatkowe wydatki.

92. Rola RIO opracowania i uchwalaniu budżetu

Projekt uchwały budżetowej wraz z objaśnieniami oraz prognozę i informację organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego przedstawia regionalnej izbie obrachunkowej - celem zaopiniowania, do dnia 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy. Opinię regionalnej izby obrachunkowej o projekcie uchwały budżetowej oraz o prognozie organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego jest obowiązany przedstawić, przed uchwaleniem budżetu, organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego.

W przypadku nieuchwalenia uchwały budżetowej w terminie do 31 marca roku budżetowego RIO w terminie do dnia 30 kwietnia roku budżetowego ustala budżet jednostki samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych oraz zadań zleconych.

92. Różnica miedzy Najwyższą Izbą Kontroli a RIO

Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym organem kontroli państwowej, a RIO są państwowymi organami nadzoru i kontroli gospodarki finansowej.

Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego- więc sprawuje kontrolę nad jedn.sam.ter. fakultatywnie, a kontrola działalności samorządu terytorialnego przeprowadzana jest pod względem legalności, gospodarności i rzetelności, natomiast RIO przeprowadzają co najmniej raz na cztery lata kompleksową kontrolę gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego(obligatoryjne)

Kontrola działalności samorządu terytorialnego przeprowadzana jest przez NIK pod względem legalności, gospodarności i rzetelności, natomiast RIO na podstawie kryterium zgodności z prawem i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym (co prawda kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zadań administracji rządowej, wykonywanych przez te jednostki na podstawie ustaw lub zawieranych porozumień, dokonywana jest także z uwzględnieniem kryterium celowości, rzetelności i gospodarności.)

NIK sprawuje tylko funkcje kontrolną nad jednostkami sam. ter. A RIO oprócz funkcji kontrolnej posiada też uprawnienia nadzorcze i prowadzi działalność informacyjną, instruktażową oraz szkoleniową(w zakresie objętym nadzorem i kontrolą).

92. Czy wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, marszałek sejmiku mogą zmieniać ustalony budżet.

W toku wykonywania budżetu organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego może dokonywać zmian w planie dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego, polegających na:

1) zmianach planu dochodów i wydatków związanych ze zmianą kwot lub

uzyskaniem dotacji celowych przekazywanych z budżetu państwa oraz z

budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego;

2) przenoszeniu wydatków z rezerw budżetowych, zgodnie z planowanym

przeznaczeniem wydatków;

3) zmianach w planie dochodów jednostki samorządu terytorialnego, wynikających

ze zmian kwot subwencji w wyniku podziału rezerw.

Zarząd województwa może dokonywać zmian w planie dochodów i wydatków

budżetu samorządu województwa w zakresie środków przeznaczonych na realizację

programów operacyjnych, dla których samorząd województwa jest instytucją

zarządzającą lub pośredniczącą, ale te zmiany nie mogą powodować zmniejszenia lub zwiększenia dochodów i wydatków majątkowych budżetu samorządu województwa w zakresie środków na realizację programów operacyjnych przekazanych samorządowi w formie dotacji rozwojowej.

Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może upoważnić organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego do dokonywania innych zmian w planie wydatków, z wyłączeniem przeniesień wydatków między działami.

Organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego może, po uzyskaniu pozytywnej opinii komisji właściwej do spraw budżetu, dokonać zmiany przeznaczenia rezerwy celowej

95. Czy zysk brutto w podmiocie gospodarczym podlega podziałowi.

Zysk powstaje w wyniku osiągnięcia wyższych niż planowane dochodów budżetowych i w następstwie niepełnego zrealizowania wydatków budżetowych. Nadwyżka budżetowa może być wyrazem oszczędnego sposobu wydatkowania środków przez organy i jednostki organizacyjne samorządu. Ustalenie ostatecznej wysokości nadwyżki budżetowej następuje po zakończeniu roku budżetowego. Może być przeznaczona na pokrycie wydatków budżetowych przewidzianych w następnym roku budżetowym, a nie pokrytych dochodami, czyli na sfinansowanie odpowiedniej części deficytu budżetowego. Wydaje się, że może też być skierowana na inne cele, np. jako lokata bankowa, lokata w papiery wartościowe, środki umożliwiające udzielenie pożyczki itp.

Po zapłaceniu podatku zostaje zysk netto. Zysk netto podlega podziałowi według samodzielnej decyzji organów jednostki gospodarczej lub ich właścicieli i obowiązujących przepisów. Może być on przeznaczony na:

• premie i nagrody dla pracowników

• zasilenie funduszu świadczeń socjalnych

• fundusz przedsiębiorstwa, przeznaczony głównie na rozwój działalności

• wypłaty części z zysku udziałowcom i wspólnikom ( z o.o., komandytowa, jawna, członkowie spółdzielni)

• powiększenia kapitału udziałowego właścicieli w spółkach: z o.o. komandytowej, jawnej, spółdzielni

• inne cele ( darowizny, cele społeczne)

Najbardziej znaczącym udziałem budżetu państwa w zysku podmiotu gospodarczego jest podatek dochodowy od osób prawnych.
Wyrazem udziału podmiotu gospodarczego w zysku jest:

• Przeznaczenie części zysku na fundusz przedsiębiorstwa ( państwowe, komunalne)

• Zasilanie funduszu świadczeń socjalnych

• Zwiększenie funduszu zasobowego ( spółdzielnie)

• Wyodrębnienie z części zysku kwot przeznaczonych na premie dla pracowników

96. Na czym polega różnica między podmiotem gospodarczym, a jednostką budżetową.

Jednostki budżetowe są to jednostki sektora finansów publicznych, które odprowadzają do budżetu uzyskane dochody i za jego pośrednictwem finansują swoje wydatki, a poziom wydatków nie jest limitowany przez te dochody. Działalność jednostek budżetowych nie może odbywać się na zasadach samofinansowania. Wykonują one zadania publiczne w zasadzie w sposób nieodpłatny lub za odpłatnością, która nie stwarza możliwości pokrycia własnymi dochodami kosztów ich funkcjonowania. Finansowanie jednostek budżetowych odbywa się za pośrednictwem budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Podlegają one zatem budżetowaniu brutto (pełnemu), a ich działalność jest zgodna z zasadą zupełności budżetu.

Budżetowanie brutto występuje gdy dochody i wydatki danej jednostki planowane są w budżecie pełnymi kwotami. Jednostka taka odprowadza do funduszu budżetowego wszystkie swoje wpływy pieniężne i otrzymuje z tego funduszu środki na pokrycie całości wydatków.

Tak funkcjonują jednostki budżetowe.

Budżetowanie netto występuje gdy państwo świadczy swoje usługi na zasadzie częściowej odpłatności. Dana jednostka przeznacza osiągane wpływy na pokrycie części wydatków związanych ze świadczeniem usług natomiast brakująca część środków pieniężnych przewidziana jest w budżecie, czyli z budżetu pokrywane są jedynie niedobory tej jednostki (ewentualne nadwyżki przekazywane są przez jednostkę do budżetu).

Każdy podmiot gospodarczy powiązany jest z budżetem metodą netto  co oznacza że odprowadza podatek, a pozostały dochód może przeznaczyć na rozwój działalności lub stanowić zysk.

97. W jaki sposób powiązane są z budżetem zakłady budżetowe.

Zakłady budżetowe należą do kategorii jednostek sektora finansów publicznych, które podlegają ograniczonemu budżetowaniu. Jednostki te działają na zasadzie samofinansowania się. Odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania publiczne, a koszty swojej działalności pokrywają z osiągniętych przychodów. Chociaż realizacja zadań publicznych odbywa się w sposób odpłatny, zakłady budżetowe nie prowadzą działalności gospodarczej. W odróżnieniu od przedsiębiorców statutowym celem tych jednostek jest jak najlepsze wykonanie oznaczonych zadań państwa lub samorządu terytorialnego, a nie dążenie do osiągnięcia zysku.

Rozliczenia finansowe zakładu budżetowego z właściwym budżetem mają ograniczony zakres. Zakład budżetowy nie odprowadza do budżetu swoich przychodów ani nie finansuje w całości swoich wydatków za pomocą środków budżetowych. Rozliczeniu podlega jedynie wynik finansowy, który jest ustalany przez zestawienie przychodów z działalności jednostki z kosztami jej prowadzenia.

Rozrachunki z budżetem mogą mieć dwojaką postać. W przypadku zamknięcia roku budżetowego ujemnym wynikiem zakład budżetowy otrzymuje dofinansowanie w formie dotacji podmiotowej na pokrycie straty bilansowej. Odmowa udzielenia dofinansowania wymusza postawienie deficytowej jednostki w stan likwidacji, gdyż warunkiem prawidłowego wykonania zadań publicznych jest zdolność sfinansowania kosztów ich realizacji. Natomiast w przypadku wykazania w planie finansowym zakładu budżetowego dodatniego wyniku finansowego (zysku) nadwyżka środków obrotowych pozostała po sfinansowaniu własnymi przychodami kosztów działalności jest wpłacana w całości do budżetu.

98. Gdzie tworzy się gospodarstwa pomocnicze i co dzieje się z wypracowanym dochodem.

Gospodarstwa pomocnicze tworzy się przy jednostkach budżetowych.

Gospodarstwem pomocniczym jest wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym, część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna. Gospodarstwo pokrywa koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów własnych, chociaż może też otrzymywać z budżetu dotacje przedmiotowe.

Gospodarstwo pomocnicze, po obowiązkowym obciążeniu wyniku finansowego z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych oraz innych obciążeń określonych ustawami, wpłaca do budżetu, za pośrednictwem jednostki budżetowej, połowę osiągniętego zysku. Gospodarstwo pomocnicze, którego plan finansowy przewiduje wpłatę zysku do budżetu, dokonuje tej wpłaty co kwartał w wysokości wynikającej z faktycznie osiągniętego zysku.

Gospodarstwa pomocnicze mogą powstawać przy szkołach (np. warsztaty szkolne w szkołach zawodowych), urzędach rządowych i samorządowych (np. zakłady poligraficzne, stołówki, bufety).

99. W jaki sposób wchodzą w skład kosztów środki trwałe i środki obrotowe.

Każde przedsiębiorstwo musi dysponować majątkiem umożliwiającym prowadzenie działalności gospodarczej. Majątek, z punktu widzenia roli, jaką spełnia w procesach gospodarczych dzieli się na:

• majątek trwały

• majątek obrotowy

środki trwałe

W skład majątku trwałego wchodzą najbardziej trwałe składniki majątku przedsiębiorstwa, a tym samym ich zużycie jest stosunkowo wolne i następuje stopniowo w czasie gospodarczego wykorzystania. Środki trwałe przenoszą więc na wytworzony produkt gotowy w każdym procesie produkcyjnym tylko niewielką część swojej wartości. Pełny zatem obrót ich wartości następuje dopiero po wielu cyklach produkcyjnych, wobec czego wymagają one odtworzenia nie po każdym, lecz po wielu procesach produkcji.

Składniki majątku trwałego można sklasyfikować według funkcji, które pełnią w procesach gospodarczych. Można więc wyodrębnić 5 podstawowych grup majątku trwałego:

• rzeczowy majątek trwały,

• wartości niematerialne i prawne,

• należności długoterminowe,

• inwestycje długoterminowe,

• długoterminowe rozliczenia międzyokresowe kosztów,

Do rzeczowego majątku trwałego przedsiębiorstwa należą środki trwałe przeznaczone na potrzeby podmiotu gospodarczego. Środki trwałe są utrzymywane przez przedsiębiorstwa w celu wykorzystywania ich w procesach produkcji, obrotu towarowego, świadczenia usług. Zaliczyć do nich można:

• grunty własne oraz prawo użytkowania wieczystego gruntu,

• budynki o różnym przeznaczeniu np. hale produkcyjne, magazyny, biurowce,

• urządzenia techniczne i maszyny,

• środki transportu,

Za należności długoterminowe przedsiębiorstw są uważane te należności, dla których termin wymagalności jest dłuższy niż jeden rok, oprócz należności z tytułu dostaw i usług, które niezależnie od terminu rozliczenia są zaliczane do należności krótkoterminowych.

Do inwestycji długoterminowych można zaliczyć te składniki aktywów przedsiębiorstwa, które są nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów (poprzez odsetki, dywidendy, czynsze z najmu lub dzierżawy), a nie są użytkowane przez jednostkę, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia tych korzyści.

Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe kosztów, a więc takie, w których rozliczanie rat kosztów odbywa się w okresie dłuższym niż 12 miesięcy. Ich zadaniem jest przypisanie określonych wydatków dokonywanych przez przedsiębiorstwo do okresu rozrachunkowego, w którym zaistniał związany z nim koszt.

Problemy amortyzacji

Wyrażając w formie pieniężnej stopniowy ubytek wartości produkcyjnych środków trwałych, amortyzacja stanowi równocześnie instrument obciążenia równowartością tego ubytku kosztów produkcji oraz narzędzie gromadzenia zasobów finansowych niezbędnych do reprodukcji środków trwałych.

Przedmiotem odpisów amortyzacyjnych są środki trwałe. Do środków tych można zaliczyć:

• budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,

• maszyny, urządzenia, środki transportu,

• inne przedmioty,

środki obrotowe

Do majątku obrotowego przedsiębiorstwa zaliczamy wszystkie pozostałe składniki majątkowe, które nie zostały zaliczone do środków trwałych, a są niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej. Są to te składniki majątku, które przedsiębiorstwo zamierza zużyć, spieniężyć lub sprzedać w ciągu jednego cyklu gospodarczego.

W większości przedsiębiorstw można wyodrębnić cztery podstawowe grupy środków obrotowych:

• zapasy,

• należności krótkoterminowe,

• inwestycje krótkoterminowe,

• krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe kosztów.

Należności krótkoterminowe, które powstają wówczas, gdy moment sprzedaży wyrobów gotowych, towarów czy usług nie pokrywa się z terminem zapłaty.

Do inwestycji krótkoterminowych możemy zaliczyć krótkoterminowe aktywa finansowe płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia wciągu 12 miesięcy albo stanowiące aktywa pieniężne. Aktywami finansowymi są aktywa pieniężne, instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne przedsiębiorstwa, a także wynikające z kontraktu prawo do otrzymywania aktywów pieniężnych lub prawo do wymiany instrumentów finansowych z innym podmiotem gospodarczym na korzystnych warunkach.

W tej grupie aktywów obrotowych można wyróżnić:

• krótkoterminowe aktywa finansowe (udziały lub akcje, inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki)

• środki pieniężne i inne aktywa pieniężne (środki pieniężne w kasie oraz na rachunkach w formie krajowych środków płatniczych, inne środki pieniężne np. czeki, bony)

Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe, do których zaliczamy wydatki poniesione w krótkim okresie, które stopniowo obciążają koszty, ponieważ dotyczą dłuższego okresu, do 12 miesięcy. Rozliczenia te dotyczą opłacanych z góry kosztów czynszu, dzierżawy, reklamy, ubezpieczeń majątkowych itp.