1. Planowane jadłospisów

   1. Docelowe poziomy norm w planowaniu spożycia dla osób indywidualnych oraz dla grup

Planowanie diety	Dla osób indywidualnych	Dla grup
Wartość docelowa zgodna z normą na poziomie	RDA lub AI	EAR lub AI

1. włączenie do diety suplementów diety i produktów wzbogaconych- nie można przekroczyć wartości UL

1. Normy

   1. Turlejska, Pelzner, Szponar, Konecka-Matyjek

   2. Zasady racjonalnego żywienia: zalecane racje pokarmowe dla wybranych grup ludności w zakładach żywienia zbiorowego

   3. 2004

2. Energia

   1. Źródło dla człowieka: energia chemiczna zawarta w pożywieniu

   2. Uwalnianie: utleniania produktów degradacji składników pożywienia: węglowodanów, tłuszczów, białek

   3. Przekształcana w energię wysokoenergetyczną wiązań fosforanowych ATP

3. Przemiany materii (metabolizm)

   1. Całokształt przemian biochemicznych zachodzących w żywym organizmie i związanych z nimi przemian energii

      1. Anabolizm: procesy wymagające energii, synteza związków chemicznych

      2. Katabolizm: procesy, w których powstaje energia, procesy rozpadu

   2. Transformacja energii słonecznej w przyrodzie: en. Słonecznaco2, h20, chlorofi;energia pożywienia trawienie, absorpcja, przemiany metaboliczneATP (UWALNIANE CIEPŁO) synteza nowych cząstek/skurcz mięśni/przewodzenie impulsów/sekrecja hormonów/transport składników przez błony

   3. Wydatek energetyczny i straty ciepła u zwierząt:

      1. straty w postaci energii ATP

         • ciepło 40-60%

      2. ATPpraca wewnętrzna

         • ciepło 20-40%

      3. ATPpraca mięśni

         • praca zewnętrzna 0-20%

      4. ATPpotrzeby komórkowe

   4. Etapy wydobywania energii z pożywienia

      1. (przebieg, rysunek weź z neta!)

   5. Metabolizm alkoholu: (Internet)

4. Podstawowy cel odżywiania się:

   1. Zaspokojenie potrzeb żywieniowych związanych z:

      1. Podtrzymaniem podstawowych funkcji życiowych ( podstawowa przemiana materii- PPM)

      2. Termo genezą

      3. Aktywnością fizyczną

5. Podstawowe funkcje życiowe

   1. Praca układow: oddechowego, krążenia i innych

   2. Utrzymanie stałej cieploty ciała

   3. Aktywny transport przez bł. Biologiczne

   4. Biosynteza skł. Ciała, niezbędnych do odnowy oraz budowy nowych komórek

6. Czynniki wpływające na wartość PPM:

   1. rozmiary ciała, wiek, płeć, stany fizjologiczne ( u kobiet w ciąża i laktacji)

7. Podstawowa przemiana materii- pomiar

   1. ściśle wystandaryzowane warunki

   2. 10-12h po posiłku

   3. Po 8 h snu

   4. Pozycja leżąca

   5. Temperatura pokojowa

8. Podstawowe przemiany materii

   1. Wiek

      1. PPM wyrażona na kg^0,73masy ciała najwyższa w dwóch pierwszych latach życia- związek z dużym tempem budowy nowych tkanek

      2. W kolejnych latach życia spadek PPM, okresowy wzrost w okresie dojrzewania

      3. Spadek PPM u osoby dorosłej- 2% na każde 10 lat życia po ukończeniu 21lat

      4. Znaczny spadek PPM w wieku 65-70lat- zależny od stanu zdrowia, kondycji fizycznej człowieka

   2. wzrost i masa ciała

      1. Główny determinant całodobowy wydatków energetycznych

      2. Odpowiedzialne za 50% różnic w wartości PPM pomiędzy poszczególnymi osobami

      3. PPM rośnie wraz ze wzrostem rozmiarów ciała

      4. 10kg różnica w masie ciała kobiety lub mężczyzny oznacza różnicę ok. 500kJ/dobę (120kcal/dobę) w wartości PPM

      5. PPM wynosi ok. 4,19MJ(1000kcal) na każdy 1m2 powierzchni skóry

   3. Płeć

      1. Różnice związane z odmiennym składem ciala- zawartość tkanki mięściowej i tłuszczowej

      2. Mniejsze potrzeby energetyczne kobiet niż mężczyzn o tych samych parametrach antropometrycznych średnio o 7%

      3. Różnice związane z płcią ujawniają się około 10 roku życia- odmienny sklad ciała, różnice w tempie wzrostu i dojrzewania

      4. U kobiet- wzrost PPM w czasie menstruacji (o 20-25%) i w okresie karmienia niemowlęcia piersią

   4. Inne czynniki

      1. Wysiłek fizyczny

         • PPM wyższa o ok. 6% u osób intensywnie uprawniających sport w porównaniu do osób nieaktywnych o tych samych rozmiarach ciała

      2. Stan odżywienia organizmu

         • Spadek PPM w stanach niedożywienia

      3. Stan zdrowia

         • Wzrost PPM w stanach gorączkowych (ok. 12% na 1*C)

      4. Stan gruczołów wydzielania wewnętrznego- GŁÓWNIE TARCZYCA

         • Niedoczynnośćspadek PPM o 30-40%

         • Nadczynnośćwzrost PPM nawet o 80%

         • Nadnercza-wydzielanie adrenalinywzrost tempa metabolizmu związanego ze strachem, złością, stresem emocjonalnym

      5. Leki

         • Stosowane w nadciśnieniu, leki zawierające amfetaminę obniżanie PPM

   5. Zmienność osobnicza (genetyczna)

      1. Osobnicze różnice w tempie metabolizmu podstawowego (PPM), sięgające +/- 10% dla osób o tych samych rozmiarach antropometrycznych, wieku, płci

9. Koszty energetyczne wzrostu

   1. Energia zużywana do

      1. Syntezy nowych związków

      2. Powstawania nowych komórek, tkanek

      3. Gromadzenie energii w tkankach

10. Termogeneza

    1. Produkcja ciepła

    2. Po spożyciu posiłku- ciepłotwórcze działanie pożywienia (swoiście dynamiczne działanie pokarmu, termo geneza posiłkowa, postprandialne wydatki energetyczne)

    3. Okresowy wzrost natężenia przemiany materii i wydatków energetycznych, związany głównie z trawieniem, wchłanianiem, transportem składników odżywczych

    4. Najłatwiejsze osiągnięcie stalej T ciała przez dorosłą osobę w otoczeniu o T 22*C

    5. Niższe T- uruchomienie przez organizm dodatkowej produkcji ciepła

    6. Termo geneza drżeniowa- reakcja ustroju związana z obniżeniem T otoczenia i zwiększonymi stratami ciepla na skutek ruchu powietrza i niedostatecznej izolacji (odzieży)- spontaniczne drżenie mięśni nasilające procesy kataboliczne- wzrost produkcji ciepła