Obowiązki pracodawcy

Po uzyskaniu informacji o wypadku pra­codawca ma obowiązek m.in. ustalić jego okoliczności i przyczyny. Należy podkreślić, że nie ma uregulowanego przepisami trybu zgłaszania wypadku – może to być tylko informacja ustna przekazana kierownikowi przez poszkodowanego lub świadka wypadku. Sposób postępowania pracodawcy w tym zakresie określono w rozporządzeniu Rady Ministrów z 28.7.1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy¹. Podstawą wydania tego rozporządzenia jest art. 237 § 1 pkt 1 KP.

Okoliczności i przyczyny wypadku ustala i dokumentuje powołany przez pracodawcę zespół powypadkowy. W skład zespołu wchodzą, co do zasady, pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy zatrudnieni przez tego pracodawcę. W zakładzie pracy, w którym nie jest utworzona służba bhp i/lub nie działa społeczna inspekcja pracy pracodawca powołuje dwuosobowy zespół powypadkowy zgodnie z § 4 i 5 UstOkWypR. Członkowie zespołu są równorzędnymi partnerami (żaden z nich nie jest jego przewodniczącym) i wykonują czynności związane z ustaleniem okoliczności i przyczyn wypadku wspólnie.

Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy. Dalej nazywać go będziemy w skrócie „protokołem powypadkowym”. Termin ten, jeżeli zajdą uzasadnione przeszkody lub trudności w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadku, może ulec przedłużeniu. W treści protokołu należy wówczas podać przyczyny uzasadniające tę zwłokę.

Brak widocznego skutku zdarzenia (wypadku) w postaci urazu pracownika czy nawet jego złego (chwilowego) samopoczucia nie może stanowić usprawiedliwienia zaniechania czynności wyjaśniających to zdarzenie. Jeżeli zachodzi podejrzenie wystąpienia urazu wewnętrznego, należy pracownika skierować do lekarza celem dokładnego zbadania. Pracodawca jest zobowiązany sporządzić protokół powypadkowy także wówczas, gdy pracownik powiadomi o wypadku w późniejszym terminie, mimo że prawo zobowiązuje pracownika do niezwłocznego powiadomienia. Ponieważ jedną z cech charakteryzujących wypadek jest uraz poszkodowanego, wspomniana niezwłoczność dotyczyć będzie momentu po ujawnieniu się tego urazu. Zdarza się, że pracownik powiadamia o wypadku nawet po kilku latach od zdarzenia (często jest już byłym pracownikiem). Oczywiście w takiej sytuacji należy również sporządzić protokół powypadkowy. Z tych powodów warto przeprowadzać postępowanie powypadkowe zawsze wtedy, gdy doszło tylko do groźnego zdarzenia bez widocznego jego skutku (urazu). Jeżeli do urazu nie dojdzie, to i tak dane zebrane w takich postępowaniach posłużą do działań zapobiegawczych.

W przypadku wypadku zbiorowego protokół powypadkowy sporządza się odrębnie dla każdego poszkodowanego w tym wypadku.

Wzór protokołu często ulegał zmianie, a obecnie obowiązujący określono w za­łączniku do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 16.9.2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy², wydanego na podstawie art. 237 § 2 KP. Protokół według tego wzoru sporządza się tylko wtedy, gdy wypadkowi uległ pracownik zatrudniony na podstawie stosunku pracy zgodnie z Kodeksem pracy.

Protokół powypadkowy sporządzony w innej formie (na innym formularzu) stanowi uchybienie formalne i będzie powodem kwestionowania protokołu przez m.in. Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Dopuszczalna jest tylko wersja czarno­-biała formularza (wydruk z komputera na drukarce lub kopia ksero). W druku protokołu przewidziane są obszary (pola) do wpisywania ustaleń dokonanych w postępowaniu powypadkowym. W przypadkach, gdy w polach zabraknie miejsca na pełne opisanie ustaleń – ciąg dalszy opisu należy zamieścić na odrębnej kartce podpisanej przez członków zespołu powypadkowego i dołączonej do protokołu. W wersji elektronicznej protokołu pola te dostosowują się automatycznie do objętości tekstu.

Protokołowi nadaje się kolejny numer wynikający z rejestru wypadków przy ­pracy w zakładzie w danym roku.