PODSTAWY REKREACJI 

Wykład i ćwiczenia z dnia 17.10.2009 

Wykłady 

1. Obszar zainteresowań teorii rekreacji, związki rekreacji z innymi dziedzinami nauki 

2. Przeglądowe ujęcie problematyki czasu wolnego. Teorie czasu pracy oraz czasu wolnego. Teorie 

zabawy w różnych ujęciach 

3. Charakterystyka pojęć czas wolny i rekreacja. Zadania i funkcje zachowań wolnoczasowych 

4. Klasyfikacja form rekreacji. Sport  a rekreacja 

5. Motywy podejmowania zachowań rekreacyjnych. Bariery uczestnictwa w rekreacji 

6. Założenia metodyczne stosowane w rekreacji ruchowej – formy, metody, środki działania 

7. Pojęcie motoryczności, koncepcja strukturalizacji 

Ćwiczenia 

1. Podstawowe pojęcia związane z czasem wolnym i rekreacją 

2. Zasady zachowań i aspekty aktywności wolnoczasowych związanych z rekreacją 

3. Etapy i procesy rekreacji 

4. Charakterystyka natężenia wysiłku w zajęciach rekreacyjnych 

5.  Pojęcie motoryczności 

6. Opracowanie osnowy zajęć rekreacyjnych, wskazówki metodyczno – organizacyjne dotyczące 

prowadzenia poszczególnych części zajęć 

7. Charakterystyka motoryczna okresów ontogenetycznych 

Literatura 

1. „Wstęp do teorii rekreacji” – R. Winiarski 

2. „Wybrane zagadnienia z teorii i metodyki rekreacji ruchowej” – Labaj, Mazurkiewicz 

3. „Aktywność fizyczna w edukacji zdrowotnej społeczeństwa – aktywność fizyczna w treningu 

fizycznym osób dorosłych” – Drabik 

4. „Właściwości ćwiczeń fizycznych – ich systematyka i metodyka” – Habrynowski 

5. „Teoria i metodyka rekreacji” – Kiełbasiewicz, Drozdowska 

6. „Metodyka rekreacji ruchowej” – Burgiel, Nałęcka, Mazurkiewicz 

7. „Zagadnienia motoryczności człowieka” – Osiński 

8. „Antropomotoryka” – Osiński 

9. „Rekreacja ruchowa osób starszych” – Szwarc, Wasilewska, Wolańska 

10. „Rekreacja i turystyka ludzi w starszym wieku” – Szwarc, Wolańska, Łobożewicz 

11. „Rekreacja ruchowa osób niepełnosprawnych” – Janiszewski 

 

Teoria rekreacji – jej miejsce w systemie nauk. Dyscypliny współdziałające 

Teorią są spójne, logiczne zespoły twierdzeń mniej lub bardziej ogólnych, takich które wyjaśniają 

określone zależności między zjawiskami. 

Teoria rekreacji jest dyscypliną multidyscyplinarną. 

Rekreacja jest pewnym systemem faktów, elementów, twierdzeń zgromadzonych wokół jej 

problematyki. 

Teoria rekreacji ma charakter interdyscyplinarny, gromadzi i systematyzuje wiedzę. 

Przedmioty badań teorii rekreacji: 

- zachowania wolnoczasowe człowieka 

- biospołeczne uwarunkowania zachowań wolnoczasowych ich genezy, prawidłowości nimi rządzące 

- wpływ zachowań wolnoczasowych na organizm i osobowość człowieka, oraz ich znaczenie w 

rozwoju fizycznym, psychicznym i społeczno kulturowym 

- skutki i efekty zachowań wolnoczasowych w środowisku zewnętrznym człowieka 

Dziedziny współdziałające: 

- pedagogika czasu wolnego – wychowywanie jednostek do aktywnego udziału w turystyce i rekreacji 

- socjologia czasu wolnego, socjologia kultury – oscylują wokół zagadnień, wzorów zachowań 

wolnoczasowych, stylu życia ludzi 

- psychologia rozwojowa i wychowawcza – rozwiązuje kwestie istotności zachowań katartycznych, 

bada motywy i potrzeby podejmowanych zachowań wolnoczasowych 

- ekonomia – funkcjonowanie przedsiębiorstw zajmujących się zachowaniami wolnoczasowymi 

Dziedziny przyrodnicze: 

- higiena i wychowanie zdrowotne 

- fizjologia – bada stan naszego organizmu w sytuacjach stresu i hipokinezji 

- biomechanika – analiza narządu ruchu człowieka, bada funkcje i dysfunkcje organizmu człowieka 

- geografia – przestrzenne planowanie, wykorzystanie przestrzeni 

Metody badań teorii rekreacji: 

Nie posiada jednolitego warsztatu metodologicznego, bazuje na dziedzinach pokrewnych. 

Metody ilościowe – najczęściej wykorzystywane 

Metody monograficzne 

Metody indywidualnych przypadków (ankiety, wywiady) – nie stanowią podstaw do tworzenia teorii 

Badania jakościowe – opisywanie określonych zjawisk za pomocą słów nie liczb. Stanowią podstawę 

do tworzenia teorii 

 

Teoretyczne i praktyczne podstawy kultury fizycznej 

Kultura – wszystko co nie jest naturą 

Kultura fizyczna ujmuje się w kategoriach instytucjonalno – administracyjnych, jest to suma: 

- wychowania fizycznego 

- rekreacji ruchowej 

- turystyki 

- sportu (głównie wyczynowego) 

- rehabilitacji ruchowej 

Inne pojęcia kultury fizycznej: 

Indywidualistyczno – wartościująca – bezinteresowne działania dążące do dbałości psychiki o ciało 

(Tatarkiewicz, Demel) 

Każdy człowiek prezentuje określony poziom kultury fizycznej 

- globalna – utrwalony system zachowań w dziedzinie kultury fizycznej zgodne z wzorcami i 

rezultatami. Zachowania stają się cechą grupową 

- materialistyczna – suma wytworów o charakterze materialnym i niematerialnym w dziedzinie 

dbałości o ciało funkcjonalność organizmu człowieka 

Strefy: 

- przekonań, poglądów i aspiracji 

- czynności 

- wytworów materialnych (baza sportowo rekreacyjna) 

Znaczenie rekreacji ruchowej w życiu współczesnego człowieka 

Rekreacja – zajęcia które podejmuje człowiek w swoim czasie wolnym. Jest jednym z podstawowych 

elementów prozdrowotnego stylu życia człowieka. 

Rekreo – ożywiać, pokrzepiać, wzmacniać 

Wypoczynek po pracy, czas na usunięcie zmęczenia, proces regeneracji sił. 

Rekreacja jako zjawisko społeczno – kulturowe 

1. Rekreacja – zespół zajęć którym jednostka może oddać się z własnej woli dla rozrywki, odpoczynku, 

bądź dla rozwoju swojej wiedzy (Dimazie) 

2. Działanie podejmowane przez człowieka dla samego działania a nie dla efektów 

3. Nie rodzaj działania sprawia czy jest to działalność rekreacyjna tylko czy człowiek robi to 

dobrowolnie 

Cechy zachowań rekreacyjnych: 

- aktywność (zadowolenie, radość, relaks) 

- dobrowolność udziału (całkowita swoboda wyboru zajęć zgodna z naszymi zainteresowaniami) 

- odmienność 

- bezinteresowność (nie czerpanie ekonomicznych korzyści) 

- zabawa i rozrywka 

Rodzaje rekreacji: 

- ruchowa albo fizyczna (gry, zabawy, sport, wycieczki) 

- twórcza (aktywizowana działalność twórcza, plastyka, muzyka) 

- kulturalno rozrywkowa (czytanie, gry towarzyskie) 

- działalność społeczna, wolontariat 

Celem rekreacji ruchowej jest zaspokojenie potrzeby ruchu, zrównoważenie bilansu energetycznego, 

poprawa/utrzymanie/nabywanie sprawności  fizycznej. Aspekt hedonistyczny – zadowolenie 

Czas wolny 

1. Charakteryzuje czas wolny jako konieczność życiową człowieka (obowiązek) 

2. Wzajemne dopełnienie czasu wolnego i czasu pracy (satysfakcja z pracy to satysfakcja z czasu 

wolnego), tworzą jedną całość, zależą od siebie 

3. Wartości autonomiczne, czasy są niezależne od siebie 

Rodzaje czasu wolnego 

- krótki – dobowy 

- średni – weekendowy, święta weekendowe 

- długi – urlopowy, wakacje, ferie 

Co wpływa na to jakie zachowanie wolnoczasowe podejmuje człowiek 

1. czynniki biologiczne – stan zdrowia, poziom sprawności i wydolności fizycznej, typ somatyczny 

budowy ciała 

2. czynniki psychiczne – poziom inteligencji, temperament, zainteresowania 

3. czynniki społeczno demograficzne – płeć, wiek, wykształcenie, pozycja społeczna, styl i sposób 

życia 

4. czynniki gospodarczo ekonomiczne – sytuacja materialna (dostępność bazy rekreacyjnej), poziom 

dochodów