Kręgosłup jako całość

Kręgosłup ma kształt 2ch trójkątów połączonych z sobą podstawami. Górny trójkąt, znacznie dłuższy i wysmukły, jest utworzony przez część przedkrzyżową kręgosłupa i odznacza się dużą ruchomością. Część dolna, stanowiąca zaledwie 1/5 długości pierwszej, jest szeroka, masywna i szczytem zwrócona ku dołowi.

Długość całego kręgosłupa dorosłego człowieka stanowi w przybliżeniu 40-45% długości ciała. Wielkość kręgów wzrasta stopniowo od kręgu szczytowego do 5go kręgu lędźwiowego. Największy wymiar poprzeczny osiąga kręgosłup na wysokości 2-3 segmentu kości krzyżowej, co jest spowodowane największym obciążeniem tego odcinka kręgosłupa. Kręgosłup dorosłego osobnika nie jest prostym słupem, przejawia bowiem w płaszczyźnie pośrodkowej wężowate wygięcia. W odcinku szyjnym i lędźwiowym krzywizny te wypukłością są skierowane do przodu (lordosis cervicalis et lumbalis), natomiast w części piersiowej i krzyżowo-guzicznej wypukłe są ku tyłowi (kyphosis thoracica et sacralis). Krzywizny piersiowa i krzyżowo-guziczna rozpoczynają się kształtować już w życiu płodowym. Krzywizna szyjna zaczyna powstawać około czwartego miesiąca życia, kiedy dziecko uczy się dźwigać głowę. Najpóźniej, bo w 10-15 miesiącu życia, zapoczątkowuje się kształtowanie krzywizny lędźwiowej. Stanowi to następstwo przyjmowania pionowej postawy ciała przez dziecko.

Wężowato wygięty kształt kręgosłupa jest swoistą właściwością człowieka, związaną z jego wyprostowaną postawą ciała i dlatego brak go jeszcze u płodu i u noworodka.

Kręgosłup spełnia trzy główne zadania. Służy jako narząd ochronny rdzenia, jako narząd podporowy ciała oraz jako narząd ruchu. Ukryty w obszernym kanale kręgowym rdzeń jest dostatecznie chroniony przed wszelkiego rodzaju urazami. Ponadto duża sprężystość kręgosłupa zabezpiecza nie tylko rdzeń ale także i mózgowie przed szkodliwymi wstrząsami. Głównymi czynnikami amortyzującymi wstrząsy są krzywizny kręgosłupa oraz znaczna sprężystość krążków międzykręgowych.

U człowieka w związku z jego pionową postawą kręgosłup stanowi oś tułowia i dźwiga całą górną część ciała. Najsłabszymi miejscami są zazwyczaj te okolice, w których część odznaczająca się większą ruchomością przechodzi w odcinek mniej ruchomy.

Ruchomość poszczególnych kręgów w stosunku do siebie jest niewielka z uwagi na silny aparat więzadłowy, obecność wyrostków oraz połączeń trzonów kręgowych za pośrednictwem chrząstkozrostów. Pomimo tego nieznaczne ruchy 24 kręgów wolnych (prawdziwych) sumując się, dają wybitną ruchomość całego kręgosłupa przedkrzyżowego w przeciwieństwie do nieruchomej części krzyżowo-guzicznej. Poszczególne odcinki kręgosłupa w niejednakowym stopniu uczestniczą w jego ruchach. Najmniej ruchoma jest część piersiowa ze względu na swą budowę (długie, dachówkowato zachodzące na siebie wyrostki kolczyste), jak również z powodu swego udziału w budowie klatki piersiowej (żebra i mostek działają hamująco na ruchy). Największe możliwości ruchowe posiada część szyjna dzięki małym wymiarom trzonów, a znacznej wysokości krążków międzykręgowych. Również w części lędźwiowej ruchomość jest dość znaczna.

Ruchy kręgosłupa są możliwe we wszystkich kierunkach. W płaszczyźnie strzałkowej odbywają się ruchy zginania do przodu i do tyłu (anteflexio et retroflexio), w płaszczyźnie czołowej - ruchy zgięcia bocznego (flexio lateralis) oraz w płaszczyźnie poprzecznej - ruchy obrotowe (rotatio). W wyniku kombinacji wszystkich wyżej wymienionych ruchów powstają ruchy okrężne, ruchy obwodzenia (circumductio).