krwionośny

wypełniony krwią

występuje serce

ANATOMIA I FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA

WSTĘP

UKŁAD KRWIONOŚNY

Funkcje:
a) transportuje substancje w

organizmie

b) uczestniczy w utrzymaniu

homeostazy organizmu

c) uczestniczy w obronie organizmu

przed patogenami

Przystosowania:
a) obecność krwi (swoistej tkanki

łącznej) o określonych właściwościach

b) gęsta sieć naczyń krwionośnych
c) obecność serca

~ 21 ~

układ krążenia

krwionośny

wypełniony krwią

występuje serce

limfatyczny

wypełniony limfą

brak serca

ANATOMIA I FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA

U K Ł A D K R Ą Ż E N I A

łącznej) o określonych właściwościach

ANATOMIA I FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA

KREW*

* więcej: załącznik 1 – „Badanie krwi”

Hematokryt

–

stosunek

objętości

elementów

morfotycznych do objętości osocza. U mężczyzn
wskaźnik hematokrytowy wynosi 46%, u kobiet 41%.

~ 22 ~

stosunek

objętości

elementów

. U mężczyzn

wskaźnik hematokrytowy wynosi 46%, u kobiet 41%.

Funkcja transportująca**:
a) erytrocyty (4,5-5,1 mln/mm

3

krwi) – okrągłe, dwuwklęsłe dyski pozbawione jądra komórkowego, mitochondrium i

rybosomów, co umożliwia całkowite ich wypełnienie hemoglobiną

b) osocze – zawiera 91-92% wody, główną część pozostałych składników stanowią białka (8

syntetyzowane w wątrobie (wyj.: immunoglobuliny)

Odczyn krwi jest prawie obojętny i waha się w bardzo wąskim zakresie pH 7,35

Funkcja obronna:

nieswoista

(wrodzona)

tworzą ją mechanizmy, które

działają jednakowo na wszystkie

patogeny

- ciągłość powłok ciała

- fagocytoza

- gorączka

- subs. toksyczne

- produkcja interferonu

(informuje inne komórki o

obecności wirusa)

- pH środowiska

- odruchy obronne
- układ dopełniacza

Przeciwciała – białka osocza krwi (immunoglobuliny) zdolne do swoistego wiązania się z antygenem
Antygen – każda substancja rozpoznawana przez organizm jako obca, wywołująca w nim produkcję przeciwciał

**więcej: Transport tlenu i dwutlenku węgla we krwi, str. 3

~ 23 ~

okrągłe, dwuwklęsłe dyski pozbawione jądra komórkowego, mitochondrium i

rybosomów, co umożliwia całkowite ich wypełnienie hemoglobiną

92% wody, główną część pozostałych składników stanowią białka (8

syntetyzowane w wątrobie (wyj.: immunoglobuliny)

Odczyn krwi jest prawie obojętny i waha się w bardzo wąskim zakresie pH 7,35-7,45

obrona organizmu

swoista

(nabyta)

tworzą ją precyzyjne mechanizmy

obronne skierowane przeciw określonemu

obcemu elementowi

komórkowa

(limfocyty T)

- powstają w szpiku kostnym

- powstają w szpiku kostnym

- dojrzewają w grasicy, gdzie uczą

- dojrzewają w szpiku

się rozróżniać obce antygeny

- produkują przeciwciała

na tle własnych

- wzmacniają i wyciszają obronę

immunologiczną

- niszczą komórki obce

- produkują substancje toksyczne

białka osocza krwi (immunoglobuliny) zdolne do swoistego wiązania się z antygenem

każda substancja rozpoznawana przez organizm jako obca, wywołująca w nim produkcję przeciwciał

str. 34

Schemat budowy

okrągłe, dwuwklęsłe dyski pozbawione jądra komórkowego, mitochondrium i

92% wody, główną część pozostałych składników stanowią białka (8-9%), które są

7,45

tworzą ją precyzyjne mechanizmy
obronne skierowane przeciw określonemu

humoralna

(limfocyty B)

powstają w szpiku kostnym
dojrzewają w szpiku
produkują przeciwciała

białka osocza krwi (immunoglobuliny) zdolne do swoistego wiązania się z antygenem

każda substancja rozpoznawana przez organizm jako obca, wywołująca w nim produkcję przeciwciał

Schemat budowy hemoglobiny

NACZYNIA KRWIONOŚNE

żyły

- wprowadzają krew

serca

- krew płynie pod niskim

ciśnieniem

- mają cienką mięśniówkę

- ich ściany są elastyczne

- krew płynie w nich dzięki:

*

uciskom mięśni

otaczających naczynie

*

zasysającej pracy klatki

piersiowej

*

pracy mięśni tłoczni brzusznej

- posiadają zastawki
- gromadzi się w nich 2,5l krwi,
czyli 50% jej całkowitej objętości

warstwa tkanki łącznej

~ 24 ~

naczynia krwionośne

tętnice

naczynia włosowate

- wyprowadzają krew z serca

- odpowiadają za wymianę

- krew płynie nich pod wysokim

substancji krew

ciśnieniem

- mają grubą mięśniówkę

- kapilary buduje cienki

- ich ściany są sprężyste

nabłonek jednowarstwowy

- krew płynie w nich dzięki

- niskie ciśnienie i ma

pracy serca

prędkość przepływającej krwi

- nie mają zastawek

- w tętnicach krwiobiegu dużego

mieści się ok. 800ml krwi, co

stanowi 15% całej jej objętości

łącznej

mięśniówka

warstwa
śródbłonkowa

naczynia włosowate

odpowiadają za wymianę

substancji krew-komórka

kapilary buduje cienki

nabłonek jednowarstwowy

niskie ciśnienie i mała

prędkość przepływającej krwi

~ 25 ~

Ciśnienie krwi

Ciśnienie tętnicze krwi zależy od dopływu i odpływu krwi z tętnic. Ulega ono wahaniom w zależności od okresu cyklu
pracy serca:
- w okresie maksymalnego wyrzutu lewej komory jest najwyższe i określane jako ciśnienie skurczowe; wynosi 120-

140 mmHg

- w rozkurczu komór ciśnienie jest najniższe; jest to ciśnienie rozkurczowe wynosi 70-90 mmHg

Lewa komora, wtłaczając do aorty w czasie jednego skurczu objętość wrzutową serca, powoduje jednocześnie
wzrost ciśnienia i powstania fali ciśnieniowej. Fala ciśnieniowa z towarzyszącym jej odkształceniem ścian tętnic,
określana jako fala tętna, rozchodzi się wzdłuż ścian tętnic aż do naczyń włosowatych. Prędkość fali tętna zależy od
elastyczności ścian tętnic i mieści się w granicach 5-9m/s.

W miarę przepływu krwi z tętnic do żył średnie ciśnienie krwi stopniowo maleje. W żyłach głównych, uchodzących
do prawego przedsionka, jest ono niższe od atmosferycznego i wynosi niecałe 4 mmHg. Tak niskie ciśnienie wymaga
dodatkowych czynników wspomagających powrót krwi żylnej do prawego przedsionka:
- pompa piersiowo-brzuszna, która jest związana z czynnością oddechową; w czasie wdechu ciśnienie śródpiersia

obniża się, podczas gdy ciśnienie śródbrzusze wzrasta; ułatwia to ruch krwi żylnej w kierunku dosercowym

- pompa mięśniowa, warunkująca skurcze mięśni szkieletowych
- pompa jelitowa, którą stanowią skurcze żołądka i jelit ułatwiające powrót krwi żylnej z przewodu pokarmowego

Prędkość przepływu krwi a powierzchnia przekroju naczyń

Łączna powierzchnia przekroju naczyń krwionośnych wzrasta wraz ze spadkiem ich średnicy i największa jest w
naczyniach włosowatych.
Średnia prędkość przepływu krwi jest odwrotnie proporcjonalna do powierzchni przekroju naczyń, a największą
zmianę ciśnienia obserwuje się w arteriolach.

~ 26 ~

BUDOWA MIĘŚNIA SERCOWEGO

PRACA SERCA

Serce pracuje cyklicznie, nieprzerwanie, stosowanie do potrzeb organizmu.

Praca serca wynika z:
a) aktywności jego rozrusznika (automatyzm serca)
b) kontroli układu nerwowego
c) kontroli hormonalnej

Rozrusznik serca (układ bodźco-przewodzący) tworzą:
a) węzeł zatokowo-przedsionkowy
b) węzeł przedsionkowo-komorowy
c) pęczek Hisa
d) włókna Purkinjego

Cykl pracy serca:
a) skurcz przedsionków (0,1s)

- pobudzenie węzła zatokowo-przedsionkowego
- skurcz przedsionków
- przepływ krwi z przedsionków do komór przez otwarte zastawki

zastawkach żylnych

b) skurcz komór (0,3s)

- pobudzenie węzła przedsionkowo-komorowego
- skurcz komór
- przepływ krwi z komór do tętnic przez otwarte zastawki półksiężycowate przy zamkniętych zastawkach

przedsionkowo-komorowych

c) pauza (0,4s)

- rozkurcz mięśnia sercowego
- wypełnienie się krwią całego serca
- serce zaopatrywane jest w tlen i substancje odżywcze

Ilość krwi wypływającej z prawej i lewej komory serca w czasie jednego cyklu jest taka sama.
Ciśnienie krwi wypływającej z lewej komory jest wyższe niż ciśnienie krwi wypływającej z prawej komory.
Przystosowaniem lewej komory do tego faktu jest gruba ściana.

~ 27 ~

nieprzerwanie, stosowanie do potrzeb organizmu.

a) aktywności jego rozrusznika (automatyzm serca)

przewodzący) tworzą:

przedsionkowego

przepływ krwi z przedsionków do komór przez otwarte zastawki przedsionkowo-komórkowe przy zamkniętych

komorowego

przepływ krwi z komór do tętnic przez otwarte zastawki półksiężycowate przy zamkniętych zastawkach

serce zaopatrywane jest w tlen i substancje odżywcze

Ilość krwi wypływającej z prawej i lewej komory serca w czasie jednego cyklu jest taka sama.

i wypływającej z lewej komory jest wyższe niż ciśnienie krwi wypływającej z prawej komory.

Przystosowaniem lewej komory do tego faktu jest gruba ściana.

komórkowe przy zamkniętych

przepływ krwi z komór do tętnic przez otwarte zastawki półksiężycowate przy zamkniętych zastawkach

Ilość krwi wypływającej z prawej i lewej komory serca w czasie jednego cyklu jest taka sama.

i wypływającej z lewej komory jest wyższe niż ciśnienie krwi wypływającej z prawej komory.

~ 28 ~

+

adrenalina

–

acetylocholina

autonomiczny układ nerwowy

układ współczulny

układ przywspółczulny

ośrodek przyspieszający

ośrodek zwalniający

pracę serca

pracę serca

znajdujący się w

znajdujący się w

w części piersiowej

rdzeniu przedłużonym

rdzenia kręgowego

REJESTRACJA PRACY SERCA

a) pomiar tętna (spoczynkowe = 72uderzenia/min)
b) rejestracja zmian ciśnienia
c) rejestracja zmian elektrycznych w cyklu pracy serca
d) rejestracja dźwięków wydawanych przez serce:

- I ton – powstaje przy zamknięciu zastawek przedsionkowo-

komorowych

- II ton – powstaje przy zamknięciu zastawek półksiężycowatych

e) pomiar ciśnienia tętniczego – pomiar ciśnienia krwi

wypływającej z lewej komory

f) koronarografia

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PRACĘ UKŁADU KRWIONOŚNEGO

a) drożność tętniczych naczyń krwionośnych
b) stres o długotrwałym działaniu
c) wysiłek fizyczny
d) ciśnienie parcjalne tlenu (21% x 760 mmHg =159,6 mmHg)
e) używki (kofeina, nikotyna, etanol – przyspieszenie akcji serca)
f) temperatura otoczenia

TM,

®

& Copyright © 2011 by Adrian Drożdż. All rights reserved

P – skurcz przedsionków
QRS – skurcz komór
T – rozkurcz komór