1. Jakie czynniki wywołują lokalne wzrosty i spadki zasolenia wód Wszechoceanu
Zasolenie wód oceanicznych obniżają :
-dopływ rzeczny, opady atmosferyczne , dopływ mniej słonych wód z sąsiedniej części oceanu, topniejące lodowce
Zasolenie wód oceanicznych podwyższają :
-parowanie z powierzchni oceanu, tworzenie się lodów , dopływ bardzo słonych wód przenoszonych przez prądy morskie
2. Podaj definicję i jednostki przepływu rzeki.
ilość wody jaka w ciągu sekundy przepływa przez przekrój kontrolny rzeki nazywamy natężeniem przepływu lub przepływem .
Przepływ jest iloczynem powierzchni przekroju zwilżonego koryta i średniej prędkości w tym przekroju .
Q=FxVsr
Przepływ wyrażamy w m3/s lub dm3/s.
3. Wskaż na różnice między wodami zaskórnymi i wgłębnymi.
Wody zaskórne to inaczej wody przypowierzchniowe!
Głowna różnica pomiędzy wodami zaskórnymi a wgłębnymi dotyczy głębokości na której występują tj.: zaskórne są wodami płytkimi (1-2m głębokości), zaś wgłębne są wody głębokie(10-80m głębokości, występuję tez gruba warstwa aeracji). Druga różnica dotyczy izolacji: przypowierzchniowe wody nie są izolowane, w przeciwieństwie do wgłębnych.
Przypowierzchniowe są łatwo zasilane i drenowane, zaś wgłębne mają utrudnione zasilanie i drenaż oraz poziom wody podlega małym wahaniom. Kolejna różnica związana jest z tym czy zwierciadło danych wód jest napięte czy swobodne. W przypadku wód przypowierzchniowych zwierciadło jest swobodne, zaś zwierciadło wód wgłębnych zależnie od przypadku(tj. od głębokości) może być albo napięte albo swobodne.
4.Podaj definicję wód podziemnych oraz ich cztery podstawowe typy genetyczne.
Wody podziemne –wszelkie wody występujące w skałach skorupy ziemskiej wypełniające różnego rodzaju, próżnie, szczeliny, kawerny. Pochodzą z przesiąkania opadów i są zdolne do przemieszczania się pod wpływem siły grawitacji i ciśnienia hydrostatycznego.
Typy genetyczne wód podziemnych:
-infiltracyjne wiążą się z procesem infiltracji(najszybciej odnawiane) mają największe znaczenie
-kondensacyjne –powstają w wyniku kondensacji pary wodne j na powierzchni gruntu.
-juwenilne-(pochodzą z płaszcza Ziemi)-powstają w wyniku odgazowania magmy i produktów magmowych
-sedymentacyjne –powstały równolegle z osadem, w którym występują i jest w nim uwięziona, są bardzo silnie zmineralizowane, cenne dla lecznictwa uzdrowiskowego.
6. Wymień typy wezbrań w Polsce:
- opadowo-nawalne, spowodowane gwałtownymi ulewami letnimi (głównie w górach);
- opadowo-rozlewne, spowodowane opadami ciągłymi;
- roztopowe, wywołane gwałtownym topnieniem pokrywy śnieżnej;
- zatorowo-lodowe, spowodowane spiętrzeniem wody przez zator w czasie spływu lodów, towarzyszą zwykle roztopom;
- zatorowo -śryżowe, wywołane spiętrzeniem wody wywołanym zatkaniem przekroju rzeki przez śryż i lód denny;
- sztormowe, spowodowane sztormami, występują przy silnych wiatrach wiejących od morza
13. Podaj co najmniej 2 definicje niżówki
Niżówki to okresy niskich stanów wody w korycie, spowodowane ograniczeniem zasilania wynikającym z wyczerpywania się zasobów wodnych dorzecza. Przyczyną są małe opady lub ich brak, niska temp. uniemożliwiająca topnienie lodowców i pokrywy śniegowej oraz infiltrację w grunt. Niski stan wody musi trwać 3 dni, by nazwać go niżówką
Niżówka –kilkunastodniowy okres w którym przepływy rzek są niższe od umownej granicy(WNQ).
Z punktu widzenia zaopatrzenia w wodę niżówką, nazywamy przepływ, który spowoduje powstanie braków w zaspokojeniu potrzeb wszystkich użytkowników.
14. Wymień i opisz fazy rozwoju niżówki.
- susza atmosferyczna: brak opadów, czyli niedostatek wody. Braku opadów towarzyszy zwykle wysoka temperatura, a za tym idzie parowanie;
- susza glebowa- rozwija się pod wpływem suszy atmosferycznej. Brak wody w gruncie, mała wilgotność;
- niżówka wód podziemnych- susza glebowa sprawia, że wody gruntowe pozbawione są zwykłej alimentacji opadowej. Obniża się zwierciadło wód gruntowych ( wysychanie studni);
- niżówki wód powierzchniowych- zanik źródeł, wysychanie cieków.
15. Podaj różnicę między swobodnym i napiętym zwierciadłem wody podziemnej.
- Zwierciadło wody podziemnej- jest to granica między strefą areacji, a strefą saturacji. Jest to poziom, do którego wznosi się woda wolna zawarta w środowisku skalnym. Jest to tzw. Strefa przejściowa. Zwierciadło wód podziemnych może być napięte lub swobodne;
- Swobodne- pozostaje pod ciśnieniem atmosferycznym, co oznacza, że nad zwierciadłem wody w tej samej warstwie przepuszczalnej występuje przestrzeń bez wody umożliwiająca podnoszenie się;
- Napięte- pozostaje pod ciśnieniem wyższym od atmosferycznego. Jego położenie jest wyznaczone przez wyżej leżące utwory nieprzepuszczalne, które umożliwiają wzrost poziomu zwierciadła wody. Występuje na granicy warstwy wodonośnej i nieprzepuszczalnej
16.Wyjaśnij zjawisko intercepcji:
- Intercepcja- jest to proces przechwytywania i czasowego zatrzymywania opadu atmosferycznego przez roślinność. Zanim woda opadowa dotrze do gruntu, zatrzymywana jest przez szereg różnych sposobów- przez różne środowiska- biotyczne- drzewa, krzaki i abiotyczne np. dachy. Woda zatrzymywana jest siłami napięcia powierzchniowego lub na wiele innych sposobów
Ilość przechwytywanej wody jak i straty intercepcji zależą od pory roku, warunków pogodowych , natężenia
i rodzaju opadów oraz od fazy rozwoju roślinności
20.Wyjaśnij pojęcie cyklu hydrologicznego.
- Woda na Ziemi nie jest w bezruchu i ciągle uczestniczy w procesie krążenia, nazywamy – cyklem hydrologicznym. Cykl obejmuje: atmosferę, litosferę, oraz oceanosferę. Wiąże ze sobą wszystkie ogniwa hydrosfery: oceany, morza, jeziora, rzeki, bagna, lodowce, wody podziemne, wody w atmosferze. Łącznie zasoby wodne hydrosfery wynoszą ok. 1,4 mld km3. Czas dla wymiany wody dla całej hydrosfery wynosi 2800 lat. W cyklu hydrologicznym wyróżniamy:
- Obieg duży- wiąże z wodą wszystkie 3 fazy obiegu: oceaniczną, atmosferyczną, kontynentalną;
- Obieg mały- dwa małe obiegi- dotyczą atmosfery i jej powiązań z oceanami (1) i lądami (2).
22. Co nazywamy siecią rzeczną, wymień znane Ci kryteria podziału sieci rzecznych.
Sieć rzeczna to inaczej system rzeczny. Jest rzeka główna wraz z jej dopływami . Siec rzeczną tworzą rzeki łączące się ze sobą . Sieć rzeczna jest skutkiem długotrwałego oddziaływania klimatu na warunki morfologiczne i geologiczne. Składa się na system koryt i dolin rzecznych (różnej wielkości i rzędu)prowadzących różne ilości wody w różnym czasie. Aby siec mogła istnieć muszą być odpowiednie warunki klimatyczne-musi być przewaga opadu nad parowaniem
27. Wyjaśnij pojęcie : bilans wodny:
- Bilans wodny zlewni określa zasoby wodne występujące stale lub czasowo na jej terenie; jest ilościowym ujęciem wody w granicach danego obszaru i w określonym czasie. Liczbowe ujęcie bilansu wodnego zlewni przedstawia równanie bilansowe porównujące ilości wody zasilającej zlewnie (tzn. przychód wody) z ilością wody uchodzącą różnymi drogami z jej obszaru (tzw. Rozchód wody).
Postać równania bilansowego zależy od okresu objętego bilansowaniem. W przypadku wielolecia ( co najmniej 10 lat) równanie to przybiera postać: P= H+ E.
29.Wyjaśnij różnicę między parowaniem z oceanów a parowaniem z lądów.
-parowanie z powierzchni oceanów jest 2-3x intensywniejsze od parowania z obszarów lądowych i zachodzi tylko w jeden sposób(parowanie z wolnej powierzchni wodnej (utożsamiane z parowaniem potencjalnym(nieograniczonym dostępem do wody)
Parowanie z lądów zachodzi na kilka sposobów, obejmuje wszystkie formy parowania (z powierzchni wolnej, z gruntu, transpiracja, ewapotranspiracja, intercepcja, sublimacja lodu i śniegu)- uwzględnia parowanie rzeczywiste.
31. Zdefiniuj pojęcie: wodonosiec i wymień podstawowe rodzaje wodośców:
- Wodonosiec- skała (osad) w pełni nasycona wodą wolną oraz zdolna do jej gromadzenia, przewodzenia, oddawania.
Rodzaje wodo nośców:
• Porowate- skały luźne ( piasek, żwir), skały zwięzłe (porfir, piaskowiec)
• Szczelinowate- skały zwięzłe ( margiel, granit)
Krasnowiejące- skały zwięzłe (wapień, dolomit, gips)
32. Wyjaśnij pojęcie: stan wody.
- Stan wody- wzniesienie zwierciadła wody w danym profilu rzeki ponad przyjęty za umowny poziom odniesienia (ponad rzędną zero wodowskazu.)wg którego dokonuje się pomiarów poziomu wody .
Zero wodowskazu –zwykle poniżej dna koryta rzeki określa się jego rzędną (wysokość npm), określa względne napełnienie koryta rzecznego wymiar długości wyrażamy w pełnych cm(*****)
34. Podaj definicję obszaru bezodpływowego, wskaż przykłady.
Obszar bezodpływowy to zamknięte zagłębienie terenu o dużej powierzchni nie posiadające powierzchniowego odpływu wód opadowych , zachodzi w nim tylko proces wsiąkania i parowania. Parowanie odgrywa główną rolę w tych zagłębieniach których dnie znajduję się bagno lub zbiornik wodny, natomiast wsiąkanie w zagłębieniach suchych o podłożu przepuszczalnym. Jest to obszar ,z którego wody powierzchniowe nie mają naturalnego ujścia do oceanu. Największe obszary bezodpływowe występują w Afryce.
35. Podaj definicje 3 wybranych jednostek przestrzennych Wszechoceanu
- Ocean- zwarta powłoka wodna kuli ziemskiej rozdzielająca powierzchnię lądową na kontynenty i wyspy;
- Morze- fragment oceanu, oddzielony od niego łańcuchem wysp lub otoczony lądami;
- Cieśniny- zwężone części morza lub oceanów rozdzielających 2 obszary lądowe.
36. Wyjaśnij relację między pojęciami: wezbranie i powódź.
-wezbranie- to okres w którym stany wody/przepływy są wyższe od pewnej ograniczonej wielkości
Powódź jest wtedy , gdy woda występuje z koryta cieku na teren doliny. Powódź jest więc wezbraniem, które przynosi szkody gospodarcze, społeczne i moralne oraz naruszenie środowiska przyrodniczego a przez to traktowana jest jako zjawisko nie tylko o charakterze hydrologicznym, przyrodniczym lrcz również gospodarczym.
37. Od czego zależy prędkość płynięcia wody w rzece?
- spadku zwierciadła wody w korycie;
- stopnia napełnienia koryta;
- tarcia o ściany i dno koryta
-ukształtowania dna i brzegów – woda płynąca w korycie bardzo duża część energii zużywa na pokonywanie tarcia zewnętrznego o dno i brzegi koryta , w związku z czym prędkość zmniejsza się
-szerokości koryta- im szersze koryto tym większa powierzchnia kontaktu a co za tym idzie większe tarcie
-roślinności wodnej- czym więcej ,tym w większym stopniu hamuje prędkość rzeki
-wiatru i zjawisk lodowych-na skutek tarcia o powietrze , zwłaszcza przy wiatrach przeciwnych , a także o lód , zmniejsza się prędkość wody w rzece
-szorstkości dna i brzegów –związane jest z tym wielkość tarcia
-głębokości
9. Omów proces transpiracji.
Transpiracja polega na poborze wody z gleby, transporcie i wydalaniu przez aparaty szparkowe i kutykularne wody przez rośliny w okresie ich wegetacji. Średnie zużycie wody na transpiracje przekracza w skali globalnej 30 tysięcy km3 około 7% globalnej sumy parowania.
41. Podaj definicję i jednostki mineralizacji wody
Mineralizacja wody to ogólna ilość substancji rozpuszczonych w wodzie. Wyraża się w gramach na litr wody (g/dm3).
44. Porównaj wielkość i zasoby wodne Oceanów Ziemi:
Wielkość: Woda:
-Ocean Spokojny ok. 50% 180mln km 707 mln km3 (53%)
-Ocean Atlantycki ok. 25% 95 mln km2 330 mln km3 (25%)
-Ocean Indyjski ok. 20% 80 mln km2 285 mln km3 (21%)
48.Czy to zdanie jest prawdziwe?: „Wody oceaniczne mają mniejszą gęstość i wyższą temperaturę zamarzania niż wody rzeczne”; odpowiedź uzasadnij.
- Jest to zdanie fałszywe, ponieważ ze wzrostem zasolenia maleje temp. zamarzania wody, a im większa zawartość substancji (soli) i rozpuszczonych w wodzie tym woda ma większą gęstość.
50.Wymień i krótko scharakteryzuj rodzaje działów wodnych.
Topograficzny dział wodny (powierzchniowy) –wyznaczony przez ukształtowanie terenu , wzdłuż grzbietów, wzniesień, stanowi granicę zlewni topograficznej
Hydrologiczny dział wodny (podziemny)-wyznaczony przez ukształtowanie zwierciadła wód podziemnych ,stanowi granicę zlewni podziemnej(spływu podziemnego)
Niepewny dział wodny-dział w którym przebieg jest trudny do ustalenia, często na terenach płaskich.
51. Przedstaw cztery podstawowe typy wód podziemnych.
- przypowierzchniowe –(zaskórne, wierzchówkowe)-są stosunkowo płytkie (do kilku m , najczęściej do 2m.), strefa saturacji sięga wysoko , często strefa aeracji nie występuje , występuje zwierciadło swobodne : wody nie są izolowane z Góry, łatwo zasilane przez wody powierzchniowe, łatwo drenowane przez rzeki,:są one zubożone przez ewapotranspirację : są podatne na zanieczyszczenia, występują w obrębie dolin rzecznych, terasów zalewowych , często zasilają cieki okresowe.
-gruntowe-nie posiadają izolacji odgórnej , występuje stosunkowo miąższa warstwa aeracji, są one łatwo zasilane i drenowane , są bardzo podatne na zanieczyszczenia, wody gruntowe zasilają najczęściej cieki stałe
-wgłebne- występuję dość gruba warstwa aeracji, do luki hydrologicznej, są izolowane od Góry ( nad nimi znajduje się warstwa nieprzepuszczalna, mają utrudnione zasilanie(poprzez wychodnie warstwy wodośne, lub okna hydrologiczne , zwierciadło może być napięte, są to wody będące często wodami subartezyjskimi(małe ciśnienie) , skrajnych przypadkach mogą być zasilane wodami rzecznymi (część rzek drenuje na tę głębokość –
duże, niosą , duża ilość wody.
-głebinowe- prawie całkowicie izolowane od powierzchni, oddzielone warstwami nieprzepuszczalnymi (nim. 2), zasilanie bardzo utrudnione ,naturalny drenaż jest utrudniony, występuję zwykle zwierciadło napięte, małe uwarstwienie wody, powolne uzupełnianie zasobów wodnych (w czasie geologicznym), wysoka mineralizacja(czasem są to wody termalne). Do tej grupy zalicza się także wody sedymentacyjne i reliktowe. Występują one do kilkuset metrów – Polsce do 200-300 m ( w kredowej niecce Łódzkiej do -800m –słodka) , generalnie w Polsce na głębokości 300-400 m są już zasolone.
55. Wymień i scharakteryzuj elementy systemu artezyjskiego
- System artezyjski składa się z trzech elementów:
- strefa zasilania- głównie przez opady (są to najwyżej położone części warstwy wodonośnej w której następuje zasilanie poziomu wodonośnego);
- strefa przepływu wody- występuje tu ciśnienie (obejmuje te obszary, na których warstwa wodonośna jest przykryta utworami nieprzepuszczalnymi napełniającymi zwierciadło wód wgłębnych);
- strefa drenażu ( obszar, gdzie następuje odpływ podziemny i gdzie zwierciadło wód ma znów charakter swobodny).
56. Wyjaśnij pojęcia: warstwa odpływu, współczynnik odpływu, odpływ jednostkowy.
- warstwa odpływu- jest to iloraz odpływu i powierzchni zlewni
H= V przez A x 10 do 3 H- warstwa odpływu [mm]
A- pow. zlewni [km2]
V- objętość odpływu [m3]
10 do 3- przeliczenie jednostki z m na mm;
- współczynnik odpływu:
C= H przez p ( x 100%) C- współcz. Odpływu
H- wskaźnik odpływu [mm]
p- opad [mm];
- odpływ jednostkowy- objętość wody, jaka odpłynęła w ciągu sekundy z jednego kilometra kwadratowego zlewni:
q= Q przez A q- odpływ jednostkowy [dm 3x s1 x km2]
Q- średnie natężenie przepływu [ dm3 x s1]
A- pow. zlewni [km2]
57.Wskaż na przykładach podstawowe kryteria podziału źródeł.
spływowe podpływowe, lewarowe a więc ze względu na rodzaj siły powodującej wypływ;
- warstwowe szczelinowe kontaktowe uskokowe czyli ze względu na rodzaj wodonośca i sposób wypływu;
- grzbietowe zboczowe- krawędziowe terasowe, przykorytowe, czyli ze względu na położenie morfologiczne miejsca wypływu;
- ze względu na wydajność (klasyfik. Maillete’a) I,II, III klasa wydajności.
60. W jakiej temperaturze gęstość wody jest największa i jakie to wywołuje konsekwencje w przyrodzie?
- Gęstość wody mierzy się w g/cm3. Największa gęstość czystej wody jest zwykle określana w temp. 3,98 st. C i wynosi ona 1 /cm3. Gęstość wody morskiej jest większa niż gęstość czystej wody w tej samej temperaturze, ponieważ woda morska zawiera w niej rozpuszczoną sól. W temperaturze 4 stopni C gęstość wody morskiej wynosi 1,0278 g/cm 3. Fakt, że w temperaturze 4 st. C woda wykazuje największą gęstość, ma doniosłe znaczenie dla utrzymania życia organicznego w wodzie w czasie zimy. Woda w zbiornikach naturalnych chłodzi się od powierzchni. Po osiągnięciu temperatury 4 st. C dalsze jej obniżanie spowoduje, że woda o tej temperaturze, jako mająca największą gęstość, czyli najcięższa, opadnie a dno zbiornika wodnego, a woda chłodniejsza o mniejszej gęstości wypłynie na powierzchnię. Proces ten trwa aż do osiągnięcia temperatury 0 st. C. Wtedy woda zaczyna zamarzać, a lód, który ma gęstość jeszcze mniejszą niż woda (d lodu = 0,9 g/cm3) utrzymuje się z łatwością na jej powierzchni. Dodatkowym czynnikiem utrudniającym zamarzani zbiorników wody do dna, jest złe przewodnictwo cieplne lodu. Pod warstwą lodu, blisko dna, temperatura wody utrzymuje się na poziomie 4 st. C, zapewniając rybom i innym zwierzętom odpowiednie warunki do przeżycia.
62. Podaj definicje infiltracji i influacji.
- Infiltracja : proces wsiąkania i przesiąkania wody wolnej pionowo w dół do strefy saturacji. Zachodzi głównie po opadzie deszczu i w trakcie roztopów pod wpływem sił grawitacji i kapilarności;
- Influacja: zasilanie bezpośrednie wodą opadową, gdy szczeliny istnieją na powierzchni ziemi i woda opadowa bez przeszkód wlewa się do wnętrza skał.
63. Od jakich czynników zależą straty intercepcji.
- Wodę, która w wyniku parowania ze zbiornika intercepcji wróci do atmosfery nazywamy stratą intercepcji. Straty intercepcji zależą od:
- pory roku;
- warunków pogodowych;
- natężenia i rodzaju opadu;
- fazy rozwoju roślinności
64. Wymień i krótko scharakteryzuj trzy podstawowe formy odpływu.
- powierzchniowy;
- podpowierzchniowy;
- podziemny- w strefie saturacji
Odpływ podziemny- jest procesem, w wyniku, którego woda wsiąkająca w podłoże przedostaje się do sieci hydrograficznej. Jest to więc część wody opadowej, która droga przesiąkania przez strefę napowietrzenia (aeracji) dostała się do strefy saturacji, następnie poprzez źródła, młaki i wycieki zasila ciek lub zbiornik wodny;
Odpływ powierzchniowy - to forma zasilania wód powierzchniowych polegająca na tym, że część wód opadowych, zwłaszcza z opadów nawalnych intensywnych roztopów, osiąga cieki i zbiorniki wodne spływając powierzchniowo z obszarów bezpośrednio do nich przyległych. Jest zjawiskiem epizodycznym. Zachodzi jedynie w czasie opadów i roztopów lub także bezpośrednio po opadach;
Odpływ podpowierzchniowy (śródpokrywowy)- w przypadku płytkiego występowania warstw nieprzepuszczalnych lub o bardzo małej przepuszczalności, infiltrująca woda może przemieszczać się w obrębie strefy aeracji w kierunku koryta rzecznego, tworząc tzw. spływ podpowierzchniowy.
70. Od czego zależy gęstość wód oceanicznych
- Gęstość wody jest to stosunek jej masy do objętości. Gęstość wód Wszechoceanu jest funkcją temperatury, zasolenia i ciśnienia hydrostatycznego. Wody o różnej temperaturze mają różne gęstości.
- zasolenie (im większe zasolenie, tym większa gęstość);
- temperatura (im wyższa temperatura, tym gęstość mniejsza);
- ciśnienie ( im wyższe ciśnienie, tym większa gęstość).
71. Wymień rodzaje wód występujących w strefie aeracji.
- Typ wód podziemnych- higroskopijne, błonkowate, kapilarne, wsiąkowi, zawieszone;
- Stan fizyczny wody- pierwsze trzy są to wody związane, kolejne dwa są to wody wolne;
- Rodzaj wg typu ośrodka skalnego- porowe, szczelinowe, szczelinowo- krasowe.
72. Przedstaw główne czynniki wywołujące zmniejszanie się zasobów wodnych w jeziorach na Świecie.
-zmniejszenie zasilania
-wzrost temperatury który prowadzi do zwiększonego parowania
-czynniki związane ze zmianami bilansu wodnego jeziora i jego zlewni bądź z ewolucją misy jeziornej
-działania człowieka
74. Omów krótko atlantycką cyrkulację głębinową(****)
Cyrkulacja głębinowa powstaje w wyniku zmian gęstości wody na powierzchni oceanu, czyli oddziaływania układu termohalicznego. Dla procesów wymieszania wód oceanicznych podstawowe znaczenie ma cyrkulacja termohalinowa, to jest cyrkulacja pionowa powstała w wyniku zmian gęstości wody na powierzchni oceanu , powodująca mieszanie się wód w pionie. Gęstość wody morskiej zależy w zasadzie od dwóch czynników :temperatury wody i jej zasolenia. O temperaturze wody morskiej decyduje kąt padania promieni słonecznych i wielkość zachmurzenia, które sprawiają, że najcieplejsze są wody w strefie gorącej a najzimniejsze w strefie polarnej. Zasolenie powierzchniowej warstwy wód oceanicznych jest wypadkową parowania , wielkości opadów i mieszania się przypowierzchniowych w wodami leżącymi głębiej.
75. Wskaż różnicę między intercepcją i stratami intercepcji.
- Intercepcja to proces przechwytywania i czasowego zatrzymywania opadu atmosferycznego przez roślinność. Objętość wody, która może być na tej roślinności zatrzymywana nazywa się pojemnością „zbiornika” intercepcji. Woda, która w wyniku parowania ze zbiornika intercepcji wróci do atmosfery nazywana jest stratą intercepcji. Ilość przechwytywanej wody jak i straty intercepcji zależą od: pory roku, warunków pogodowych, natężenia i rodzaju opadu, fazy rozwoju roślinności. Czyli dzięki intercepcji wypełnia się wodą zbiornik intercepcji, natomiast straty intercesji powodują zmniejszenie ilości wody w zbiorniku intercepcji.
76. Podaj definicje działu wodnego i dorzecza.
- dział wodny: linia rozdzielająca kierunki odpływu wód do dwóch różnych systemów rzecznych;
- dorzecze: obszar, z którego wody spływają do jednego systemu rzecznego.
77. Wskaż astrefowe czynniki kształtujące odpływ.
-wysokość i ukształtowanie powierzchni dorzecza
-ekspozycja dorzecza na deszczonośne masy powietrza
-odległość od oceanów, charakter prądów morskich
-budowy geologicznej i zasobów wód podziemnych.
-pokrycia terenu i innych czynników fizjograficznych
-działalności gospodarczej człowieka
-sposobu alimentacji rzek
78. Wymień podstawowe formy alimentacji rzek
- zasilanie ablacyjne(topnienie lodowców)
-zasilanie podziemne
-zasilanie śnieżne ( topnienie śniegu)
-zasilanie z jezior i podmokłości
-zasilanie deszczowe
79. Przedstaw na przykładach hydrologiczną rolę jezior.
-pełnią rolę zbiorników wody słodkiej –j. Bajkał jest największym na świecie „magazynem” wody słodkiej
-pełnią też funkcje retencyjną- np.: w Morzu Kaspijskim znajduję 78tys. Km3 wody
-mogą pełnić funkcje przepływową np. j. Śniardwy
-mogą dawać początek rzekom np. j Malawi daje początek rzece Shire
-rzeki mogą kończyć w nich swój bieg- np. Wołga uchodzi do Morza Kaspijskiego
80. Opisz krótko reżim rzek Polski ( podobne do pyt. 121.)
Na obszarze Polski rzeki posiadają przeważnie reżim niwalny, który może być wykształcony w sposób , średni , słaby, silny, (PL środkowa i wschodnia), gdyż źródłem wody zasilającej rzeki są roztopy wiosenne , które powodują wysokie wezbrania w tej porze roku.
81. Przedstaw podstawowe cechy przypowierzchniowych wód podziemnych.
Stosunkowo płytkie(do kilku m , zazwyczaj do 2m), strefa saturacji sięga wysoko , strefa areacji często nie występuje, zwierciadło swobodne, wody nie izolowane z Góry , łatwo zasilane wodami powierzchniowymi , łatwo drenowane przez rzeki, zaburzone ewapotranspiracją, podatne na zanieczyszczenia występują w obrębie dolin rzecznych, teras zalewowych, zasilają cieki okresowe
82.Omów krótko bilans wodny kontynentów i oceanów – wskaż podstawowe różnice.
- Różnice:
- parowanie z powierzchni oceanów jest 2-3 razy intensywniejsze od parowania z obszarów lądowych;
- parowanie z powierzchni oceanów zachodzi tylko w jeden sposób i jest to parowanie z wolnej powierzchni wodnej, zaś z powierzchni lądów na kilka sposobów: z powierzchni gruntu, z wolnej powierzchni wody, transpiracja, ewapotranspiracja, (parowanie z powierzchni grunt + transpiracja) oraz sublimacja pokrywy śnieżnej i lodowej;
- dla oceanów: opad i dopływ wody słodkiej z kontynentu znajduje się po stronie przychodu, a po stronie rozchodu znajduje się parowanie z wolnej powierzchni wodnej;
- dla kontynentów: opad znajduje się po stronie przychodu, zaś parowanie i odpływ po stronie rozchodu.(występuję niedobór parowania)
-bilans wodny oceanów wykazuję znaczną nadwyżkę parowania nad opadem
Bilans wodny kontynentów: P= E + H (opad- 800 mm; parowanie- 485 mm; odpływ- 315 mm).
84. Wyjaśnij pojęcia: strefa saturacji i strefa aeracji.
- Strefa saturacji: czyli strefa nasycenia, jest to część środowiska skalnego, w której wszystkie przestrzenie porowe i szczeliny wypełnia woda grawitacyjna. Górną granicą tej strefy jest zwierciadło wody podziemnej, dolną warstwą skał nieprzepuszczalnych;
- Strefa aeracji: lub strefą napowietrzenia nazywa się przypowierzchniową część utworów geologicznych, w której współistnieją cząsteczki skały, woda i powietrze. Strefa aeracji obejmuje utwory geologiczne od powierzchni terenu do głębokości, na której występuje już tylko skała i woda wolna, tj. do zwierciadła wód podziemnych. Jej miąższość jest różna.
85. Wskaż podstawowe formy zasilania cieków: stałych, okresowych i epizodycznych.
- cieki stałe: zasilane wszystkimi trzema formami odpływu, niekiedy odpływem z lodowców ( cieki typowe dla klimatów wilgotnych o trwałej nadwyżce opadów nad parowaniem);
- cieki okresowe: zasilane zarówno odpływem powierzchniowym i podpowierzchniowym ( brak zasilania podziemnego), woda pojawia się w korytach w określonej porze roku np. po roztopach lub w porze deszczowej. Nadwyżka opadów nad parowaniem nie jest trwała’
- cieki epizodyczne: zasilane prawie wyłącznie odpływem powierzchniowym, woda pojawia się w korytach rzadko, w okresach szczególnie dużego zasilania ( strefa sucha i polarna).
87. Omów podstawowe rodzaje melioracji i cele ich wykonywania.
- Nawadniające:
Cele:
- zagospodarowanie terenów w klimatach suchych;
- dostarczanie wody roślinom w czasie susz;
- podwyższenie temperatury zamarzniętej gleby;
- osłonięcie roślinności przed przymrozkami;
- doprowadzenie do roślin substancji odżywczych
Odwadniające:
Cele:
- udostępnienie obszaru do rolniczego wykorzystania;
- ułatwienie odprowadzenia nadmiaru wód;
- umożliwienie odsączenia wody z gleby (szybsze ogrzanie i umożliwienie wegetacji)
Nawadniająco-odwadniające- łączące oba powyższe rodzaje.
88. Zdefiniuj pojęcie: sieć rzeczna.
Sieć rzeczna jest to forma, która powstała w wyniku długotrwałej działalności klimatu na warunki morfologiczne i geologiczne terenu. Składa się na nią system różnej wielkości i rzędu koryt, usytuowanych w dolinach i prowadzonych różne i zmienne w czasie ilości wody.
Morfologia systemu rzecznego w zależności od warunków w jakich się wykształciła może być bardzo różna:
- s. dendrytyczny;
- s. widlasty;
- s. kratowy;
- s. kątowy;
- s. pierzasty;
- s. promienisty;
- s. koncentryczny.
(Podział ze względu na stałość płynięcia cieki można podzielić na:
-stałe :zasilane wszystkimi 3 formami odpływu, niekiedy odpływem z lodowców;
- okresowe : zasilane odpływem powierzchniowym i podpowierzchniowym;
- epizodyczne: zasilane prawie wyłącznie odpływem powierzchniowym)
89. Podaj definicję źródła
- Źródłem nazywamy naturalny, samoczynny i skoncentrowany wypływ wody podziemnej na powierzchnię. Obok innych wypływów źródła są spektakularnym łącznikiem między podziemnym i powierzchniowym ogniwem krążenia wody. Pojawiają się tam, gdzie wskutek erozji powierzchnia terenu przecięła warstwę wodonośną. Występują najczęściej w strefach klimatów umiarkowanych wilgotnych, choć także w klimatach suchych czy półsuchych (wypływy o znacznych wartościach). Większość dużych źródeł na Ziemi to wypływy krasowe- wywierzyska.
92. Podaj definicję ustroju (reżimu) rzecznego.
- Mianem reżimu (ustroju) rzecznego określa się wszelkiego rodzaju prawidłowości w zakresie sposobu zasilania i czasowych zmian ilości wody płynącej w rzece. Reżim rzeki jest odzwierciedleniem wpływu, jakie wywiera środowisko geograficzne na obieg wody w jej dorzeczu. Podstawą identyfikacji reżimu jest kombinacja dominującego sposobu zasilania oraz liczby i terminów występowania wezbrań i niżówek
95. Jakie czynniki decydują o wielkości odpływu, a jakie o jego rozkładzie w czasie?
- Rozkład odpływu na Ziemi ma charakter wybitnie strefowy. Zależy od: wysokości i ukształtowania powierzchni dorzecza, ekspozycji dorzecza na deszczonośne masy powietrze, odległości od oceanów i charakteru prądów morskich, budowy geologicznej i zasobów wód podziemnych, pokrycia terenu i innych czynników fizjograficznych, działalności gospodarczej człowieka, od wielkości i dynamiki odpływu decyduje też sposób alimentacji rzeki;
wielkość odpływu zależy nie tylko od strefy klimatycznej w jakiej funkcjonuje dorzecze od dominującego sposobu zasilania rzeki i wzajemnych relacji między poszczególnymi formami w różnych porach roku
96. Omów proces parowania.
- Parowanie polega na przejściu wody znajdującej się w stanie ciekłym , w stan lotny ( gazowy). Cząsteczki wody posiadające dostatecznie dużą energię kinetyczną przezwyciężają siły napięcia powierzchniowego i dyfuzyjnie przechodzą do powietrza znajdującego się nad powierzchnią parującą. Dla podtrzymania parowania niezbędny jest stały niedosyt wilgotności powietrza. Procesem odwrotnym jest kondensacja. Parowaniu i kondensacji towarzyszy pobór lub oddawania ogromnych ilości energii w postaci ciepła. Obieg wody w atmosferze wiąże się zatem z transportem dużych ilości energii
98.Wymień i opisz składowe procesu parowania terenowego.
- Parowanie z wolnej powierzchni wodnej- parowanie z różnych zbiorników poczynając od kałuż, a kończąc na oceanach. Parowanie z wnętrza gleby- parowanie wilgoci glebowej (wody wolne). Parowanie z powierzchni zwilżonych- wysychanie wilgotnych powierzchni roślin, gleby, dachów, dróg, itp. (straty intercepcji). Transpiracja roślin- wydalanie wody przez aparaty szparkowe liści i kutykulę (ubytek wody jest uzupełniony z gleby przez system korzeniowy roślin). Sublimacja- „parowanie” lodu śniegu. Zużycie zwrotne wody w procesach technologicznych. Wydajność tych procesów jest bardzo zmienna (sezonowa) i zróżnicowana geograficznie.
99. Przedstaw rozkład parowania na Ziemi.
- Na Ziemi występuje strefowy rozkład parowania. Maksymalne parowanie jest w strefach zwrotnikowych. W kierunku równika nieznacznie maleje w związku z dużą wilgotnością. W kierunku biegunów maleje. Parowanie osiąga wartości od 0 do 2500 mm. (czasem 3000-4000 mm).
Rozkład przestrzenny parowania z mórz i oceanów jest tożsamy z parowaniem z wolnej przestrzeni Ziemi i jest to rozkład strefowy ale zaburzony przez prądy morskie ;najwyższe parowanie występuję zwrotnikach, strefa równikowa trochę mniejsze parowanie bo duża wilgotność . Natomiast najmniejsze jest na obszarach arktycznych.
Na lądach proces parowania jest bardziej skomplikowane bo zależy od większej liczby czynników w tym astrefowych i atmosferycznych. Na ladach też występuję więcej rodzajów parowania :parowanie rzeczywiste i potencjalne np. na Saharze potencjalne ogromne a rzeczywiste niewielkie , max rzeczywistego jest na równiku, duże też podzwrotnikowej, spadek w okolicach bieguna. Po za tym występuje jeszcze transpiracja i ewapotranspiracja
100. Co nazywamy wodonoścem, a co warstwą wodonośną.
Skałę (osad) w pełni nasycone woda wolną oraz zdolność do jej gromadzenia, przewodzenia i oddawania przyjęto nazywać wodonoścem
Granicą oddzielającą strefę aeracji od strefy saturacji jest zwierciadło wody podziemnej. Poniżej zwierciadła powstaje zbiorowisko wody podziemnej nazywanej warstwą(poziomem) wodonośną lub strefą wodonośną
104. Wskaż różnice między zlewnią i zlewiskiem.
- Zlewnia jest podstawową jednostką hydrograficzną na pow. terenu, czyli jest to obszar, z którego wody spływają do jednego wspólnego odbiornika ( rzeki, jeziora, bagna), podczas gdy Zlewisko jest zespołem dorzeczy odprowadzającym wody do jednego wspólnego morza.
105. Omów składowe pionowej i poziomej wymiany wody w jeziorach.
- wymiana pozioma:
dopływ odpływ- duża wymiana pozioma prowadzi do powstania jezior przepływowych;
- wymiana pionowa:
-opad, parowanie, jeśli wymiana pionowa jest duża prowadzi to do powstania jezior bezodpływowych
107. Porównaj wody artezyjskie i subartezyjskie.
- Wody artezyjskie:
* Wznios zwierciadła sięga powierzchni terenu;
* Woda wytryskuje ponad powierzchnie terenu;
* duże ciśnienie hydrostatyczne;
* mniejsze wysokość terenu
-Wody subartezyjskie:
* Wznios zwierciadła nie osiąga powierzchni terenu;
* Woda podpływa w otworze do Góry kecz nie wypływa na powierzchnię;
* małe ciśnienie hydrostatyczne;
* większa wysokość terenu.
108. Wymień podstawowe rodzaje retencji w kontynentalnej fazie krążenia wody.
-intercepcja szaty roślinnej
-zwilżanie przedmiotów na powierzchni obszaru
-retencja powierzchniowa gleby
-retencja depresyjna
-retencja zbiornikowa
-retencja sieci rzecznej
-retencja śniegowa
-retencja lodowcowa
109. Co nazywamy odpływem rzecznym, w jakich jednostkach go wyrażamy?
- odpływ pojawia się kiedy zaistnieje chwilowa przewaga opadu nad parowaniem, infiltracja i różnymi rodzajami retencji. Odpływ rzeczny jest sumą odpływu powierzchniowego, podpowierzchniowego (glebowego) i podziemnego.
Wyrażany jest on w jednostkach objętości na jednostkę czasu: m3/rok, m3/s, dm3/s.
111. W jakich miesiącach odpływ z obszaru Polski jest największy, a w jakich najmniejszy – przyczyny.
Najwięcej wody odpływa:
-w kwietniu 14,6% sumy rocznej opadów
-w marcu 12,3%
- maju 10,2%
Najmniej
-wrzesień 5,5%
-październik 5,8%
****m****
Przyczyny: (są zależne od reżimu rzek w PL)
-okres końca zimy/ początku wiosny charakteryzuje się tym iż właśnie w tym czasie występuje wzmożone zasilanie rzek wodami pochodzącymi z topnienia lodu, śniegu- stąd największy odpływ w roku występuję pomiędzy marcem a majem
-miesiące końca lata/początku jesieni charakteryzują się tym, że odpływ w tych miesiącach jest najmniejszy w roku. W dużej mierze ten stan rzeczy sankcjonowany jest przez zmniejszone zasilanie, które może być spowodowane brakiem znaczących opadów w tych miesiącach oraz w wzmożonym parowaniem w miesiącach poprzedzających, co w konsekwencji prowadzi do obniżenia poziomu zwierciadła wód gruntowych i może być przyczyną zmniejszenia odpływu podziemnego do rzek ( zasilanie przez wody podziemne rzek w PL odgrywa bardzo ważną rolę)
114. Opisz krótko dwa, znane Ci rodzaje podmokłości.
- Torfowiska wysokie- In. mszary, rojsty; to bagna ombrogeniczne zasilane wyłącznie opadem atmosferycznym; występują w strefach wododziałowych i w górach. Powstają przez zarastanie jezior albo w wyniku zabagnienia płaskiego terenu. Ubogi skład florystyczny reprezentowany przez: torfowce, krzewy i krzewinki (żurawina błotna, modrzewina zwyczajna, borówka bagienna), rośliny zielne, niektóre gatunki turzyc;
- Torfowiska niskie- (łąkowe lub reofilne). Są zasilane wodami podziemnymi i rzecznymi lub jeziornymi. Są to bagna poligeniczne lub fluwiogeniczne. Powstają na ogół na rozległych dolinach rzecznych lub w dnach zagłębień bezodpływowych. Dzieli się je na torfowiska bezleśne oraz torfowiska zaroślowe.
120. Wyjaśnij pojęcie: wilgoć glebowa.
- Wilgoć glebowa- Woda znajdująca się w glebie, w strefie areacji, wyróżnia się:
* wodę higroskopijną- ściśle związaną z budującymi glebę ziarnami mineralnymi dzięki siłom przyciągania cząsteczkowego; woda o dużej gęstości;
* wodę błonkowatą- tworzącą warstwę otaczającą po osiągnięciu przez nie maksymalnej wilgotności higroskopijnej;
* wodę kapilarną- podsiąkającą i wypełniającą szczeliny w skale.
Wszystkie te wody nie podlegają sile grawitacji. Tylko woda kapilarna jest dostępna dla korzeni roślin. Wszystkie wody warstwy aeracji są nasycone wilgocią glebową. Zasoby wilgoci glebowej są zmienne w czasie i zależą od sezonowego rozkładu opadów, wielkości parowania i transpiracji oraz od charakteru i fazy rozwoju roślinności.
122. Jak wygląda typowy rozkład prędkości wody w korycie rzecznym?
Woda płynąca w korycie zużywa energię na pokonywanie tarcia zewnętrznego wewnętrznego w związku z ruchem turbulentnym i lepkością cieczy , im szersze koryto tym większa powierzchnia kontaktu z wody z podłożem i większe tarcie zewnętrzne i zmniejszona prędkość płynięcia wody przy dnie i brzegach; tarcie o powietrze zmniejsza prędkość płynięcia przypowierzchniowej warwy wody , z odległością od brzegów koryta wzrasta prędkość płynięcia; główny prąd w rzece to nurt; koryta proste –nurt po środku, koryto kręte –nurt po stronie wklęsłej ; o prędkości informują izotachy –linie jednakowych prędkości.
Lub zaczerpnięte bezpośrednio z wykładów:
Woda płynąca korytem napotyka opór wywoływany przez nierówności dna i brzegów koryta
Tarcie o nierówności powoduję, że najmniejsze prędkości występują przy dnie i brzegach
Najszybszy ruch cząstek spotykamy : na środku, tuż pod powierzchnią wody
124. Co wyraża współczynnik odpływu podziemnego, a co współczynnik zasilania podziemnego.
- Współczynnik odpływu podziemnego wyraża ilość wody, która wypływa z danego poziomu wodonośnego do rzeki. Współczynnik zasilania podziemnego to stosunek odpływu podziemnego do ogólnego odpływu. Określa, jaka część odpływu w rzece pochodzi z odpływu podziemnego. Im wyższa wartość, tym większa retencyjność dorzecza.
125. Co nazywamy wezbraniem, a co niżówką?
- Wezbranie to podniesienie stanu wody w rzece na skutek wzmożonego zasilania lub spiętrzenia wody. Jest to okres gdy przepływy są wysokie. 1 typ jest częsty i zajmuje duże obszary. Powstaje na skutek roztopów i wysokich opadów. 2 typ ma charakter lokalny. Wywołane są zatorami w rzece (śryżowe, lodowe, roślinność); też przez sztormy utrudniające odpływ. Wezbranie tworzy się w Górze rzeki i przemieszcza się w dół narastając. Niżówki to okresy niskich stanów wody w korycie, spowodowane ograniczeniem zasilania wynikającym z wyczerpywania się zasobów wodnych dorzecza. Przyczyną są małe opady lub ich brak, niska temp. uniemożliwiająca topnienie lodowców i pokrywy śniegowej oraz infiltrację w grunt. Niski stan wody musi trwać 3 dni, by nazwać go niżówką.
126. Wymień i opisz rodzaje drenażu wód podziemnych.
- drenaż ( odbieranie przez sieć hydrograficzną) wód podziemnych:
• naturalny: może być linijny wzdłuż pewnych linii (koryt rzek);
• sztuczny: studnie, ujęcia
powierzchniowy:
• naturalny: zagłębienia terenu, podmokłości jeziora;
• sztuczny: stawy, studnie podziemne
Drenaż wód podziemnych zapewnia zwykle stałość rzeki, zbiornika wodnego lub ujęcia wody.
127. Wymień i krótko opisz trzy fazy obiegu wody.
-parowanie(ewaporacja)- proces fizyczny polegający na przejściu wody znajdującej się w stanie ciekłym w stan lotny ; występuję w temperaturze niższej niż temp. wrzenia
-opad-rodzaj zjawiska atmosferycznego złożony ze znajdujących się w powietrzu kropel wody i kryształów lodu , których masa jest na tyle duża, że posiadają znaczną prędkość opadania i dostają się w ten sposób na powierzchnie Ziemi ; jest to stały lub ciekły produkt kondensacji pary wodnej opadający z chmur na powietrznię Ziemi; przykładami opadów atmosferycznych są : deszcz, mżawka, śnieg, krupa śnieżna, grad.
-odpływ- proces polegający na odprowadzeniu wody opadowej z kontynentów do oceanów
128. Co nazywamy wodoprzepuszczalnością?
Wodoprzepuszczalność –zdolność do przewodzenia wolnej wody, umożliwienie ruchu dzięki różnicy ciśnień hydrostatycznych, zależy od ilości i wielkości przewodów w skale.
131. Porównaj cechy wód gruntowych i wód wgłębnych.
- Wody gruntowe- występują one w strefie saturacji oddzielone od powierzchni przepuszczalną strefą aeracji. Zasilane są bezpośrednio z powierzchni ziemi przez opady atmosferyczne. Podlegają pewnym nieznacznym wpływom zmian temperatury do głębokości ok. 20m. Na charakter chemiczny wód gruntowych wpływa klimat;
- Wody wgłębne- są to wody zasilane przez opady atmosferyczne ale znajdujące się w warstwach wodonośnych pokrytych utworami nieprzepuszczalnymi. Związek wód wgłębnych z powierzchnią ziemi nie jest tak bezpośredni jak wód gruntowych. Cechują się stałością własności fizycznych i chemicznych.
132. Wymień i scharakteryzuj podstawowe kryteria podziału jezior.
- Podział jezior ze względu na okres wypełniania wodą:

* stałe- stale wypełnione wodą;
* okresowe (periodyczne)- misa jeziorna okresowo wypełniona wodą;
* epizodyczne- wypełnione wodą tylko po opadach i roztopach.
Podział jezior ze względu na charakter wymiany wód:
• odpływowe- odprowadzają część swoich wód w postaci odpływu rzecznego;
• bezodpływowe- nie posiadają odpływu rzecznego;
• przepływowe- są to jeziora do których dopływa rzeką mniej więcej tyle wody ile odprowadza z niego rzeka wypływająca z jeziora.
Podział ze względu na zawartość w wodzie soli mineralnych oraz fauny i flory:
• oligotroficzne 9 mało żyzne, dobre natlenienie nawet w strefie przydennej;
• mezotroficzne (zarastające, średnio żyzne);
• eutroficzne (bardzo żyzne, silnie zarastające, deficyt tlenu, zakwity planktonu);
• dystroficzne (jałowe, kwaśne, przechodzą w torfowiska wysokie).
133. Ze względu na sposób zasilania wodą, torfowiska podzielono na:

-wysokie
-niskie
-przejściowe
-trzęsawiska
134. Wymień przyczyny powstawania podmokłości – wskaż przykłady.
nadmierne zasilenie (opadem lub zasilanie podziemne);
- utrudnienia związane z odpływem ( powierzchniowym, podziemnym);
- niedostateczna ewapotranspiracja (niskie temperatury duża wilgotność powietrza).
135. Jaki typ wymiany wody dominuje w jeziorach Polski i dlaczego?
- W polskich jeziorach przeważa wymiana pozioma (czyli dopływ i odpływ z jeziora do obszaru zlewni), ponieważ na obszarze Polski przeważają jeziora przepływowe a parowanie i opady odgrywają marginalną rolę. Wymiana pozioma wynosi aż 80 %, natomiast pionowa tylko 20%
136. Od czego zależy tempo wymiany wody w jeziorach?
- objętości misy jeziornej;
- powierzchni jeziora;
- głębokości jeziora;
- ogółu warunków klimatycznych w obrębie zlewni (parowanie, opady);
- ogółu warunków geomorfologicznych zlewni;
- rodzaju jeziora.
137. Podaj definicje: hydroizobaty, hydroizohipsy, hydroizopiezy.
- Hydroizobaty- linie łączące na mapie punkty zwierciadła wody podziemnej występujące na jednakowych głębokościach od powierzchni terenu;
- Hydroizohipsa- linia łącząca na mapie punkty równych głębokości zwierciadła wód podziemnych;
- Hydroizopiezy – są to linie łączące punkty równych ciśnień zwierciadła wód podziemnych.
143. Wyjaśnij pojęcie: zero wodowskazu.
Zero wodowskazu- jest to poziom zerowy podziałki na wodowskazie. Poziom zera przyjmuje się poniżej najniższego stanu wody lub z uwagi na erozję denną powodującą pogłębianie się dna rzeki- poniżej tego poziomu.
147. Zdefiniuj procesy wchodzące w skład infiltracji.
- Infiltracją nazywamy proces wsiąkania i przesiąkania wody w głąb skały lub gleby.
Składa się on z :
1. wsiąkanie- uzupełnianie nadkapilarnej wilgotności gruntu (wypełnianie porów gruntu), zachodzi w strefie napowietrzenia, tzw. strefie aeracji pod wpływem siły ciężkości, łączenie i proces uzupełniania wilgoci glebowej;
2. przesiąkanie- przesiąkanie wody w dół profilu gruntu i zwilżenia jego ziaren aż do pełnego nasycenia.
148. Co nazywamy obciążeniem rzeki a co zmąceniem?
Zmącenie-ilość rumowiska w jednostkach objętości [ g/dm3 lub kg/m3]
Obciążenie rzeki(ładunek) masa materiału transportowanego przez rzekę w określonym czasie(intensywność transportu) [m3/s lub t/rok]
149. Opisz krótko trzy podstawowe formy odpływu.
- powierzchniowy;
- podpowierzchniowy;
- podziemny- w strefie saturacji
Odpływ podziemny- jest procesem, w wyniku, którego woda wsiąkająca w podłoże przedostaje się do sieci hydrograficznej. Jest to więc część wody opadowej, która droga przesiąkania przez strefę napowietrzenia (aeracji) dostała się do strefy saturacji, następnie poprzez źródła, młaki i wycieki zasila ciek lub zbiornik wodny;
Odpływ powierzchniowy - to forma zasilania wód powierzchniowych polegająca na tym, że część wód opadowych, zwłaszcza z opadów nawalnych intensywnych roztopów, osiąga cieki i zbiorniki wodne spływając powierzchniowo z obszarów bezpośrednio do nich przyległych. Jest zjawiskiem epizodycznym. Zachodzi jedynie w czasie opadów i roztopów lub także bezpośrednio po opadach;
Odpływ podpowierzchniowy (śródpokrywowy)- w przypadku płytkiego występowania warstw nieprzepuszczalnych lub o bardzo małej przepuszczalności, infiltrująca woda może przemieszczać się w obrębie strefy aeracji w kierunku koryta rzecznego, tworząc tzw. spływ podpowierzchniowy.
150. Q = F • Vsr – wyjaśnij wzór; opisz oznaczenia, podaj jednostki.
Jest to wzór na przepływ rzeki
F- powierzchnia przekroju zwilżonego koryta [m2]
Vsr- średnia prędkość w tym przekroju [m/s]
Q- przepływ [m3/s lub dm3/s] i jest to ilość wody jaka przepływa w ciągu sekundy przez przekrój kontrolny rzeki nazywamy przepływem bądź natężeniem przepływu
151.Które własności wody ulegają zmianom wskutek zasolenia i jakie są tego konsekwencje?
- Ze wzrostem zasolenia maleje temperatura największej gęstości;
- Ze wzrostem zasolenia maleje temperatura zamarzania wody;
- Przy zasoleniu 24,7 PSU, temperatura zamarzania i największej gęstości wody są sobie równe- 1,33 st. C.;
- Jeśli zasolenie jest większe, woda podczas ochładzania wcześniej zamarznie niż osiągnie maksymalną gęstość i „zatonie”;
- Gdy zasolenie jest mniejsze, ochładzane wody stają się gęste i „toną”.
152. Podaj definicję jeziora.
- Jeziorem nazywamy naturalne zagłębienie terenu stale lub okresowo wypełnione wodą, którego rozmiary są na tyle duże, by mogły się na powierzchni lustra wody tworzyć fale wiatrowe niszczące brzegi - W polskich jeziorach przeważa wymiana pozioma (czyli dopływ i odpływ z jeziora do obszaru zlewni), ponieważ na obszarze Polski przeważają jeziora przepływowe a parowanie i opady odgrywają marginalną rolę. Wymiana pozioma wynosi aż 80 %, natomiast pionowa tylko 20%