1) Systemy klasyfikacji świata ożywionego (b)syst naturalny i syst sztuczny(a) zasady systematyki Lineusza)

a)Zasady systematyki Lineusza

1a) Królestwo roślin

• Rośliny niższe (jednokomórkowe lub wielokomórkowe ale nienitkowane (protophyta)

• Rośliny wyższe (tkankowe Metaphyta)

1b) Królestwo zwierząt

• Zwierzęta pierwotne (jednokomórkowe pierwotniaki Protozoa)

• Zwierzęta wielokomórkowe (metazoa)

b)System naturalny i system sztuczny:

System naturalny: Klasyfikacja organizmów oparta na znajomości związków pokrewieństwa

System taki powinien być przejrzysty, zawierać możliwie dużo informacji, odzwierciedlać naturalne pokrewieństwa. System naturalny odwołuje się do teorii ewolucji

- We współczesnym świecie można wyróżnić grupy organizmów wykazujących nieciągłość

- jest to wynik procesu ewolucji, czyli maja jednak wspólnych przodków.

- System naturalny powinien odzwierciedlać stosunki pokrewieństwa

- Ważna jest wiec w systematyce znajomość mechanizmów procesów ewolucji.

System sztuczny: klasyfikacja organizmów oparta na wybranych, dobrze rozróżnialnych cechach morfologicznych,nie oddająca ich związków pokrewieństwa, stosowana m.in. w kluczach oznaczania roślin.

2)Tworzenie się nowych gatunków( a) dywergencja (b) proces specjacji

a)Dywergencja: ewolucja rozbieżna, forma specjacji polegająca na rozszczepieniu gatunku na dwa lub więcej, z których każdy przystosowuje się drogą doboru naturalnego do odmiennych warunków życia. Do dywergencji dochodzi np. przy zajmowaniu nowych środowisk przez różne grupy populacji i izolowanie tych populacji. Dywergencja określa także adaptacje narządów Czu organów do spełnienia różnych funkcji, prowadzi do zróżnicowania ich wyglądu zewnętrznego, mimo że mają taki sam plan budowy i pochodzenie.

b) proces specjacji: proces powstawania gatunków, w zależności od warunków przestrzennych, w których zachodzi specjacja wyróżnia się specjację allopatryczną , gdy populacje są geograficznie izolowane i sympatryczną , gdy przebiega na tym samym obszarze i jest wynikiem izolacji rozrodczej. Ze względu na tempo zachodzenia specjacji wyróżnia się specjację stopniową (gromadzenie różnic miedzy populacjami wskutek działania doboru naturalnego) i nagłą- skokową ( wynika z poliploidyzacji i spotyka się ją głownie u roślin.)

W procesie specjacji mogą powstawać dwa lub więcej gatunków- specjacja właściwa albo ewoluujący gatunek ulega stopniowemu przekształceniu w drugi (specjacja filetyczna).

3)najważniejsze właściwości gatunku: charakteryzują się zespołem (kombinacją) cech odróżniających je od osobników innych gatunków. Znaczy to że między gatunkami występują wspomniane już nieciągłości.

Gatunek zajmuje określone miejsce na powierzchni ziemi, czyli określony obszar geograficzny zwany zasięgiem gatunku. Oraz określone siedlisko czyli miejsce spełniające wymagania ekologiczne gatunku .Osobniki należące do dwóch różnych gatunków nie powinny krzyżować się ,maja swoja historie w czasie której wędrują, zmieniają się lub giną.

4) Klasyfikacja fenetyczna i filogenetyczna (robocza jednostka taksonomiczna RIT ; współczynniki podobieństwa i odrębności;grupowanie;kladystyka;-kladogram, systematyka molekularna)

Klasyfikacja fenetyczna : oparta jest wyłącznie na stopniu podobieństwa (przywiązanie jednakowej wagi do wyróżnionych cech)

Klasyfikacja filogenetyczna: odzwierciedla naturalne pokrewieństwa organizmów , jest odbiciem procesów ewolucji.

Jednostka taksonomiczna :jednostka systematyczna wyróżniona bez względu na rangę w hierarchicznym systemie klasyfikacji organizmów: królestwo, gromada, klasa , rząd, rodzina , rodzaj, gatunek, oraz szereg taksonów niższych : podgatunek , odmiana , forma.

Współczynniki odrębności

S1,2 - współczynnik podobieństwa dwóch RIT (1,2),

Nw – liczba cech wspólnych dla obu porównywalnych RIT,

Nr – liczba cech różniących obie porównywane RIT.

Współczynnik zwykle wyrażany w % daje sie bez trudu stosować jedynie w

przypadku cech jakościowych, czyli w odniesieniu do zmienności

nieciągłej, zaś cechy ilościowe (zmienność ciągła) trzeba przed

podstawieniem do wzoru specjalnie przekształcić.

Współczynnik zwykle wyrażamy w % daje się bez trudu stosować jedynie w przypadkach jakościowych czyli w odniesieniu do zmienności nieciągłej, zas cechy ilościowe (zmienność ciągła) trzeba przed podstawieniem do wzoru specjalnie przekształcić

Współczynnik podobieństwa:

Sa dwie RIT charakteryzowane przez dwie cechy;- Na dwuwymiarowym wykresie na jednej osi odkładamy wartości jednej cechy, na drugiej wartości cechy drugiej; - Na wykresie każda z dwu RIT ma swoje określone miejsce, tzw. punkt indywidualny;- Można obliczyć odległość miedzy tymi dwoma punktami i otrzymana wartość uważać za wskaźnik podobieństwa badanych RIT pod względem dwu badanych cech. Nasze dwie RIT możemy scharakteryzować pod względem nie dwóch (jak poprzednio) a trzech cech;• Wówczas punkty indywidualne obu RIT Beda znajdowały sie w przestrzeni trójwymiarowej;• Obliczona odległość miedzy punktami indywidualnymi będzie charakteryzować stopień podobieństwa obu RIT pod względem trzech cech;• Liczbę cech można zwiększać;• Ogólnie można przyjąć, że punkty indywidualne RIT określonych pod względem n cech leża w przestrzeni wymiarowej.

Grupowanie:

Obliczone współczynniki podobieństwa (lub odrębności) miedzy wszystkimi badanymi RIT zestawia sie w tablice tworząc macierz

współczynników podobieństwa lub macierz odległości. • Najprostsza i najszerzej stosowana metoda budowy systemu jest

metoda najbliższego sąsiedztwa (międzynarodowy symbol UPGMA). • Polega ona na stopniowym łączeniu poszczególnych RIT;

przyrównanie każdego z każdym. Powstaje wówczas dendrogram.

- Na podstawie macierzy odległości można zbudować także tzw. dendryt.- Powstaje on przez polaczenie ze sobą tych RIT, które maja najkrótsza odległość.- Dendryt jest niejako obrazem graficznym analizowanej macierzy.- Jest wiec to prosty sposób aby użyć gotowego dendrytu do wyróżniania grup, dzieląc go na części („tnac”) w miejscach, gdzie odległości sa największe

Kladystyka:

Metoda ta wychodzi z założenia, _e gdy w jakiejś linii ewolucyjnej pojawi sie nowa cecha, Bedzie ona przekazywana nie tylko wszystkim osobnikom potomnym, lecz także wszystkim taksonom pochodnym.• W analizie kladystycznej wyróżnia sie następujące typy cech:- plezjomorficzne: cechy prymitywne (nie mogą być podstawa dobudowy kladogramów);- symplezjomorficzne: cechy prymitywne wspólne dla dwóch blisko spokrewnionych taksonów;- apomorficzne: cechy pochodne;

- synapomorficzne: gdy cecha apomorficzna jest wspólna jedynie dla dwóch najbliżej spokrewnionych taksonów. Taksony wykazujące cechy synapomorficzne to taksony siostrzane („sister-groups”)

Systematyka molekularna:

• Metoda ta polega na porównywaniu budowy makrocząsteczek, takich jak DNA, RNA czy białka.

• Związki te charakteryzują sie struktura liniowa, czyli składają sie podjednostek umieszczonych w jednym szeregu.

• Układ nukleotydów w cząsteczce DNA jest treścią zapisu informacji genetycznej przekazywanej na białka, co w końcu określa właściwości cech osobnika.• Badania molekularne wykazały, że istnieją związki, których cząsteczki znajdują sie w komórkach wszystkich organizmów, od najbardziej prymitywnych do najbardziej zaawansowanych, nie wykluczając człowieka. Ponieważ sa to związki o niskim stopniu zmienności, wiec badanie zależności filogenetycznych nawet najdalej stojących i najbardziej różnych organizmów staje sie możliwe. Takimi związkami sa np. kwasy rybo nuklearne występujące w rybosomach.

5)Jednostki taksonomiczne (rangi taksonów i ich nazewnictwo)Hierarchiczny system jednostek (taksonów) i ich nazewnictwo;

Podstawowe rangi taksonów:Gromada (Divisio) – równowa_na typowi w dawniejszych systemachKlasa (Classis)Rodzina (Familia)Rodzaj (Genus)Gatunek (Species)

Technika opisywania i nazywaniajednostek taksonomicznych

• Dodatkowe rangi moga byc tworzone przez dodanie do nazwy rangi głównej przedrostka pod- (sub-), np. podgatunek (subspecies), podrzad(subordo) lub nad- (super-), np. nadrzad (superordo).• W obrębie zmiennych gatunków jest potrzeba używania dodatkowych rang: obok podgatunku, odmiany (varietas) i formy (forma).• Kolejność rang jest obowiązująca; nie można np. gromady Dzielic od razu na rzędy czy rodziny na gatunki. (Gromadę dzieli sie poprzez klasy na rzędy i dalej, a rodziny na rodzaje, w których sa gatunki).• Naukowe nazwy taksonów sa zawsze nazwami łacinskimi.• Nazwa łacinska składa sie z dwóch wyrazów, np. Pinus sylvestris;pierwsza to nazwa rodzajowa, druga gatunkowa.• Do nazwy gatunkowej zawsze dodaje sie skrót nazwiska badacza,- Nazwy taksonów wyższych od rodzaju sa zawsze jednowyrazowe.- Tworzy sie je od nazwy jednego z rodzajów przez dodanie końcówki: Rodzina: -aceae (pl. –owate); Piu-us; Pinaceae (sosna, sosnowate);Rzad: -ales (pl. –owce); Papaver (mak); Papaverales (makowce);Klasa: -opsida (u roslin ziel.), -mycetes (u grzybów), -phyceae (u glonów);Gromada: -phyta (u roslin zielonych i glonów), -mycota (u grzybów).

Zasada priorytetu (pierwszenstwa)

Należy używać tej nazwy taksonu, która opublikowana była najwczesniej.Za ważnie opublikowana uważa sie nazwę, która ukazała sie drukiem i opatrzona jest diagnoza (opisem) w jezyku łacinskim. Do opisu winien być dołączony tzw. typ nomenklatoryczny, czyli okaz zielnikowy (zasuszony) lub inaczej zakonserwowany egzemplarz rośliny, który posłużył do sporządzenia nowego opisu.

6) Charakterystyka Procaryota ( bakterie i Sienice- porównanie)

Grupa organizmów nie posiadających jądra komórkowego , niekitdy traktowana jako królestwo lub nadkrólestwo; materiałem Genetycznym jest nukleoid, podwójna kolista nic DNA , zalicza się tu bakterie, sinice i in. Zbliżone do bakterii organizmy.

Bakterie i sinice – porównanie. Bakterie to heterotrofy a sinice to autotrofy.

Bakterie (Bacteria, Schizomycetes), grupa organizmów prokariotycznych w randze królestwa (według Cavaliera-Smitha) obejmująca organizmy jednokomórkowe o różnych kształtach (ziarenkowce, pałeczki, laseczki, przecinkowce i śrubowce), które mogą się łączyć, tworząc dwoinki, łańcuszki luźno powiązanych komórek (paciorkowiec), nieregularne skupienia (gronkowiec) lub regularne prostopadłościany (pakietowiec). Podział systematyczny bakterii obejmuje dwa podkrólestwa: Negibakterie oraz Unibakterie.Zamiast jądra komórkowego mają nukleoid. W ich komórkach brak również mitochondriów, których rolę pełnią mezosomy.W niesprzyjających warunkach bakterie tworzą formy przetrwalnikowe. Rozmnażają się wegetatywnie przez podział (rzadko obserwowane procesy płciowe służą jedynie do tworzenia form mieszańcowych).Bakterie są w większości cudzożywne (heterotrofy), część zaś samożywna (chemoautotrofy i fotoautotrofy). Są wśród nich zarówno tlenowce, jak i beztlenowce.
Bakterie mają bardzo szeroką tolerancję ekologiczną i mogą występować w ekstremalnych warunkach środowiska (np. w gorących źródłach czy na śniegu). Odgrywają (obok grzybów) ważną rolę w rozkładzie materii organicznej (destruenci). Niektóre pasożytują w organizmach ludzkich, zwierzęcych i roślinnych (bakterie chorobotwórcze).
Do najważniejszych grup ekologiczno-fizjologicznych należą bakterie glebowe (wytwarzające m.in. próchnicę glebową) i bakterie korzeniowe. Ze względu na wykorzystywane źródło energii wyróżnia się m.in. bakterie: siarkowe (uzyskujące energię, potrzebną do asymilacji dwutlenku węgla, podczas utleniania siarki i jej związków), metanowe (rozkładające związki organiczne z wytworzeniem metanu), wodorowe (utleniające wodór cząsteczkowy), żelazowe (utleniające związki żelazawe do żelazowych), purpurowe siarkowe (samożywne, zawierające bakteriochlorofil, które w czasie fotosyntezy redukują dwutlenek węgla, utleniając siarkowodór) i purpurowe bezsiarkowe (na świetle, przy braku tlenu, samożywne, w czasie fotosyntezy redukujące dwutlenek węgla przez utlenianie znajdujących się w środowisku alkoholi lub wodoru).
Bakterie zostały odkryte i opisane po raz pierwszy przez A. Leeuwenhoeka, nazwę zaś nadał im w 1838 niemiecki przyrodnik i lekarz Ch.G. Ehrenberg (1795-1876).

Sinice: Organizmy jedno- lub wielokomórkowe, samożywne, zawierające chlorofil i maskujące go barwniki: niebieski fikocyjan, czerwoną fikoerytrynę i żółty karoten. Żyją pojedynczo lub w nitkowatych koloniach, niektóre wykazują zdolność aktywnego ruchu.Rozmnażanie następuje przez podział, płciowych form dotychczas nie zaobserwowano (rozmnażanie). Mają zdolność wiązania azotu atmosferycznego, są organizmami pionierskimi, powszechnie występującymi w wodzie, w planktonie, wywołując niekiedy barwne zakwity, w osadach dennych oraz na roślinach wodnych, a także na lądzie, w glebie, na korze drzew, itp. Mogą żyć w gorących źródłach, w temperaturze do 85°C.Nadmiar sinic w zbiornikach wodnych jest niekorzystny, wydzielają bowiem substancje trujące, mogące stwarzać niebezpieczeństwo dla zwierząt. Niekiedy wzbogacają glebę w związki azotowe, a w niektórych krajach (Japonia, Chiny) są zbierane i spożywane.

7)Ogólna charakterystyka Eucaryota

(Eukaryota), organizmy żywe posiadające jądra komórkowe otoczone błoną jądrową i zawierające chromatynę. W komórce eukariotycznej znajdują się organelle (które nie występują u prokariontów), tj. mitochondria i plastydy, które zawierają własny DNA (kwasy nukleinowe) oraz aparat biosyntezy białka.Do eukariontów zalicza się większość organizmów poza bakteriami i sinicami, które należą do królestwa prokariontów (bezjąrodowe). Organizmy jąrdowe wyróżnia się w randze królestwa, do którego współcześnie zalicza się trzy podkrólestwa: rośliny (Phytobionta), zwierzęta (Zoobionta) i grzyby (Mycobionta).

8)charakterystyka poszczególnych gromad glonów:

Eugleniny, klejnotki (Euglenophyta, Euglenida) - grupa glonów ze względów morfologicznych włączanych do wiciowców, jedna z najstarszych linii ewolucyjnych eukariontów. Są to organizmy głównie słodkowodne, w większości wolnożyjące. Charakterystyczne dla ich budowy są dwie wici, plamka oczna i plastydy, w których znajduje się chlorofil a i b. Prawdopodobnie powstały na drodze wtórnej endosymbiozy. Najbliżej spokrewnione są z niektórymi grupami heterotroficznych pierwotniaków, z którymi tworzą supergrupę Excavata. Mogą być miksotrofami.Tobołki (Pyrrophyta) - grupa glonów, zaliczanych do protistów, wśród których występują zarówno organizmy samożywne jak i cudzożywne. Te jednokomórkowe organizmy zwykle są uwicione choć występują też formy kokalne i nitkowate. Chryzofity, glony złociste, złocienice (Chrysophyta) - typ protistów roślinopodobnych, zaliczanych do glonów. Są to organizmy jednokomórkowe lub kolonijne, wyjątkowo tylko wielokomórkowe. Zielenice (Chlorophyta) – parafiletyczna grupa jednokomórkowych (o strukturze wiciowcowej, kapsalnej i kokoidalnej) lub wielokomórkowych, samożywnych roślin występujących w wodach słodkich i słonych, rzadko w środowisku lądowym – wówczas są to higrofity lub symbionty. Krasnorosty (Rhodophyta) - typ (gromada) wyspecjalizowanych glonów należących do królestwa roślin licząca ok. 5 tysięcy gatunków wyraźnie odrębna od pozostałych protistów. W aktualnych ujęciach jeden z trzech kladów bazowych supergrupy Archaeplastida. Jak sama nazwa krasnorostów wskazuje, prócz chlorofilu (a i d) zawierają także inne barwniki, a mianowicie czerwoną fikoerytrynę i niebieską fikocyjaninę. Brunatnice to organizmy wielokomórkowe, brak wśród nich form jednokomórkowych. Charakteryzuje je ogromna rozpiętość rozmiarów (do 60 metrów) oraz różnorodna organizacja plechy u poszczególnych grup tych organizmów. Formy najprostsze reprezentują tzw. budowę heterotrychalną, przypominającą rozgałęzione nici. Formy bardziej zaawansowane prezentują budowę parenchymatyczną lub pseudoparenchymatyczną, charakeryzującą się zróżnicowaniem morfologicznym oraz utworzeniem jednej centralnej lub wielu osi ciała, od których wyrastają ogałęzienia plechy. U najwyżej rozwiniętych brunatnic obserwuje się plechę tkankową, tworzoną na skutek aktywności merystemów, co najbardziej zbliża je do roślin telomowych. Glaukocystofity, glaukofity (Glaucophyta) – typ (gromada) jednokomórkowych (rzadziej tworzących cenobia) glonów, należących do królestwa roślin. Rozmnażają się bezpłciowo przez podział (formy bez ściany komórkowej) lub za pomocą pływek (formy kapsalne i kokoidalne). Do typu tego zalicza się kilkanaście gatunków. Zgodnie z dominującym obecnie poglądem w systematyce grupa ta stanowi najstarszą linię rozwojową roślin. Sinice, cyjanofity, cyjanobakterie, cyjanoprokariota (Cyanobacteria, Cyanophyta, Schizophyta) – gromada organizmów samożywnych, dawniej uznawanych za rośliny, według nowszej taksonomii zaliczanych do Procaryota (prokarioty, królestwo bakterii). Nazwa zwyczajowa Cyanophyta (końcówka -phyta – roślina), stosowana w taksonomii wcześniejszej, kładzie nacisk na te właściwości, które upodabniają sinice do organizmów roślinnych – zdolność do tlenowej fotosyntezy oraz obecność chlorofilu. To podobieństwo jest o tyle naturalne, że chloroplasty roślin powstały w wyniku endosymbiozy z sinicami – są po prostu uwstecznionymi sinicami.

9)Cechy charakterystyczne niższych roślin telomowych (stopnie organizacyjne; ogólna charakterystyka mszaków i paprotników)

Mszaki (Bryophytina), według Cavaliera-Smitha typ należący do królestwa roślin, obejmujący rośliny zarodnikowe z regularną przemianą pokoleń i dominującym pokoleniem płciowym, czyli gametofitem. Z zarodnika wyrasta nitkowaty, zielony twór zwany splątkiem, z którego z kolei wyrastają gametofity, posiadające wyraźną łodyżkę (łodyga ) i liście.Na gametofitach mieszczą się narządy rozmnażania: rodnie i plemnie. Zapłodnienie następuje przy udziale wody. Z zapłodnionej komórki jajowej wyrasta sporofit zróżnicowany na stopę, setę i zarodnię. W zarodniach wytwarzają się zarodniki, podział redukcyjny zachodzi u młodych zarodników. Sporofit na stałe złączony jest i uzależniony od gametofitu. Mszaki dzielą się na trzy klasy: najbardziej prymitywne glewiki, wątrobowce i mchy. Mszaki, a zwłaszcza mchy, odgrywają znaczącą rolę w wielu zbiorowiskach roślinnych

Paprotniki:, w dawnych ujęciach systematycznych grupa roślin zarodnikowych, u których w przemianie pokoleń sporofit dominuje nad gametofitem. Do paprotników należały widłaki, skrzypy, paprocie oraz wymarłe psylofity. Obecnie uważa się, że grupy te są odrębnymi liniami rozwojowymi, wywodzącymi się od psylofitów.

10) charakterystyka roślin nagonasiennych:

Nagonasienne rośliny nazywane są również nagozalążkowymi. Należą do roślin nasiennych. Gromada ta liczy około 700 gatunków. Rośliny te pojawiły się w dewonie. W erze mezozoicznej dominowały wśród flory. Później zostały w znacznym stopniu wyparte przez okrytozalążkowe. W tej chwili wyróżnia się dwie podgromady w obrębie tej gromady: nagonasienne drobnolistne i nagonasienne wielkolistne. Są one jedno- lub dwupienne, zapylane głównie przez wiatr. Kwiaty są tylko i wyłącznie jednopłciowe bez okwiatu. Rośliny te charakteryzują się tym, że zalążki są zupełnie nagie. Rozwój nasion następuje na owocolistkach.Do dzisiejszych czasów przetrwały 4 klasy nagonasiennych. Są to: sagowce, gniotowe, miłorzębowe i szpilkowe. Wśród szpilkowych rozróżnia się 6 rodzin: arakuriowate, podokarpowate, cisowate, sosnowate, cypryśnikowate i cyprysowate.

11) charakterystyka roślin okrytozalążkowych (rośliny dwulisienne i jednolisienne)

a)Okrytozalążkowe, okrytonasienne (Angiospermae), typ królestwa roślin, liczący ok. 300 tys. gatunków drzew, krzewów i bylin, będący najliczniejszą grupą w świecie roślin. Okrytozalążkowe dzieli się na dwie klasy: dwuliścienne i jednoliścienne.Cechą charakterystyczną okrytozalążkowych jest zamknięcie zalążków w zalążni słupka powstałego ze zrośnięcia jednego lub kilku owocolistków. Po zapłodnieniu z zalążków rozwijają się nasiona, a z zalążni owocnia okrywająca nasiona (stąd nazwa okrytonasienne).Zapłodnienie u okrytozalążkowych odbywa się za pomocą łagiewki pyłkowej przenoszącej ze znamienia do woreczka zalążkowego dwa plemniki, z których jeden zapładnia komórkę jajową, a drugi jądro wtórne, dające początek bielmu (tzw. podwójne zapłodnienie). Gametofity okrytozalążkowych rozwijają się w obrębie sporofitu i są silnie zredukowane: gametofit męski do dwóch komórek ziarna pyłku (wegetatywnej i generatywnej), gametofit żeński do 8 komórek woreczka zalążkowego.Kwiaty okrytozalążkowych składają się z różnej liczby słupków i pręcików oraz bardziej lub mniej rozwiniętego okwiatu, są w większości owadopylne, choć liczne gatunki zapylane są także przez wiatr, wodę, ptaki i inne zwierzęta. Okrytozalążkowe charakteryzują się większym zróżnicowaniem tkanek niż nagozalążkowe. Drewno okrytozalążkowych zbudowane jest z cewek i naczyń, występują nowe typy wiązek przewodzących, bardziej zróżnicowana jest tkanka miękiszowa i tkanki wydzielnicze (tkanki).Większa jest też różnorodność narządów okrytozalążkowych: korzeni, pędów, liści i kwiatów. Wszystkie te cechy wpłynęły na rozwinięcie wielkich zdolności przystosowawczych okrytozalążkowych, toteż opanowały one wszystkie siedliska całej kuli ziemskiej, stanowiąc główny składnik wodnych i lądowych zbiorowisk roślinnych. Okrytozalążkowe rozwinęły się w okresie kredowym (era), stając się panującą grupą roślin pod koniec tego okresu. Ich przodkami są pewne grupy roślin nagozalążkowych.b) Dwuliścienne rośliny, jedna z dwóch klas roślin z typu okrytozalążkowych. Zarodki dwuliściennych posiadają dwa liścienie, w których niekiedy zlokalizowane są substancje zapasowe dla kiełkującego zarodka.. Wiązki przewodzące w łodygach i korzeniach są ułożone w pierścień i są "otwarte", tzn. mają możliwość przyrostu przyrostu wtórnego na grubość. Łodygi często ulegają drewnieniu. Inna cecha charakterystyczna to nierównoległe, siateczkowate użyłkowanie blaszki liściowej. Liście mają zwykle wyraźny ogonek, często są złożone. Typowe kwiaty dwuliściennych składają się z 4- lub 5-członowych okółków tworzących kielich i koronę. Do dwuliściennych zalicza się większość roślin okrytozalążkowych, ponad 130 tys. gatunków (jednoliścienne roślinyc) jednoliścienne: Kiełkujący zarodek posiada tylko jeden liścień. Wiązki przewodzące rozrzucone nieregularnie na całym przekroju łodygi mają charakter wiązek zamkniętych, nie mają więc możliwości wytwarzania drewna wtórnego. Brak jest przyrostu na grubość (przyrost wtórny), typowego dla roślin dwuliściennych. Pnie (kłodziny) drzewiastych przedstawicieli jednoliściennych, zbudowane są ze zbitej masy wiązek przewodzących. Liście przeważnie równowąskie, bez wyraźnego ogonka liściowego, nerwacja równoległa. Kwiaty zbudowane są z 3-elementowych okółków, okwiat z dwu okółków po 3 działki, 3-6 pręcików, słupek 3-komorowy z trzema znamionami.Do jednoliściennych należą takie rodziny jak: trawy, turzyce, palmy, liliowate, storczykowate

12) ogólna charakterystyka grzybów

Grzyby (Fungi), grupa organizmów jądrowych w randze królestwa (według Cavaliera-Smitha, 1993) obok roślin i zwierząt, protista, chromista oraz bacteria. Dawniej zaliczane były do królestwa roślin i traktowane jako jedna z grup roślin plechowych (plecha) lub zarodnikowych.Grzyby - systematyka królestwa Grzyby obejmują ok. 100 tys. gatunków, głównie lądowych, takich jak: pleśnie, drożdże, wiele pasożytów roślinnych i zwierzęcych (mączniaki, rdze itp.) oraz grzyby kapeluszowe. W Polsce jest znanych ok. 10 tys. gatunków.Grzyby są organizmami cudzożywnymi, gdyż nie posiadają barwników asymilacyjnych (np. chlorofilu), odżywiają się pobierając gotowe materiały organiczne z otoczenia. W zależności od źródeł pobieranych substancji dzielą się na:- saprofityczne (roztocza) - odżywiające się związkami pochodzącymi z rozkładu martwej substancji organicznej, powodują gnicie i butwienie, uczestniczą w metabolizmie gleb, wywołują fermentację alkoholową, z niektórych gatunków otrzymuje się antybiotyki (pędzlak),- pasożytnicze - pobierające gotowe substancje organiczne z żywych organizmów, wpływając niekorzystnie na ich rozwój;- symbiotyczne - współżyjące z innymi organizmami na zasadzie wzajemnej korzyści; żyją w symbiozie z korzeniami roślin wyższych (mikoryza) lub z glonami, tworząc porosty; w związku symbiotycznym grzyby ułatwiają pobieranie wody i soli mineralnych oraz pełnią funkcję ochronną.Do normalnego rozwoju grzyby wymagają środowiska o dużej wilgotności. Ściany komórkowe grzybów są zbudowane zwykle z chityny, a nie z celulozy, jak u roślin. Ciało grzyba jest zwykle wielokomórkowe, z dobrze uformowanymi, haploidalnymi jądrami i składa się z nici zwanych strzępkami (u grzybów prostszych całe ciało jest jednym wielojądrowym komórczakiem). Strzępki tworzą system zwany grzybnią, przerastający podłoże, którym może być gleba, drewno, różne substancje organiczne lub wnętrze innych organizmów żywych (grzyby pasożytnicze). Niektóre grzyby wytwarzają owocniki, będące dużymi, czasem żywo zabarwionymi strukturami, często jadalnymi (grzyby kapeluszowe, grzyby jadalne).Grzyby rozmnażają się zarówno płciowo jaki i bezpłciowo (poprzez zarodniki). Rozmnażanie płciowe obejmuje zapłodnienie - polegające na połączeniu zróżnicowanych płciowo elementów - oraz wytworzenie się zarodników powstałych po mejozie.

13)Ogólna charakterystyka porostów:

Porosty (Lichenes), typ z królestwa grzybów, które dzięki zdolności współżycia (symbiozy) z glonami asymilującymi uzyskały nowe możliwości życiowe. Grzyb jest organizmem dominującym. W zależności od ułożenia glonów w obrębie plechy porostów wyróżnia się plechę homeomeryczną, gdy glony porozrzucane są bezładnie i plechę heteromeryczną, gdy ułożone są warstwowo.Ze względu na kształt plechy porosty dzieli się na krzaczkowate (plecha bogato rozgałęziona), liściaste (plecha płatowata) lub skorupiaste (plecha ściśle przylegająca do podłoża). Głównie rozmnażanie wegetatywne przez fragmentację plechy, formowanie się tzw. urwistków (soredia) lub łatwo odłamujących się wyrostków (izydia). Rozmnażanie generatywne możliwe tylko u komponenta grzybowego.Porosty mają duże zdolności przetrwania w bardzo trudnych warunkach, dlatego zaliczane są do organizmów pionierskich, które mogą zasiedlać tereny pustynne, skaliste, itp. Jednocześnie porosty są bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza stąd w miastach wokół fabryk występują tzw. pustynie porostowe. Tę właściwość porostów wykorzystuje się do badania stopnia skażenia środowiska (skale porostowe).Ogólna liczba gatunków porostów wynosi ok. 20 tys., w Polsce kilkaset gatunków, do pospolitych należą: chrobotek, płucnica islandzka, porost geograficzny. Obecnie porosty traktowane są raczej jako grupa ekologiczna, a nie wyróżniona na zasadzie pokrewieństwa.