Grooming uwodzenie dzieci w sieci

Grooming – uwodzenie dzieci w sieci

Wstęp ………………………………………………………………………….……………… 2

Rozdział 1 Pedofilia dziecięca w Internecie

1.1 Dziecko jako ofiara przemocy seksualnej..………………………………….…..…… 3

1.2 Formy wykorzystywania seksualnego dzieci w Internecie …………………..……. 11

1.3 Sprawcy wykorzystywania seksualnego dzieci przy użyciu Internetu ………..….. 15

1.4 Profilaktyka zagrożeń dzieci i młodzieży w Internecie ……………….………....… 18

Rozdział 2 Zjawisko Grommingu

2.1 Grooming……………………………………………………….…..…………….….. 22

2.2 Etapy……………………………………………………………………………….… 26

2.3 Czynniki ryzyka……………………………………………………………………… 29

2.4 Bezpośrednie konsekwencje………………………………………………………… 32

Rozdział 3 Fundacja Kidprotect.pl

3.1 Charakterystyka fundacji…………………………………………………………... 37

3.2 Programy edukacyjne fundacji Kidprotect………………………………………… 42

3.3 eGrupy jako wsparcie przez Internet……………………………………………….. 52

Zakończenie ………………………………………………………………………………… 54

Wstęp

Zanim zacznę przedstawiać część teoretyczną chciałam rozważyć słuszność swojej pracy , czy w ogóle jest sens aby rozwijać powyższe pojęcia , czy jest sens badać dogłębnie jakie są przyczyny a co za tym idzie późniejsze skutki „groomingu” – czyli uwodzeniu dzieci w Internecie co jest poźniej powiązane ściśle z całą otoczką pedofilii? Nad tą tezą według mnie nie ma się co za długo zastanawiać i moja odpowiedź jest jednoznaczna i nie wymaga dłuższych dywagacji – otóż jest i ma sens…

W pierwszym rozdziale pracy przedstawiona zostanie pedofilia dziecięcą w Internecie. Opisane zostanie dziecko jako ofiara przemocy seksualnej oraz formy wykorzystywania seksualnego dzieci w Internecie . W szczególności skupię się na genezie i przyczynach przemocy seksualnej wobec najmłodszych. Następnie omówię wątek sprawców wykorzystywania seksulanego dzieci, kim są, czym się charakteryzują a także do czego zmierzają poprzez komunikacje internetową. Na zakończenie pierwszego rozdziału zajmę się przedstawieniem profilaktyki zagrożeń dzieci i młodzieży w Internecie, czyli ogólne zasady zachowania i postępowania aby nie dopuścić do kontaktu dziecka z pedofilem.

W rozdziale drugim opisane zostanie pojęcie groomingu, który jest szczególną kategorią relacji tworzoną w Internecie między osobami dorosłymi a dziećmi w celu ich uwiedzenia i wykorzystania seksualnego . Następnie opisane będą etapy tego zagadnienia, czyli kolejno krok po kroku jak dochodzi do zapoznania, później uwiedzenia, spotkania się w rzeczywistym świecie kończąc na wykorzystaniu seksualnym dziecka przez sprawce . W ostatniej części tego rozdziału omówione zostaną czynniki ryzyka jak i bezpośrednie konsekwencje.

Rozdział trzeci w mojej pracy dotyczyć będzie szczegółowego omówienia Fundacji Kidprotect.pl, która zajmuje się od 8 lat przypadkami dzieci pokrzywdzonych jak również próbuje przeciwdziałać temu zjawisku. Zostaną w nim streszczone programy edukacyjne fundacji, kampanie. Przedstawiona będzie historia powstania fundacji, jej członków oraz rozpięte na szeroką skalę działania w całej Polsce. Ostatni podrozdział poświęcony będzie specjalnym programom fundacji dla pokrzywdzonych tzw. Grupami, które są zamkniętymi forami przeznaczone dla kobiet bądź mężczyzn, którzy doświadczyły w dzieciństwie molestowania seksualnego lub teraz tego doświadczają.

Celem pracy jest przedstawienie podstawowych pojęć oraz zagrożeń czekających na dziecko, młodzież przy poruszaniu się w Internecie i wskazanie właściwych zachowań profilaktycznych by uchronić najmłodszych przed pedofilią, pornografią.

Ponadto celem pracy jest ukazanie wielkich zasług fundacji Kidprotect.pl, która w znaczym stopniu przyczynia się od kilku lat do przeciwdziałaniu i chroni dzieci poprzez najróżniejsze programy edukacyjne, które szczegółowo opisałam w 3 rozdziale.

1.1 Dziecko jako ofiara przemocy seksualnej

Zacznę od definicji pedofilii według klasyfikacji DSM – IV. Pedofilia jest w niej określona za pomocą trzech kryteriów:

A. Pojawiające się przez przynajmniej sześć miesięcy powracające, silnie podniecające fantazje seksualne, impulsy seksualne lub zachowania dotyczące aktywności seksualnej z dzieckiem lub dziećmi, które nie wkroczyły jeszcze w okres dorastania (ogólnie przed trzynastym rokiem życia);

B. Fantazje, impulsy lub zachowania powodujące klinicznie znaczący dyskomfort lub upośledzenia w społecznym, zawodowym lub innym obszarze funkcjonowania;

C. Osoba ma przynajmniej szesnaście lat i jest co najmniej pięć lat starsza niż dziecko lub dzieci z kryterium A. Uwaga: Nie dotyczy osób w późnym okresie dorastania będących w relacji z dwunasto- lub trzynastolatkiem.¹

W literaturze przedmiotu dotyczącej problemu włączania dzieci w aktywność seksualną osób dorosłych używana jest różna terminologia: wykorzystywania seksualnego, nadużycie seksualne, molestowanie seksualne, pedofilia. Terminy te stosowane są zamiennie bądź używający ich autorzy proponują, czasem kontrowersyjne, rozróżnienia dotyczące niektórych z pojęć.²

Krawulska-Ptaszyńska i Rosiński (1997) proponują stosowanie terminu nadużycie seksualne dziecka w przypadkach kazirodczych kontaktów seksualnych pomiędzy dzieckiem a członkami jego rodziny, natomiast seksualne napastowanie lub molestowanie rezerwują na określenie relacji seksualnych dziecka z osobą obcą.³

W literaturze anglojęzycznej stosowana terminologia zależy od aspektu zainteresowania autora – termin child sexual abuse używany jest na określenie zjawiska, gdy przedmiotem zainteresowania jest dziecko jako ofiara wykorzystywania seksualnego, natomiast w badaniach sprawców problem zazwyczaj określa się jako child molesting bądź pedophilia (Araji, Finkelhor 1986). Podjęcie określonych decyzji dotyczących stosowanej terminologii nie rozwiązuje, co oczywiste, dylematów związanych z rekonstrukcją treści definicji używanych pojęć. Brak standardów w definiowaniu różnych form krzywdzenia dzieci często jest uznawany za znaczący czynnik hamujący rozwój badań, rejestracji i praktyki ( National Research Council 1993). Refleksja taka w dużej mierze dotyczy również wykorzystywania seksualnego, uznawanego za jedną z form krzywdzenia dziecka. Ustalenia definicyjne dotyczące wykorzystywania seksualnego dzieci ułatwia fakt, iż we wszystkich niemal krajach ta forma krzywdzenia dzieci jest penalizowana przez prawo i tym samym regulacje prawne pomagają wyznaczyć zasadnicze ramy definicyjne pojęcia. Na ogół jednoznacznie określają one minimalny wiek, powyżej którego dziecko może, bez konsekwencji prawnych, być partnerem seksualnym innej osoby. Zdarza się, iż ustawodawcy bardzo precyzyjnie definiują wykorzystywanie seksualne dzieci, wyliczając prawnie zakazane czynności oraz ich okoliczności.⁴

Definicja wiąże się też odnosząc się do konkretnych uregulowań prawnych, a więc wykorzystywanie seksualne dziecka traktowane jest jako przestępstwo i jest karalne według kodeksu karnego o czym mówią artykuły 200, 201, 202.⁵

Wśród kodeksów a w tym w kodeksie polskim nie ma sprecyzowanych konkretnych zachowań , które są uznawane za jakiekolwiek formy wykorzystywania seksualnego, zawęża się do wskazania na czynności lub kontakty seksualne z dzieckiem jako aktywności prawnie zakazane. Dodatkowo ustawy prawne nie zawsze obejmują pełen wachlarz zachowań, które ze względu na swój seksualny charakter mogą mieć traumatyczny wpływ na dziecko. Ze względu na te ograniczenia w przypadku wykorzystywania seksualnego litera prawa wskazuje czytelnie kryterium definiowania zjawiska w znacznie większej mierze niż w przypadku innych form krzywdzenia i zaniedbywania dziecka. Dzielenie definicji wykorzystywania seksualnego dzieci na definicje prawne i pozaprawne nie jest jedna środkiem do rekonstrukcji specyficznych dla danego rodzaju definicji znaczeń przypisywanych temu pojęciu. Oba te rodzaje definicji posiadają bowiem część wspólną, są definiowane na bazie systemu wartości obowiązującego w danym społeczeństwie. Definicje wykorzystywania seksualnego dzieci tworzone są dla różnych potrzeb, ustalają je grona ekspertów zajmujących politykę społeczną, ustawodawcy, badacze, psychologowie i lekarze. Definicje potrzebne są, by określić specyfikę zachowań i sytuacji określanych pojęciem pedofilii, nadając tym samym temu pojęciu intersubiektywne znaczenie. Zastanawiając się nad problem definiowania tego terminu warto rozpatrzyć definicjami nominalnie przypisywanymi temu pojęciu przez teoretyków i praktyków, ale również nad społecznie podzielanymi znaczeniami przypisywanemu pojęciu wykorzystywanie seksualne dzieci przez różne segmenty opinii społecznej albo media.⁶

Źródło : opracowanie na podstawie materiałów Ł.Wojtasik

Rys. 1 Schemat przedstawiający przyczyny, relacje oraz następstwa wykorzystywania seksualnego,

„Wykorzystywanie seksualne dziecka to włączenie dziecka w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nią świadomej zgody i/lub na którą nie jest dojrzałe rozwojowo i nie może zgodzić się w ważny prawnie sposób i/lub która jest niezgodna z normami prawnymi lub obyczajowymi danego społeczeństwa.” Z pedofilią stykamy się gdy, taka aktywność dojdzie między dzieckiem a dorosłym lub dzieckiem a innym dzieckiem, jeśli osoby te ze względu na wiek albo stopień rozwoju zostają w relacjach opieki, zależności, władzy. Celem opisywanej aktywności jest zaspokojenie potrzeb innej osoby. Aktywność taka może dotyczyć :

1) zmuszania lub namawiania dziecka do podejmowania się w prawnie zabronionych czynności seksualnych ;

2) wykorzystywanie dziecka do prostytucji lub innych prawnie zakazanych praktyk o charakterze seksualnym;

3) wykorzystywanie dziecka do produkcji materiałów lub przedstawień o charakterze pornograficznym.⁷

Następna z definicji dziecko seksualnie wykorzystywane można każdą

jednostkę w wieku bezwzględnej ochrony, jeśli osoba dojrzała seksualnie, czy to przez świadome działanie, czy też przez zaniedbywanie swoich społecznych obowiązków lub obowiązków wynikających ze specyficznej odpowiedzialności za dziecko, dopuszcza się zaangażowania dziecka w jakąkolwiek aktywność natury seksualnej, której intencją jest zaspokojenie osoby dorosłej.⁸

Kolejną definicją pochodzącą ze Stanów Zjednoczonych jest, która pokazuje, że pedofilia to niepoprawne zachowania seksualne z udziałem dziecka, takie jak : dotykanie genitaliów dziecka i doprowadzenie do dotykania przez dziecko genitaliów innej osoby, stosunek seksualny z dzieckiem, kazirodztwo, gwałt, sodomia, ekshibicjonizm i komercyjna eksploatacja dziecka. Zachowania takie traktowane są za wykorzystywanie seksualne dziecka tylko wtedy, gdy sprawcą jest osoba odpowiedzialna za opiekę nad dzieckiem bądź spokrewniona z dzieckiem.⁹

Engel-Bernatowicz (2006) zauważa iż pedofilia traktowana jest jako popęd płciowy do osobników nie posiadających drugo- lub trzeciorzędowych cech płciowych takich jak zaburzenie psychiczne i behawioralne osób dorosłych, dewiacja seksualna .Osoby, które dotknięte omawianą dewiacją bardzo często nie różnicują dzieci pociągających ich seksualnie ze względu na płeć. Świadczy to o tym ze, że podniecenie seksualne wywołuje nie fakt, że ofiara jest dziewczynką lub chłopcem, ale sama świadomość, że osoba wykorzystywana jest dzieckiem. Według statystyk okazuje się iż 90% pedofili to mężczyźni o preferencjach heteroseksualnych. Pewien odsetek osób sprawców to mężczyźni patrzacy wyłącznie na małe dziewczynki (tzw. nimfofilia). Natomiast partenofilicy to mężczyźni ze skłonnością do dziewiczych partnerek, efebofile – mężczyźni seksualnie pożądający chłopców, korofilia zaś to pociąg kobiet do dziewczynek.¹⁰

Wszelkie aspekty przemocy seksualnej łączy w sposób wyczerpujący definicja stosowana przez Standing Committe on Sexually Abused Children; według niej za dziecko wykorzystane seksualnie można uznać każdą osobe w wieku bezwzględnej ochrony (wiek ten określa prawo), którą to osoba dojrzała seksualnie naraża na jakąkolwiek aktywność natury seksualnej, w celu seksualnego zaspokojenia. Powinno się podkreślić, że seksualna aktywność pomiędzy dorosłym a dzieckiem odbierana jest zawsze jako nadużycie moralne jak i prawne. Pedofilia to inaczej popęd płciowy do dzieci, psycho-seksualna skłonność do dzieci i młodzieży obojga płci. Według słownika pedofil to człowiek kochający dzieci, z zaburzeniami seksualnymi. Kobiety są pedofilami znacznie rzadziej niż mężczyźni i często nie dla przyjemności seksualnej, a dla poczucia władzy. Efekty ich poczynań są dużo groźniejsze, gdyż kobieta jest traktowana jako osoba, która kocha, jest troskliwa, dziecko czuje się potworem, który ją zmusił do molestowania i podejrzewa, że ma w sobie jakieś złe moce. Pedofilia jest dewiacją która polega na skłonności do kontaktów seksualnych z dziećmi, a to dlatego ze, dzieci są ufne, łatwowierne, łatwe do przekupienia są dla pedofila ofiarą niemalże idealną. Ukrywanie lęku przed rodzicami, opiekunami albo poczucie winy sprawiają, że kontakty seksualne z dorosłymi starają się utrzymać w tajemnicy. Nie jest możliwym aby sprawić by osoby, które stanowią zagrożenie, dlatego trzeba uświadamiać dzieci, aby nie ufały dorosłym. Pedofilią charakteryzuje się każde zachowanie osoby dorosłej co do dziecka, które sprawia podniecenie i zaspokojenie własnych potrzeb seksualnych. Istotna jest tez motywacja podejmowanego działania, a nie tylko samo zachowanie. Czyn pedofila nie jest równoznaczny z sama pedofilią. Definjujac pedofilię można określić ja jako podejmowanie aktywności seksualnej z dziećmi lub fantazjowanie o tej aktywności przez osobę dorosłą jako stale preferowany lub wyłączny sposób osiągnięcia podniecenia seksualnego i orgazmu. Aktów pedofilii mogą dokonywać nie tylko pedofile, ale także osoby, które podejmują kontakty seksualne z dziećmi, gdyż mają trudność w nawiązaniu kontaktów seksualnych z osobami dorosłymi. Dziecko w takiej sytuacji jest bardziej dostępne, łatwiejsze w pozyskaniu partnerem seksualnym niż osoba dorosła, choć nie jest najbardziej pożądanym erotycznie obiektem. U niektórych osób, które podejmują zastępcze, sytuacyjne czyny pedofilne, rozpoznaje się między innymi: psychozy, zaburzenia osobowości, otępienie starcze, zmiany organiczne¹¹.

W tej chwili mało kto potrafi podać przyczyny pedofilii, wiec może to się wydawać niewiarygodne, gdyż w literaturze i Internecie można znaleźć wiele artykułów, które w temacie posiadają słowa „geneza” lub „przyczyny”, lecz są to tylko spekulacje. Podobnie odnosi się do terapii. Podejmowane sa próby leczenia pedofilii, ale nikt, kto jest autorytetem w dziecinie zaburzeń seksualnych, a przede wszystkim pedofilii nie powie o możliwości wyleczenia tego zaburzenia. Przyczyny i terapia są bardzo ze sobą powiązane, ponieważ dopóki nie poznamy konkretnych determinant pedofilii, nie będziemy umieli jej skutecznie wyleczyć. Mimo to warto przedstawić wnioski, jakie do tej pory udało się uzyskać z badań nad sprawcami seksualnego wykorzystywania dzieci. W literaturze przedstawiono różne podziały i niektóre opisy prawdopodobnych przyczyn seksualnego molestowania dzieci.¹²

Według praktyki seksuologicznej, psychiatrycznej i psychoterapeutycznej stwierdzono następujące możliwe przyczyny pedofilii:

●       „zaburzenia psychiczne, np. nerwice, fobie, osobowość nieprawidłowa,

●       patologia rodzinna, uzależnienie od alkoholu,

●       zaburzenia identyfikacji płciowej, lęk wobec dorosłych partnerów,zahamowania,

●       poszukiwanie relacji międzyludzkich z okresu dzieciństwa, szoki i urazy seksualne,

●       tęsknota do wyidealizowanego dzieciństwa,

●       następstwo fantazji o treściach pedofilnych,

●       zablokowana zdolność osiągania satysfakcji seksualnej z dorosłymi partnerami”¹³

Meyer (2000) przedstawia czynniki, które powoduja wystąpienia maltretowania dzieci, jednak można je również podać jako możliwe determinanty wykorzystywania seksualnego małoletnich. Podzielił je na trzy zespoły:

1. czynniki społeczno – kulturowe:

O brak wsparcia ze strony rodziny, przyjaciół, znajomych,

O brak potrzeby rozwijania umiejętności rodzicielskich jako formy przygotowania do bycia rodzicem,

O nierówny status kobiet,

O niskie wsparcie finansowe dla szkół i placówek opieki dla dzieci;

2. czynniki rodzinne:

O niski status społeczny, brak wykształcenia,

O brak lub słabe więzi z innymi ludźmi,

O brak jednego z rodziców,

O problemy małżeńskie,

O nieobecność matki przez długi okres czasu,

O duża tolerancja dla nagości w domu rodzinnym,

O brak zrozumienia dla potrzeby prywatności poszczególnych członków rodziny,

O podatne na zranienie dziecko, tzn. bardzo małe, chore, z zaburzeniami,

O opóźnione umysłowo lub wyizolowane emocjonalnie;

3. czynniki osobowe:

O przypadki molestowania w dzieciństwie,

O brak stabilności emocjonalnej i/lub niska samoocena,

O nie radzenie sobie z frustracją i gniewem,

O impulsywność i porywczość,

O brak umiejętności rodzicielskich,

O brak lub niska inteligencja emocjonalna,

O nie radzenie sobie z potrzebą zależności (własną lub innych),

O wysokie wymagania wobec dzieci,

O nadużywanie narkotyków lub alkoholu. ¹⁴

Z badań wynika, że jednym z podstawowych czynników rozwoju pedofilii jest niski status społeczny ludzi, którzy żyją w ubóstwie, są izolowani od społeczeństwa i nie potrafią się w nim odnaleźć o wiele częściej przejawiają zaburzenia w sferze seksualnej niż osoby z wyższym statusem społecznym. Ci pierwsi także częściej stosują przemoc wobec swych ofiar.¹⁵

Przyczyny nietypowych zachowań seksualnych mogą rozwijać się w dzieciństwie. Wpływ na ten rozwój mogą mieć elementy wyuczone bądź predyspozycje biologiczne. Abel wyróżnia cztery etapy rozwoju:
1.      dziecko zostaje bezpośrednio przez kontakt fizyczny lub pośrednio poprzez obserwacje poddane stymulacji seksualnej;
2.      próba zrozumienia przez dziecko sytuacji oraz analiza pozytywnych i negatywnych skutków wydarzenia;
3.      dziecko stara się powielić dane zachowanie i sprawdzić jego bezpośrednie konsekwencje (pozytywne lub negatywne);
4.      w zależności od doznanych skutków dziecko kontynuuje dany schemat zachowania lub modyfikuje je tak, aby sprawiało mu przyjemność, a tym samym dochodzi do umocnienia wzorców.¹⁶

To, czy dane zachowanie będzie powtarzane zależy od skutków, jakie doświadczyło dziecko w związku z nim. Taki schemat tyczy się ogólnie nietypowych zachowań i parafilii, ale tez jest również dobrym przykładem na to, jak może rozwijać się pedofilia. Schemat ten jest potwierdzeniem tego, że wiele ofiar molestowania seksualnego w dzieciństwie staje się w życiu dorosłym sprawcą. Szukania przyczyn w dzieciństwie można wyjaśnić w oparciu o zjawisko utrwalenia pierwszych przeżyć seksualnych. Jeśli chłopiec wpoi sobie obraz niedojrzałych narządów rozrodczych dziewczynki to dojrzała kobieta nie będzie go podniecać, więc jako partnerkę seksualną będzie poszukiwać dziewczynki przed okresem pokwitania. ¹⁷

„Nie tylko psychoanalitycy podejmują próby wyjaśnienia przyczyn parafilii, także behawioryści starają się wyjaśnić te przyczyny. Ci ostatni odwołują się do obserwacji Pawłowa. W przypadku pedofilii, jej rozwój może przebiegać w następujący sposób: widok dziecka jest bodźcem warunkowym (BW), stymulacja członka – bodźcem bezwarunkowym (BB), natomiast odruchem bezwarunkowym (OB) jest odczuwanie przyjemności. W taki sposób może wytworzyć się odruch warunkowy (OW), jakim jest podniecenie seksualne na widok dziecka. Dodatkowo, jeśli taki mężczyzna masturbując się myśli o dziecku – przyswaja sobie taką reakcje i następuje tak zwane obsadzenie, czyli związek między podnieceniem a obiektem wywołującym, jakim jest dziecko przybiera charakter trwały”.¹⁸

Studiując literaturę można znaleźć informację, że wiekszość chłopców wykorzystywanych w dzieciństwie staje się w dorosłym życiu pedofilami. Niektóre statystyki mówią o 82% takich przypadków . Oczywiście badania związane z tym tematem są dosyć realne. Problem polega na tym, że często opierają się one na samoopisie, gdzie przestępcy zapewniają, że w dzieciństwie byli molestowani seksualnie. Warto jednak zauważyć, że pedofil staje się w oczach ludzi mniej „potworny”, gdy okazuje się, że wcześniej był ofiarą. I właśnie w taki sposób przestępcy próbują rzucić na swoją osobę jaśniejsze światło. Badania Hindman określają, że kłamstwo leży w naturze przestępców-sprawców. Badała ona obie grupy pedofilów. Jedna spośród tych grup wiedziała, że może wypowiadać się bez żadnych konsekwencji, druga została poinformowana o użyciu wariografu w celu sprawdzenia wiarygodności wypowiedzi. Wnioski wyniesione z badania pokazały, że dwukrotnie mniej mężczyzn przyznało, że doświadczyli w dzieciństwie molestowania seksualnego, kiedy to mieli w perspektywie sprawdzenie wiarygodności swojej wypowiedzi na wariografie.¹⁹

Dla Bradforda natomiast ważną rolę w genezie przestępstw seksualnych ma duży poziom testosteronu w surowicy krwi, gdyż oprócz agresywności, może wywołać hiperseksualizm i fantazje erotyczne.²⁰

Salter podaje trzy główne przyczyny, dla których dorośli wykorzystują seksualnie dzieci:

1. pragną dzieci, gdyż są dla nich pociągające ;

2. dorośli są jednostkami psychopatycznymi i aspołecznymi, i kierują się tym, że po prostu im wolno zaspokajać swoje potrzeby w taki sposób;

3. wykorzystują dzieci, ponieważ te są nieśmiałe i zakompleksione, a także nie są intymnych stanie nawiązać intymnych relacji z dorosłymi.²¹

Liczni badacze uważają, że przyczynami pedofilii, jak i innych zaburzeń w sferze seksualnej powinno doszukiwać się w dysfunkcjonalności rodziny, bowiem rodzina, funkcjonująca jako grupa związanych ze sobą osób pomaga lub przeszkadza w podstawowym rozwoju zainteresowań seksualnych dziecka. Jeżeli rozwój taki jest hamowany to może to sprawić dobre warunki do rozwoju dewiacji seksualnych. Podstawowym czynnikiem są tu relacje między poszczególnymi osobami w rodzinie, a także oczekiwania wobec siebie. Oczywiście ważne są także ogólne cechy rodziny, gdy dochodzi do stagnacji dziecko nie ma warunków do pełnego rozwoju w swoim środowisku, wtedy też szuka bodźców, które występują poza najbliższą rodziną. Powodem może stać się alkohol, narkotyki albo potrzeba rożnych praktyk seksualnych. Nie zawsze dziecko poszukuje silnych bodźców, także inni członkowie rodziny ich szukają, co może doprowadzić do rozwoju kazirodztwa, wtedy sytuacja taka narasta w rodzinie tworząc na pozór normalną grupę społeczną.

W literaturze przedstawiono też cztery czynniki właściwych zachowań na relacje seksualne między członkami rodziny:

1.   satysfakcjonujące współżycie dla obojga małżonków (pozytywny wpływ na dzieci mają także stosunki seksualne odbywające się poza związkiem małżeńskim);

2.   tolerancja i wyrozumiałość biorąc pod uwagę reakcje seksualne dzieci w ich dzieciństwie, a także w okresie dojrzewania;

3.   kolejny punkt to nałożenie się dwóch poprzednich – dziecko, które dorasta i w którym budzi się seksualność widząc zadowolenie ze współżycia rodziców rozwija u siebie pozytywne i normalne postawy wobec zachowań seksualnych;

4.    poprawne zachowania rodziców co do kontaktów seksualnych dorosłych dzieci.²²

Nie ma sprecyzowanego obrazu pedofila, można jednak po wielu badaniach wyróżnić konkretne cechy osób molestujących seksualnie dzieci:

- duży poziom odizolowania społecznego,
- brak kontaktów z przyjaciółmi,
- silne zaburzenia osobowości,
- wahania emocjonalne,
- niski stopień identyfikacji mężczyzn z własną płcią,
- agresywność,
- okresy sporego buntu w dzieciństwie,
- niepoprawne relacje koleżeńskie,
- niedojrzałość rozwojowa w porównaniu z rówieśnikami,
- kompleks Edypa,
- negatywny kontakt z matką,
- brak emocjonalnej więzi z ojcem,
- czasem identyfikowanie się z matką, aby całkowicie odciąć się od ojca,
- pochodzenie z wielodzietnych rodzin,
- nieszczęśliwe dzieciństwo,
- negatywne relacje małżeńskie,
- potrzeba zaspokojenia seksualnego szybko i bez wysiłku,
- wybieranie zawodu, który łączy się z przebywaniem w towarzystwie dzieci,
fantazje erotyczne, w których partnerem seksualnym jest dziecko.²³

Jasno więc widać, etiologia pedofilii jest objęta szeroką skalą i każda z wymienionych przyczyn może pośrednio lub bezpośrednio skutkować na szerzenie się molestowania seksualnego dzieci przez osoby dorosłe.

1.2 Formy wykorzystywania seksualnego dzieci w Internecie

Przegląd literatury związanej z zagrożeniami, jakie niesie za sobą Internet dla swoich najmłodszych użytkowników, pozwala na wyodrębnienie podstawowych zjawisk związanych z szeroko rozumianym wykorzystywaniem seksualnym przez Internet . Wśród nich można wymienić :

O Dziecięca pornografia ,

O Przedstawianie dzieciom materiałów pornograficznych ,

O Uwodzenie dzieci za pośrednictwem Internetu,

O Sex wirtualny,

O Dziecięca prostytucja.

Pornografia w Internecie jest ogólnie dostępna. Badania, które zostały przeprowadzone wśród dzieci posługujących się Internetem w Polsce wynika, że aż 80% mimowolnie ma styczność w sieci z takimi materiałami, najczęściej gdy poszukuje innych treści. Promowanie serwisów pornograficznych często świadomie obejmuje nieletnich. Prezentowanie nieletnim materiałów pornograficznych jest formą wykorzystywania seksualnego dzieci powszechnie zakazywaną przez prawo. Gdy brak jakichkolwiek zabezpieczeń dostępu dzieci do materiałów pornograficznych, a co za tym idzie sytuacji świadomych działań ułatwiających nieletnim dostęp do treści pornograficznych, można stwierdzić, że odpowiedzialne za taki stan osoby ponoszą odpowiedzialność za udostępnianie dzieciom pornografii.

Duża szkodliwość odbioru pornografii przez dzieci, a tym bardziej wykorzystywanie dzieci w materiałach porno jest oczywista. Wyszukanie winnego i pokrzywdzonego wydaje się być sprawą bezdyskusyjną, lecz według opinii fachowców zachowania takie mają często związek z faktem, że dziecko zostaje w relacjach seksualnych z dorosłym lub jest do tego nakłaniane, a materiały pornograficzne podsuwane przez sprawcę mają je przyzwyczaić do takiej sytuacji. Dlatego dziecko uznać należy zdecydowanie za ofiarę niż sprawcę. Sporna kwestia nieletnich, którzy posiadają pornografię dziecięcą w innych niż wyżej przytoczone okolicznościach jest trudna do rozstrzygnięcia, stwierdza jednak, by w żadnym przypadku nie traktować dzieci na równi z dorosłymi sprawcami.²⁴

Następną niebezpieczną formą molestowania dzieci w sieci jest uwodzenie ich przez pedofilów za pomocą różnych narzędzi Internetu. W Internecie osoby dorosłe, które dopuszczają się wykorzystywania seksualnego dzieci lub to tylko planują, mogą znajdować potencjalne ofiary i nawiązywać z nimi pierwszy kontakt za pośrednictwem szerokiej gamy interaktywnych technologii komunikacyjnych. Technologie internetowe sprawiają, że sprawcy mogą nawiązać równoczesny kontakt wirtualny z wieloma osobami, jak i wchodzenie w interakcje z jedną potencjalną ofiarą. Mogą w prosty sposób ułatwiać nawiązywanie i budowanie relacji mających doprowadzić do wykorzystywania seksualnego bez konieczności spotkania się z ofiarą w świecie rzeczywistym, co mogłoby zdradzić dziecku prawdziwy wiek lub zamiary nieznajomego.

Za pośrednictwem Internetu sprawca może odwlekać pierwsze spotkanie z ofiarą przez długi okres czasu, aż do momentu, gdy stwierdzi, że sprawił iż dziecko wyczuwa wystarczająco silną więź, aby jego ujawnienie się nie wywołało poczucia, iż zostało oszukane. Internet stworzył zatem nowy, pośredni etap w rozwoju pewnych typów relacji między ludźmi. Dzięki temu powstała możliwość budowania na odległość intymności związku, którą sprawca może wykorzystywać w procesie uwodzenia dziecka , aby przekazywać treści seksualne, a jednocześnie zdobyć jego zaufanie, a z czasem nawet miłość. Dziecko otwiera się na możliwość spotkania ze sprawcą w świecie realnym i na zaakceptowanie jego propozycji seksualnych. Do momentu spotkania w rzeczywistym świecie wiek sprawcy staje się dla dziecka mało istotnym szczegółem. W dużej ilości przypadków do spotkania między dzieckiem a dorosłym dochodzi w jednym z pokoi internetowych czatów. Sprawcy- pedofile najczęściej wchodzą na czaty popularne wśród dzieci, na przykład związane z muzyką, modą czy sportem, jednak możliwość spotkania z czyhającym na okazję pedofilem istnieje niemal we wszystkich internetowych chatroomach. W publicznej przestrzeni pedofil potrafi być mistrzem w rozpoznawaniu dzieci młodszych, tych którzy są bardziej łatwowierne i bezbronne. Pedofil skupia całą swoją uwagę na takim dziecku, rozmawia z nim, stara się pozyskuje jego sympatię i namawia je do opuszczenia przestrzeni publicznej i przeniesienia się na prywatny czat, aby nawiązać z nim rozmowę sam na sam. To pierwszy poważny sygnał alarmowy. Należy zdecydowanie przestrzegać dzieci przed wchodzeniem na czaty prywatne z osobami, których wcześniej nie znały. Jeśli dziecko ma jakiekolwiek wątpliwości, to powinno zostać w przestrzeni publicznej

albo po prostu opuścić dany czat. Po przejściu do przestrzeni prywatnej rozmowa może się potoczyć w różnych kierunkach. Na ogół dorosły stara się skłonić dziecko, żeby mu powiedziało, ile ma lat, a następnie przedstawia się jako osoba o kilka lat starsza. Pedofile mogą też stosować inne strategie. Sprawca zwykle śledzi na bieżąco najnowsze trendy w modzie, muzyce, sporcie i języku ulicy, żeby móc przekonująco udawać osobę podobną do przyszłej ofiary pod względem wieku i zainteresowań. Jednak zdarza się, że sprawca od samego początku nie ukrywa swojego wieku. Pedofil może być prawdziwym mistrzem w komunikowaniu się z dziećmi. Sprawia wrażenie „fajnego gościa”. Po przeniesieniu się z przestrzeni publicznej (lub częściowo publicznej) na prywatny czat pedofil i dziecko mogą ustalić dalsze kontakty na wiele sposobów, na przykład za pośrednictwem poczty elektronicznej, komunikatorów internetowych czy wiadomości tekstowych SMS w sieciach

komórkowych. Następnym etapem stają się bezpośrednie kontakty telefoniczne (przez telefon komórkowy lub stacjonarny), lub bezpośrednia łączność głosowa w Internecie. W sporadycznych przypadkach bywa, że sprawca przysyła dziecku telefon komórkowy, żeby mieć pewność, iż rodzice ofiary nie dowiedzą się o jego kontaktach z dzieckiem i nie będą mogli ich kontrolować.²⁵ W innych przypadkach zdarza się, że sprawcy wysyłają dzieciom same karty telefoniczne, żeby ofiary mogły często do nich telefonować, nie prosząc rodziców o pieniądze – również w ten sposób pedofile obniżają ryzyko wykrycia ich kontaktów z dziećmi. Bywały nawet przypadki, kiedy to pedofile kupowali numery telefoniczne w systemie połączeń bezpłatnych dla dzwoniącego (Freephone), aby dziecko mogło do nich dzwonić, nie płacąc za rozmowy. W Wielkiej Brytanii numery w systemie połączeń bezpłatnych nie są wyszczególniane w bilingach stacjonarnych sieci telefonicznych, co uniemożliwia, a przynajmniej bardzo utrudnia kontrolowanie takich kontaktów. W większości przypadków dbałość o zachowanie tajemnicy jest podstawowym elementem strategii sprawcy. W trakcie pierwszych rozmów z dzieckiem pedofil często stara się ustalić dokładną lokalizację komputera w domu ofiary. Próbuje się dowiedzieć, z jakim prawdopodobieństwem któryś z domowników mógłby przypadkowo zobaczyć lub usłyszeć jego rozmowy z potencjalną ofiarą. Często stara się nakłonić dziecko, żeby usuwało z komputera wszelkie ślady ich kontaktów, ponieważ wcześniej czy później będzie próbował nadać tym kontaktom charakter seksualny, by uwieść ofiarę. Gdyby plany pedofila z jakiegoś powodu się nie powiodły, to zapis takich rozmów mógłby dostarczyć policji użytecznego materiału dowodowego. Jeśli więc dziecko ujawnia, że kontaktuje się przez Internet z kimś,

kto rozmawia z nim o sprawach wymienionych wyżej, to taka informacja powinna być dla rodzica (lub innej osoby dorosłej odpowiedzialnej za dziecko) ostrzeżeniem i wyraźnym sygnałem, że należy sprawdzić, z kim dziecko rozmawia i dlaczego rozmówca

zadaje mu takie pytania.²⁶

„Jedną z kolejnych form wykorzystywania dzieci przez Internet są treści pornograficzne. Firma Gemius na zlecenie Fundacji Dzieci Niczyje przeprowadza corocznie od kilku lat badania dotyczące zagrożeń związanych z korzystaniem przez dzieci z Internetu. W 2006 roku badania te skupiały się przede wszystkim na zagrożeniach związanych z poznawaniem nowych osób przez Internet wśród dzieci w wieku 12 – 17 lat. Badanie zostało zrealizowane za pomocą ankiet internetowych. Wyznaczone zostały dwie główne grupy docelowe. Pierwszą z nich stanowili internauci w wieku 12 – 17 lat (przebadano 1 779 osób), drugą natomiast osoby w wieku 18 lat i więcej (3 768 osób). W ramach grupy respondentów
w wieku 18 lat i więcej wyodrębniono rodziców dzieci w wieku 12 – 17 lat (204 osoby). Do zagadnień diagnozowanych w trakcie badań należały miedzy innymi: sposoby korzystania z Internetu, zachowanie się podczas nawiązywania kontaktów z innymi internautami, poziom świadomości zagrożeń związanych z poznawaniem nowych osób w Internecie, stopień zapamiętania kampanii internetowych.” Wcześniejsze badania natomiast – z 2004 roku – obejmowały problem doświadczania przez dzieci niechcianych rozmów i propozycji seksualnych oraz mimowolnego doświadczania ekspozycji zdjęć pornograficznych. Wyniki przeprowadzonych wówczas ankiet wskazały, że zdecydowana większość dzieci, korzystając z Internetu, doświadcza niechcianej prezentacji materiałów pornograficznych. Odbywa się to najczęściej w dwojaki sposób:

* poprzez nadesłane przez obce osoby linki np. pocztą e-mail lub przez komunikatory; w 2004 roku 50% ankietowanych dzieci otrzymało w wiadomościach e-mailowych linki do stron pornograficznych (Gemius dla FDN, 2004);

* podczas odwiedzania stron pozornie nie związanych z pornografią, np. przy pomyłce we wpisywaniu danego adresu strony lub podczas korzystania z wyszukiwarki, szukając zdjęć ulubionego zespołu muzycznego. Badania Gemius dla FDN wskazują, iż w roku 2004 80% dzieci natrafiło w Internecie wbrew swojej woli na materiały o charakterze pornograficznym.²⁷

Kolejną ciekawą formą wykorzystywania seksualnego dzieci przez Internet jest wirtualny sex albo inaczej cyberseks, który jest nowym zjawiskiem, które narodziło się wraz z serwisami internetowymi, które umożliwiają komunikację w czasie rzeczywistym. Proces wprowadzania dziecka w rozmowy o charakterze seksualnym przebiega podobnie do wyżej opisanego procesu uwodzenia dzieci, z tym że nie prowadzi do spotkania, a jedynie do aktywności online, która jedynie ma doprowadzić do zaspokojenia seksualnego sprawcy. Według badań Fundacji „Dzieci niczyje” można wywnioskować, że 56 % dzieci wciąganych jest mimowolnie w rozmowy o charakterze seksualnym. Nie wiadomo natomiast, jak często są to działania osób dorosłych oraz w jakiej części są to działania obliczone na spotkanie z dzieckiem, a w jakiej jedynie rozmowy online. Nie ulega natomiast wątpliwości, że rozmowy tego typu, szczególnie wulgarne i agresywne, mogą mieć szkodliwy wpływ na dzieci. Z badań fundacji wynika rówież, że ok. 20-30 % dzieci wplątywanych w rozmowy o tematyce seksualnej odczuwa związany z tym stres i przeżywa lęk.²⁸

Prostytucja dziecięca jest ostatnią z wyżej wymienionych form wykorzystywania seksualnego dzieci. Jest ona poważnym problemem społecznym, ponieważ jej rozmiar oraz znaczenie dla spójności społeczeństwa został zauważony w trakcie dokonującej się w Polsce transformacji ustrojowej po roku 1998. We wcześniejszym czasie zjawisko to nie powodowało zainteresowania środowisk naukowych, jak również było ukrywane przez rządzące władze. Prostytucja była poprostu traktowana jako jeden z przejawów patologii społecznej, a jej kryteriami zaliczenia jej do kategorii zachowań dewiacyjnych były związki,w których występowała przestępczość i nadużywanie alkoholu oraz zażywanie narkotyków. Zjawisko to uwarunkowane było różnorodnymi czynnikami: społecznymi, ekonomicznymi, kulturowymi i fizjologicznymi. Termin prostytucja zaczerpnięty był z łacińskiego prostitutio, co oznaczało nierząd uprawiany w celu osiągnięcia zysku. Neliczni wywodzą ten termin od również łacińskiego prostare, co oznacza stać przed czymś, wystawać, ofiarowywać się na sprzedaż. Prostytucja to oddawanie do dyspozycji swojego ciała w celu zaspokojenia seksualnego płacących klientów. W języku prawniczym używa się pojęć: zawodowy nierząd lub uprawianie nierządu. Samo pochodzenie słowa prostytucja z języka łacińskiego wskazuje, że wcześniej kobiety uprawiające ja nie były nazywane prostytutkami, lecz określano je przeróżnie, jak np. hetery, przyjaciółki i inne. W definicji prostytucji należy uwzględnić następujące istotne elementy: oddawanie własnego ciała do dyspozycji celem spowodowania zaspokojenia seksualnego klientów, większą liczbę osób korzystających z tego ciała oraz osiąganie wynagrodzenia materialnego. Dość istotny jest także problem więzi emocjonalnej między prostytutką, a jej klientem. Stosunek prostytucyjny jest stosunkiem społeczno-rzeczowym lub prawie wyłącznie rzeczowym. Osoba uprawiająca prostytucję sprzedaje lub łagodniej mówiąc wynajmuje swoje ciało za wynagrodzenie. Stwarza to umowę o usługach, a nie związek osobowy, gdyż motywacją jest osiągnięcie korzyści materialnych. Klient wprawdzie, w zamian za wynagrodzenie, zapewnia sobie określone przeżycia emocjonalne, lecz skoro w ich efekcie z reguły nie powstają jakiekolwiek więzi- osoba uprawiająca prostytucję traktowana jest w kategoriach rzeczowych, a nie personalnych.²⁹

1.3 Sprawcy wykorzystywania seksualnego dzieci przy użyciu Internetu

Według Beisert sprawcą wykorzystywania seksualnego jest osoba dorosła, która dopuszcza się czynów powszechnie zabronionych wobec bezbronnego dziecka . Sprawców czyli pedofilów można podzielić na dwie grupy : pedofilów fiksacyjnych i pedofilów regresywnych. Do pierwszej grupy zalicza się osoby , które podniecenie seksualne uzyskują jedynie w kontakcie z dzieckiem, bowiem uważają je za jedyny interesujący obiekt seksualny i nie są zainteresowane osobnikami dorosłymi. Druga grupa a więc pedofil regresywny podejmuje zachowania seksualne z dzieckiem w sytuacji braku obiektów dorosłych lub preferując kontakty z dzieckiem, jest w stanie reagować seksualnie również na partnerów dorosłych.³⁰

Najważniejszą cechą charakteryzującą sprawców jest płeć – badani byli zgodni w ocenie, że głównie mężczyźni wykorzystują seksualnie dzieci. Okazuje się, że są nimi głównie starsi mężczyźni – bo choć część respondentów uważała, że wiek nie gra roli i wykorzystywać seksualnie dzieci mogą mężczyźni niezależnie od wieku – to jednak większość osób przypisywała tego typu czyny mężczyznom w wieku średni

i starszym, po 30., 40. roku życia. Opisując sprawcę wykorzystywania większość osób, odnosiła się do ról społecznych i zawodowych, jakie – w ich świadomości – pełnią sprawcy. Lista tych ról jest bardzo rozbudowana, ale zasadniczo mieści się w dwóch kategoriach: ról rodzinnych (rodzic, ojciec, dziadek) oraz zawodowych (nauczyciel, ksiądz, pan od wf-u, instruktor karate, dyrygent chóru, taksówkarz, robotnik, opiekun, psycholog). Są to przede wszystkim role zawodowe, które dają możliwość dużego kontaktu z dziećmi. Respondenci

uważali, że wybór zawodu jest jednym z kluczowych sposobów docierania do ofiar. Część wskazywała także na to, że założenie rodziny przez sprawców motywowane jest chęcią posiadania swobodnego dostępu do dzieci. Niektórzy respondenci wskazywali na

specyficzną kategorię: znani i cenieni muzycy, malarze, poeci. Takie określenie ról zawodowych wiąże się z tym, iż w opinii części badanych sprawcy rekrutują się przede

wszystkim z elity społecznej, kulturalnej, intelektualnej – są to osoby znane, szanowane,

zamożne. Taki obraz sprawców mają przede wszystkim osoby z niższym oraz średnim wykształceniem. Ta grupa osób podkreślała także zamożność i dobry status ekonomiczny sprawców, który jawi się jako niezwykle ważny element ułatwiający wykorzystywanie seksualne dzieci (zdobywanie treści zakazanych, tj. pornografia z udziałem dzieci, możliwość przekupywania dzieci prezentami). Szkicując obraz sprawcy molestowania seksualnego dzieci, trzeba zwrócić uwagę przede wszystkim na fakt, że jest to typ samotnika i osoba inteligentna. Z inteligencją badani łączą takie cechy, jak: spryt, umiejętność zdobywania sympatii innych ludzi, wiedzę na temat tego, w jaki sposób zaimponować dziecku, jak zmanipulować rodzinę dziecka, czy też jak uniknąć kary. Z przekonaniem o inteligencji sprawców nie wiąże się przekonanie o ich wykształceniu. Co ciekawe, wśród badanych zarysowała się wyraźna różnica pomiędzy osobami z niższym wykształceniem, które określały, iż sprawcy posiadają wyższy stopień edukacji, natomiast badani z wykształceniem wyższym uważali, że sprawcami są zazwyczaj osoby o wykształceniu podstawowym. Badani podkreślali, że sprawcy potrafią zdobyć sympatię dzieci: znają psychologię dziecka, wiedzą, jak podejść dziecko, wiedzą, jak dziecku zaimponować: wiedzą, czym dziecko może się interesować, jakie filmy lubić etc.³¹

Celem wielu wczesnych badań dotyczących wykorzystywania seksualnego dzieci była identyfikacja cech przestępców seksualnych. Chcieliśmy przynajmniej wiedzieć, jak wygląda osoba, która molestuje dzieci. Ale jak jasno wynika z doniesień w mediach, osoby dorosłe

wykorzystujące seksualnie dzieci niczym szczególnym się nie wyróżniają. Są wśród nich szanowani obywatele, duchowni, trenerzy sportowi i rodzice. Są i tacy, którzy pasują do społecznego stereotypu osoby społecznie nieprzystosowanej lub aspołecznej. Mimo ponawianych prób, nie udało się ustalić listy wspólnych cech demograficznych dorosłych sprawców wykorzystywania seksualnego dzieci, z jednym wszak wyjątkiem: w przeważającej mierze są to mężczyźni. Jedynie niewielka, choć statystycznie istotna, część sprawców to kobiety. W badaniu retrospektywnym, w którym osobami badanymi byli mężczyźni wykorzystywani seksualnie w dzieciństwie, okazało się, że w 17% przypadków sprawcą była kobieta (Finkelhor, Hotaling, Lewis, Smith 1990). Ale gros badań wykazało, że znakomita większość molestujących to mężczyźni. W odróżnieniu od dorosłych dopuszczających się przestępstw innych niż te na tle seksualnym, dorośli wykorzystujący dzieci nie zawsze są młodzi, agresywni i impulsywni. Niestety, oznacza to również, że osoby te – w przeciwieństwie do innych przestępców – nie prezentują typowego wzorca, wedle którego przestępczość nieletnich sprawców gwałtownie spada po osiągnięciu przez nich wieku średniego. Choć większe prawdopodobieństwo recydywy występuje u młodych pełnoletnich

przestępców seksualnych płci męskiej niż u osób starszych, znaczny procent osób molestujących dzieci dalej to robi będąc w sile wieku i później. W porównaniu z innymi kategoriami dorosłych przestępców, osoby wykorzystujące seksualnie dzieci są często starsze, żonate (aktualnie lub w przeszłości), o wyższym statusie ekonomicznym i lepiej wykształcone

(Bard, Carter, Cerce, Knight, Rosenberg, Schneider 1987). Czynnikiem silnie różnicującym

charakterystykę dorosłych sprawców przemocy seksualnej wobec dzieci jest rodzaj badanej próby. Cechy zaobserwowane u sprawców poddanych terapii ze względu na wykorzystywanie

seksualne dzieci nie zawsze występują w populacji sprawców przebywających w więzieniu. Stwierdza się, na przykład, całkiem różną skuteczność leczenia w zależności od tego, czy badano osoby odbywające karę więzienia za wykorzystywanie seksualne dzieci, czy osoby dopuszczające się kazirodztwa i objęte programem terapii środowiskowej. Podobnie jak nie ma żadnego wspólnego zbioru cech demograficznych sprawców, nie ma również jednego profilu osobowości osoby wykorzystującej seksualnie dzieci.³²

Jak pokazują wyniki badań, większość osób wykorzystujących dzieci charakteryzuje

się profilem osobowości nie wykazującym żadnych znamion zaburzeń psychicznych.

A zatem, nie tylko nie dysponujemy żadną charakterystyką demograficzną typowej osoby wykorzystującej seksualnie dzieci, ale również żadnymi wskazówkami dotyczącymi towarzyszących zaburzeń psychicznych czy osobowościowych u takich osób. Nie da się zidentyfikować sprawcy molestowania dzieci za pomocą istniejących testów osobowości, większość takich osób uzyskuje w testach normalny profil (Chaffin 1992). Analogicznie, nie ma żadnych jednoznacznych dowodów na to, że osoby wykorzystujące seksualnie dzieci charakteryzują się przypisywanymi im deficytami umiejętności społecznych, choć najnowsze

doniesienia sugerują, że uwarunkowaniem niektórych form wykorzystywania seksualnego dzieci może być samotność sprawcy, wynikająca ze słabych związków z innymi ludźmi (Ward, Hudson, Marshall 1996). Chociaż u osób wykorzystujących seksualnie dzieci rzadko występują zaburzenia psychiczne, to niektóre współwystępujące zaburzenia psychiczne lub zachowania mają duże znaczenie przy planowaniu terapii sprawcy i ocenie ryzyka zachowań seksualnych wobec dziecka. Chodzi między innymi o psychopatię i alkoholizm oraz nadużywanie substancji psychoaktywnych. Pod pojęciem „psychopatia” rozumie się określoną konstelację cech, takich jak: płytkość emocjonalna, nieszczerość, gruboskórność, wykorzystywanie innych, brak poczucia winy i wyrzutów sumienia, impulsywność, patologiczne kłamstwo, skłonność do przemocy i uporczywe nieprzestrzeganie norm społecznych. Psychopatii nie należy utożsamiać z przestępczością czy skłonnością do zachowań antyspołecznych, aczkolwiek wielu psychopatów rzeczywiście popełnia poważne przestępstwa. Choć, jak się przypuszcza, tylko 1% społeczeństwa lub nawet mniej to psychopaci, ich udział w populacji więźniów wynosi aż 15%–25% (Hare 1996). Hart i Hare (1997) dokonali przeglądu badań nad psychopatią wśród pełnoletnich przestępców seksualnych i stwierdzili, że procent psychopatów jest najwyższy wśród przestępców seksualnych obierających za swoje ofiary osoby dorosłe, nieco niższy wśród obierających za ofiary młodzież i najniższy wśród tych, których ofiarami są dzieci (od 5% do 15%). Ten układ wyników udało się później potwierdzić (Seto, Barbaree 1999). Mimo że psychopatia rzadko występuje wśród przestępców seksualnych, nie wolno jej lekceważyć z dwóch bardzo ważnych powodów. Po pierwsze, tam gdzie występuje, jest silnym czynnikiem ryzyka recydywy przemocy w ogóle i recydywy przemocy seksualnej w szczególności (Firestone, Bradford, McCoy, Greenberg, Larose, Curry 1999; Hanson, Bussiere 1997). Po drugie, w tej nielicznej grupie sprawców wykorzystywania seksualnego dzieci, których charakteryzuje wysoki poziom psychopatii, leczenie może przynieść efekt odwrotny do zamierzonego – ryzyko.³³

1.4 Profilaktyka zagrożeń dzieci i młodzieży w Internecie

Ryzyko zagrożeń dla bezpieczeństwa dzieci i młodzieży będzie rosło w miarę popularyzacji medium, jakim jest Internet. Oparta na edukacji profilaktyka pierwszorzędowa pomoże wyposażyć najmłodszych i ich rodziców w wiedzę i umiejętności pomocne w radzeniu sobie z internetowymi zagrożeniami. W artykule przedstawione są formy działań profil aktycznych oraz wybrane projekty, których celem jest edukacja dzieci i dorosłych na temat unikania zagrożeń w sieci internetowej. Zapewniająca anonimowość cyberprzestrzeń

daje nowe możliwości pedofilom, czyhającym na dziecięce ofiary. Dzieci często bezkrytycznie wierzą w słowo pisane, przesyłane za pośrednictwem Internetu. Wszystko

to powoduje, że najmłodsi są grupą najbardziej narażoną na niebezpieczeństwa

związane z korzystaniem z Internetu. Wobec rosnącej liczby internetowych niebezpieczeństw oraz niskiej świadomości zagrożeń wśród użytkowników sieci komputerowej najlepszym rozwiązaniem wydaje się oparta na edukacji profilaktyka. Zakrojone na szeroką skalę działania objąć powinny zarówno najmłodszych, jak i ich rodziców, opiekunów, nauczycieli oraz wszystkie osoby pracujące z dziećmi. W krajach Europy Zachodniej i w Stanach Zjednoczonych działania edukacyjne promujące bezpieczeństwo w sieci komputerowej prowadzone są już od wielu lat. Potrzebę ich podejmowania dostrzegły instytucje rządowe i organizacje pozarządowe. W związku z coraz częstszymi przypadkami krzywdzenia dzieci za pośrednictwem Internetu również w naszym kraju pojawiło się szereg inicjatyw o charakterze prewencyjnym, mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa najmłodszych w sieci. Poniżej przedstawione zostały wybrane działania profilaktyczne, ze szczególnym uwzględnieniem tych wdrażanych na gruncie polskim.³⁴

W Internecie znaleźć można szereg serwisów edukacyjnych skierowanych do najmłodszych użytkowników sieci komputerowej, które o bezpieczeństwie w Internecie

mówią w sposób atrakcyjny i zachęcający do interakcji z twórcami serwisu. Ciekawą propozycją dla skandynawskich dzieci jest stworzony przez konsorcjum SAFT serwis www.saftonline.org/education (www.saftonline.no). Można w nim znaleźć interaktywne moduły edukacyjne, zawierające quizy i konkursy dotyczące bezpieczeństwa w Internecie przeznaczone do wspólnego rozwiązywania przez dzieci i ich rodziców. Projekt SAFT prowadzony był w pięciu krajach europejskich, treść modułów jest więc dostępna

w różnych wersjach językowych. Innym wartym przedstawienia projektem jest http://disney.go.com/surfswell, którego autorzy wychodzą z założenia, iż dziecko najlepiej uczy się podczas zabawy. Zamieszczone na stronie trzy gry przygodowe koncentrują się na trzech aspektach bezpieczeństwa w Sieci: wirusach, prywatności (ochronie danych osobowych) i netykiecie. Ponadto, po przejściu każdej z gier na dzieci czeka miniquiz dotyczący wątków poruszanych podczas wcześniejszej zabawy. Dla najwytrwalszych, którzy

zmierzą się z całością, przygotowany został megaquiz, a prawidłowe jego rozwiązanie daje użytkownikom dostęp do Pałacu Skarbów (Treasure Palace). Godne polecenia są również serwisy http://www.media-awareness.ca/english/ , special_initiatives/games, www.pbskids.org oraz http://www.netsmartz.org, zawierające gry i quizy dla dzieci, a także programy rysunkowe i muzyczne, za pomocą których autorzy starają się poprzez rozrywkę nauczyć dzieci bezpiecznego surfowania po Internecie.³⁵

Wszystkie wyżej opisane projekty zawierają także katalogi podstawowych zasad

korzystania z Internetu oraz linki do bezpiecznych stron dla najmłodszych internautów.

Cel połączenia edukacji z rozrywką przyświecał również twórcom innowacyjnego

projektu edukacyjnego wdrażanego na gruncie polskim – serwisu dla dzieci www.sieciaki.pl.

Ważną rolę w profilaktyce zagrożeń dzieci w Internecie odgrywają sami rodzice. Jednym z podstawowych celów rodziców chcących chronić swoje dziecko przed molestowaniem seksualnym powinna być próba identyfikacji zagrożeń ze strony znajomych dorosłych w trakcie procesu „urabiania” dziecka, gdy do molestowania seksualnego jeszcze nie doszło. Na tym etapie przerwanie kontaktów dorosłego z dzieckiem może być stosunkowo proste, a dziecko nie odniesie większych szkód. Aby to osiągnąć, rodzice powinni zwracać szczególną uwagę na niepokojące zachowania dorosłych wobec dzieci i nastolatków, które mogą świadczyć, że dorosły stara się „urabiać” dziecko.³⁶

Rodzice powinni profilaktycznie stosować kilka zasad:

O Komputer powinien stać we wspólnym miejscu w domu,

O Powinni interesować się tym, co robią dzieci w sieci,

O Rozmawiać z dziećmi o tym;

O Nie bać się przyznać do niewiedzy;

O Nauczyć dziecko, że osoba poznana w sieci nie musi być tym, za kogo się podaje;

O Nauczyć dziecko, by nie podawało danych osobowych i nie opowiadało o rodzinie;

O Ustalić, że nie wolno umawiać się z osobami poznanymi w sieci bez ich zgody;

O Nie krytykować, nie obwiniać, jeśli coś się stanie;

O Jeśli coś budzi wątpliwości, poradzić się specjalistów;

O Rozmawiać z dzieckiem jak najwięcej na ten temat.³⁷

Rozmowa z dzieckiem to zainteresowanie się nim i jego sprawami, a także jego różnymi problemami, nie tylko szkolnymi. Jeśli chcemy, aby dziecko rozmawiało z nami, to już od najmłodszych lat, kiedy zwróci się do nas z pytaniem, musimy koniecznie znaleźć dla niego czas i potraktować jego sprawy poważnie. Jeśli tego nie zrobimy, bo akurat nie mamy czasu, może to dziecko zniechęcić na tyle skutecznie, że straci ono ochotę na rozmowę z nami kiedykolwiek, poczuje się niezaakceptowane oraz uzna, że uważamy jego sprawy za mało ważne. Wtedy istnieje niebezpieczeństwo, że naprawdę będzie miało problemy, zwróci się o pomoc do innych rówieśników albo innego dorosłego, który zdobędzie jego zaufanie, a to może być niebezpieczne . Do tego, by chronić dziecko przed działającymi w sieci pedofilami, nie trzeba wcale znać się na komputerach. Kluczem nie jest bowiem komputer ale Twoja rozmowa z dzieckiem. Rozmowa z dzieckiem nie jest wcale łatwa, zwłaszcza gdy temat jest tak drażliwy. Ale nikt nam nie obiecywał w końcu, iż rola rodzica jest lekka, łatwa i przyjemna. Jeśli do tej pory w Twojej rodzinie rzadko się rozmawiało, czeka Cię dłuższa praca. Uwierz jednak, że jest ona po prostu niezbędna. Dziecko na ogół sygnalizuje nam, gdy dzieje się coś złego. Niestety my, dorośli, często nie umiemy tego dostrzec, nie potrafimy rozmawiać z dziećmi, nie słuchamy ich, nie dbamy o dobry, oparty na zaufaniu i partnerstwie kontakt. Skutki tego bywają opłakane. Warto więc opanować sztukę rozmowy. Nie zniechęcaj się początkowymi niepowodzeniami. Jak to mówią: “nie od razu Kraków zbudowano”. Pamiętaj też, że nie ma dwojga takich samych dzieci. Każde z nich jest inne. Nie da się więc napisać scenariusza rozmowy. Ale to Ty zapewne najlepiej znasz swoje dziecko. Przede wszystkim nie ustawiaj się na pozycji “kontrolera”, czy “cenzora”. Może to nawet umocnić Twój rodzicielski autorytet. Poproś dziecko, by nauczyło Cię, jak używa się komputera, a potem również Internetu, by pokazało Ci ciekawe miejsca w sieci. Zrobi to chętnie, zadowolone, że może pochwalić Ci się, podzielić się z Tobą swoją wiedzą. Nie nastawiaj się od razu negatywnie do Internetu. Mimo wszystko jest w nim wiele ciekawych, również dla Ciebie, rzeczy.Stopniowo zacznij rozmawiać z dzieckiem o Internecie, o tym, co robi ono on-line, jakie strony odwiedza, jakich ludzi poznaje. Postaraj się towarzyszyć mu w tych wirtualnych wędrówkach. Uważaj jednak, by nie poczuło się ono przez Ciebie kontrolowane i cenzurowane. Nie o to w tym wszystkim w końcu chodzi.³⁸

Nie znaczy to jednak wcale, że nie możesz stawiać dziecku żadnych ograniczeń. Wręcz przeciwnie. Masz do tego pełne prawo, a nawet – obowiązek. Pamiętaj jednak, że takie ograniczenia możesz określić w sposób, który będzie dla dziecka zrozumiały. Przede wszystkim wytłumacz dziecku, że osoba, z którą rozmawia w sieci (“w necie”) w rzeczywistości (“w realu”) nie musi być tym, za kogo się podaje. Miły i przystojny 13-letni Piotrek może okazać się niemiłym, odrażającym i niebezpiecznym 50-letnim mężczyzną. Dzieci są z natury ufne i naiwne i często tego właśnie nie rozumieją, choć nieraz same udają onliine kogoś, kim nie są. Drugie, niezwykle ważne, ograniczenie dotyczy spotkań z osobami poznanymi w sieci. Ustal ze swoim dzieckiem, że nie wolno mu bez Twojej wiedzy spotykać się “w realu” z ludźmi poznanymi online. Jeśli dziecko umawia się z kimś takim, to w miejscu publicznym. W każdej miejscowości jest takie popularne miejsce, w którym ludzie się umawiają. W takim miejscu zawsze dziecko może nie podejść, jeśli coś wyda mu się podejrzane, łatwiej też uciec lub wezwać pomoc. Mało prawdopodobne, by Twoje dziecko chciało Twojego towarzystwa w czasie takiego spotkania. Namów je więc, by zabrało ze soba kolegę lub koleżankę.³⁹

Jeżeli uda Ci się nawiązać dobry kontakt z dzieckiem i wspólnie z nim wędrować po sieci albo jeśli dopiero kupujesz komputer, w naturalny sposób ustaw go w domu w miejscu wspólnym. Jeżeli dziecko zamyka się w swoim pokoju, to zaglądanie tam co chwilę będzie nienaturalne i dziecko poczuje się kontrolowane. Gdy komputer stanie w miejscu wspólnym, możesz zawsze mimochodem spojrzeć na ekran monitora. Ważna jest rozmowa z rodzicami kolegów i koleżanek swojego dziecka. Dzieci często czują opór przed opowiadaniem o swoich problemach dorosłym, dzielą się jednak nimi z rówieśnikami, ci zaś opowiadają to swoim rodzicom. W ten sposób rodzice kolegi czy koleżanki Twojej pociechy mogą niechcący dowiedzieć się czegoś o Twoim dziecku, a Ty – o ich. Poza tym ustalenie podobnych zasad korzystania z sieci pozwala unikać narzekań. Koniecznie konsekwentnie ucz i przyzwyczajaj swoje dziecko do tego, że może przyjść do Ciebie z każdym problemem i liczyć na Twoją pomoc. Zaprocentuje to, jeśli wydarzy się coś złego. Jeśli dziecko nie będzie miało takiego nawyku, po prostu nie dowiesz się lub dowiesz się za późno, gdy będzie działa mu się krzywda. Przekonuj je, by mówiło Ci, gdy ktoś lub coś je zawstydzi w sieci lub sprawi, że poczuje się skrępowane, zażenowane, czy zagrożone. Kiedy dziecko przyjdzie do Ciebie i powie, że coś złego się stało, nie obwiniaj go i nie krytykuj. Pokaż, że doceniasz to, iż przyszło z tym do Ciebie. Właśnie w tym momencie zdawać będziesz swój rodzicielski egzamin. Pochwal je za to. Podkreśl, że nie jest ono winne temu, co się stało. Nie rozczulaj się, nie próbuj usprawiedliwiać osoby, która skrzywdziła dziecko, nie bagatelizuj. Dziecko przyszło do Ciebie, okazując Ci zaufanie i oczekując pomocy. Nie możesz sprawić mu zawodu. Nie reaguj na to histerią, zakazem korzystania z internetu czy komputera. Nie zmuszaj dziecka do wielokrotnego opowiadania o tym, co się wydarzyło. Było to dla niego z pewnością trudne i bolesne doświadczenie, ciągłe powracanie do niego tylko pogłębi cierpienie dziecka.⁴⁰

Jeśli zostało popełnione przestępstwo, należy zgłosić je policji, pamiętając , że policjant ma obowiązek przyjąć zgłoszenie przestępstwa. Równocześnie można powiadomić Fundację Dzieci Niczyje (www.fdn.pl), która zajmuje się m.in. pomocą w sytuacji, gdy dziecko musi uczestniczyć w postępowaniu karnym.

Rozdział 2 Zjawisko Groomingu

2.1 Grooming

Człowiek używający Internetu ma niezmierzone możliwości podejmowania w nim

działań, realizowania wielu celów. Świat wirtualny daje często użytkownikom poczucie anonimowości . Internet jest stosunkowo nowym medium – największa grupa odbiorców to ludzie młodzi. Daje on im zarówno korzyści, jak i naraża na ryzyko bycia w niebezpieczeństwie. Mogą być ofiarami przestępstw lub nieświadomie sami je popełniać. Określenie grooming w stosunku do dzieci rozumiane jest jako uwodzenie dzieci w Internecie Internecie celu ich wykorzystania seksualnego. Grooming to szczególna kategoria relacji tworzona w Internecie między osobami dorosłymi a dziećmi w celu ich uwiedzenia i wykorzystania seksualnego. Seksuolodzy określają takie zachowania dorosłych jako typowe dla osób o skłonnościach pedofilijnych. Zdaniem terapeutów, dla dzieci konsekwencjami groomingu są typowe objawy urazu psychicznego powstałe na skutek wykorzystywania seksualnego. Zjawisko tzw. „grooming”, które wiąże się z zachęcaniem dziecka do udziału w czynności seksualnej (np. poprzez obietnicę nagrody), dyskutowanie na temat intymnych zachowań, prezentowanie treści o charakterze pornograficznym w celu przełamania oporu czy też zahamowań dotyczących sfery seksualnej. Wykorzystywanie dziecka w kontekście „groomingu” może przybierać różne formy, obejmujące również wykorzystywanie w celach związanych z pornografią, a możliwe dzięki nawiązywaniu za pomocą technologii komunikacyjnych kontaktu z dziećmi i doprowadzaniu do spotkania z nimi⁴¹. Wiele krajów takich jak: Australia, Kanada czy USA uznały takie zachowania za przestępstwo. Jednakże w sferze prawa międzynarodowego pierwszą próbą reakcji na zjawisko seksualnego wykorzystywania dzieci przez osoby dorosłe za pośrednictwem Internetu i innych technologii komunikacyjnych, jest przepis art. 23 Konwencji Rady Europy z Lanzarote, który stanowi, że: „Każda Strona przyjmuje konieczne środki ustawodawcze lub inne w celu zapewnienia karalności umyślnego składania dziecku, które nie ukończyło wieku określonego w wyniku zastosowania art. 18 ust. 2, przez osobę dorosłą za pośrednictwem technologii informacyjnych i telekomutacyjnych, propozycji spotkania w celu popełnienia przeciwko dziecku któregokolwiek z przestępstw określonych na podstawie art. 18 ust. 1 lit. a lub art. 20 ust. 1 lit. a, w sytuacji gdy za taką propozycją idą faktyczne działania mające na celu doprowadzenie do takiego spotkania”⁴².

Pierwszy kontakt z dzieckiem, które ma zostać ofiarą, odbywa się w Internecie. Dalsze miejsce kontaktu jest zależne od przebiegu procesu groomingu. To jedna z cech charakterystycznych tego zjawiska - grooming to proces, mogący trwać przez wiele miesięcy. Intencją osoby dorosłej w tym procesie jest stopniowe wprowadzanie dziecka w aktywność seksualną w celu jego wykorzystania, często komercyjnego⁴³.

Istotne w kontekście problematyki groomingu jest to, że dzieci używając komunikatorów internetowych, prowadząc blogi czy pisząc na forach dyskusyjnych upubliczniają swoje dane - wpisują swoje prawdziwe imię, wiek, miasto zamieszkania, umieszczają swoje zdjęcie - bo myślą, że są bezpieczne, że będą rozmawiały tylko z przyjaznymi sobie ludźmi. Tworząc swoje strony internetowe, blogi, podają mnóstwo informacji, do których na co dzień, poza Internetem, inni ludzie nie mają dostępu – opisują hobby, zainteresowania, marzenia, problemy i trudności. Dla osoby zainteresowanej uwiedzeniem dziecka jest tam wystarczająco dużo informacji aby ocenić podatność dziecka na manipulację, wymyślić tematy wspólnych rozmów itd..⁴⁴

Grooming jest procesem, który może trwać nawet wiele miesięcy. Ma on za zadanie wprowadzić młodą osobę w świat seksu za pomocą kontaktu internetowego. Uwodzenie składa się z kilku etapów. Najpierw pedofil zaprzyjaźnia się z wybraną przez siebie osobą, obserwuje ją i stara się ją jak najdokładniej poznać. Następnie próbuje stworzyć z nią relację przez coraz to dłuższe rozmowy i zadawanie większej ilości pytań. Stawia się też w roli przyjaciela, który jest zawsze zainteresowany młodym człowiekiem, a w razie czego wysłucha go i pocieszy. W następnym etapie pedofil stara się dowiedzieć, czy jego znajomość z daną osobą może zostać odkryta - dopytuje się gdzie stoi komputer i kto do niego zagląda. Później pojawiają się zapewnienia o wzajemności relacji, podkreślanie, że zaufanie i pomoc jest obustronna. Młoda osoba zadowolona z kontaktu z „przyjacielem” może nie zwrócić uwagi, kiedy tematy rozmów zaczną skupiać się na seksualności. Pytania o pierwsze pocałunki i doświadczenie seksualne nie wydają się jej groźne, tym bardziej, że pedofil przedstawia siebie jako osobę troskliwą, autorytet, który dzieli się pewnymi tajemnicami, które dotąd były zarezerwowane dla osób pełnoletnich, a które będą przydatne młodej osobie w przyszłości. Stąd już krok do namawiania do spotkania w rzeczywistości, które może skończyć się stosunkiem seksualnym. ⁴⁵

Statystyki są przerażające – co piąte dziecko rozpoczyna kontakt z Internetem, mając mniej niż 4 lata. 78% dzieci korzysta z Internetu w wieku 5 – 9 lat, z czego 83% spędza czas na internetowych grach, 81% uczniów korzysta z Internetu przy odrabianiu lekcji, a co ciekawe, co piąty badany rodzic przyznaje, że jego dziecko korzysta z programów P2P (19%), czyta blogi (18%), a część z nich także na nich pisze (16%). Problemem zagrożeń płynących z Internetu w roku 2004 zainteresowała się Fundacja Dzieci Niczyje, która zainicjowała kampanię społeczną „Dzieci w sieci”. Jej celem było i jest zwrócenie uwagi rodziców i dzieci na zagrożenie związane z aktywnością pedofilów w sieci. Problem ten wciąż istnieje i dotyczy coraz większej liczby nieletnich, którzy w Internecie szukają kogoś, kto ich zrozumie, kto będzie miał podobne doświadczenia a przede wszystkim kogoś, kto zainteresuje się ich potrzebami i dla kogo będą najważniejsze na świecie. Uwodziciele doskonale wyczuwają i wykorzystują takie dzieci. Już podczas pierwszych rozmów zaczynają budować głębokie wzajemne relacje przyjacielskie. Od tego jest już tylko krok do intymnych rozmów związanych z seksualnością i fizycznością, które w ostateczności mają doprowadzić do satysfakcji seksualnej za sprawą dziecka. Niejednokrotnie takie kontakty kończą się wykorzystaniem seksualnym w realnym świecie.⁴⁶

Metody profilaktyki

Często nie przewidujemy takiego scenariusza naszych internetowych znajomości, jednak, niestety, jest on realny. Szczególnie jeśli w świecie rzeczywistym nie mamy zbyt wielu przyjaciół, a przecież każdy potrzebuje troski i uwagi ze strony innych.

Przed fałszywymi przyjaciółmi należy się chronić, dlatego korzystając z Internetu pamiętaj o paru rzeczach:

· NIGDY nie podawaj w Internecie (np. na blogu, forum, czacie czy przez komunikator) swojego nazwiska, adresu mailowego, czy adresu zamieszkania, a także nie wysyłaj nieznajomym swoich zdjęć,

· Internet to miejsce gdzie często ludzie udają, że są kimś innym niż są w rzeczywistości - ostrożności nigdy za wiele,

· nie odpowiadaj na wiadomości, które niepokoją cię chociaż w najmniejszym stopniu. Jeśli czujesz, że coś jest nie tak daj o tym znać rodzicom lub dorosłym osobom, którym ufasz – Twoje bezpieczeństwo jest najważniejsze!

· jeśli ktoś naciska na przeniesienie znajomości z Internetu do realu, zapytaj rodziców lub opiekunów co myślą na ten temat. Pamiętaj też, że nawet jeśli rodzice udzielą Ci pozwolenia na spotkanie, zawsze powinno odbywać się ono w miejscu publicznym,

· kiedy czujesz, że Twoja internetowa znajomość zaszła za daleko, nie obwiniaj się: stałeś się ofiarą manipulacji, to nie Ty masz powody do wstydu.

Grooming, według Anny Burek w artykule przedstawiony jest jako uwodzenie dzieci przez Internet i jest najpoważniejszym zagrożeniem skierowanym przeciwko naszym pociechom i podlega karze pozbawienia wolności. Oprócz tego w Internecie znajduje się wiele innych treści, na które nasza pociecha może się natknąć przypadkowo. Coraz więcej stron przesyconych jest pornografią, przemocą, wulgaryzmami. Gdy widzimy podobne treści na ulicy dbamy o to, aby nie zostały zauważone przez dzieci. Nie pamiętamy jednak o tym, że gdy dziecko samo przegląda różne strony internetowe może się natknąć na tego typu linki – tutaj już go nie chronimy. Sieć stała się doskonałym miejscem do nawoływania, zachęcania do przestępstw, prostytucji, zażywania narkotyków, przystąpienia do sekt. Coraz częściej propagowany jest rasizm i ksenofobia.⁴⁷

Warto się przyjrzeć temu, co nasza pociecha robi w wolnej chwili i przeglądnąć strony znajdujące się w archiwum, włączyć ulubione gry naszego dziecka. Takie zachowanie ze strony rodziców będzie przejawem troski o swoje potomstwo. Taki 3-letni maluszek może jeszcze nie potrafi pisać i czytać, ale jest doskonałym obserwatorem. Gdy nie będziemy mu poświęcać wystarczająco dużo czasu i wpajać dobrych zasad, a co najważniejsze uczyć odróżniania dobra od zła to za parę lat może potencjalnie stać się przestępcą, ponieważ tylko takie życie będzie znał.

Młody człowiek wychowany w wirtualnym świecie, w którym bardzo łatwo można wszystko zniszczyć i zabić może nawet podświadomie przenieść takie postępowanie do rzeczywistości, nie zdając sobie sprawy z konsekwencji swoich czynów.⁴⁸

Pomocnymi rodzicom w ochronie dzieci przed niebezpiecznymi treściami zawartymi w sieci mogą być programy filtrujące Internet. Blokują on dostęp do stron zgodnie z ustawieniami ustalonymi przez osobę nadzorującą komputer oraz ograniczają dostęp do wybranych funkcji, np. komunikatorów, grup dyskusyjnych, ściągania plików. Motyl, Cenzor, opiekun dziecka, x-guard to tylko niektóre z dostępnych w sieci programów, które można pobrać za darmo.⁴⁹

2.2 Etapy Groomingu

Pierwsza faza kontaktu dziecka z pedofilem w Internecie wygląda jak proces zaprzyjaźniania się. Polega na poznawaniu przyszłej ofiary, subtelnej i dokładnej obserwacji zachowań dziecka. Na tym etapie dziecko ma okazję poznać osobę dorosłą, oswoić się z nią. Rozmawiając coraz dłużej, dziecko stopniowo traci poczucie, że jest to ktoś obcy i ktoś dorosły, różniący się od niego samego. Każde działanie na tym etapie uwodzenia jest delikatne, dzieci nie przypuszczają, że ktoś interesuje się nimi jakoś specjalnie. Następny etap to działania, których celem jest tworzenie relacji z dzieckiem. Rozmowy są częstsze i dłuższe, znajomość dziecka z dorosłym ma już bowiem swoją historię – pedofil powraca do stałych elementów, np.: „pamiętasz, gdy mi mówiłaś w zeszłym tygodniu, że lubisz bańki mydlane..?” Dziecko może już chcieć opowiadać mu o sobie bez oporów – ma zatem śmiałość zadawać więcej pytań. Dorosłego bardzo interesują emocje dziecka, jego doświadczenia, zainteresowania, marzenia. Opowiada też o sobie, najczęściej są to opowieści, które wzbudzają emocje, porusza tematy podobne do doświadczeń dziecka. Uwodziciel powoli ustanawia siebie w roli przyjaciela. Kogoś, kto pociesza, akceptuje, interesuje się tym wszystkim, co dotyczy osoby dziecka. Kolejne stadium groomingu to ocena ryzyka odkrycia znajomości, które próbuje oszacować uwodziciel. Potrzebuje do tego informacji od dziecka, pyta więc o miejsce ustawienia komputera, czy ktoś interesuje się tym co robi ono w komputerze, kto jeszcze z niego korzysta. W ten sposób pedofil sprawdza, kto jest w stanie kontrolować aktywność dziecka przy komputerze. Z tego etapu płynnie przechodzi do relacji, w której ukazuje dziecku zasadę wzajemności w relacji. Mówi: „tylko ja mogę ci tak pomóc”, „ja dochowam wierności, wiesz przecież, że to co nas łączy jest czymś wyjątkowym”. O zaufaniu mówi wprost – „możesz mi ufać i ja Tobie”, „nie mamy żadnych tajemnic przed sobą”. Pełne zaufania, zadowolone z dobrej relacji dziecko nie zauważa, że nawiązuje się więź, która ma coraz bardziej intymny charakter, na tyle intymny, że uwodziciel już może zacząć rozmowy o treściach seksualnych. Zadaje pytania o charakterze seksualnym, np. „czy kiedykolwiek się całowałeś?”. Ośmiela początkowo skrępowane dziecko powołując się na przyjaźń, pełne zrozumienie. Kieruje jego uwagę na ciało, stopniowo uczy je obserwowania swego ciała – pokazuje zachowania seksualne pytając „Dotykałeś siebie kiedykolwiek?” lub opowiadając porównuje: „gdy byłem w Twoim wieku przez przypadek dotknąłem swoich intymnych miejsc- to było dziwne uczucie”. Dziecko okazujące skrępowanie przekonuje, że na początku jest ono naturalne, a z czasem dotykanie siebie zacznie sprawiać przyjemność. Napięcie w takich rozmowach jest dość silne, dziecko uczestniczy w nich na podłożu dobrej relacji, pełnego zaufania, a jednocześnie poczucia tajemniczości, bycia częścią czegoś ważnego, tajemnicy. Jest również przekonane, że bierze udział w czymś wspólnym dla obu stron - pedofil przedstawia sytuację oswajania dziecka z seksualnością jako działania, które podejmuje w celu sprawienia dziecku przyjemności, nauczenia czegoś, co on, dorosły, już umie. W percepcji dziecka odpowiedzialność za te zachowania, myślenie o swoim ciele, dotykanie siebie czy masturbacja jest wspólną częścią ich relacji.⁵⁰

Powoli uwodziciel oswaja dziecko z kolejnym etapem zmierzającym do wykorzystania - kieruje rozmowę na wyobrażenie spotkania w realności. Sugeruje, ciągle bez nacisku - „może się kiedy spotkamy, kiedyś w przyszłości, wtedy dopiero będziesz mógł zobaczyć jak bardzo mi na Tobie zależy, jak bardzo cię kocham” albo „może wtedy mogłabyś dla mnie zrobić zdjęcie siebie, takiej prawdziwej siebie, może wtedy, gdy siebie dotykasz…”.

Taka intymna atmosfera oznaczać może dla dziecka bliskość. Rozmowy seksualne są stałym elementem związku wirtualnego między dzieckiem a dorosłym, pedofil używa tutaj zasady wzajemności- czasem bywa nią masturbacja, której dokonywać ma jedna i druga strona „związku”. Wirtualny „przyjaciel” wzmacnia niechciane przez dziecko zachowania komplementowaniem – „jesteś bardzo dzielna, skąd Ty to wszystko umiesz? Nigdy nie spotkałem nikogo, kto tak szybko się wszystkiego uczy”. Rozmowy o treściach seksualnych mogą dotyczyć subtelnego instruktażu, opowieści, np., jak dziecko może poszukiwać miejsc erogennych na swoim ciele, jak uprawiać seks oralny, w jaki sposób dziecko może się masturbować i jak kiedyś w przyszłości będzie wyglądał kontakt seksualny dziecka z osobą dorosłą. Pedofil może mówić: „dotknij siebie i powiedz mi, co czujesz” ustawiając siebie, dorosłego, na pozycji przewodnika, doradcy w odkrywania przez dziecko swojej seksualności. Uczy obiecując: „kiedyś w przyszłości będziesz bardzo dobra w seksie”. Opowiada, jak dziecko może doprowadzić osobę dorosłą do orgazmu, stwarzając sytuację, że dziecko, choć ogromnie skrępowane, chce spełnić oczekiwania „przyjaciela”. Celem tych opowieści, rozmów, jest doprowadzenie dziecka do satysfakcji seksualnej lub do satysfakcji seksualnej osoby dorosłej za sprawą, dzięki dziecku. Końcową fazą staje się zaproszenie dziecka na spotkanie w realnym świecie. Często kończy się ono kontaktem seksualnym z dzieckiem. Zdarzają się także tacy sprawcy, którzy początkowo zaprzyjaźniają się z dziećmi, nawiązują silną relację, a etap włączania dziecka w aktywność seksualną jest gwałtowny, nagły. Potem zrywają kontakt - być może odpowiada to specyfice gwałtu w realnym świecie.⁵¹

Według Bersona (2003) pierwszy kontakt z dzieckiem, które ma zostać ofiarą, odbywa się w sieci. Dalsze miejsce kontaktu jest zależne od przebiegu procesu groomingu, zauważa Jakub Śpiewak. To jedna z cech charakterystycznych tego zjawiska, które może trwać przez dłuższy czas, a nawet wiele miesięcy. Intencją osoby dorosłej w tym procesie jest stopniowe wprowadzanie dziecka w aktywność seksualną, w celu jego wykorzystania, nierzadko komercyjnego. Pedofil doskonale wie, jak omotać ofiarę w swoją sieć, dlatego tak istotną sprawą jest czuwanie rodziców nad dzieckiem korzystającym z komputera. To niewątpliwie utrudni lub uniemożliwi jakąkolwiek przyjaźń internetowego degenerata z małolatem. To rzekome zaprzyjaźnianie się nie jest niczym innym, jak próbą wnikliwej obserwacji dziecka. Pedofil również ma zamiar oswajać małoletnią ofiarę ze swoją osobą, tak aby straciła poczucie, że rozmawia nie tylko z kimś dorosłym, ale także całkowicie obcym. - Pedofil po mistrzowsku rozgrywa swoje łowy, dlatego dziecko nie podejrzewa, że „internetowy” przyjaciel interesuje się nim w bardzo specyficzny, chory sposób.⁵²

Jeśli w odpowiedzialny sposób pozwalamy korzystać dziecku z Internetu, uniknie ono niebezpiecznej sytuacji, czyli stworzenia jakakolwiek więzi między nim a obcą, mającą złe intencje, osobą dorosłą. Dziecko nie może, bez nadzoru opiekunów, wykorzystywać coraz nowszych sieciowych komunikatorów do prowadzenia długich rozmów z nieznajomymi. Podczas takich dysput dziecko najczęściej bez oporów zdradza dużo szczegółów związanych zarówno ze swoją osobą, jak i najbliższymi. Jest to kopalnia wiedzy dla pedofila, który nawet najdrobniejszą informację może wykorzystać dla własnych celów. Poza tym tego rodzaju rozmowy tworzą swoją historię, która w przyszłości będzie bardzo skrupulatnie wykorzystywana przez sieciowego degenerata. Osoba małoletnia może chcieć opowiadać o sobie coraz więcej już bez oporów, a to z kolei rodzi śmiałość do zadawania coraz śmielszych pytań przez sieciowego „przyjaciela”. Dlatego zwróćmy baczną uwagę, by nasze dziecko nie opowiadało zbyt wiele o sobie komukolwiek z komputerowego ekranu. Szczególnie, by nie mówiło o swoich uczuciach, marzeniach, hobby, wszelkich zainteresowaniach czy doświadczeniach. „Przyjaciel” z sieci bardzo chętnie też opowiada o sobie, a treść tych opowieści jest bardzo dokładnie przemyślana; poruszają one tematy zbliżone do doświadczeń osoby małoletniej oraz wzbudzają jej emocje. - Dorosły uwodziciel zręcznie i powoli ustanawia siebie w roli przyjaciela, który przede wszystkim dziecko w pełni akceptuje, zawsze pocieszy i interesuje się tym wszystkim, co dotyczy jego sieciowej ofiary – mówi Jakub Śpiewak. Prezes apeluje również do naszej odpowiedzialności, jak bowiem z jego doświadczeń wynika, młodzi ludzie pozbawieni rodzicielskiej kontroli spędzający aż 75 proc. wolnego czasu w życiu online, popadają często w kłopoty, z którymi nie potrafią sobie poradzić. - Tak jak dbamy o bezpieczeństwo naszych dzieci w życiu realnym, dbajmy o ich bezpieczeństwo w życiu wirtualnym. Jak bardzo jest ono niebezpieczne świadczy fakt, że w Polsce dziennie odbywa się pięć postępowań karnych w sprawach dotyczących molestowania seksualnego dziecka – podkreśla Jakub Śpiewak. Warto również dodać, że choć w porównaniu z badaniami sprzed dwóch lat znacząco wzrosła liczba osób, które zgłaszają przypadki odnalezienia w sieci pornografii dziecięcej do odpowiednich instytucji, jak choćby Dyżurnet.pl., to jest to nadal zaledwie 14 proc. internautów.⁵³

2.3 Czynniki ryzyka

Dzieci zachowują się w Internecie tak, jak w świecie realnym - są ufne, nie przewidują konsekwencji, są sugestywne.

Bardziej narażone na stanie się ofiarami nadużyć w Internecie są dzieci, które:

O nie mają zaspokojonych emocjonalnych potrzeb – nie mają silnych i właściwych relacji zarówno z dorosłymi jak i z rówieśnikami;

O Są ciche – zdolne do trzymania w tajemnicy tego, co im się przydarzyło;

O Potrzebujące uwagi – dlatego łatwo uwieść je poświęcając im uwagę;

O Młodsze – nie rozumieją, co się dzieje, nie dziwią się, ufają;

O Odrzucone przez inne dzieci - dlatego potrzebujące przyjaciół;

O Mające niskie poczucie własnej wartości – bardziej podatne na skuteczne oddziaływanie pedofila;

O Ufne – nie zauważają niebezpieczeństwa;

O Uległe – podatne na manipulacje;

O Wychowujące się w rodzinie rozbitej – potrzebują uwagi;⁵⁴

Poziom ryzykownych zachowań dzieci badacze zazwyczaj próbują oszacować przede wszystkim na podstawie deklaracji młodych ludzi dotyczących udzielania online swoich danych osobowych oraz zawierania znajomości przez Internet, a także kontynuowania ich w realnym świecie. W badaniach SAFT ponad połowa młodych

użytkowników Internetu deklaruje, że jest skłonna ujawnić w Internecie takieswoje dane, jak: płeć, wiek i datę urodzin, zainteresowania i hobby oraz adres swojej poczty elektronicznej. Większą ostrożność badana młodzież deklarowała w przypadku podawania w Internecie (Bjornstad, Ellingsen 2005):

– swojego nazwiska (38% respondentów

uznaje, że byłoby skłonne go podać);

– adresu (28%);

– numeru telefonu (17%)

– fotografii (14%).

Wyniki badań SAFT pokazują także, że internauci w wieku 13–16 lat ujawniają w sieci internetowej więcej danych o sobie niż młodsze dzieci. Ponadto, występuje różnica w rodzaju ujawnianych informacji ze względu na płeć: chłopcy częściej ujawniają swoje dane demograficzne, dziewczęta – informacje związane z zainteresowaniami (Staksrud 2005).

Badania prowadzone wśród polskich internautów (Wojtasik 2005) pokazują podobną skalę zachowań młodych użytkowników Internetu w obszarze ujawniania swoich danych personalnych. Powszechne jest udostępnianie swojego adresu poczty elektronicznej – aż 83,6% badanych udostępniło przynajmniej raz adres swojej skrzynki e-mailowej. Pozostałe informacje, o które pytano w badaniu, takie jak: przesyłanie swojego zdjęcia, podawanie numeru telefonu oraz adresu są przez badanych ujawniane nieco rzadziej. Znacząca grupa badanych zdeklarowała, że udostępniła osobom poznanym w Internecie swój numer telefonu (4% młodych internautów udostępnia go często, 29% deklaruje, że podało swój numer kilka razy, a 19% – raz). Blisko jedna czwarta badanych (24%) ujawniła w Internecie swój adres (w tym 9% uczyniło tak kilka razy) (por. wykres poniżej).

Obok ujawniania danych osobowych, zanajbardziej ryzykowne zachowanie młodych ludzi w Internecie uważa się kontynuowanie offline znajomości nawiązanych w sieciinternetowej. Badania SAFT pokazują, że 23% badanych spotkało się przynajmniej raz z osobą poznaną przez Internet1. Pośród badanych, którzy zdecydowali się na takie spot kanie, 19% udało się na nie samotnie. Osoby,które zdecydowały się na zabranie kogoś na spotkanie z osobą zapoznaną w Internecie, najchętniej wybierały swoich przyjaciół w tym samym wieku (54%). Znacząco rzadziej decydowali się na towarzystwo matki (5%), brata/siostry (4%), ojca (2%), czy innego dorosłego (2%). Polskie badania odnotowują, że spośród 65% internautów otrzymujących zaproszenia do spotkania w rzeczywistym świecie, aż 37% odpowiada na nie pozytywnie (Wojtasik 2005).⁵⁶

Podobnie jak rówieśnicy w innych krajach europejskich, polscy młodzi użytkownicy Internetu, jeśli decydują się na pójście na spotkanie z osobą poznaną przez Internet w towarzystwie innej osoby, to najchętniej wybierają kolegę/koleżankę lub rodzeństwo (46%), tylko niewielki odsetek badanych (2%) deklaruje, że na takie spotkanie poszedłby z rodzicem lub innym znajomym dorosłym. W badaniach Wojtasika zwraca uwagę bardzo wysoki odsetek badanych deklarujących, że na tego typu spotkanie wybrało się samotnie – aż 49%, co jest wynikiem dwa razy wyższym niż dane uzyskane w innych krajach europejskich.⁵⁷ Osoby mające negatywny stosunek do ujawniania swych danych osobowych, kierują się zróżnicowanymi motywami: wśród osób w wieku 13–14 lat głównym motywem jest obawa przed wirusami oraz spamem, podczas gdy młodsze dzieci wskazywały, że stosują się do zakazu rodziców ujawniania tego typu informacji. Dziewczęta dodatkowo bardziej obawiają się, że ujawnienie personalnych informacji może zostać przez kogoś wykorzystane przeciw nim (Staksurd 2005).⁵⁸

2.4 Bezpośrednie konsekwencje wykorzystywania seksualnego

Rodzaj i nasilenie wczesnych następstw wykorzystania seksualnego u dzieci-ofiar są uzależnione od czynników ryzyka wystąpienia traumy, tj. specyficznych cech ofiary, sprawcy,

zdarzenia i kontekstu, w którym wystąpiło zdarzenie wykorzystania. Skutki wykorzystania

seksualnego (child sexual abuse – CSA) mogą występować w stanie fizycznym i psychicznym dziecka, jego emocjonalności, zachowaniu, funkcjonowaniu społecznym. W badaniach dzieci wykorzystane mają więcej objawów niż dzieci z grup kontrolnych, ale mniej niż dzieci z grup klinicznych (poza nadmierną seksualizacją zachowań i zespołem stresu pourazowego – PTSD). Żaden z objawów nie występuje u większości wykorzystanych dzieci, nie istnieje więc „syndrom dziecka wykorzystanego”, ale niektóre konfiguracje symptomów są bardziej charakterystyczne dla dzieci w danych przedziałach wieku (Kendall-Tackett i in. 1993). Wiele wczesnych objawów może się utrzymywać powyżej dwóch lat, stając się długotrwałymi konsekwencjami CSA.⁵⁹

AleksAndrA MAlec skutki wykorzystania seksualnego dziecka

Bardziej drastyczne formy wykorzystania seksualnego, obejmujące penetrację czy przemoc fizyczną, mogą wiązać się z doznaniem przez ofiary obrażeń fizycznych, uszkodzeń tym uszkodzeń w obrębie narządów płciowych. U ofiar mogą wystąpić infekcje układu moczowo-płciowego, choroby weneryczne, a u starszych dziewcząt ciąża. Ofiary wykorzystania seksualnego badane przez Kiembłowskiego (2002) wśród dolegliwości somatycznych występujących w wyniku wykorzystania wymieniały m.in. siniaki, otarcia, zranienia, dolegliwości zestrony układu moczowo-płciowego, choroby weneryczne, ciążę. Poza tymi bezpośrednimi obrażeniami fizycznymi u ofiar występują też liczne konsekwencje emocjonalne, np. lęk i dystres z powodu stanu, w jakim się znalazły. Zaburzenia funkcjonowania u tych dzieciprzejawiają się jako zaburzenia snu i wypróżniania (np. zaparcia), a także jako zachowania

regresywne, jak moczenie nocne czy mimowolne oddawanie kału. Wśród ofiar następują zmiany w zwyczajach żywieniowych i zaburzenia jedzenia: utrata apetytu albo przejadanie się, a u starszych dzieci anoreksja i bulimia. Dzieci wykorzystane skarżą się na bóle głowy i brzucha, mają nudności, wymiotują (Faller 1990). W Polsce wśród 75 dzieci-ofiar CSA, które

trafiły do terapii, ponad 30% wykazywało zaburzenia psychosomatyczne (Sobolewska 2002). Na podstawie przeglądu 45 badań empirycznych dokonanego przez Kendall-Tackett i in. (1993) oceniono, że około 14% wykorzystywanych dzieci zgłaszało skargi somatyczne.⁶⁰

Dzieci wykorzystane cierpią dotkliwe konsekwencje emocjonalne w wyniku przykrych doświadczeń wykorzystania seksualnego, a często także z powodu braku empatycznej reakcji najbliższego otoczenia na ujawnienie wykorzystania. Ofiary nadużyć odczuwają lęk, przejawiają zaburzenia nastroju, zwłaszcza depresję, mogą być nadaktywne, mają poczucie winy, bezsilności, straty, odczuwają wstyd, wyrażają silne reakcje złości, wrogości (Haugaard, Reppucci 1988). Poziom lęku jest wysoki zwłaszcza u tych dzieci, które oprócz wykorzystania seksualnego doświadczały także przemocy fizycznej i emocjonalnej. Lęk u ofiar przejawia się zarówno w postaci uogólnionej, ale także jako specyficzne fobie, często

związane bezpośrednio z okolicznościami wykorzystania bądź groźbami ze strony sprawcy. Przegląd badań Kendall-Tackett i współpracowników (1993) wskazuje, że średnio 33% ofiar wykorzystania seksualnego przejawia symptomy lęku. Zaburzenia nastroju mogą przybierać

postaci trwałego obniżenia nastroju, depresji bądź trwale podwyższonego poziomu aktywności dziecka, które wykazuje wtedy zaburzenia uwagi, koncentracji, nadruchliwość,

stały niepokój. Tego rodzaju konsekwencje zaobserwowano aż u 60% spośród

75 dzieci-ofiar CSA, które w 2000 r. trafiły do jednego z polskich ośrodków terapeutycznych

(Sobolewska 2002).

Między poszczególnymi formami konsekwencji emocjonalnych istnieją silne powiązania. Na przykład, dzieci mogą czuć się bezsilne, jeśli nie udawało im się powstrzymać sprawcy przed wykorzystaniem. W wyniku zaistnienia wykorzystania mogą mieć poczucie straty swojej niewinności, „normalności”. Czują się winne wykorzystania i odpowiedzialne za nie,

zwłaszcza gdy zinternalizowały sposób myślenia sprawcy, co do tego, że chciały wykorzystania, cieszyły się z niego. Poczucie winy i wstydu jest jeszcze silniejsze w sytuacji, gdy dziecko rzeczywiście odczuwało pewną fizyczną przyjemność z aktywności seksualnej z osobą dorosłą, a także na skutek reakcji innych osób w sytuacji ujawnienia wykorzystania,

oskarżających dziecko o prowokowanie zachowań sprawcy. Dziecko cierpiące z powodu

wykorzystania czuje złość i wrogość nie tylko wobec sprawcy, ale także wobec innych osób, np. tych, które nie potrafiły go ochronić (Haugaard, Reppucci 1988). Wszystkie te emocje, a zwłaszcza wstyd odczuwany przez dziecko, a także samooskarżanie się, prowadzą z kolei do znacznego obniżenia samooceny i depresji. Niska samoocena występuje u wielu ofiar wykorzystania seksualnego. W dawniejszych badaniach Kendall-Tackett i in. (1993) szacują odsetek ofiar prezentujących obniżenie samooceny na 35%. Jednocześnie tylko w połowie relacjonowanych badań dzieci wykorzystane prezentowały obniżenie poczucia własnej wartości w stopniu większym niż niewykorzystane. Autorzy sugerują, że może to wynikać z powszechności obniżenia samooceny u dzieci z różnych powodów, a także niedoskonałości

pomiaru, który był dokonywany przeważnie na podstawie danych, które pochodziły

z wywiadów z dziećmi. Metoda może pomniejszać znaczenie psychopatologii. Wczesne badania kliniczne DeFrancisa (1969; za: Finkelhor 1986) wskazywały na odsetek 58% ofiar wykorzystania, które miały poczucie niższości, braku wartości.⁶¹

Symptomy seksualne to grupa wczesnych konsekwencji wykorzystania seksualnego dziecka. Jest ona najbardziej charakterystyczna dla ofiar tego nadużycia. Dzieci, które doświadczyły nadużyć seksualnych ze strony dorosłych, istotnie częściej niż inne dzieci przejawiają nadmierną seksualizację zachowania i dysponują czasami zaskakującą wiedzą dotyczącą seksualności. Wiedza ta jest znacznie szersza niż można by się było spodziewać na podstawie

ich wieku, niedostosowana do stopnia ich rozwoju psychoseksualnego. Nieodpowiednie zachowanie seksualne dzieci-ofiar CSA może się przejawiać w postaci nadmiernej, kompulsywnej masturbacji, powodującej czasami nawet urazy fizyczne (Faller 1990). Ofiary wykorzystania seksualnego angażują się w seksualne interakcje z rówieśnikami, często nietypowe dla dzieci w ich wieku, bo przy wykorzystaniu wiedzy nabytej w wyniku nadużyć. Niejednokrotnie dzieci te chronicznie stosują agresję seksualną wobec młodszych, słabszych czy bardziej naiwnych dzieci. Ofiary, które nauczyły się, że ich ciało służy do „używania” go przez innych, będą składały dorosłym osobom propozycje seksualne, będą również kierować do nich prośby o seksualną stymulację (Faller 1990; Kendall- Tackett i in. 1993). Prowokacyjne, uwodzące zachowanie wobec innych, często stosowane nieświadomie w celu uzyskania uwagi, uczucia, może w rezultacie zwiększać ryzyko ponownej wiktymizacji tych dzieci (Haugaard, Reppucci 1988). U ofiar wykorzystania homoseksualnego może pojawić się lęk dotyczący identyfikacji seksualnej. Zachowania seksualne dzieci-ofiar CSA były przedmiotem dużej liczby badań naukowych. We wczesnych badaniach Tufts (1984, za: Finkelhor 1986) 27% 4–6-latków i 36% 7–13-latków wykorzystanych przejawiało

nieodpowiednie zachowania seksualne. Z przeglądu badań Kendall-Tackett i in. (1993) wynika, że problem nadmiernej seksualizacji zachowania dotyczył 28%– 38% ofiar. Nowsze badania Wrighta i in. (1998, za: Friedrich 2004) mówią, że 43%–67% dzieci- ofiar CSA wykazywało istotnie wyższy poziom zachowań seksualnych niż ich niewykorzystani

rówieśnicy. Zwiększenie poziomu seksualizacji zachowań interpersonalnych tych dzieci dokumentuje badanie setki dzieci-ofiar CSA w wieku 3–7 lat, z których 22% przejawiało prawidłowe rozwojowo zachowania seksualne, 15%– nieprawidłowe, a aż 62% nieprawidłowe interpersonalnie zachowania seksualne (Hall i in. 1998, za: Friedrich 2004).

Dane polskie z badań Lwa-Starowicza (1997, za: Beisert 2004) ujawniają następujące

procenty zaburzeń seksualnych u dzieci-ofiar: erotyzacja – 41%, patologiczna masturbacja 17,9%, zachowania prowokujące – 15,9%. U prawie połowy badanych tu dzieci-ofiar skutki wykorzystania przejawiały się w używanym przez nie słownictwie, zabawach, twórczości. Wśród dzieci wykorzystanych seksualnie, które trafiły w 2000 r. do Centrum Dziecka i Rodziny Fundacji Dzieci Niczyje, 14,5% wykazywało przed terapią zaburzenia rozwoju psychoseksualnego (Sobolewska 2002).⁶²

Zachowanie dzieci wykorzystanych seksualnie zmienia się nie tylko pod kątem przejawiania przez nie nadmiernej seksualizacji zachowania. Mają one problemy w szkole, często wagarują albo nawet „porzucają” szkołę, uciekają z domu, popełniają przestępstwa. Ich zachowanie staje się bardziej niedojrzałe; bywają nieposłuszne, konfliktowe, agresywne wobec innych dzieci, a także opiekunów, przejawiają zachowania antyspołeczne. Agresję często kierują do wewnątrz, dokonując samookaleczeń (np. nacinanie skóry) i prób samobójczych; stosują używki. Dzieci-ofiary CSA są wyizolowane od rówieśników, mają poważne problemy z relacjami interpersonalnymi (Haugaard, Reppucci 1988). Nawet 30% przejawia objawy nerwicy, niektóre – innej choroby psychicznej (Kendall-Tackett i in. 1993). Faller (1990) podkreśla, że utrata w wyniku doświadczenia wykorzystania seksualnego bazowej ufności, niezbędnej do prawidłowego rozwoju dziecka, skutkuje pogorszeniem się rozwoju poznawczego molestowanych dzieci. U młodszych dzieci może to skutkować opóźnieniami w mówieniu, rozwoju motorycznym, a u starszych – problemami z koncentracją i trudnościami

w funkcjonowaniu w szkole.⁶³

Źródło : Kendall- Tackett (1993)

W tabeli powyżej przedstawiono uzyskane na podstawie przeglądu 45 badań empirycznych oszacowania średniego procentu ofiar, przejawiających negatywne konsekwencje w zachowaniu.

PTSD i ASD jako konsekwencje wykorzystania seksualnego

Spora część wykorzystanych seksualnie dzieci przejawia wszystkie lub wiele symptomów zespołu stresu pourazowego (PTSD) lub zespołu ostrego stresu (ASD). ASD jest diagnozowane, gdy dziecko podczas

urazu lub do miesiąca po urazie ma objawy dysocjacyjne. Muszą wystąpić co najmniej trzy objawy z następujących:

(a) subiektywne poczucie odrętwienia lub

wyobcowania emocjonalnego,

(b) zredukowana świadomość otoczenia,

(c) derealizacja,

(d) depersonalizacja,

(e) amnezja dysocjacyjna (Bryant, Harvey 2003).

Czynniki, takie jak czas, który upłynął od wykorzystania seksualnego, które stało się dla dziecka traumatycznym zdarzeniem, a przede wszystkim powaga doznanego urazu i siła reakcji rodziców na ujawnienie wykorzystania,

wpływają na rozwój symptomów PTSD, (Friedrich 2004). PTSD jako konsekwencja wykorzystania seksualnego może utrzymywać się na długo po jego zakończeniu i przekształcić się w jeden z najpoważniejszych negatywnych skutków długoterminowych.⁶⁴

W tabeli 2 przedstawiono odsetek dzieci-ofiar CSA, u których podczas badań stwierdzono występowanie objawów PTSD.

Źródło : opracowanie własne na podstawie Friedrich (2004)

Tabela przedstawia wyniki badań odsetek ofiar wykorzystywania seksualnego

z objawami PTSD.

Do „zaburzeń psychosomatycznych” zaliczane były zaburzenia snu, łaknienia, wydalania – wtórne moczenie nocne, zaparcia, wtórne zanieczyszczanie się, nawracające

nudności, bóle brzucha itp. „Zachowania destrukcyjne” to przede wszystkim przemoc wobec innych, ucieczki, wagarowanie, nasilona konfliktowość. W kategorii „zespołu stresu pourazowego” identyfikowane były wtargnięcia, czyli nawracające obrazy przemocy, wraz z grupą zaburzeń wymienianych w innych kategoriach. „Zachowania autodestrukcyjne” to najczęściej samookaleczenia w postaci nacinania brzucha czy ramion i przedramion, intensywne stosowanie używek, myśli i próby samobójcze. Jako „zaburzenia rozwoju psychoseksualnego” identyfikowane były zaburzenia w rozwoju tożsamości psychoseksualnej, maskowanie płci, nieadekwatna do wieku erotyzacja, powielanie roli ofiary przemocy seksualnej, podejmowanie zachowań seksualnych w grupach rówieśniczych lub wobec innych dorosłych.⁶⁵

Rozdział 3 Fundacja Kidprotect

3.1 Charakterystyka Fundacji

Kidprotect.pl to fundacja pozarządowa o charakter non-profit. Siedziba znajduje się w Warszawie. Głównym celem jest ochrona dzieci i młodzieży przed zagrożeniami, które czekają na nie w świecie realnym ale również w Internecie. Fundacja posiada najstarszy w Polsce hotline, gdzie można zgłosić incydenty związane z pornografią dziecięcą oraz pedofilią. Pomaga ofiarom przemocy seksualnej, zaprasza do uczestnictwa w egrupach oraz pomoc prawną. Fundacja na bieżąco współpracuje z organami ścigania oraz wymiarem sprawiedliwości udzielając konsultacji, uczestnicząc w postępowaniach, prowadząc szkolenia dla Policji, prokuratorów i sędziów. Myśli także o szkołach i ich wychowankach wspólnie z firmą Orange uruchomiła , projekt certyfikowania szkół, które dbają o bezpieczeństwo swoich wychowanków w sieci. Zajmuje się też certyfikatem Strona Przyjazna Dzieciom promujący strony Internetowe z których bezpiecznie mogą korzystać dzieci. Poprzez specjalną jednostkę, , prowadzimy szkolenia z bezpieczeństwa w sieci dla młodzieży, nauczycieli i rodziców w całej Polsce.

Fundacja jest członkiem następujących organizacji działających społecznie:

- Zespołu Konsultacyjnego ds. przeciwdziałania dyskryminacji małoletnich w elektronicznych środkach masowego przekazu przy Kancelarii Prezesa Rady Ministrów

- Porozumienia na Rzecz Bezpiecznego Internetu

- Porozumienia Dzieci Pod Ochroną

- Instytutu Informatyki Śledczej⁶⁶

Podstawowymi celami fundacji jest:
1. Zapobieganie patologiom społecznym i przestępczości seksualnej a także działalność na rzecz nauki, edukacji, oświaty ;
2. Działalność charytatywna na rzecz dzieci i rodzin skrzywdzonych patologiami społecznymi a szczególnie ofiar przestępczości seksualnej , a także pomoc społeczna;
3. Działalność na rzecz bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz przeciwdziałania patologiom społecznym, a w szczególności przestępczości seksualnej skierowanej przeciwko dzieciom;
4. Organizacji i promocji wolontariatu;
5. Wspomaganie technicznie, szkoleniowo i informacyjnie organizacje pozarządowe oraz inne podmioty działające w sferze pożytku publicznego

Fundacja realizuje też cele statutowe inicjując i wspierając oraz samodzielnie realizując:
a. programy badawcze dostarczające wiedzy na temat zjawisk społecznych, ekonomicznych i politycznych, powiązanych z celami statutowymi,
b. przedsięwzięcia i programy, które obejmują działalność naukową, naukowo-techniczną, oświatową, kulturalną (także kultury fizycznej i sportu), ochrony środowiska, dobroczynności, ochrony zdrowia i pomocy społecznej,
c. kontaktowanie się przedstawicieli krajów i społeczności, które powodują nawiązanie współpracy na rzecz realizacji celów statutowych, oraz wymiany informacji,
d. programy informacyjne, służące krzewieniu w różnych kręgach społecznych wiedzy na tematy związane z celami statutowymi,
e. programy stypendialne dla specjalistów różnych dziedzin, głównie pracowników nauki, oświaty i kultury podejmujących działania zgodne z celami statutowymi Fundacji,
f. publikację i dystrybucję raportów, opracowań naukowych i badawczych, analiz, czasopism i książek oraz innych publikacji przy pomocy wszystkich mediów znanych obecnie i wynalezionych w przyszłości,
g. występowanie do organów władzy państwowej i samorządowej w sprawach związanych z celami statutowymi,
h. współdziałanie z innymi organizacjami i instytucjami krajowymi i zagranicznymi w zakresie realizacji celów statutowych,
i. działalność charytatywną i dobroczynną na rzecz dzieci.⁶⁷

Majątek Fundacji składa się ze środków finansowych oraz nieruchomości i innych aktyw nabytych przez Fundację.
1. Fundusz założycielski, założony przez fundatora, który wynosi 1.000 PLN

2. Środki na realizację celów Fundacji i pokrycie kosztów jej działalności pochodzą z:
a. funduszu założycielskiego i darowizn Fundatora,
b. darowizn, subwencji i spadków krajowych i zagranicznych oraz sprzedaży przedmiotów i innych dóbr pochodzących z tych źródeł,
c. dochodów z aktywów, nieruchomości i praw majątkowych Fundacji
d. dochodów z darów, zbiórek i imprez publicznych oraz ze sprzedaży przedmiotów i innych dóbr pochodzących z tych źródeł,
e. odsetek i depozytów bankowych
f. dochodów z tytułu udziału Fundacji w spółkach,
g. dochodów z udziałów w zyskach spółek prawa handlowego, w których udziały (akcje) zostały objęte przez Fundację.
3. Darczyńca, przekazując Fundacji środki majątkowe, może zastrzec, że środki te mają być przeznaczone na określony rodzaj działalności Fundacji. Zarząd Fundacji może nie przyjąć tego warunku. W takim wypadku Fundacja zwraca darczyńcy przekazane przez niego środki. Jeżeli przekazaniu środków nie towarzyszy określenie celu ich wykorzystania, Fundacja może przeznaczyć je na dowolny cel statutowy.
4. Cały dochód Fundacja przeznacza na realizację celów statutowych.

Zarząd kieruje działalnością fundacji i reprezentuje ją na zewnątrz, a do jego zadań należy w szczególności:
a. uchwalanie finansów na cały rok,
b. uchwalanie regulaminu,
c. decydowanie we wszelkich sprawach,
d. podejmowanie decyzji o przystępowaniu do spółek, zrzeszeń i organizacji ,

e. przyjmowanie darowizn, spadków i subwencji,
f. powoływanie Dyrektora Fundacji.
3. Zarząd podejmuje decyzje na posiedzeniach, w formie uchwał – zwykłą większością głosów; w razie równej liczby głosów decyduje głos Prezesa Zarządu. Tryb posiedzeń nie jest wymagany dla czynności zwykłego zarządu. W przypadku zarządu jednoosobowego tryb posiedzeń nie jest wymagany.
4. Oświadczenia woli w imieniu Zarządu Fundacji składają Prezes Zarządu lub dwaj członkowie Zarządu działający łącznie albo działający jednoosobowo członek Zarządu do kwoty 20.000 PLN (słownie: dwadzieścia tysięcy złotych zero groszy).
5. Zarząd co roku, do dnia 30 września, zobowiązany jest przedkładać Radzie Fundacji roczne sprawozdanie z działalności Fundacji.6. Do oceny podejmowanych przez Fundację przedsięwzięć Zarząd może powoływać konsultantów oraz ich zespoły i zlecać im wykonanie odpowiednich opracowań.

Do chwili powołania Rady Fundacji lub w przypadku jej nie powołania jej kompetencje sprawuje Fundator, który z własnej inicjatywy podejmuje działania, co do których statut przewiduje inicjatywę dla Rady. Rada Fundacji liczy od trzech do dziewięciu członków. Członków Rady powołuje i odwołuje Fundator. W szczególnie uzasadnionych przypadkach odwołanie członka Rady może nastąpić w wyniku tajnego głosowania pozostałych jej członków. Rada wybiera ze swego grona Przewodniczącego Rady. Przewodniczący Rady kieruje pracami Rady, reprezentuje ją na zewnątrz oraz zwołuje i przewodniczy zebraniom Rady. Członek Rady nie może pełnić funkcji w innych organach Fundacji, nie może też być zatrudniany przez Fundację na podstawie umowy o pracę ani innych umów cywilno-prawnych. Członek Rady nie może pozostawać w stosunku pokrewieństwa ani powinowactwa w stosunku do Fundatora ani żadnego z członków Zarządu. Członek Rady nie może być skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo z winy umyślnej. W przypadku, gdy członek Rady podczas pełnienia swojej funkcji przestanie spełniać którykolwiek z powyższych warunków, zostanie niezwłocznie odwołany przez Fundatora. Członkowie Rady nie pobierają wynagrodzenia ani diet z tytułu pełnionej przez siebie funkcji w Radzie. Rada Fundacji zbiera się co najmniej raz w roku. Rada Fundacji podejmuje decyzje w formie uchwał – zwykłą większością głosów; w razie równej liczby głosów decyduje głos Przewodniczącego. Rada Fundacji sprawując swe funkcje może korzystać z opinii i ocen powoływanych w tym celu specjalistów. Tryb działania Rady Fundacji określa uchwalony przez nią i zatwierdzony przez Fundatora Regulamin. ⁶⁸

Do zadań Rady należy w szczególności:
1. Nadzorowanie działalności fundacji,
2. Wytyczanie głównych kierunków działalności fundacji.
3. Powoływanie i odwoływanie prezesa i /lub członków Zarządu za akceptacją Fundatora.
4. Podejmowanie decyzji o zatrudnieniu członków Zarządu i ustalanie ich wynagrodzenia.5. Ocena pracy Zarządu, przyjmowanie corocznych sprawozdań lub bilansu i udzielanie członkom Zarządu absolutorium. Brak absolutorium nie ma wpływu na ich roszczenia ze stosunku pracy, jeżeli ich zatrudnienie oparte było na postanowieniach Regulaminu.
6. Podejmowanie decyzji o likwidacji Fundacji.

Jakub Śpiewak jest założycielem i prezesem fundacji Kidprotect.pl. Ma 31 lat, jest pedagogiem i socjologiem. Wcześniej pracował jako dziennikarz i specjalista ds. public relations, wykładał przedmioty związane z PR na jednej z prywatnych uczelni. Prywatnie znany jest jako zagorzały fan muzyki Mike'a Oldfielda i książek Andrzeja Sapkowskiego.

Fundacja Kidprotect jest jedyną w Polsce organizacją, która specjalizuje się w ochronie dzieci korzystających z Internetu. Jesteśmy instytucją o charakterze non-for-profit. Nie prowadzi żadnej działalności gospodarczej, istnieje dzięki wsparciu fundatora i sponsorów oraz pracy wolontariuszy. Fundacja istnieje od czerwca 2002 roku. W swoich działaniach ściśle współpracuje policją.

Jednym z istotnych elementów działań Kidprotect.pl jest ochrona dzieci przed szkodliwymi treściami, z jakimi mogą spotkać się w Internecie. Organizuje spotkania z rodzicami w czasie szkolnych wywiadówek, w czasie których uzyskują oni wiedzę o tym, z jakimi zagrożeniami wiąże się korzystanie przez dzieci z Internetu i jak tym zagrożeniom zapobiegać. Fundacja szkoli też nauczycieli, rodziców i policjantów. Tworzy katalog "Internet Przyjazny Dzieciom", zawierający zbiór stron, które są bezpieczne dla najmłodszych użytkowników sieci. Strony takie, po spełnieniu ustalonych wymogów, mogą też uzyskać certyfikat "Strony Przyjaznej Dzieciom".

Z Internetu chętnie korzystają pedofile oraz osoby zajmujące się pornografią dziecięcą. Za pośrednictwem sieci ludzie ci szukają kontaktu z dziećmi, wymieniają się materiałami pornograficznymi i komunikują między sobą.

Kidprotect.pl, współpracując z policją, stara się przeciwdziałać takim zjawiskom. Wspiera organy ścigania w walce z przestępstwami. Za pośrednictwem fundacji internauci mogą, zachowując anonimowość, złożyć zawiadomienie o takich przypadkach, a fundacja podejmie interwencję i przejmie na siebie niedogodności związane z postępowaniem karnym. Do tego celu utworzona została specjalna strona www.kidprotect.pl/hotline.⁶⁹

Ideą jest dobro dzieci, ich ochrona, rozwój psychiczny, emocjonalny i fizyczny oraz wspieranie rodziców i pedagogów w ich codziennej trudnej roli. Uważamy, że wiedza chroni dzieci. Dlatego powstało Centrum Edukacyjne Fundacji Kidprotect.pl

CEFK prowadzi szkolenia dla nauczycieli, rodziców, uczniów oraz dla przedstawicieli organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. Nasze szkolenia obejmują obszary wszystkich programów realizowanych przez fundację Kidprotect.pl.

W ramach warsztatów, szkoleniowych rad pedagogicznych, wywiadówek, lekcji z uczniami nasi trenerzy mówią m.in. na temat bezpieczeństwa w sieci, przestępczości seksualnej, prostytucji dziecięcej, o mądrym wychowaniu. Wszystko to w atrakcyjnej, interaktywnej i dynamicznej formie.

Osoby odpowiedzialne za poprawne funkcjonowanie Fundacji to miedzy innymi :

Magdalena Zych - koordynator Centrum Edukacyjnego Fundacji Kidprotect.pl i trener. Z wykształcenia pedagog specjalny (o specjalności: terapia pedagogiczna), realizuje studia podyplomowe w Studium Terapii i Treningu Grupowego na kierunku Zastosowanie Psychologicznego Warsztatu Grupowego. Jej doświadczenia zawodowe związane są głównie z pracą pedagoga specjalnego i działalnością w organizacjach pozarządowych. Realizowała liczne warsztaty dla dzieci i młodzieży z zakresu umiejętności miękkich (kształtowania umiejętności interpersonalnych, asertywności, podnoszenia samooceny) . W Centrum prowadzi szkolenia i warsztaty na temat bezpieczeństwa w sieci, umiejętności wychowawczych, kreatywności.
W wolnym czasie dużo fotografuje i jeździ na rowerze.

Agnieszka Pawłowska - Absolwentka Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. Ma dziesięcioletnie doświadczenie w pracy socjoterapeutycznej z dziećmi. W Fundacji Kidprotect.pl pracuje jako trenerka Centrum Edukacyjnego, szkoląc grono pedagogiczne, rodziców i uczniów. Pracuje także „Ośrodku DOM - dla ofiar przemocy w rodzinie”. Agnieszka jest autorką i realizatorką programów profilaktycznych i interwencyjnych, przewodniczącą Praskiej Sieci Pomocy Dziecku. Swoją wiedzę i doświadczenie chętnie przekazuje innym, organizując szkolenia dla profesjonalistów z zakresu przeciwdziałania przemocy oraz interwencji w przypadku dzieci krzywdzonych. Pasjonatka chińskiej kuchni i szwedzkich kryminałów.

Magdalena Ciołek - trener, na co dzień wiceprezes zarządu fundacji Kidprotect.pl. Prowadzi szkolenia na temat przestępczości seksualnej i prostytucji nieletnich.

Jakub Śpiewak - trener, założyciel fundacji Kidprotect.pl i jej prezes. Prowadzi szkolenia na temat bezpieczeństwa w sieci, przestępczości seksualnej, prostytucji nieletnich oraz informatyki śledczej w sprawach dotyczących przestępstw pedofilskich.⁷⁰

3.2 PROGRAMY EDUKACYJNE FUNDACJI KIDPROTECT

3.2.1 SZKOŁA BEZPIECZNEGO INTERNETU

Fundacja Kidprotect.pl szeroko współpracuje z instytucjami państwowymi w zakresie zwiększania bezpieczeństwa dzieci i młodzieży. Szkoła Bezpiecznego Internetu, projekt profilaktyczno-edukacyjny Fundacji Kidprotect.pl oraz Grupy TP, została wpisana do rządowego programu „Razem bezpieczniej”. Fundacja Kidprotect.pl, jako pierwsza w Polsce, rozpoczęła walkę o bezpieczeństwo dzieci w Internecie. Program Szkoła Bezpiecznego Internetu powstał, aby zapobiegać negatywnym zjawiskom, jak nękanie on-line, przestępczość seksualna, dostęp do niepożądanych treści, wyciek danych osobowych. Dzieci powinny korzystać z bezpiecznego Internetu w szkole, jak i w domu.

Celem programu Szkoła Bezpiecznego Internetu jest edukacja dzieci, nauczycieli i rodziców. Z myślą o nich przygotowywany jest specjalny zestaw szkoleń , dzięki którym nauczą się mądrze i bezpiecznie wykorzystywać Internet do codziennych potrzeb. Szczególnym elementem programu jest certyfikat "Szkoła Bezpiecznego Internetu", o który może ubiegać się każda szkoła w Polsce. Certyfikat będzie znakiem rozpoznawczym szkoły, która dba o edukację swoich wychowanków w zakresie bezpiecznego użytkowania Internetu. Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży to stały element debaty publicznej w naszym kraju. Pomimo głośnego sprzeciwu wobec negatywnych zachowań społecznych, wciąż obserwuje się narastające zjawisko przemocy wśród dzieci i młodzieży. Na przemoc jesteśmy narażeni nie tylko w świecie realnym, ale również w Sieci, gdzie młodzi ludzie spędzają coraz więcej czasu. Na liście zadań rządowego programu „Razem bezpieczniej”, którego celem jest zapobieganie negatywnym zjawiskom społecznym i działanie na rzecz poprawy bezpieczeństwa w kraju, znalazła się ochrona dzieci i młodzieży przed cyberprzemocą.⁷¹

Program „Razem bezpieczniej” jest koordynowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Fundacja Kidprotect.pl, uczestnicząc w rządowym programie poprawy bezpieczeństwa, wykorzystuje środki finansowe pozyskane od prywatnych firm i sponsorów. Szkoła Bezpiecznego Internetu to program profilaktyczno-edukacyjny Fundacji Kidprotect.pl oraz Grupy TP. Szkołę Bezpiecznego Internetu objęli honorowym patronatem Rzecznik Praw Dziecka, Marek Michalak, Minister Edukacji Narodowej, Katarzyna Hall, Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania Elżbieta Radziszewska. Partnerami projektu są: Microsoft, F-Secure, Allegro, Nasza Klasa, Stowarzyszenie Producentów i Dystrybutorów Oprogramowania rozrywkowego oraz agencje ZOOM i BitArtis.⁷²

3.2.2 STOP PEDOFILOM

Przestępczość seksualna wobec dzieci wciąż jest dla wielu osób tematem tabu. Poprzez kampanię społeczną "Stop pedofilom. Milczenie nie jest złotem" fundacji udało się przełamać trudny temat związany z pedofilią, także tą, która ma swój początek w Internecie. W 2002 roku w ramach programu Stop Pedofilom, uruchomiono pierwszy w Polsce hotline, dzięki czemu każdy może anonimowo zgłosić incydenty związane z pornografią dziecięcą lub pedofilią, tak w sieci, jak i poza nią. W ramach ścigania przestępców, Fundacja stale współpracuje z organami ścigania, udziela im informacji oraz porad. Z myślą o wsparciu policjantów, prokuratorów oraz sędziów, przygotowano specjalne szkolenia z zakresu informatyki śledczej oraz profilaktyki przestępczości seksualnej. Od początku aktywnie działamy również na rzecz wprowadzenia potrzebnych zmian w prawie.# http://www.kidprotect.pl/programy/57-stop-pedofilom.html#

Kidprotect.pl rozpoczął kolejny etap kampanii Stop Pedofilom. To kontynuacja prowadzonej przez Fundację walki o bezpieczeństwo najmłodszych użytkowników Internetu.
Stworzony na potrzeby kampanii layout przedstawia fotografię dziecięcego pokoju. Na pierwszym planie widać komputer, zza którego wyłania się mroczna ręka dorosłego człowieka. Całość opatrzona jest hasłem: „W internecie czatują nie tylko dzieci”. Projekt skonstruowany jest w ten sposób, żeby sama jego forma nawiązywała do przewodniej myśli: pedofilia jest dobrze zamaskowana- mówią autorzy: Mikołaj Pawlak i Patryk Kościelniak z agencji reklamowej JWT. - To ostrzeżenie dla rodziców, którzy żyją w przekonaniu, że ich dziecko spędzając czas na internetowych czatach obraca się w gronie rówieśników i przyjaciół. Zdjęcie wykonał Szymon Świętochowski, fotograf reklamowy, z którym agencja JWT regularnie współpracuje. Pokazuje ono z pozoru zwykłą sytuację. Dopiero po chwili z panującego mroku oko wyławia niepokojący detal. Nie wszystko jest tu oczywiste - tak, jak w życiu, gdzie z pozoru szczere przyjaźnie są w istocie sposobem na zyskanie zaufania dziecka.
Projekt agencji JWT możemy na razie zobaczyć tylko w prasie bądź na stronie internetowej Kidprotect.pl. Fundacja zbiera środki, aby mógł on zostać udostępniony również na citylightach. W ramach kampanii odbywają się liczne szkolenia przeznaczone dla organów ścigania (policja, żandarmeria wojskowa) oraz wymiaru sprawiedliwości (prokuratury, sądy). Dotyczą przede wszystkim przestępczości seksualnej wobec dzieci w Internecie. - Prowadziliśmy szkolenia w Centrum Szkolenia Policji w Legionowie, byliśmy współinicjatorem powstania Akademii Taktyki Zwalczania Przestępczości Elektronicznej w Szkole Policji w Pile, organizowaliśmy spotkania dla specjalistów ds. nieletnich w komendach wojewódzkich we Wrocławiu, Krakowie, Szczecinie, Białymstoku i Kielcach- mówi Jakub Śpiewanek, prezes Fundacji.⁷³

3.2.3 NIE BIJE

Do utworzenia tej strony zainspirowały słowa wielkiego pedagoga, Janusza Korczaka: „Nie ma dziecka. Jest człowiek“. Człowiek, który ma swoje prawa. Ma godność, której nie można deptać. Ma potrzeby, również emocjonalne, które trzeba zaspokoić. Człowiek, którego nie wolno uderzyć ani poniżyć. W ubiegłym roku wspólnie z innymi organizacjami oraz Rzecznikiem Praw Dziecka powstała kampania "". Strona Niebije.pl powstała w czasie dyskusji publicznych wokół prac nad nowelizacją Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Jesteśmy gorącymi zwolennikami uregulowania prawem zakazu bicia dzieci. Na portalu Facebook powstała grupa zwolenników nowelizacji. Pedagog, Janusz Korczak powiedział: "Nie ma dzieci. Są Ludzie". Każde dziecko to mały człowiek, przyszły dorosły, którego godność i prawa należy szanować. Po sukcesie kampanii "Bicie Jest Głupie" fundacja postanowiła kontynuować działania promujące mądre wychowywanie, bez używania jakichkolwiek form przemocy wobec najmłodszych. Specjaliści mówią, że bicie nie jest żadną metodą wychowawczą, a wręcz utrudnia wychowanie. Zgadzamy się z nimi w stu procentach. Każdy, kto jest podobnego zdania, może na stronie www.Niebije.pl wyrazić swój przeciw wobec bicia dzieci i wyrazić osobistą deklarację, że nie będzie stosował przemocy wobec dzieci.⁷⁴

Uruchomiona została także nowa strona posłowie.niebije.pl, na której każdy może sprawdzić jak poszczególni posłowie głosowali w sprawie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.Najprościej mówiąc – chodzi o wpisanie deklaracji: "nie biję dzieci". Czasem złożenie takiej, prostej przecież, deklaracji wcale proste nie jest. Nie chodzi o podpisanie się imieniem i nazwiskiem, bo to nie jest żadna petycja, czy akcja polityczna. Fundacja chce po prostu namówić do złożenia takiej deklaracji, ale przed sobą. To przecież Ty rozliczysz siebie z tego, jak spełniasz to zobowiązanie. Jak pokazują badania, wciąż jeszcze wiele osób uważa, że wolno bić dzieci.

· bo jest atakiem na godność dziecka - a przecież każdy człowiek ma prawo do poszanowania jego godności i integralności.

· bo zaburza rozwój dziecka – bicie przez najbliższe osoby odbiera dziecku odwagę życiową i sprawia, że dziecko staje się osobą niepewną, o niskim poczuciu własnej wartości.

· bo utrudnia myślenie – bicie budzi lęk, który zaburza myślenie i zapamiętywanie, nie uczy dziecka jak zachować się poprawnie, za to wywołuje lęk i przerażenie, obawę przed kolejnymi razami.

· bo uczy przemocy – bite dziecko uczy się, że „silniejszy ma zawsze rację”, „silniejszy ma prawo bić słabszego”, a „problemy zamiast rozumem łatwiej rozwiązać siłą”.

· bo niszczy relacje – gdy dziecko boi się rodzica, nie zwróci się do niego o pomoc w trudnych sytuacjach. Skorzysta z rad niedoświadczonych rówieśników lub będzie szukać ucieczki od problemu np. w narkotyki lub alkohol.

· bo niszczy autorytet rodzica – dziecko z czasem zorientuje się, że bijemy, gdyż nie umiemy poradzić sobie z własną złością – i przestanie szanować rodzica.

· bo uczy że lepiej jest KŁAMAĆ – gdy dziecko popełni błąd lub zrobi coś złego, z lęku przed biciem będzie kłamało, na przykład zrzuci winę na młodszego brata.

· bo klapsy stają się coraz mocniejsze – bite dziecko przyzwyczaja się do klapsów i czasem wręcz udaje, że klaps nie boli („To wcale nie bolało!”). Aby uzyskać ten sam efekt rodzic nieświadomie może bić coraz mocniej i spowodować uszkodzenie ciała dziecka.

· bo może prowadzić do urazów fizycznych (siniaki, krwiaki podtwardówkowe, uszkodzenia nerwów, zespół dziecka potrząsanego)

· przekazuje nielogiczną argumentację – „biję cię dla twojego dobra”, „biję cię, bo uderzyłeś swoja siostrę”.

· bo przyczynia się do zwiększenia ilości zachowań agresywnych u dziecka – im częściej dziecko jest bite tym częściej ono samo bije inne dzieci oraz rodzeństwo (Straus and Gelles, 1990; Wolfe, 1987)

· bo to udawanie, że klaps ma funkcję edukacyjną – podczas gdy zazwyczaj jest po prostu wyładowaniem złości, frustracji i poczucia niemocy rodzica.

· bo jest to przekazywanie przemocy z pokolenia na pokolenie- nie wszyscy, którzy byli bici, sami biją. Lecz wszyscy, którzy biją swoje dzieci, byli bici w dzieciństwie.

· bo prowokuje poczucie złości i chęć zemsty, które pozostaje w dziecku⁷⁵

3.2.4 Bezpieczny Internet

BezpiecznyInternet.org to nowy, wydzielony program oraz nowa strona internetowa Fundacji Kidprotect.pl, poświęcony szeroko rozumianemu bezpieczeństwu w sieci, szczególnie pod kątem najmłodszych internautów. "Tak jak każdy z nas dba o bezpieczeństwo w świecie realnym, tak trzeba dbać o nie również w świecie wirtualnym. Chcemy pokazywać, jak to robić", mówi Jakub Śpiewak, prezes zarządu Fundacji Kidprotect.pl. Fundacja Kidprotect.pl jest pierwszą w Polsce organizacją pozarządową, która zajęła się problemem bezpieczeństwa dzieci on-line. Dzieci spędzają w Internecie coraz więcej czasu, zawierają w nim przyjaźnie, szukają informacji, robią pierwsze zakupy. Badania⁷⁶ jednak wykazują, że najczęściej poszukiwanymi przez dzieci informacjami są treści najmniej odpowiednie dla ich wieku oraz etapu rozwoju. Stopniowo nasze zainteresowanie rozszerzyło się na szeroko rozumiane bezpieczeństwo w sieci. Poprzez serwis BezpiecznyInternet.org, nakłaniamy rodziców i internautów, aby zdobywali jak najwięcej informacji i wiedzy na temat obsługi Internetu, zasad bezpiecznego z niego korzystania oraz możliwości zabezpieczeń w postaci programów. Ważnym elementem programu jest bezpłatny certyfikat "Strona Przyjazna Dzieciom", który może uzyskać każda spełniająca nasze wymogi strona www.

W ramach projektu BezpiecznyInternet.org fundacja prowadzi szkolenia dla nauczycieli, pedagogów i rodziców oraz udostępnia na stronach internetowych materiały edukacyjne, m.in. na temat szkodliwych treści, płatności online, sklepów online, a także bezpiecznego korzystania z czatów, komunikatorów, serwisów społecznościowych. Fundacja, również w programie BezpiecznyInternet.org, przyznaje certyfikat "Strona Przyjazna Dziecku", który uzyskało już ponad 860 witryn. Partnerami projektu są Panda Software Polska, Epuls.pl, Allegro.pl, Media Recovery oraz Hepline.org.pl. "Nasz projekt będzie oczywiście stale rozwijany, już dziś planujemy wiele nowości. Chcemy, by jak najwięcej osób dowiedziało się, jak dbać o bezpieczeństwo, zwłaszcza dzieci, w internecie", zapowiada Śpiewak.⁷⁷

Bardzo często i bardzo dużo mówimy o rozmaitych zagrożeniach związanych z korzystaniem przez dzieci z internetu. Warto jednak pamiętać, że globalna sieć ma wiele cech dobrych i dzieci powinny mieć do niej dostęp. Jeśli powiemy dziecku: "wiesz, są takie brzydkie strony, nie wchodź na nie", to kierowane naturalną ciekawością dziecko natychmiast na nie wejdzie. Dlatego lepszym pomysłem jest wskazywanie dzieciakom stron bezpiecznych, wartościowych. Warto wyróżniać te strony, które są przyjazne dzieciom i temu ma służyć nasz certyfikat Strony Przyjazne Dzieciom. O certyfikat mogą ubiegać się serwisy, które nie zawierają treści szkodliwych dla dzieci ani ich nie promują, a ich autorzy mają pełną kontrolę nad treścią (dlatego odrzucamy np. strony korzystające z ogólnodostępnych systemów wymiany bannerów). Nie muszą to być strony tylko dla dzieci. Aby uzyskać certyfikat, należy wypełnić dostępny na naszej stronie wniosek. Jeśli serwis spełnia nasze kryteria i uzyska akceptację, administratorzy prześlą odpowiedzialny za wyświetlanie certyfikatu kod. Poprawność certyfikatu w serwisie można sprawdzić klikając na niego. Ikona certyfikatu jest linkiem do strony z potwierdzeniem jego autentyczności. Strony, które uzyskały nasz certyfikat, są przez nas na bieżąco monitorowane. Jeśli pojawi się na nich coś, co budzi nasze zastrzeżenia, prosimy autora o usunięcie tego. Jeśli ta prośba nie zostanie zrealizowana, odbieramy certyfikat. Zamiast dotychczasowej ikony, wyświetla się wówczas specjalny obrazek. Certyfikat może zostać odebrany również wtedy, gdy autor na stronie nie umieści w widocznym miejscu, na stałe otrzymanego kodu.Zarówno złożenie wniosku o certyfikat, jak i jego otrzymanie jest całkowicie bezpłatne.⁷⁸

Akcja „Klikaj z głową” odbywa się w ramach Szkoły Bezpiecznego Internetu, programu profilaktyczno-edukacyjnego Fundacji Kidprotect.pl oraz Grupy TP. Szkołę Bezpiecznego Internetu objęła honorowym patronatem Minister Edukacji Narodowej, Aleksandra Hall, Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania Elżbieta Radziszewska oraz Rzecznik Praw Dziecka, Marek Michalak. Partnerami projektu są: Microsoft, F-Secure, Allegro, Nasza Klasa, Stowarzyszenie Producentów i Dystrybutorów Oprogramowania rozrywkowego oraz agencje ZOOM i BitArtis. Akcji patronuje także Generalny Inspektorat Ochrony Danych Osobowych. Informacje na temat projektu znajdują się na stronie www.klikajzglowa.pl.
Coraz więcej dzieci korzysta z Internetu. Czerpią z niego wiedzę, spędzają w nim wolny czas czatując z rówieśnikami, zawierają przyjaźnie. Niestety, często słyszy się o przykrych skutkach nieostrożnego korzystania z Internetu, takich jak wyciek danych osobowych, cyberprzestępczość, nękanie on-line. Fundacja Kidprotect.pl od początku swej działalności koncentruje się na bezpieczeństwie dzieci i młodzieży w Internecie. Akcja „Klikaj z głową” to kolejny projekt, w którym mamy przyjemność uczestniczyć. Razem z grupą Allegro i portalem Nasza-Klasa.pl połączyliśmy siły, aby działać na rzecz zwiększenia liczby świadomych użytkowników Sieci wśród młodzieży – mówi Jakub Śpiewak, prezes Fundacji Kidprotect.pl. Od niedawna dzieci mogą dokonywać w Internecie swoich pierwszych zakupów. Umożliwia to konto Allegro Junior, stworzone specjalnie z myślą o młodych internautach. Jako twórcy pierwszego serwisu aukcyjnego dla nastolatków, czujemy obowiązek przekazania im wiedzy na temat bezpieczeństwa transakcji w Internecie. Dzięki niej młodzi użytkownicy nauczą się nie tylko mądrego gospodarowania własnymi pieniędzmi, ale przede wszystkim bezpiecznego poruszania się w cyberprzestrzeni. – mówi Patryk Tryzubiak, rzecznik prasowy grupy Allegro.

3.2.5 PEDOFIL.PL

Strona Pedofil.pl prowadzona jest przez Fundację Kidprotect.pl. W ramach Kidprotect od 2002 roku zajmujemy się bezpieczeństwem dzieci korzystających z internetu, pomocą ofiarom wykorzystania seksualnego w dzieciństwie oraz - z czego jesteśmy pewnie najbardziej znani - zwalczaniem przestępczości seksualnej w internecie. Prowadzimy najstarszy w Polsce hotline, umożliwiający internautom zgłaszanie przypadków wykorzystywania seksualnego dzieci, tak w internecie, jak i poza nim, oraz pornografii dziecięcej. Fundacja jest organizacją non-for-profit. Nie prowadzi działalności gospodarczej, nie korzysta z pieniędzy publicznych, nie sięga również po osławiony 1% podatku. Całą działalność opieramy na wsparciu fundatora, sponsorów i pracy wolontariuszy.Projekt Pedofil.pl powstał, by ułatwić osobom, które mają skłonności pedofilne lub podejrzewają się o nie, podjęcie terapii i dokonanie zmiany w swoim życiu. Chcemy, by osoby takie mogły dowiedzieć się, jakie są skutki wykorzystania seksualnego dla dziecka, czyli - przez co musi przejść dziecko skrzywdzone przez pedofila. Chcemy jednak również pokazać tym osobom, że jest inne wyjście, że można uniknąć wejścia na drogę łamania prawa i - co ważniejsze - na drogę krzywdzenia dzieci. Jeśli choć jedna osoba dzięki naszej stronie Pedofil.pl zdecyduje się podjąć terapię i uda nam się odwieźć ją od krzywdzenia dzieci, to już będzie to dla nas ogromny sukces.⁷⁹

Na tej stronie dowiesz się, czym jest pedofilia, jakie skutki dla dzieci ma wykorzystanie seksualne, tak w formie molestowania, jak i wykorzystania do pornografii dziecięcej. Nasz serwis przeznaczony jest przede wszystkim dla sprawców oraz osób, które odkryły u siebie lub podejrzewają się o skłonności pedofilskie. Tu znajdziesz informacje, gdzie i jaką pomoc możesz uzyskać, by nie krzywdzić dzieci.⁸⁰

To akcja skierowaną do osób, które podejrzewają u siebie skłonności pedofilne. Na stronie internetowej mogą dowiedzieć się o skutkach, jakie wywołuje u dzieci molestowanie i rozpowszechnienie pornografii z ich udziałem. Znajdują się tam również adresy placówek, które udzielą pomocy każdemu, kto zauważy u siebie niebezpieczne zaburzenia seksualne. Strona ma charakter wyłącznie informacyjny i nie jest pułapką zastawioną na osoby, które będą na niej szukać pomocy. Sygnalizuje, że pedofilia jest zaburzeniem, z którym można skutecznie walczyć. Nie każdy zdaje sobie z tego sprawę, nie wie gdzie szukać pomocy i co zrobić. Dlatego też witryna ma być swego rodzaju przewodnikiem. Definiuje czym jest pedofilia i jak wygląda terapia przy tego typu zaburzeniach. Pedofilia jest zaburzeniem bardzo złożonym i szeroką pomoc należy kierować zarówno do ofiar jak i do osób o skłonnościach pedofilnych. Uświadomienie problemu i jego społeczne nagłośnienie może uratować niejedno dziecko i niejednego sprawcę.⁸¹

3.2.6 Bicie Jest Głupie

Kampanię „Bicie jest głupie” zorganizowało Porozumienie „Dzieci Pod Ochroną”, w skład którego wchodzą Fundacja Kidprotect.pl, Komitet Ochrony Praw Dziecka i Fundacja we współpracy z Rzecznikiem Praw Dziecka. „Bicie jest głupie” to tytuł kampanii, którą zorganizowała fundacja w ramach Porozumienia „Dzieci Pod Ochroną” wraz z Rzecznikiem Praw Dziecka. Specjaliści potwierdzają: bicie nie wychowuje, ale przede wszystkim szkodzi. Bicie to przemoc. Nie uczy mądrych zachowań i samokontroli. Tymczasem, według badań aż 70% Polaków daje klapsy swoim dzieciom. W efekcie dzieci stają się smutne, nie uczą się dobrych zachowań i obyczajów, mają poczucie krzywdy. Pragniemy przekazać każdemu rodzicowi i opiekunowi dziecka, że bicie to przemoc.⁸²

Większość Polaków przyznaje, że daje klapsy swoim dzieciom – wynika z badań, które na zlecenie Porozumienia „Dzieci Pod Ochroną” przeprowadziła firma MillwardBrown SMG/KRC. Dlatego 19 czerwca ruszyła kampania społeczna „Bicie jest głupie”. Kampanię „Bicie jest głupie” zorganizowało Porozumienie „Dzieci Pod Ochroną”, w skład którego wchodzą Fundacja Kidprotect.pl, Komitet Ochrony Praw Dziecka i Fundacja we współpracy z Rzecznikiem Praw Dziecka. Dwa spoty reklamowe: „Ulica” i „Waza” zrealizowała agencja McCann Erickson, a ich reżyserem jest Xawery Żuławski. Oprócz spotów reklamowych przygotowane zostały klipy, przeznaczone do emisji w Internecie, wyreżyserowane przez Mateusza Polita. Znane osoby, m.in. Monika Olejnik, Dorota Zawadzka (Superniania), Maja Ostaszewska, Marcin Bosak, Maciej Orłoś, Maciej Kurzajewski i inni przekonują w nich, że „Bicie jest głupie”, a prof. Jerzy Bralczyk mówi wręcz, że „Bicie jest haniebne”. Za niestandardowe działania w ramach marketingu szeptanego odpowiada agencja 5tka.pl Do kampanii dołączyły kolejne znane osoby. Jurek Owsiak, Joanna Brodzik, Ewelina Flinta, Bożena Dykiel, Paweł Wilczak oraz Xawery Żuławski przekonują, że bicie jest głupie. Kampanię wspiera Fundacja WARTY i Kredyt Banku „Razem możemy więcej”.⁸³

Bicie jest głupie, haniebne, nikczemne – taki przekaz niesie kampania zorganizowana przez Porozumienie „Dzieci Pod Ochroną” wraz z Rzecznikiem Praw Dziecka. Według badań przeprowadzonych przez MillwardBrown SMG/KRC na zlecenie Porozumienia, aż 70% Polaków daje klapsy swoim dzieciom. Tymczasem, jak potwierdzają specjaliści, bicie nie wychowuje, ale przede wszystkim szkodzi. Bicie to przemoc. Nie uczy mądrych zachowań i samokontroli. Może prowadzić do katastrofalnych w skutkach zdarzeń, np. uszkodzeń ciała dziecka. Zawsze pozostawia rany emocjonalne. Kampania spotyka się z dużym uznaniem i wdzięcznością rodziców. Czasem wystarczy chwilowe odwrócenie uwagi dziecka, zawsze pomaga rozmowa. Na stronie internetowej kampanii rodzice znajdą porady, jak postępować i czym zastąpić klapsa. W ramach kampanii agencja McCann Erickson przygotowała pro bono dwa spoty telewizyjne: „Ulica” i „Waza” w reżyserii Xawerego Żuławskiego oraz klipy z udziałem celebrytów, przeznaczone do emisji w Internecie, wyreżyserowane przez Mateusza Polita. W pierwszej odsłonie kampanii wystąpili: Dorota Wellman, Maciej Orłoś, Maja Ostaszewska, Rafał Bryndal, Monika Olejnik, Paulina Smaszcz-Kurzajewska, Maciej Kurzajewski, prof. Jerzy Bralczyk oraz Marcin Bosak. Spoty można obejrzeć na stronie internetowej kampanii www.biciejestglupie.pl . Kampanię „Bicie jest głupie” zorganizowało Porozumienie „Dzieci Pod Ochroną”, w skład którego wchodzą Fundacja Kidprotect.pl. ⁸⁴

3.2.7 Centrum Edukacyjne Fundacji Kidprotect.pl

Szkoleniem z informatyki śledczej dla 55 prokuratorów rozpoczyna działalność Centrum Edukacyjne Fundacji Kidprotect.pl. Podczas szkolenia uczestnicy dowiedzą się jak wykorzystać możliwości nowych technologii w wykrywaniu przestępstw na tle seksualnym skierowanych przeciwko dzieciom. Ze szkoleń o różnej tematyce oferowanych w ramach nowo otwartego Centrum, korzystają przedstawiciele organów ścigania, wychowawcy, rodzice i uczniowie. Fundacja uważa, że wiedza chroni dzieci. Dlatego powstało Centrum Edukacyjne Fundacji Kidprotect.pl . W ramach Centrum prowadzi szkolenia dla nauczycieli, rodziców, uczniów oraz dla przedstawicieli organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości.Szkolenia obejmują obszary wszystkich programów realizowanych przez fundację Kidprotect.pl.⁸⁵

Centrum Edukacyjne Fundacji Kidprotect.pl powstało z myślą o ochronie i bezpieczeństwie dzieci. Wspiera rodziców i pedagogów w ich trudnej roli kształcenia i wychowania. Szkolenia dostarczą im wiedzy i umiejętności w zakresie wykrywania problemów wśród dzieci i młodzieży oraz nauczą jak sobie z nimi radzić. – mówi Jakub Śpiewak, prezes Fundacji Kidprotect.pl. Temat bezpieczeństwa dzieci i młodzieży jest wciąż niewyczerpany. Rzeczywistość pokazuje, że wielu rodziców i wychowawców nie zdaje sobie sprawy z istnienia zagrożeń czyhających na dzieci we współczesnym świecie. Pomimo nagłaśniania przerażających przypadków przestępczości seksualnej w Internecie, pedofilii czy prostytucji dziecięcej wielu rodziców i wychowawców wciąż nie wie, że może im zapobiec. Rodzicom często wydaje się, że problem nie dotyczy ich dzieci. Brak wsparcia tłumaczą brakiem wiedzy lub znajomości komputera. Szkolenia prowadzone przez specjalistów Centrum podniosą umiejętności i kwalifikacje opiekunów w zakresie wychowania w bezpieczeństwie oraz wspierania prawidłowego rozwoju emocjonalnego dzieci i młodzieży. Szkolenia dedykowane przedstawicielom organów ścigania: prokuratorom, sędziom, policjantom, kładą szczególny nacisk na umiejętności psychologiczne, jak odpowiedni sposób rozmowy z ofiarą przestępstwa. Dzięki naszym szkoleniom wzrośnie nie tylko skuteczność namierzania przestępców, ale również jakość opieki nad ofiarami przestępstw – mówi Magdalena Zych, koordynator Centrum. Szkolenia prowadzone są w formie interaktywnej, przez doświadczonych trenerów. Zgłoszenia przyjmowane są bezpośrednio przez koordynatora Centrum.⁸⁶

W ramach warsztatów, szkoleniowych rad pedagogicznych, wywiadówek, lekcji z uczniami nasi trenerzy mówią m.in. na temat bezpieczeństwa w sieci, przestępczości seksualnej, prostytucji dziecięcej, o mądrym wychowaniu. Wszystko to w atrakcyjnej, interaktywnej i dynamicznej formie.⁸⁷ Ideą fundacji jest dobro dzieci, ich ochrona, rozwój psychiczny, emocjonalny i fizyczny oraz wspieranie rodziców i pedagogów w ich codziennej trudnej roli. Uważamy, że wiedza chroni dzieci. Dlatego powstało Centrum Edukacyjne Fundacji Kidprotect.pl CEFK prowadzi szkolenia dla nauczycieli, rodziców, uczniów oraz dla przedstawicieli organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. Nasze szkolenia obejmują obszary wszystkich programów realizowanych przez fundację Kidprotect.pl.

3.2.8 Dziecko w sieci

Ogólnopolska kampania społeczna „Dziecko w sieci” realizowana jest przez Fundacje Dzieci Niczyje i Fundacje Kidprotect. W miarę wzrostu popularności Internetu na świecie, poważną kwestią społeczną staje się zapewnienie bezpieczeństwa jego najmłodszym użytkownikom. W dużej mierze wiąże się to z zagrożeniami związanymi z działalnością w sieci środowisk pedofilskich. Wyniki badań pokazują, że polskie dzieci korzystając z Internetu nie przestrzegają podstawowych zasad bezpieczeństwa – bardzo często udostępniają obcym dane personalne i spotykają się z obcymi w rzeczywistym świecie.

Cele kampanii to :

O uwrażliwienie opinii społecznej na problem pedofilii w Internecie ;

O edukacja dzieci w zakresie bezpieczeństwa w Internecie ;

O edukacja rodziców i profesjonalistów pracujących z dziećmi w zakresie bezpieczeństwa dzieci w Internecie ;

Kampania realizowana jest w dwóch podstawowych nurtach :

O kampania medialna ;

O kampania edukacyjna .

Kampania medialna ( II – IV 2004 ) realizowana była we współpracy z agencją reklamową VA Strategic Communication. Na kampanie składają się : reklama prasowa, spot radiowy, spot TV, plakaty, billboardy, banery internetowe. Ekspozycja reklamy możliwa jest dzięki wsparciu ogólnokrajowych i lokalnych mediów. W ramach kampanii edukacyjnej ( III – VI 2004 ) opracowane zostały ulotki i broszury dla dzieci i dorosłych, plakaty oraz materiały edukacyjne w formie książkowej i na płytach CD. Zajęcia edukacyjne podejmowane w ramach kampanii mają różną formę i adresowane są do rodziców, nauczycieli i bezpośrednio do dzieci.⁸⁸

3.3 eGrupy jako wsparcie przez Internet

Fundacja Kidprotect.pl za pośrednictwem Internetu prowadzi grupy wsparcia dla ofiar molestowania seksualnego w dzieciństwie oraz dla ich bliskich – przyjaciół, rodziny, partnerów. Egrupy nie są grupami terapeutycznymi, mają charakter zamkniętego forum umożliwiającego wymianę poglądów, odczuć, myśli, opowiedzenia o emocjach w gronie osób o podobnych doświadczeniach.⁸⁹ Internet nie nadaje się zupełnie do prowadzenia psychoterapii, ta może odbywać się wyłącznie w ramach realnego kontaktu z psychoterapeutą. Fundacja Kidprotect.pl nie oferuje psychoterapii, ale gorąco namawiamy do jej podjęcia i pomagamy w znalezieniu odpowiedniego terapeuty. To, co jest możliwe jako w ramach kontaktu wirtualnego, to poradnictwo i wsparcie, a w szczególnych przypadkach – interwencja kryzysowa.⁹⁰

eGrupa Wsparcia na forum Kidprotect.pl powstała po to, by dać możliwość osobom, które doświadczyły molestowania seksualnego w dzieciństwie, znalezienia bezpiecznego miejsca do rozmawiania, wymiany myśli, poglądów, opowiedzenia o swoich odczuciach w gronie osób o podobnych doświadczeniach. eGrupa nie jest grupą terapeutyczną. Jest miejscem w Internecie, gdzie można porozmawiać o swoich emocjach, poradzić się jak znaleźć dobrego terapeutę, jak nauczyć się na co dzień żyć. Jak radzić sobie ze swoim poczuciem kobiecości, męskości. eGrupa jest forum zamkniętym, dostępnym dla osób, które przez moderatorów i fundację Kidprotect zostaną zaakceptowane jako uczestnicy szanujący zasady tej grupy. Inna specyfika takiej grupy jest dostępna kobietom, inna mężczyznom. Uczestników grupy obowiązuje całkowita dyskrecja - panujące tu zasady nie pozwalają na opowiadanie innym osobom o tym, co się w eGrupie dzieje, na robienie kopii postów, tematów oraz podawanie haseł dostępowych do forum.Twórcy eGrupy deklarują: „Staramy się o to, aby nie było między nami wrogości i agresji. Za to dużo wsparcia, zrozumienia. Ważną zasadą jest wzajemna uważność na wszystkich członków grupy, ich odczucia - ale także to, aby pisać, co sądzimy o wypowiedziach innych osób, odnosząc się do ich doświadczeń. Bez oceniania". Aby przystąpić do eGrupy Wspacia neleży zarejestrować się jako użytkownik forum Kidprotect.pl. ⁹¹

W fundacji Kidprotect.pl działają 4 eGrupy Wsparcia, czyli – inaczej mówiąc – grupy wsparcia, w których kontakt odbywa się za pośrednictwem internetu. Są to: Grupa K1 Pierwsza z grup wsparcia, o charakterze samopomocowym, przeznaczona była dla kobiet, które doświadczyły molestowania seksualnego w dzieciństwie. Z dniem 1.01.2010 grupa K-1 zakończyła już swoją działalność.⁹² eGrupa wsparcia K2 Druga, niedawno powołana, z grup wsparcia dla kobiet, które doświadczyły molestowania seksualnego w dzieciństwie. Grupa ta, podobnie jak pierwsza, ma charakter samopomocowy. Osoby, które uczestniczą w grupie, są dla siebie wsparciem i pomocą. Uczestników eGrupy Wsparcia K-2, by komunikacja między nimi odbywała się WYŁĄCZNIE za pośrednictwem zamkniętej części forum. Prosimy, by uczestnicy nie porozumiewali się w inny sposób między sobą. Do tej grupy nie można już dołączyć. Trzecia egrupa K3 , niedawno powołana, jest grupą wsparcia dla kobiet, które doświadczyły molestowania seksualnego w dzieciństwie. Grupa ta, podobnie jak K-2, ma charakter samopomocowy. Osoby, które uczestniczą w grupie, są dla siebie wsparciem i pomocą. Uczestników eGrupy Wsparcia K-3 prosimy, by komunikacja między nimi odbywała się WYŁĄCZNIE za pośrednictwem zamkniętej części forum. Z chwilą, gdy liczba uczestników tej grupy przekroczy 20 osób, grupa stanie się zamkniętą i utworzona zostanie nowa grupa. Prosimy, by uczestnicy nie porozumiewali się w inny sposób między sobą. Dostęp do tej grupy został już zamknięty. Wkrótce umożliwimy przystępowanie do nowej grupy K-4.⁹³

eGrupa wsparcia M jest to grupa wsparcia przeznaczona dla mężczyzn, którzy doświadczyli molestowania seksualnego w dzieciństwie. Aby dołączyć do tej grupy należy za aktywne konto na forum Kidprotect.pl, a następnie napisać tzw. Wiadomość Prywatną do osoby odpowiedzialnej za przyjmowanie nowych uczestników. W wiadomości postaraj się napisać trochę o sobie, o tym, dlaczego chcesz przystąpić do grupy.⁹⁴

Grupa wsparcia bliscy przeznaczona jest dla bliskich członków rodziny, partnerów życiowych osób, które doświadczyły molestowania seksualnego w dzieciństwie. Żelazną zasadą jest to, że osoby uczestniczące w tej grupie nie mogą uzyskiwać żadnych informacji na temat tego, co dotyczy ich bliskich, będących w pozostałych grupach. Ta grupa jest już zamknięta i nie można do niej dołączyć. eGrupy Wsparcia powstały po to, by dać możliwość osobom, które doświadczały molestowania seksualnego w dzieciństwie oraz ich bliskim, a równocześnie są uczestnikami forum dyskusyjnego Kidprotect.pl, znalezienia bezpiecznego miejsca do rozmawiania, wymiany myśli, poglądów, opowiedzenia o swoich odczuciach w gronie osób o podobnych doświadczeniach. eGrupa nie jest grupą terapeutyczną. Jest miejscem w Internecie, gdzie można porozmawiać o swoich emocjach, poradzić się jak znaleźć dobrego terapeutę, jak nauczyć się na co dzień żyć. Jak radzić sobie ze swoim poczuciem kobiecości, męskości. eGrupa jest forum zamkniętym, dostępnym dla osób, które przez fundację Kidprotect zostaną zaakceptowane jako uczestnicy szanujący zasady tej grupy. Inna specyfika takiej grupy jest dostępna kobietom, inna mężczyznom, a jeszcze inna osobom im bliskim.Uczestników grupy obowiązuje całkowita dyskrecja – nie opowiadaj nikomu, co się w eGrupie dzieje, nie rób kopii postów, tematów, nie podawaj nikomu haseł dostępowych do forum. ⁹⁵

Zakończenie

Podjęcie się napisania pracy na powyższy temat, który na pewno jest nieco drażniący i budzi dziwne odczucia, było dla mnie wielkim wyzwaniem i nastręczyło mi wiele trudności. Mam świadomość, że nie wyczerpałam wszystkich możliwości dotarcia do materiałów, które ukazałyby całkowitą prawdę na temat, ale starałam się dosyć pokaźnie wykorzystać zasoby książkowe i skorzystać z różnych artykułów zamieszczonych w Internecie. Żywię jednak przeświadczenie, że zrobiłam wszystko, co było w zasięgu moich możliwości.

Niewiele jest pozycji książkowych, na których można było się oprzeć lub potwierdzić znalezione przeze mnie informacje. Pomimo, tych i innych trudności, udało się mi zebrać dość dużą liczbę materiałów na podstawie by opisać problem dotyczący pracy. Zapewne nie udało się tego dokonać w sposób wyczerpujący. W pracy zrealizowałam cele, które sobie postawiłam na wstępie a więc opisałam i przedstawiłam w rodziale pierwszym dziecko jako ofiarę przemocy seksualnej, opisałam formy wykorzystywania seksualnego za pośrednictwem Internetu, przedstawiłam sprawców a także na zakończenie opisałam profilaktykę. W rozdziale drugim zajęłam się pojęciem groomingu, czym jest i jakie kolejno etapy mu towarzyszą. W końcówce rozdziału zawarłam czynniki ryzyka oraz bezpośrednie konsekwencje tego zjawiska. Rozdział trzeci poświęciłam Fundacji Kidprotect.pl, opisałam jej charakterystykę, założycieli i działaczy, programy, które fundacja promuje aby chronić najmłodszych przed omówionymi wcześniej zagrożeniami. Na koniec zajęłam się Grupami, specjalnym programem pomocy dla pokrzywdzonych kobiet bądź mężczyzn, którzy doznali molestowania lub przemocy seksualnej w dzieciństwie.

Sądze iż niezwykle ważne jest, abyśmy nigdy nie zapominali, że nawet jeśli tylko niewielki odsetek wszystkich dzieci korzystających z Internetu spotyka w nim coś złego, to de facto chodzi tu o olbrzymią grupę małoletnich ofiar. Ponadto w każdej dużej grupie dzieci i młodych ludzi, którzy używają lub będą używać Internetu, można wyróżnić podgrupy w większym stopniu narażone na niebezpieczeństwo – przejściowo bądź przez cały czas. Na przykład są wśród nich dzieci mające trudności z nauką, dzieci ubogie lub bardzo małe, a także dzieci i młodzi ludzie, którzy właśnie przeżywają szczególnie trudny okres. Cywilizowane społeczeństwo ma zobowiązania wobec wszystkich dzieci i młodych ludzi, ale ciężar tych zobowiązań różni się w zależności od indywidualnych potrzeb każdego dziecka i dorastającego młodego człowieka. Jeden rozmiar nie pasuje na wszystkich. Jako rodzice, opiekunowie, nauczyciele, przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości, decydenci odpowiedzialni za politykę ochrony dzieci, właściciele i szefowie firm internetowych, urzędnicy rządowi oraz przedstawiciele innych instytucji publicznych mamy obowiązek zadbać o to, aby wszystkie dzieci i młodzi ludzie – niezależnie od wieku, pochodzenia, zdolności i potrzeb – dysponowali odpowiednią wiedzą na temat tego, co mogą napotkać w Internecie, uświadamiali sobie te zagrożenia i byli dobrze przygotowani do radzenia sobie z nimi.

Bibliografia

1. Beisert M. „Seksualność w cyklu życia człowieka”, 2004

2. Berson I. R. „Cyberofiary : Psychospołeczne konsekwencje wykorzystywania młodzieży za pośrednictwem Internetu”, 2003

3. Boguszewska Irena „ Gdy dziecko podnieca”

4. Chaffin M., E. Letourneau, J.F. Silovsky, praca zbiorowa „Dorośli sprawcy wykorzystywania seksualnego”, University of Oklahoma

5. Car John „Internet a wykorzystywanie seksualne dzieci pornografia dziecięca” , 2000

6. Friedrich W.N. „Bezpośrednie konsekwencje wykorzystywania seksualnego dzieci – przegląd literatury, w: M. Sajkowska (red.), Wykorzystanie seksualne dzieci. Teoria, badania, praktyka, Fundacja Dzieci Niczyje”, Warszawa 2004

7. Glaser D., Frosch S. , Dziecko seksualnie wykorzystywane, przekł. I. Pospiszyl, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1995

8. Imieliński Kazimierz, ‘Manowce seksu-prostytucja, Łódź 1990

9. Jodko Aleksandra „Tabu seksuologii” , wydawnictwo Academica, Warszawa 2008

10. Leiblum , Rosen, Terapia zaburzeń seksualnych, 2005

11. Lewandowska K. „Społeczny wizerunek sprawców przestępstw seksualnych wobec dzieci”, Fundacja Dzieci Niczyje

12. Lew-Starowicz, Psychologia sądowa, 2000

13. Kępiński, Z psychopatologii życia seksualnego, 2003

14. Krajewski R. „Pedofilia. Aspekty prawne.”, 2004

15. Krawulska-Ptaszyńska, Rosiński Dziecko wykorzystywane seksualnie w obrębie rodziny. Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny, 1997

16. Krzysia E. w artykule „Pedofile w sieci. Jak chronić swoje dziecko?”, 2006

17. Malec Aleksandra „Skutki wykorzystywania seksualnego dziecka”, 2007

18. Meyer R. Psychopatologia. Jeden przypadek, wiele teorii, 2003

19. Pospiszyl K. , Przestępstwa seksualne, 2005

20. Sajkowska Monika „Wykorzystywanie seksualne dzieci” Warszawa 2004

21. Salter A. (2003), Pokonywanie traumy. Jak zrozumieć i leczyć dorosłe ofiary wykorzystywania seksualnego

22. Salter Anna, Drapieżcy.. ,Media Rodzina 2005

23. Seligmann, Walker, Rosenhan, Psychopatologia,

w dzieciństwie, przekł. W. Sułecki, Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań. 2003

24. Skrzypulec, V. (red.) „Wstęp do seksuologii”. Katowice: Wydawnictwo Kwieciński.

2005

25. Sobolewska Z. , Interwencje, diagnoza, terapia dzieci - ofiar przemocy seksualnej, Fundacja Dzieci Niczyje 2008

26. Staksrud E. (2005), SAFT Awareness survey. Methodology, results, implications and outputs, training materials, Luxemburg

27. Śpiewak J. w Artykule o pedofilii, Newsy o problemie , 2009

28. Wrzesień A. „Profilaktyka Zagrożeń dzieci i młodzieży w Internecie”, Fundacja Dzieci Niczyje

29. Wojtasik Łukasz „Pedofilia i pornografia dziecięca w Internecie” pod red. Moniki Sajkowskiej, Warszawa 2004

30. Wyżyńska Janina „Jak chronić dzieci przed molestowaniem seksualnym”,

Seligman, M.E.P., Walker, E.F., Rosenhan, D.L. (2003). Psychopatologia. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka. s. 592↩
Monika Sajkowska „Wykorzystywanie seksualne dzieci” Warszawa 2004 r., s.6↩
Krawulska-Ptaszyńska, Rosiński Dziecko wykorzystywane seksualnie w obrębie rodziny. Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny, 1997 r.↩
Kodeks karny stanu Kalifornia, Sekcja 11165.1↩
Beisert M. „Seksualność w cyklu życia człowieka” 2004↩
Monika Sajkowska „Wykorzystywanie seksualne dzieci” Warszawa 2004 r., s.7-8↩
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)

↩
Standing Committe on Sexually Abused Children (SCSAC), Wielka Brytania↩
Child Abuse Prevention and Treatment Act (CAPTA), USA↩
Agata Engel-Bernatowicz – publikacja z dnia 2006-07-03 w portalu http://kobiety-kobietom.com↩
Boguszewska Irena „ Gdy dziecko podnieca”↩
R. Meyer Psychopatologia. Jeden przypadek, wiele teorii, 2003, s. 292-293↩
Lew-Starowicz, Psychologia sądowa, 2000, s. 127.

↩
R. Meyer Psychopatologia. Jeden przypadek, wiele teorii, 2003, s. 292-293)

↩
Lew-Starowicz, Psychologia sądowa, 2000, s. 248↩
Leiblum, Rosen, Terapia zaburzeń seksualnych, 2005, s. 521↩
Kępiński, Z psychopatologii życia seksualnego, 2003, s.13-14↩
Seligmann, Walker, Rosenhan, Psychopatologia, 2003, s. 594↩
Salter, Drapieżcy.., 2005, s. 94-96↩
Lew-Starowicz, Psychologia sądowa, 2000, s. 249↩
Salter Drapieżcy.., 2005, s.97

↩
K.Pospiszyl, Przestępstwa seksualne, 2005, s. 62-65

↩
Lew-Starowicz, 2000, s. 218, 240-251↩
Łukasz Wojtasik„Pedofilia i pornografia dziecięca w Internecie” pod red. Moniki Sajkowskiej, Warszawa 2004 , s. 174-175↩
John Car „Internet a wykorzystywanie seksualne dzieci pornografia dziecięca” , 2000, s. 4-5↩
John Car „Internet a wykorzystywanie seksualne dzieci pornografia dziecięca” , 2000, s. 5↩
Jakub Śpiewak w Artykule o pedofilii, Newsy o problemie , 2009↩
Finkelhor i In. 2001; Wojtasik 2003 pod redakcja Moniki Sajkowskiej↩
Kazimierz Imieliński, ‘Manowce seksu-prostytucja, Łódź 1990↩
Beisert M. „Seksualność w cyklu życia człowieka” 2004.↩
K. Lewandowska „Społeczny wizerunek sprawców przestępstw seksualnych wobec dzieci”, Fundacja Dzieci Niczyje↩
M. Chaffin, E. Letourneau, J.F. Silovsky, praca zbiorowa „Dorośli sprawcy wykorzystywania seksualnego”, University of Oklahoma↩
M. Chaffin, E. Letourneau, J.F. Silovsky, praca zbiorowa „Dorośli sprawcy wykorzystywania seksualnego”, University of Oklahoma↩
A. Wrzesień „Profilaktyka Zagrożeń dzieci i młodzieży w Internecie”, Fundacja Dzieci Niczyje↩
A. Wrzesień „Profilaktyka Zagrożeń dzieci i młodzieży w Internecie”, Fundacja Dzieci Niczyje↩
Janina Wyżyńska „Jak chronić dzieci przed molestowaniem seksualnym”, 2007 , s. 51↩
Ewa Krzysia w artykule „Pedofile w sieci. Jak chronić swoje dziecko?”

↩
15. gru, 2009 przez Jakub Śpiewak w Artykuły o pedofilii,↩
15. gru, 2009 przez Jakub Śpiewak w Artykuły o pedofilii,↩
http://stoppedofilom.pl/2009/12/jak-chronic-dziecko-przed-internetowym-pedofilem/↩
Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk Nr 1276 z 31.10.2008 r.↩
www.brpd.gov.pl/uploadfiles/Konwencja_RE.doc↩
www.dzieckowsieci.pl ↩
www.dzieckowsieci.pl ↩
Skrzypulec, V. (2005) (red.) „Wstęp do seksuologii”. Katowice: Wydawnictwo Kwieciński.↩
Anna Burek artykuł z dnia 13.03.2010, http://kobietawuk.info↩
Anna Burek artykuł z dnia 13.03.2010, http://kobietawuk.info↩
Anna Burek artykuł z dnia 13.03.2010, http://kobietawuk.info↩
Anna Burek artykuł z dnia 13.03.2010, http://kobietawuk.info↩
Aleksandra Jodko „Tabu seksuologii” , Warszawa 2008 , s.137↩
Aleksandra Jodko „Tabu seksuologii” , Warszawa 2008 , s.137-139↩
Berson I. R. „Cyberofiary : Psychospołeczne konsekwencje wykorzystywania młodzieży za pośrednictwem Internetu”, 2003↩
Krajewski R. „Pedofilia. Aspekty prawne.”, 2004, s.52↩
Aleksandra Jodko „Tabu seksuologii” , Warszawa 2008 , s.141

↩
http://www.dzieckowsieci.pl↩
Wojtasik Ł. (2005), Pedofilia i pornografia dziecięca w Internecie, materiały dla uczestników konferencji wojewódzkich realizowanych w ramach kampanii „Dziecko w Sieci” i programu UE „Safer Internet Action Plan” w latach 2005–2006.↩
Wojtasik Ł. (2005), Pedofilia i pornografia dziecięca w Internecie, materiały dla uczestnikówkonferencji wojewódzkich realizowanych w ramach kampanii „Dziecko w Sieci”i programu UE „Safer Internet Action Plan” w latach 2005–2006↩
Staksrud E. (2005), SAFT Awareness survey. Methodology, results, implications and outputs,training materials, Luxemburg↩
Aleksandra Malec „Skutki wykorzystywania seksualnego dziecka”, s. 2↩
Glaser D., Frosch S. (1995), Dziecko seksualnie wykorzystywane, przekł. I. Pospiszyl, WydawnictwoLekarskie PZWL, Warszawa.↩
Salter A. (2003), Pokonywanie traumy. Jak zrozumieć i leczyć dorosłe ofiary wykorzystywania seksualnegow dzieciństwie, przekł. W. Sułecki, Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań.↩
Friedrich W.N. (2004), Bezpośrednie konsekwencje wykorzystywania seksualnego dzieci – przeglądliteratury, w: M. Sajkowska (red.), Wykorzystanie seksualne dzieci. Teoria, badania,praktyka, Fundacja Dzieci Niczyje, Warszawa, s. 86↩
Aleksandra Malec „Skutki wykorzystywania seksualnego dziecka”, s. 4↩
Aleksandra Malec „Skutki wykorzystywania seksualnego dziecka”, s. 5↩
Z. Sobolewska, Interwencje, diagnoza, terapia dzieci - ofiar przemocy seksualnej, Fundacja Dzieci Niczyje↩
http://www.kidprotect.pl/o-nas/nasza-misja.html↩
http://www.kidprotect.pl/o-nas/statut.html↩
http://www.kidprotect.pl/o-nas/statut.html↩
http://rozmowy.onet.pl/1,biografia.html?ITEM=56102↩
http://www.cefk.pl/index.php?dzial=informacje-o-nas↩
http://www.kidprotect.pl/programy/55-szkola-bezpiecznego-internetu.html↩
http://www.szkolabezpiecznegointernetu.pl/aktualnosci/bezpieczniej_w_sieci_bezpieczniej_w_zyciu/↩
http://www.epacjent.pl/artykul.php?idartykul=2587↩
http://www.kidprotect.pl/programy/88.html↩
http://niebije.pl/?s=oakcji

↩
Tak wynika z przeprowadzonej między lutym a lipcem bieżącego roku analizy 3,5 miliona wyszukiwań w należącym do firmy Symantec serwisie OnlineFamily.Norton↩
http://media.kidprotect.pl/notatka_78511.html↩
http://www.bezpiecznyinternet.org/certyfikaty/↩
http://www.8host.pl/kid/programy/60-pedofilpl.html↩
http://www.pedofil.pl/↩
http://www.kampaniespoleczne.pl/artykuly.php?artykul_id=178&action=szczegoly↩
http://www.kidprotect.pl/programy/58-bicie-jest-gupie.html↩
http://www.biciejestglupie.pl/?page_id=2123↩
http://www.8host.pl/kid/programy/62-centrum-edukacyjne-fundacji-kidprotectpl.html↩
http://www.cefk.pl/↩
http://www.cefk.pl/index.php?dzial=informacje-o-nas↩
Jakub Śpiewak, Jak chronić dzieci online , Warszawa 2004 , materiały szkoleniowe Fundacji Kidprotect↩
http://www.dzieckokrzywdzone.pl/informacje/kidprotect_pl/↩
http://www.kidprotect.pl/egrupy.html↩
http://www.dzieckokrzywdzone.pl/informacje/newsletter_nr_2__10_08_2007/↩
http://www.kidprotect.pl/egrupy.html↩
http://www.kidprotect.pl/egrupy.html↩
http://www.kidprotect.pl/egrupy.html↩
http://www.kidprotect.pl/egrupy.html↩

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Dzieci w sieci
Dzieci w sieci
Uwodzenie dzieci przez internet
2013 11 23 Nauczyciel zatrzymany za uwodzenie dzieci
Wpływ TV na dzieci! (art z sieci)
Grooming w sieci Pedofilia, prostytucja i boyloving przez internet
definicja i etapy, Wystawy, Dziecko w Sieci, Plansza 11 - uwodzenie w sieci
Ryby w sieci, dla dzieci i nauczycieli, zabawy dla dzieci - piasek, woda, Zabawy na Piasku i w Wodzi
dziecko w sieci(1), Przedszkole, Dla dzieci, BEZPIECZEŃSTWO
Wpływ TV na dzieci! (art z sieci)
Halloween jako celebracja okultyzmu i satanizmu Diabelskie sieci na nasze dzieci
Halloween jako celebracja okultyzmu i satanizmu Diabelskie sieci na nasze dzieci Ks dr Aleksander P
Posacki A Halloween jako celebracja okultyzmu i satanizmu Diabelskie sieci na nasze dzieci
Diabelskie sieci na nasze dzieci
Wirtualne sieci LAN
9 Sieci komputerowe II
PODSTAWOWE ZABIEGI RESUSCYTACYJNE (BLS) U DZIECI

więcej podobnych podstron