Pszczewski Park Krajobrazowy położony jest w środkowowschodniej części województwa lubuskiego i w zachodniej części województwa wielkopolskiego, w środku trójkąta między Gorzowem, Zieloną Góra i Poznaniem. Ten przyrodniczy obszar chroniony powołano do życia w 1986 roku w celu zachowania charakterystycznych cech krajobrazu kulturowego i przyrodniczego, które wyróżniają region Pojezierza Lubuskiego i Wielkopolskiego spośród pozostałych krain geograficznych Polski. Pszczewski Park Krajobrazowy jest parkiem średniej wielkości, który wraz z otuliną zajmuje ponad 45 tys. ha. Park o powierzchni 12 220 ha (w tym 2 920 ha w granicach województwa wielkopolskiego) tworzą dwa samodzielne kompleksy. Pierwszy o powierzchni 1 970 ha rozciąga się nad rzeką Kamionką od wsi Lewice do wsi Kamionna. Drugi o powierzchni 10 250 ha obejmuje obszar jezior rynnowych oraz odcinek rzeki Obry od wsi Rybojady do wsi Policko. Dwa kompleksy, wchodzące w skład parku krajobrazowego obejmuje otulina o powierzchni 33 080 ha, której zadaniem jest eliminowanie negatywnych wpływów zewnętrznych na obszar parku.
W skład parku i otuliny wchodzi 6 gmin: Pszczew, Przytoczna, Trzciel, Miedzichowo, Międzychód i Międzyrzecz.
Obszar Pszczewskiego Parku Krajobrazowego i jego okolice zaskakują zróżnicowaniem form i skrywających się pod nimi osadów. Na niewielkiej powierzchni i w bliskim sąsiedztwie występują: moreny czołowe, kemy, ozy, rynny glacjalne, równiny zastoiskowe, terasy kemowe, zagłębienia bezodpływowe, równie biogeniczne, dolinki erozyjne, sandry oraz powierzchnie wysoczyzn. To zróżnicowanie dużych form na niewielkim obszarze, decyduje o zmienności rzeźby i bogactwie krajobrazów. Najwyższe wzniesienia w parku sięgają blisko 120 m n.p.m. tymczasem nisko położone łąki w dolinie Obry znajdują się na około 50 m n.p.m., a jeszcze niżej w dolinie rzeki Kamionki. Różnice wysokości względnej w rynnach jeziornych sięgają nawet 40 m. Formy i osady decydują o zróżnicowaniu występujących tu zbiorowisk roślinnych i działalności człowieka, poszczególne komponenty tworzą charakterystyczny dla parku mozaikowy krajobraz, na który składają się: lasy, pola, łąki i pastwiska, murawy i torfowiska, źródliska, rzeki i bardzo liczne jeziora.
Zgodnie z podziałem geobotanicznym Polski Pszczewski Park Krajobrazowy znajduje się w obszarze przejściowym między Okręgiem Lubuskim i Poznańsko-Gnieźnieńskim Krainy Wielkopolsko-Kujawskiej. To położenie sprawia, że obszar Parku jest poza granicami naturalnego zasięgu świerka, jodły i dębu bezszypułkowego, ale co istotne w Krainie Wielkopolsko-Kujawskiej, w zasięgu buka.
Plan ochrony
Uchwała Nr XXXV/393/13 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 18 marca 2013 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Pszczewskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Lubuskiego z 2013 poz. 826) (6,5 Mb)
W tym zróżnicowanym obszarze do chwili obecnej udokumentowano obecność ponad 765 gatunków roślin naczyniowych, a lista ciągle jest uzupełniana. 44 gatunków roślin posiada status ochrony prawnej, a 56 znajduje się pośród „czerwonej listy” roślin Wielkopolski. Pośród nich 10 to gatunki uznane za zagrożone, wymierające i rzadkie w skali całego kraju. Największą grupę stanowią rośliny zagrożone dla Wielkopolski, których na terenie parku stwierdzono 29. Wśród nich znajdują się gatunki zagrożone w Polsce np.: Epipactis palustris, Jovibarba sobolifera, Lathyrus palustris, Dactylorhiza maculata. Mniejszą grupę stanowią gatunki rzadkie w Wielkopolsce, których w parku znajduje się 14. W archiwach parku znaleźć można informacje o takich gatunkach jak: Drosera intermedia, Drosera anglica, Rhynchospora fusca, Trichophorum alpinum, Malaxis paludosa.
Ponad 60% powierzchni parku pokrywają lasy. Tymczasem jeszcze w połowie ubiegłego wieku obszar zajmowany obecnie przez park był w przewadze użytkowany rolniczo. Pamiątką po tamtych czasach są liczne głowiaste wierzby teraz rosnące wśród śródleśnych duktów, a kiedyś na skrajach pól i na miedzach. Szacuje się, że około 50% powierzchni leśnych w parku zajmują młode, mające około 50 lat drzewa, a drzewostan starszy od 80-90 lat stanowi niewiele ponad 10%. Rozmieszczenie lasu na terenie Parku jest bardzo zróżnicowane. Większe kompleksy leśne znajdują się w środkowej części obszaru w otoczeniu rynny jezior pszczewskich oraz w dolinie rzeki Kamionki. Bezwzględnie dominują bory, a wśród nich bory świeże porastające piaszczyste powierzchnie sandrowe. Las na terenie PPK spełnia ważną rolę ochronną dla ekosystemów jeziornych i torfowiskowych. Większość, z blisko 50 jezior na terenie parku i jego otuliny, posiada I i II klasę czystości, a zalesione zlewnie są najlepszym gwarantem jakości wód. Dzięki lasom, w dobrej kondycji zachowane są także liczne torfowiska niskie i przejściowe. Wyjątkową rzadkością są stanowiska torfowisk źródliskowych w dolinie rzeki Kamionki. Nowym zjawiskiem na terenie PPK jest proces „dziczenia” porzuconych pól i sukcesja lasu na dużych przestrzeniach nieużytków rolnych.
Faunę Pszczewskiego Parku Krajobrazowego charakteryzuje nie do końca poznane bogactwo. Choć inwentarz poszczególnych grup zwierząt został opisany, to każdy rok przynosi nowe obserwacje i niespodzianki. Na wyróżnienie zasługuje ornitofauna, wśród której udokumentowano 194 gatunków w tym lęgowych 127. W tej dużej grupie. Amatorom ornitologii nie trudno na niebie dostrzec: bielika, orlika, kanie rudą i czarną, rybołowa, błotniaki, kobuza i trzmielojada. Częstym gospodarzem starych drzew jest dzięcioł zielony, krętogłów i dudek. Wśród wód i szuwarów zobaczyć można gęgawy, krakwy, cyranki, cyraneczki, kropiatki, gągoły, tracze i inne. Pszczewski Park Krajobrazowy stanowi ważny przystanek ptaków migrujących między innymi: rybołowów, głowienek, gęsi zbożowych i białoczelnych, czajek. Niezwykle ciekawy jest inwentarz nietoperzy parku obejmujący 12 gatunków. Trzy gatunki Parku: nocek duży, nocek Natterera oraz gacek brunatny znajdują się na Europejskiej Czerwonej Liście Zwierząt i Roślin Zagrożonych w Skali Światowej. Mopek oraz nocek duży wymienione są pośród gatunków załącznika Dyrektywy Siedliskowej UE. Do ciekawostek fauny nietoperzy Parku należy także występowanie mroczka pozłocistego, który regularnie jest spotykany na wschodzie i południu kraju, a ostatnio był odnotowany w Wielkopolsce w latach 60-tych. Na terenie PPK udokumentowano również: 13 gatunków płazów, 7 gatunków gadów, 29 gatunków ryb - 3 poddane ochronie prawnej oraz ssaki - 54 gatunki w tym 29 będących pod ochroną. Największą osobliwością pośród fauny parku jest obecność w wodach rzeki Kamionki minoga strumieniowego, którego odkryli pracownicy parku w 2004 roku.