ZAGADNIENIE NA EGZAMIN Z PATOLOGII

1. OMÓW PROCES NAZNACZANIA SPOŁECZNEGO.

2. OPISZ WSKAŹNIKI DYSFUNKCYJNOŚCI INSTYTUCJI I PODAJ W JAKI SPOSÓB PRZECIWDZIAŁAĆ DYSFUNKCYJNOŚCI.

3. OPISZ PATOLOGIĘ ISTYTUCJI WIĘZIENNEJ.

4. SCHARAKTERYZUJ INSTYTUCJĘ TOTALNĄ I OPISZ JEJ CECHY.

5. NA CZYM POLEGA ZJAWISKO MOBBINGU W MIEJSCU PRACY.

6. OPISZ ZJAWISKO PODKULTURY WIĘZIENNEJ I JEJ NEGATYWNY WPŁYW NA PROCES RESOCJALIZACJI WIĘZIENNEJ.

7. WYMIEŃ I OMÓW CZYNNIKI KRYMINOGENNE.

8. OPISZ ZJAWISKO PRZESTĘPCZOŚCI ZORGANIZOWANEJ.

9. OPISZ ZJAWISKO BEZDOMNOŚCI I BEZROBOCIA I ICH WPŁYW NA FUNKCJONAWANIE SPOŁECZEŃSTWA.

10. OPISZ KONFLIKT JAKO ZJAWISKO SPOŁECZNE I ORAZ PRZEDSTAW SPOSOBY JEGO ROZWIĄZYWANIA.

11. OMÓW ZJAWISKO PROSTYTUCJI ORAZ WYNIKAJĄCE Z NIEGO ZJAWISKA KRYMINOGENNE.

12. ZDEFINIUJ PODSTAWOWE POJĘCIA:

• Dewiacja a norma;

• Patologia a dewiacja;

• Dewiacja pozytywna i negatywna;

• Dewiacja zorganizowana i spontaniczna;

• Dewiacja indywidualna i grupowa;

• Dewiacja wtórna i pierwotna.

1. OMÓW PROBLEM NARKOMANII W POLSCE, JEJ SKUTKI SPOŁECZNE I INDYWIDUALNE.

2. NA CZYM POLEGA PROBLEM REDUKCJI SZKÓD.

3. PRZEDSTAW PROBLEM SUBKULTUR MŁODZIEŻOWYCH ORAZ ICH WPŁYW NA PRZESTĘPCZOŚĆ NIELETNICH.

4. OPISZ NEGATYWNY WPŁYW DZIAŁANIA SEKT NA DZIECI I MŁODZIEŻ.

5. OPISZ PRZYCZYNY SAMOBÓJSTW RAZ ICH SKUTKI SPOŁECZNE I INDYWIDUALNE.

6. NIEDOSTOSOWANIE SPOŁECZNE I STEREOTYPY (ROLA I FUNKCJE)

1. PROCES NAZNACZANIA SPOŁECZNEGO

Teoria naznaczania mówi o tym, ze dewiantem staje się ten, kto przez otoczenie zostanie za takiego uznany. Różnym ludziom zdarza się zachować niezgodnie z normami, często bez złej woli, jednak nie do każdego, kto przekroczył normę zostaje przyczepiona etykieta dewianta. Gdy ktoś zostanie naznaczony zmienia się stosunek otoczenia do niego, pojawiają się oczekiwania zgodne z przylepiona etykietą, które wpychają jednostkę w rolę dewianta. Z czasem naznaczony człowiek zaczyna przekształcać obraz samego siebie i myśleć o sobie jak o dewiancie. Jedną specyficzną cechą dewiantów jest to, że są jako dewianci traktowani przez innych (grupy społeczne, które są odpowiedzialne za wyznaczanie kryteriów służących do naznaczania dewiantów, a więc przedstawiciele władzy, przywódcy opinii publicznej, funkcjonariusze aparatu kontroli społecznej, opinia publiczna kształtowana przez wymienione organy władzy oraz czynniki opiniotwórcze).Drugą jest osobliwość potocznego myślenia – odmienność pod jednym cząstkowym względem jest uznawana za odmienność o charakterze całościowym. Osoba naznaczona piętnem dewiacyjności może w opinii publicznej pozostać dewiantem także wtedy, gdy już dawno przestał nim być i odwrotnie – może się tak zachowywać, że będzie traktowana jak osoba w pełni normalna. Najczęściej jednak ludzie uznani za dewiantów naruszają pod jakimś względem reguły konwencjonalnej „normalności”. Wyjaśnienie tego faktu ułatwia rozróżnienie dewiacji pierwotnej i wtórnej. Człowiek zakwalifikowany jako dewiant może się temu sprzeciwić lub przystosować do roli dewianta. To drugie może bowiem okazać się dla niego bardziej korzystne.

Dewiant – ten kogo społeczna widownia wskazała jako winowajcę przylepiając mu etykietę; kto zostaje uznany za naruszającego normy społeczne.

Stygmatyzacja, etykietowanie, naznaczanie jest to proces nadawania określeń w kategoriach zachowania jednostkom, grupom społecznym czy kategoriom społecznym w wyniku czego przyjmują one nadane im cechy i zaczynają działać zgodnie z przypisanymi im etykietami.

Proces naznaczania społecznego (przypięcie komuś etykietki) odbywa się zawsze przy określaniu negatywnej grupy odniesienia, np. określanie kogoś, kto złamał prawo, mianem kryminalisty.

Naznaczanie bywa przyczyną deprecjonowania jednostek i grup społecznych. Jest on też bazowym mechanizmem tworzenia stereotypów. Zajmuje się ludzkimi interakcjami, zachowaniem i kontrolą, szczególnie w zakresie dewiacji. (ciocia wikipedia).

 W teorii naznaczenia, stygmatyzacja jest identyfikacją osobistej lub społecznej cechy prowadzącej do wykluczenia jednostki. Życie porządkują, różnego typu struktury społeczne i właściwe dla tego porządku scenariusze. 

1. WSKAŹNIKI I PRZECIWDZIAŁANIE DYSFUNKCYJNOŚCI INSTYTUCJI

Dwie fazy dysfunkcyjności instytucji wg Podgóreckiego:

1. jest ustalana na podstawie adekwatności istniejących środków instytucjonalnych i organizacyjnych w stosunku do przyjętych celów tych instytucji i organizacji wewnętrznych.

2. ustalana na podstawie zewnętrznej analizy celów i organizacji tych instytucji.

Wskaźniki:

a) przerost więzi nieformalnych, które mogą skutkować powstaniem grup mafijnych i klikowych, b) niedorozwój więzi formalnych,

c) wadliwość systemu selekcji i awansu ze szczególnym przypadkiem braku kompetencji zwierzchników,

d) wadliwość obiegu informacji,

e) nieadekwatność sposobu zarządzania,

f) rytualizm,

g) formalizm,

h) wadliwość rozkładu proporcji gratyfikacji i sankcji karzących,

i) rozwijanie w ramach danej instytucji motywacji niezgodnych z celami tej instytucji, szczególnie traktowanie instytucji jako środek do realizacji celów pozainstytucjonalnych,

j) przekonanie o małej społecznie wadze lub nawet społecznej szkodliwości celów instytucji czy brak danych o możliwości faktycznej realizacji celów.

Przeciwdziałanie:

a) kształtowanie postaw twórczych pracowników,

b) inwestowanie w rozwój pracownika,

c) budowanie więzi z firmą,

d) umiejętność szybkiego reagowania i uczenia się,

f) tworzenie warunków do przeprowadzenia zmian,

g) budowanie morale pracowników,

h) edukowanie ludzi, aby widzieli zależność między własnym działaniem a sukcesem przedsiębiorstwa na rynku.

1. PATOLOGIA INSTYTUCJI WIĘZIENNEJ

1. ciche kompromisy i współpraca pomiędzy przywódcą grupy nieformalnej a administracją w celu utrzymania pewnych korzyści w zamian za spokój na oddziale;

2. profity za przekazywanie informacji (kablowanie, sypanie) pozwalają lepiej poznać świat więźniów;

3. sposób odnoszenia się;

4. napady na funkcjonariuszy (fizyczne, słowne);

5. nielegalne przenoszenie listów, grypsów- korupcja

Zagrożenia:

1. patologiczne i szkodliwe sytuacje - przemycanie narkotyków i innych środków, środków łączności, aparatów fotograficznych itp.;

2. ucieczki z różnych typów zakładów karnych, stanowisk pracy poza zakładem (nieuwaga, nieostrożność, złe rozpoznanie, nadmierne zaufanie, lekceważenie obowiązków);

3. niepowroty z przepustek, widzeń, z przerw w karze;

4. zarządzanie jednostek i niewłaściwe stosunki międzyludzkie (nadmierny autokratyzm w zarządzaniu);

5. przerost więzi nieformalnych;

6. wadliwa selekcja;

7. deficyt informacji;

8. „posługiwanie się” przez personel niektórymi osadzonymi przeciwko innym członkom personelu.

Wskaźniki te deformują sformalizowane cele i zadania oraz wywołują konflikt z oficjalną i prawnie usankcjonowaną działalnością zakładu karnego.

1. INSTYTUCJA TOTALNA

Instytucja:

1. grupa osób powołanych do załatwienia spraw doniosłych dla życia zbiorowego (ludzie wykonujący funkcje publiczne;

2. formy organizacyjne zespołu czynności wykonywanych przez niektórych członków grupy;

3. zespół urządzeń materialnych i środków działania pozwalające upoważnionym jednostkom na wykonywanie publicznych zadań;

4. role społeczne, specjalne doniosłe dla grupy.

Według Goffmana – instytucje totalne to zakłady przymusowego przekształcania osobowości, każda z nich eksperymentuje na naturze zwykle brutalnie, aby wykazać co można uczynić z ludzkim „ja”.

Funkcje:

• zaspokajanie potrzeb różnego rodzaju;

• regulowanie działań członków w ramach stosunków społecznych;

• zapewnienie ciągłości życia społecznego przez utrzymywanie i kontynuację czynności publicznych i interpersonalnych;

• dokonywanie integracji czynności, działań i stosunków jednostki, zapewnienie wewnętrznej spójności, zbiorowości.

Cel => efekt, który zamierzamy osiągnąć, uświadomiony i pożądany przez osobę lub grupę społeczną stan rzeczy, który zamierza ona osiągnąć.

Instytucje totalne:

• pochłaniają czas i energię osób, utrudniają samorealizację własnej aktywności i zainteresowań;

• ograniczają osoby z nimi związane;

• biorą odpowiedzialność za wszystkie aspekty życiowej aktywności osób w nich przebywających, ingerują we wszystkie dziedziny ich życia;

• wyznaczają ramy całego postępowania.

Cechy: - podział osób, które biorą udział w funkcjonowaniu instytucji na dwie grupy – przełożony, podwładny- ściśle zaplanowany czas w ciągu dnia- regulamin określający ramy funkcjonowania- system kar i nagród- ograniczony kontakt ze światem zewnętrznym często traktowany jako specyficzna forma nagrody- struktura hierarchiczna- formalizm- dehumanizacja- orientacja nie na człowieka, a na wykonywanie wyznaczonych zadań- wszechobecna biurokracj

1. ZJAWISKO MOBBINGU W MIEJSCU PRACY

Mobbing – to systematyczne nękanie psychiczne pracownika przez innych pracowników lub przełożonych; zachowania mające na celu izolowanie pracownika od otoczenia, pozbawienie go godności, doprowadzenie do bezsilności i bezradności.

Cechy mobbingu:

• zaistnienie konfliktu, czyli sprzecznych dążeń członków pewnej zorganizowanej grupy ludzi;

• pojawienie się „ofiary” i „prześladowcy”;

• szykanowanie mające charakter ciągły i trwające dłuższy czas;

• ukrywanie działań mobbingujących przez „prześladowców” przed osobami postronnymi;

• ukrywanie przez „ofiary” tego zjawiska w obawie przed utratą pracy;

• także świadkowie mobbingu, którzy nie reagują na to powodują, że rozwija się ono coraz silniej;

• działanie w sposób umyślny z zamiarem wyrządzenia „ofierze” szkody, zachowania są często działaniami celowymi mającymi przynieść konkretne korzyści „prześladowcom”;

• posługiwanie się kłamstwem, plotką, oszczerstwem, intrygą jako narzędziami mobbingu;

• rzadko przemoc fizyczna

Przyczyny:

• dysfunkcja różnych podsystemów organizacyjnych takich jak zarządzanie i kontrola;

• delegowanie uprawnień czy polityka personalna;

• nieumiejętność rozwiązywania konfliktów w organizacji, co powoduje, że uruchamiane są patologiczne mechanizmy rozładowania emocji, w tym skierowanie negatywnych emocji na podwładnych, współpracowników lub przełożonego;

• kierownictwo, które albo samo represjonuje pracownika (pracowników) albo lekceważy lub nie dostrzega konfliktów między pracownikami.

Skutki:

• mobbing nie pozwala na pełne wykorzystanie potencjału pracownika i obniża tym samym jej skuteczność w realizowaniu celów;

• tragedie rodzinne i zawodowe;

• mniejsza wydajność przedsiębiorstw;

• naruszenie zdrowia psychicznego „ofiary”=> pogorszenie się stanu zdrowia „ofiary” (zaburzenia stresowe, w funkcjonowaniu organizmu, choroby) spowodowane długotrwałymi szykanami.

1. PODKULTURA WIĘZIENNA

Powstanie podkultury:

1. transmisja wartości i norm ze środowiska zewnętrznego do zakładu karnego;

2. stworzenie podkultury poprzez system reguł (zakazy, nakazy, ograniczenia)

Ewolucja grupy (etapy):

1. budowa grupy – brak wzorów, nauka przez obserwację;

2. współdziałanie w określonym celu:- pojawienie się ról i funkcji, stworzenie struktury, pojawienie się nacisku grupowego;

3. wytworzenie kultury grupy - zgromadzenie wiedzy i doświadczeń - ugruntowanie norm - plany i oczekiwania;

4. etap samoposzukiwań i modyfikacji wzoru kultury.

Przyczyny:

• przeniesienie postaw przestępczych z zewnątrz;

• sytuacja trudna wywołana izolacją;

• reintegracja grupy;

• możliwość rozładowywania agresji w wewnętrznych konfliktach;

• brak możliwości ujawnienia swoich aspiracji na zewnątrz;

• chęć wyżycia się;

• brak możliwości zaspokojenia potrzeb;

• nuda więzienna.

Przejawy zmian:

• odchodzenie od silnego jednoosobowego przywództwa na rzecz podejmowania decyzji przez grupę;

• zacieranie różnic między grypsującymi a nie grypsującymi poprzez uczestniczenie we wspólnych zajęciach terapeutycznych, kulturalno-oświatowych i sportowych;

• przewaga postaw deklaratywnych i konformistycznych;

• łagodzenie lub rezygnowanie z norm podkulturowych w zakładach typu półotwartego i otwartego;

• odchodzenie od negacji wspólnego osadzania w celach mieszanych;

• wzrost autorytetu wśród osadzonych osób inteligentnych i zasobnych materialnie;

• częstsze rozwiązywanie konfliktów na drodze negocjacji za pomocą racjonalnych argumentów;

• brak tendencji do jednolitej konsolidacji i organizacji grup podkulturowych;

• zanik „jakościowego” na rzecz „ilościowego” doboru do grup nieformalnych;

• priorytet interesów własnych jednostki nad interesem grupy;

• spadek restrykcyjności norm podkulturowych;

• zanik znaczenia tatuaży i gwary więziennej;

• osłabienie wrogości osadzonych grypsujących do administracji więziennej;

Zbiorowy protest - celem zorganizowanych wystąpień protestacyjnych osadzonych jest:

• doprowadzenie do zmiany dotychczasowego porządku prawnego;

• wywarcie presji na administrację za pomocą groźby, szantażu lub bezpośredniego bezprawnego działania w celu spełnienia żądań.

Formy – zbiorowe zachowania autodestruktywne, strajk, strajk okupacyjny, bunt.

Cechy – cechą charakterystyczną każdego protestu jest:

• agresja;

• grupowy charakter działania;

• określony stopień zorganizowania skazanych;

• sformułowanie celu protestu;

• dążenie do naruszenia dotychczasowej organizacji istniejącego stanu lub określonych dóbr.

Przeciwdziałanie podkulturze więziennej:

• zapewnienie bezpieczeństwa osobistego skazanych;

• praca, nauka - właściwe rozpoznanie i przejawy poprzez obserwację;

• rozmowy - właściwe rozmieszczenie skazanych poszkodowanych i prowodyrów;

• współpraca wszystkich działów i służb;

• wymiana informacji dotyczących podkultury;

• odprawy penitencjarno-ochronne;

• czas wolny – właściwe zagospodarowanie;

• warunkowe przedterminowe zwolnienie;

• przynależność do grupy nieformalnej utrudnia otrzymanie zwolnienia;

• kary i nagrody;

• współpraca z rodziną;

• zapewnienie bezpieczeństwa w transporcie;

• sporządzenie karty informacyjnej;

• samoagresja - obciążenie kosztami leczenia - zeszyty obserwacji na oddziale.

1. CZYNNIKI KRYMINOGENNE

Czynniki kryminogenne: sytuacje i okoliczności powodujące zaistnienie przestępstwa

1. Wewnętrzne: biologiczne, biopsychiczne:

1. somatyczne (dziedziczne) – stan zdrowia psychicznego, system nerwowy, hormonalny, wygląd zewnętrzny;

2. psychiczne – poziom rozwoju umysłowego, choroby psychiczne, psychopatia.

1. Zewnętrzne:

1. Środowiskowe: społeczne – bieda, naturalne – makrospołeczne, ustrój polityczny, ustrój społeczno-gospodarczy, warunki ekonomiczne, czynniki kulturowe, konflikty społeczne;

2. Sytuacyjne: – silne wzburzenie społeczne, okazja czyni złodzieja; regionalne – osobisty charakter kontaktów międzyludzkich, stabilność mieszkańców, więzi rodzinne, przyjacielskie, sąsiedzkie, urbanizacja, kontrola zachowań społeczna jednostki, jawność życia, imigracja ludności z innych regionów - mikrospołeczne – kompletna rodzina, klasa szkolna wraz z personelem nauczającym, grupa rówieśnicza, organizacje społeczne, klub sportowy;

3. Czynniki złożone – wiek, płeć, status ekonomiczny, tryb życia (prostytucja, narkomania, alkoholizm).

1. ZJAWISKO PRZESTĘPCZOŚCI ZORGANIZOWANEJ

Przestępczość zorganizowana – oznacza:

- posiadającą strukturę grupę składającą się z trzech lub więcej osób, istniejącą przez pewien czas oraz działającą w porozumieniu w celu popełnienia jednego lub więcej przestępstw dla uzyskania w sposób bezpośredni lub pośredni korzyści finansowej lub innej korzyści materialnej;

- organizację o rozbudowanej, wieloczłonowej strukturze, opartą na wewnętrznej hierarchii, dyscyplinie i „żelaznych” regułach postępowania.

Przestępstwo – jest czynem człowieka, zawinionym, zakazanym przez ustawę pod groźbą kary, społecznie szkodliwym. Cechy przestępstwa:

• działania są zaplanowane na dłuższy lub nieokreślony czas;

• sprawcy działają z chęci zysku lub żądzy władzy;

• zorganizowana struktura, w której występuje podział zadań między członkami;

• używanie przemocy lub innych środków zastraszania;

• dąży do wywarcia wpływu na politykę, organy ścigania, administrację publiczną, wymiar sprawiedliwości lub gospodarkę.

Zorganizowane grupy przestępcze koncentrują swą działalność głównie na:

• produkcji, przemycie i dystrybucji narkotyków oraz substancji psychotropowych;

• przemycie i nielegalnym handlu bronią oraz materiałami wybuchowymi i promieniotwórczymi;

• przemycie i handlu alkoholem, wyrobami tytoniowymi, sprzętem elektronicznym;

• kradzieżach i nielegalnym obrocie samochodami;

• wymuszeniach z użyciem szantażu i przemocy;

• przestępstwach związanych z handlem żywym towarem, prostytucją, hazardzie- fałszerstwach;

• wymuszeniach okupu lub opłat za tzw. Ochronę – wyłudzaniach;

• korupcji urzędników i przedstawicielach władzy.

Może mieć charakter:

1. polityczny (organizacje terrorystyczne to jest takie, które dla osiągnięcia swych celów dopuszczają się użycia przemocy; organizacje pacyfistyczne – używają środków perswazji);

2. ekonomiczny (powiązana z polityką, ale tylko w ten sposób, że wspiera działanie korzystne z punktu widzenia własnych interesów, celem przestępczości jest zwiększenie nielegalnego zysku);

3. hedonistyczny - obejmuje przypadki grup zorganizowanych celem np. popełnienia przestępstw seksualnych lub tez używania narkotyków – celem jest zysk finansowy, opłacalność, powiązania ze światem polityki i biznesu.

Do jej wystąpienia niezbędne staje się zaistnienie co najmniej jednego z trzech często współwystępujących zjawisk:

• czarny rynek – niewydolność lub wyłączenie legalnych sposobów zaspokajania potrzeb społeczeństwa;

• dezorganizacja społeczna – zachwianie norm porządku społecznego;

• niedoskonałość prawa – luki w prawie, niewydolność samego prawa lub jego egzekwowania.

Niebezpieczeństwo związane z przestępczością zorganizowaną polega na:

• rozszerzeniu obszarów, nad którym traci kontrolę praworządne społeczeństwo;

• realne zagrożenie dla porządku panującego w społeczeństwie, jakie stanowią korupcja, niekontrolowana przemoc, osłabienie poczucia bezpieczeństwa obywateli, podważanie autorytetu instytucji ochrony porządku;

• jednostronny przepływ korzyści między społeczeństwem a przestępcami; działalność zorganizowana polegająca na czerpaniu korzyści kosztem otoczenia (napady rabunkowe, wymuszenia, haracze);

• dobra generowane przez świat przestępczy i ich dystrybucja będą nielegalne, ale jednocześnie będą źródłem gratyfikacji zarówno dla przestępców jaki tej części społeczeństwa pozostająca z kręgami przestępczymi w relacjach klienckich;

• nielegalne wykorzystanie legalnych środków.

1. ZJAWISKO BEZDOMNOŚCI I BEZROBOCIA

Bezdomność – zjawisko społeczne charakteryzujące się brakiem miejsca stałego zamieszkania; kryzysowy stan egzystencji osoby nie posiadającej faktycznego miejsca zamieszkania, pozbawionej środków niezbędnych, by zaspokoić elementarne potrzeby.

Bezdomność jako zjawisko społeczne spowodowana jest zbiegiem wielu negatywnych zjawisk, które są wypadkową dzieciństwa, warunków dorastania, wzorców wyniesionych z najbliższego środowiska, a także zdrowia i odporności psychicznej.

Przyczyny:

1. czynniki społeczno-ekonomiczne:

• wzrastające bezrobocie i likwidacja hoteli robotniczych;

• brak miejsca w szpitalach i zakładach opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, a także brak miejsc w domach pomocy społecznej dla emerytów i rencistów;

• brak mieszkań dla wychowanków domów dziecka;

• stygmatyzacja społeczna osób zarażonych wirusem HIV;

• brak możliwości usamodzielnienia się po opuszczeniu zakładów karnych i placówek opiekuńczo-wychowawczych.

1. czynniki psychologiczne:

• alkoholizm;

• przestępczość;

• rozwody lub rozpad konkubinatów;

• odrzucenie i brak opieki ze strony najbliższych;

• prostytucja;

• przemoc w rodzinie.

1. czynniki związane z chorobami i patologiami:

• bezdomność z wyboru;

• choroby psychiczne;

• zaburzenia pamięci.

1. czynniki prawno-administracyjne:

• eksmisje z tytułu egzekwowania własności gruntu;

• wyburzanie domów przeznaczonych do rozbiórki i pozostawianie ich lokatorów bez mieszkań zastępczych.

Wyróżnia się trzy kategorie osób bezdomnych:

1. bezdomni z przymusu – są to osoby, które nie posiadają bądź utraciły miejsce zamieszkania w wyniku zdarzeń losowych, długotrwałego konfliktu z rodziną, bądź braku możliwości prowadzenia samodzielnego gospodarstwa domowego z przyczyn ekonomicznych lub osobistych;

2. bezdomni tymczasowo – osoby, które opuściły dom i rodzinę pod wpływem przejściowego zaburzenia w sferze emocjonalnej lub zaistniałego gwałtownego konfliktu w rodzinie;

3. bezdomni z wyboru - osoby, które odrzuciły obowiązujące normy społeczne realizując wybrany przez siebie styl życia włóczęgi i wędrowca.

Bezrobocie – to zjawisko polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy, poszukujących pracy i akceptujących istniejący poziom wynagrodzenia nie znajduje zatrudnienia.

Można je rozpatrywać w skali makro i mikro. Z bezrobociem w skali makro mamy do czynienia w sytuacji, gdy na określonym obszarze geograficznym znaczna liczba osób zdolnych do podjęcia pracy pozostaje bez zatrudnienia. Natomiast bezrobociem w skali mikro jest utrata pracy z powodu braku kwalifikacji lub innym umiejętności pozwalających objąć i utrzymać stanowisko.

Przyczyny:

• likwidacja niektórych gałęzi przemysłu;

• zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi;

• ograniczenie produkcji;

• brak informacji o miejscach pracy;

• brak mobilności;

• przeniesienie zakładu do innego rejonu;

• niedostosowanie do potrzeb rynku wykształcenia pracowników;

• zmiany w technologii;

• wysokie obciążenia fiskalne;

• wahania na światowych rynkach gospodarczych;

• wszechobecna automatyzacja produkcji, co powoduje, że ludzi zastępują maszyny.

Skutki:

• niewykorzystany, nieproduktywny potencjał ludzki;

• znaczne koszty materialne związane z utrzymaniem bezrobotnych oraz służb zajmujących się ich problemami i obsługą;

• spadek dochodów rodzin, rozszerzenie się społecznych kręgów ubóstwa;

• degradacja psychiczna i moralna osób pozostających bez pracy (poczucie beznadziejności, pesymizm, uczucie społecznej nieużyteczności);

• zjawiska patologii społecznej – alkoholizm, narkomania, przestępczość;

• utrata kwalifikacji.

Bezrobocie, niemożność znalezienia pracy są główną przyczyną ubóstwa i bezdomności, dotyczy przede wszystkim samotnych osób młodych i w wieku średnim oraz osób opuszczających zakłady karne. Pomiędzy ubóstwem a bezdomnością występuje istotne powiązanie. Wśród osób bezdomnych większość stanowią osoby nie posiadające żadnych dochodów lub dysponujące dochodami niewystarczającymi na pokrycie niezbędnych potrzeb.

1. KONFLIKT

Konflikt:

• to proces społeczny zachodzący pomiędzy jednostkami, grupami wynikający ze sprzeczności interesów, celów, poglądów;

• jest sytuacją uświadamianych, sprzecznych zamierzeń, tendencji działań jednego człowieka, dwóch lub więcej osób, także grup społecznych.

Konflikty są naturalnym wynikiem ścierania się różnych typów osobowości, zainteresowań i przekonań. Ich źródłem są różnice w sądach, systemach wartości ocenach lub stylu życia.

Konflikt możemy podzielić na :

1. intrapersonalny – przeżywają wszyscy, gdy ich przekonania i wartości są sprzeczne ze sobą lub, gdy nadmiar informacji utrudnia im podjęcie decyzji;

2. interpersonalny – dotyczy dwóch różnych osób lub grup o różnych celach, powstają z powodu różnic w wartościach cenionych przez strony; mogą one dotyczyć podziału zasobów między pracowników, sprawowania kontroli i władzy nad innymi oraz sposobu koordynacji działań.

Pozytywne konsekwencje konfliktu:

1. wzrost energii i motywacji;

2. innowacyjność i rozwój;

3. sygnał dysfunkcjonalności;

4. wzrost wiedzy i zaufania.

Negatywne konsekwencje:

• stres, poczucie zagrożenia, negatywne emocje;

• agresja i ucieczka;

• koncentracja na konflikcie;

• pogorszenie stosunków między ludźmi.

Metody rozwiązywania konfliktu:

1. unikanie – polega na unikaniu zajmowania się konfliktem lub zaprzeczaniu jego istnienia; niebezpieczeństwo takiego postępowania polega na tym, że konflikt przebiega w sposób ukryty i żadna ze stron nie ma szans na zaspokojenie swoich potrzeb;

2. rywalizacja – to sposób patrzenia na konflikt jako na grę lub konkurencję, wygrana oznacza sukces i dobry wynik, przegrana natomiast porażkę, słabość i utratę prestiżu;

3. łagodzenie – postępują tak przede wszystkim osoby, które nastawione są na utrzymywanie dobrych stosunków z innymi, wolą rezygnować z własnych celów z obawy przed osamotnieniem lub utratą dobrych stosunków z innymi;

4. kompromis – to postępowanie umożliwiające częściowe zaspokojenie interesów obu stron, każdy jednak cos traci a coś zyskuje; warto go wziąć pod uwagę, gdy interesy są mniej ważne niż dobre wzajemne stosunki lub niezbędne jest szybkie rozwiązanie konfliktu;

5. współpraca – ten styl reagowania wynika z założenia, że zawsze można znaleźć rozwiązanie, które usatysfakcjonuje obie strony; jeden z najbardziej efektywnych stylów reagowania na konflikt, szczególnie użyteczny w sytuacjach, kiedy obie strony mają odmienne cele powoduje, że łatwo odkryć przyczynę sporu a jest nią najczęściej błędna komunikacja lub jej brak.

1. ZJAWISKO PROSTYTUCJI.

Prostytucja - sprzedaż usług seksualnych (głównie: odbywanie stosunków płciowych) za pieniądze lub inny rodzaj zapłaty.

• Stosunek prawodawstwa do prostytucji jest rozmaity: w wielu krajach jest to działalność nielegalna, w innych jest legalna. W Polsce prostytucja nie jest karana. Prostytutka może być ukarana jedynie wówczas, kiedy naruszy przepis kodeksu karnego lub kodeksu wykroczeń.

• Choć sama prostytucja nie jest zabroniona przez prawo, to z jej zjawiskiem związane są inne czyny zabronione, takie jak stręczycielstwo, sutenerstwo i kuplerstwo.

Do czynników, które prowadzą do prostytucji zalicza:

• Wadliwą strukturę rodziny;

• Złą atmosferę wychowawczą w domu rodzinnym;

• Niski poziom wykształcenia i brak przygotowania zawodowego;

• Alkoholizm lub nadużywanie alkoholu w rodzinach prostytutek;

• Zmienność środowisk wychowawczych;

• Niski status materialny rodziny;

• Niski poziom wykształcenia rodziców;

• Wczesne rozpoczynanie życia seksualnego z przygodnymi partnerami.

Dominują następujące formy prostytucji:

• Heteroseksualna;

• Homoseksualna;

• Biseksualna;

• tranwestytyczna.

Można wyróżnić też określone typy prostytucji:

• usługi towarzyskie;

• prostytucja w restauracjach i hotelach;

• prostytucja w agencjach towarzyskich, salonach masażu, klubach typu peep-show;

• seks na telefon;

• prostytucja "w oknach" - charakterystyczna głównie w Holandii.

• Osoby uprawiające nierząd mają nieraz ścisłe związki z przestępczością. Same dokonują kradzieży i oszustw, albo wchodzą w związki przestępcze dla dokonania rozboju oraz włamań. Często są zatrzymywane, głównie te uliczne z powodu zakłócenia porządku publicznego i popełnienia wykroczenia.

• Coraz większym zagrożeniem dla bezpieczeństwa i porządku wewnętrznego staje się nierząd uprawiany prze prostytutki obcojęzyczne, ponieważ towarzysz im obcy element kryminalny.

• Na terenie kraju trudni się nierządem około 10-15 tysięcy kobiet; gdzie nierząd jest to jedyne źródło utrzymania. Dla dodatkowych 20-40 tysięcy kobiet jest to dodatkowy zarobek.

1. ZDEFINIUJ PODSTAWOWE POJĘCIA

Dewiacja:

odchylenie od reguł działania społecznego, postępowanie niezgodne z przyjętymi normami i/lub wartościami. Ogólnie są to wszelkie przejawy zachowania innego niż konformistyczne.

Robert Merton wyróżniał 5 typów zachowania dewiacyjnego: konformizm. innowację, rytualizm, wycofanie oraz bunt.

Norma społeczna:

jest to względnie trwały, przyjęty w danej grupie społecznej sposób zachowania jednostki społecznej w danej sytuacji zależny od zajmowanej przez nią pozycji społecznej i odgrywanej przez nią roli społecznej.

Patologia społeczna:

zjawisko społecznego zachowania się jednostek i określonych grup społecznych sprzeczne z wartościami lub normami danej kultury. Zwana jest również społeczną dezorganizacją lub zachowaniami dewiacyjnymi, oznacza stan zakłócenia równowagi społecznej, czego przejawem jest osłabienie więzi społecznych, utrudnienia w realizacji pewnych wartości i potrzeb, zachwianie systemu norm, oraz nieskuteczność kontroli społecznej.

Dewiacja pozytywna:

dewiacja społecznie cenna. Pewne zachowania odbiegające od konformistycznie wyznaczonej normy ogólnej traktowane zatem jako patologiczne - mogą być zachowaniami twórczymi, innowacyjnymi, nie rozpoznanymi jeszcze jako takie, z uwagi na tradycyjne, panujące stereotypy.

Dewiacja negatywna:

przynosi szkodę społeczną.

1. Dewiacja pierwotna to zachowania (bądź właściwości fizyczne lub psychiczne) pewnych ludzi, które powodują, że zostają oni - trafnie lub fałszywie - uznani za dewiantów. Jest to mechanizmy w wyniku których człowiek decyduje się na popełnienie przestępstwa.

2. Dewiacja wtórna to efekt zaakceptowania swojej roli dewianta. Rozpoczyna się z chwilą społecznej reakcji na zachowanie dewiacyjne i wówczas następuje publiczne określenie danej osoby jako przestępcy, dewianta. Cały ciąg reakcji społecznych na fakt dewiacji sprawia że pewni ludzie zaczynają zachowywać się tak, jak wynikałby z przyczepionych im etykiet.

3. Dewiacja indywidualna - zależna od jednostkowych cech psychicznych i fizycznych człowieka.

1. PROBLEM NARKOMANII, SKUTKI SPOŁECZNE I INDYWIDUALNE.

Narkomania:

• Nałogowe używanie narkotyków, stopniowo w coraz większych dawkach;

• prowadzi do degeneracji psychicznej, osłabienia umysłowego i cielesnego oraz uzależnienia;

• zależnie od rodzaju narkotyku rozróżnia się: morfinizm, kokainizm, heroinizm i inne.

Przyczyny narkomanii:

• pierwszy raz młodzież sięga po narkotyk by spróbować „zakazanego owocu”, z ciekawości;

• ucieczka od problemów społecznych: zawód miłosny, zagrożenie wykluczenia z grupy rówieśniczej, rozbita rodzina;

• ucieczka od problemów szkolnych;

• dla zabawy tzw. rekreacyjne branie podczas imprez towarzyskich.

Istnieją dwie zasadnicze grupy przyczyn popadania w nałóg narkomanii:

• z jednej strony są to pewne związane ze sobą szczególne cechy psychiki człowieka ukształtowane właśnie przez dom, szkołę, grupy rówieśnicze;

• z drugiej zaś – czynniki zewnętrzne, takie jak wpływ kolegów, moda na narkotyki, ciekawość czy inne problemy związane z trudnościami życiowymi.

Fazy rozwojowe problemu narkotykowego:

Faza I - Poznanie stanu odurzenia

Faza II - Stan odurzenia przyjemnością.

Faza III- Stan odurzenia celem nadrzędnym.

Faza IV- Stan odurzenia normą.

POLSKA:

Narkotyki wkroczyły w codzienne życie grup młodzieżowych w połowie lat 60-tych. A w Polsce wybuch narkomanii nastąpił w połowie lat 70-tych, gdy student chemii z Gdańska wyprodukował po raz pierwszy polską heroinę czyli tzw. kompot. Wzrost podaży środków odurzających w Polsce następował stopniowo od lat 70-tych. Szersze otwarcie granic w 1989 roku spowodowało szybki napływ znanych już narkotyków, jak i zupełnie nowych.

Narkomania w Polsce jest zjawiskiem dynamicznym, wykazującym tendencję wzrostową. Zrodził się nowy obyczaj, który zdążył już spowszednieć. Używki takie jak marihuana, czy amfetamina towarzyszące zabawie, czy mobilizujące umysł stały się łatwo dostępne.

Narkotyki zrodziły swoistą podkulturę, ze swoim językiem, systemem kodów i aluzji. Można je dostać w klubach, dyskotekach, szkołach, parkach czy wprost na ulicy, niezależnie od tego, czy jest to Warszawa, czy daleka prowincja.

Skutki społeczne narkomanii:

1. Przestępczość - dokonuje się na trzech płaszczyznach: produkcja i dystrybucja narkotyków, oraz czyny związane z potrzebą zdobycia narkotyków i przestępstwa dokonane pod ich wpływem.

2. Przestępstwa dokonane pod wpływem narkotyków: W skład tej grupy wchodzi naruszanie porządku publicznego, powodowanie wypadków komunikacyjnych, zabójstwa, czynne napaści, gwałty.

3. Społeczne niebezpieczeństwa narkomanii objawiają się w następstwach ogólnospołecznych, skutkach zdrowotnych i kryminogennych. Powoduje ona łamanie i niszczenie wartości społecznych. Obniża wartość moralną i społeczną jednostki, czyniąc ją nieprzystosowaną społecznie. Następuje zanik ambicji, zasad i norm moralnych. Narkotyki degradują psychicznie powodując agresję i drażliwość, nieprawidłowy rozwój osobowości, zaburzenia emocjonalne a także degradację intelektualną: trudności w logicznym myśleniu, spowolnienie toku myślenia, zaburzenia pamięci, brak wytrwałości w realizowaniu zamierzonych celów.

Skutki zażywania środków odurzających na organizm:

• Długotrwałe zażywanie narkotyków jest przyczyną narkotycznych psychoz i manii prześladowczych. Prowadzi do depresji psychicznych, myśli samobójczych, paranoi i zapaści.

• Niektóre osoby po zażyciu doświadczają halucynacji, niepokoju graniczącego z paniką, są agresywni.

• Po ustaniu działania substancji narkomani odczuwają nieprzyjemny stan bezsenności.

1. PROBLEM REDUKCJI SZKÓD.

• Narkotyki są nieusuwalnym elementem rzeczywistości społecznej, i jedno, co można zrobić, to skoncentrować się na ograniczaniu negatywnych konsekwencji zdrowotnych i społecznych związanych z ich używaniem.

• Program Wymiany Igieł i Strzykawek. Program działa od 1996 roku i jest najdłużej działającym programem tego typu w Polsce. Celem programu jest redukcja szkód wśród osób używających narkotyki dożylnie, poprzez zapewnienie im sterylnego, darmowego sprzętu do iniekcji. Częścią projektu jest edukowanie z zakresu wiedzy o narkotykach oraz informowanie ich o placówkach świadczących pomoc socjalną, medyczną i psychologiczną.

1. SUBKULTURY MŁODZIEŻOWE ORAZ ICH WPŁYW NA PRZESTĘPCZOŚĆ .

Subkultura - to nieformalna grupa osób działająca według odrębnych wzorów i zasad postępowania.

• Jej członkowie nie przestrzegają zwyczajowo przyjętych w społeczeństwie norm.

• Subkultury mogą być szczelnie zamknięte i trudno dostępne dla ludzi z zewnątrz.

• Większość podkultur ma swoją własną ideologię.

• Większość subkultur młodzieżowych kładzie nacisk na przyjemne spędzanie czasu, graniczące niejednokrotnie z biernym wyczekiwaniem, że coś się może zdarzyć.

• Uczestnictwo w subkulturach jest zazwyczaj rezultatem niezaspokojenia obiektywnych potrzeb młodzieży i stanowi bardzo często próbę zwrócenia na siebie uwagi.

Krótka charakterystyka wybranych subkultur młodzieżowych:

Sataniści:

noszą czarne, skórzane kurtki z wizerunkiem diabła lub głowy kozła, buty "oficerki", emblematy w kształcie odwróconego krzyża lub trzech szóstek (czasem w formie tatuażu). Słuchają muzyki black-metal. Heavymetalowcy - słuchają muzyki o ciężkim, posępnym, brzmieniu. Na skórzane kurtki nakładają dżinsowe kamizelki z wypisanymi nazwami zespołów muzycznych. Noszą zazwyczaj długie włosy, wszelkiego rodzaju wisiorki, niklowane łańcuszki, kolczyki.

Szalikowcy:

noszą koszulki i szaliki w barwach klubów sportowych, których są fanatycznymi zwolennikami.

Rockersi:

pasjonują się motocyklami. Noszą skórzane buty, czarne skórzane kurtki lub kamizelki z naszywkami: SS, War, Wermaht. Długie włosy podtrzymują opaskami.

Punki:

noszą czarne, skórzane kurtki, nabijane ćwiekami, dżinsowe, zniszczone spodnie i buty ("glany"). Noszą skórzane pasy i bransoletki nabijane ćwiekami lub ostrzami na luźno umocowanych łańcuchach, tzw. "pieszczochy". Włosy podgalają po bokach głowy, pozostawiając na jej środku kolorowy czub.

Skinhedzi:

bardzo krótko ostrzyżeni lub z ogoloną głową. Noszą najczęściej kurtki "lotnicze", dwustronne (czarnopomarańczowe). Podczas bójki przekładają je na stronę jaskrawą. Zakładają ciężkie, czarne buty, z kolorowymi sznurówkami.

Podkultura typowo przestępcza to podkultura rodząca się w dobrze zintegrowanych środowiskach, w których występują różne formy przestępczej działalności dorosłych. Wzory zachowań przestępczych prezentowane przez dorosłych są przejmowane przez młodzież, która stopniowo angażuje się w przestępczość - najpierw w gangach młodzieżowych traktowanych jako staż, a następnie w rozmaitych formach przestępczości dorosłych, aż po udział w syndykatach przestępczych.

W tej sytuacji, gdy istnieją nielegalne drogi prowadzące do sukcesu, przestępczość traktowana jest przez młodzież jako normalny sposób życia - czyli trudno mówić o nieprzystosowaniu społecznym młodzieży wyznającej tę podkulturę.

Każda dojrzewająca osobowość młodego człowieka domaga się uczestnictwa w grupie. Pojawia się chęć dostrzeżenia własnej odrębności i związania z tym chęć bycia sobą. Prowadzi to często do odrzucenia przyjmowanych dotąd wzorców, norm i autorytetów.

Młody człowiek w sytuacji niepewności i zagubienia potrzebuje wsparcia psychicznego i moralnego. Dzięki przynależności do grupy odnajduje wartości, normy i wzory zachowania. Ogromną popularnością cieszą się grupy nazywane subkulturami młodzieżowymi.

Subkulturę należy rozumieć jako wartości i normy obowiązujące w grupie społecznej stanowiącej całość szerszej zbiorowości, odmienne od obowiązujących ogół społeczeństwa.

Funkcjonowanie subkultur jest w dużej mierze uzależnione od stabilnej sytuacji politycznej i gospodarczej kraju, od szans i możliwości zaspokojenia potrzeb młodzieży.

Przynależność do określonych subkultur, niejednokrotnie wzbudza niechęć w społeczeństwie. Agresja zewnętrzna młodzieży i bunt są ucieczką od własnych problemów.

Członkowie subkultur często są sprawcami przestępstw przeciwko życiu, zdrowiu, mienia. Ich zachowania cechują chęć wyżycia się, szpan, brutalność, chuligaństwo i wandalizm.

Zjawisko subkultur należy traktować jako problem społeczny, gdyż bardzo niepokojący jest fakt demoralizacji młodzieży. Zjawiska subkulturowe stały się trwałym i nieodzownym elementem życia młodego pokolenia, a możliwości ich zahamowania praktycznie nie istnieją. Trwałość zjawisk wyznacza m.in. sytuacja gospodarcza i polityczna kraju, brak perspektyw życiowych i akceptacji społecznej młodzieży oraz patologie rodzinne i środowiskowe.

Skutki negatywnych zahamowań można jedynie łagodzić poprzez wczesne rozpoznanie i ujawnianie środowisk kryminogennych oraz szybkie i umiejętne reagowanie na nie.

1. NEGATYWNY WPŁYW SEKT NA DZIECI I MŁODZIEŻ.

Słowo "sekta" (od łac. "secare" - odcinać, odrąbywać) - oznacza "grupę religijną, która oderwała się od któregoś z wielkich Kościołów panujących, wielkiej religii czy grupę izolującą się od ogółu społeczeństwa, silnie akcentującą rolę przywódcy.

W przeciwieństwie do Kościoła sektę cechują następujące właściwości:

• podszywanie się pod grupę religijną, kulturalną lub terapeutyczną;

• kierownictwo typu charyzmatycznego, odwołujące się do nadprzyrodzonego autorytetu;

• dobrowolność uczestnictwa;

• chociaż nie każdy może zostać członkiem sekty, to jednak przynależność do niej nie jest obowiązkowa;

• przekonanie członków o ich wyjątkowości i wyłączności;

• ślepe podporządkowanie się członków przywódcom ruchu - władza totalitarna;;

• zastosowanie rozbudowanego systemu kontroli, zakazów i kar, oraz technik psychologicznych;

• bezkompromisowa, radykalna postawa członków sekty wobec świata i uznawanych wartości, często połączona ze ślepym fanatyzmem;

• darmowa praca członków dla grupy i przywódcy izolację od świata zewnętrznego wynikającą z własnego, odrębnego, najczęściej opozycyjnego systemu wartości;

• silna więź wewnętrzna, najczęściej dla jej członków jedyna, a także wymóg bezwzględnej lojalności;

• tendencja do jednostronnej interpretacji doktryny i zawężenia kultu;

• fanatyzm w wyznawaniu prawd i zamknięcie na wszelki dialog z obcymi.

NIEBEZPIECZEŃSTWA:

Techniki przemiany osobowości stosowane w sektach są najczęściej szkodliwe dla psychiki ludzkiej (wielu byłych członków sekt potrzebuje później leczenia psychiatrycznego). Oto niektóre z nich:

1. bombardowanie miłością i wycofywanie jej;

2. odbiera poczucie bezpieczeństwa i uzależnia od osób z danej grupy;

3. pobudzanie poczucia małej wartości, winy i różnych lęków;

4. prowadzi do poczucia bezpieczeństwa tylko wewnątrz sekty i pod warunkiem posłuszeństwa;

5. pobudzanie zmiennych uczuć i nastrojów - służy do ukształtowania ich według innego wzorca bardziej przydatnego dla sekty;

6. kontrola czasu - powoduje poczucie osaczenia, niemożliwość autorefleksji; ograniczenia snu i posiłków;

7. człowiek staje się bezkrytyczny, przechodzi od potulności, apatii do agresji i poczucia winy;

8. hipnoza – odbiera wolność decyzji i siłę woli;

9. leki psychotropowe i narkotyki (podawane nawet bez wiedzy członków) - powodują uzależnienie od nich i od wrażeń nimi wywołanych;

10. izolacja - może wywołać złudzenia i halucynacje;

11. mantrowanie i medytacje - często powodują autohipnozę, izolują od otoczenia, zmieniają duchowość zaburzając relacje do Boga, ludzi i samego siebie.

Skutkiem indoktrynacji w sekcie najczęściej jest zatrzymanie i cofnięcie się w rozwoju osobowościowym aż do poziomu niezaspokojonego i zagubionego dziecka (pomimo dojrzałego wieku), które jest gotowe na wszystko, aby tylko otrzymać uznanie, akceptację i poczucie bezpieczeństwa od guru i jego sekty.

• Wszystkie relacje zewnętrzne, nawet z najbliższą rodziną, są pod kontrolą (często nakazuje się je zerwać) aby nikt poza sektą nie miał wpływu na jej członka.

• Członek sekty jest często nie przystosowany do normalnego życia w społeczeństwie, gdyż boi się zagłady i potępienia wraz z grzesznym światem.

• Dlatego po opuszczeniu sekty pojawiają się lęki przed ludźmi, nieufność, wrogość i stany depresyjne.

• Dzieci i młodzież są szczególnie podatne ze względu na młody wiek, dorastanie oraz sytuację rodziny w ogóle spowodowaną zmianami transformacji ustrojowej w kraju, zmniejszoną kontrolą ze strony rodziców stają się łatwym łupem dla nowych ruchów religijnych.

• Nakłada się na to niski poziom kultury spędzania wolnego czasu, brak szerokiej gamy oferty rekreacyjnej, kulturalnej i sportowej. Nieumiejętność zagospodarowania wolnych chwil stwarza lukę, którą z powodzeniem mogą zapełniać ludzie prowadzący misję przyciągania nowych wyznawców.