brak zaskarżalnoś contractus innominatus

celem jest nabycie prawa lub innej causa obligandi vel acquirendi

chcącemu nie dz się volenti non fit iniuria

ciężar dow spoczyw na tym, kto twier ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat

ciężar dowodu spoczywa na powodzie actori incumbit onus probandi

darowizna causa donandi

dłużnik debitor

dobra majątkowe bonum / bona

dobra wiara bona fides

działa podstępnie ten kto żąda dolo facit qui petit quod redditurus est

dziecko poczęte uważa się nasciturus pro iam nato habetur quitiens de commodis eius agitur

dziedzicze przeciw testam contra tabulas

dziedziczenie bez tes ustaw ab intestato

fałszywe oznaczenie nie szkodzi falsa demonstratio non nocet

gdy ustaje przyczyn obowiązywa ustawy cessante ratione legis cessat ipsa lex

gdzie prawo, tam śro ubi ius ibi remedium

godziwa przyczyna objęcia w posiadanie iusta causa possidendi

grube niedbalstwo culpa lata

jest rzeczą godziwą fas est

każda skarga ma właściwą sobie drogę (jest rozpatrywana samodzielnie) actio quaelibet in via sua

kontrakt nie rodzi się z czynu bezprawn ex maleficio non oritur contractus

lżejsze niedbalstwo culpa levis

majątek bonum / bona

małżeństwo nwż matrimonium putativum

małżeństwo wżne matrimonium legitimum

małżonek coniux

materialne władanie rzeczą corpus

matka jest zawsze mater semper certa est

mąż vir/ vir + coniux, maritus

miejscem sporu sąd miejsc zam pozwan forum est ubi domicilium est

na powodzie spoczywa ciężar dowodu actori incumbit probatio

należy wysłuchać także drugiej strony audiatur et altera pars

naprawianie szkody damnum compensare

nie dwa razy za to samo ne bis in idem

nie ma kary bez ust nulla poena sine lege

nie ma prz b k nullum crimen sine poena

nie ma prz bez ut nullum crimen sine lege

nie ma sędziego nemo iudex sine actore

nie ma zobow, gdy świadcz jest niemożli impossibilium nulla obligatio est

nie można mieć służebności na własnej r nulli res sua servit

nie wolno występować przeciwko temu venire contra factum proprium nemini licet

nie wpływają na istot kontra, jednakże… accidentalia contractus

niedołożenie starannoś jak w swoich spr culpa in concreto

niestaranność w fazie zawierania umowy culpa in contrahendo

nikt nie jest sędzią we własnej sprawie nemo est iudex in propria causa

nikt nie jest zobo do oskarżenia samego s nemo tenetur seipsum accusare

nikt nie może przenieść na drugiego nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet

nikt nie może umrzeć nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest

obiekt materialny res corporales

ogólna ustawa późn nie uch wcześ szczeg lex posterior generalis non derogat legi priori speciali

ogranicz prawa rzeczowe iura in re aliena

ojcem pater est quem nuptiae demonstrat

osoba ludzka persona

podniesienie przez pozwanego zarzutu reus exceptiendo fit actor

podstawa do wejścia w posiadanie iusta causa possidendi

pogorszenie sytuacji skazanego reformationis in peius

pokrewieństwo krwi cognatus

ponieważ sprawy przybrały taki obrót rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]

ponieważ ta zawsze jest pewna quia semper certa est, etiam si volgo conceperit: pater vero is est, quem nuptiae demonstrant

popełni czynu raptowny dolus repentinus

popełnienie czynu zapl dolu premeditatus

porównanie staranności sprawcy szkody culpa in abstracto

posiadacz w dobrej bonae fidei possessor

posiadacz w złej malae fidei possesor

posiadanie possessio

potwierdzenie równa się zleceniu ratihabitio mandato comparatur

powinieneś przestrzegać prawa tu patere legem quam fecisti

powinowactwo affinis

powodowi nie wolno tego co pozwanem non debet actori licere, quod reo non permittur

powołanie do dziedzicz oparte na test ex testamento

powołujący się na własny występek turpitudinem suam allegans nemo audiatur

powód idzie za sądem pozwanego actor sequitur forum rei

powód nie może być zasądzony actor non condemnatur

pozwany jest powodem, ciężar dowodu reus in exceptione actor est

późniejsza zła wiara nie szkod mala fides supervieniens non nocet (nieruchomości)

późniejsza zła wiara szkodzi mala fides superveniens nocet (ruchomości)

prawem naturalnym jest to, czego natura ius naturale es quod natura omnia animalia docuit hinc descendit maris atque feminae coniunctio quam nos matrimonium apellamus

prawidł. wyk zobow. p dłużnika solutio

prawidłowe wyk w czasu solutio + tempus

prawidłowe wyk względe miejsca+ locum

prawidłowe wyk względem rzeczy + res

prawo do korzysta i pobierania korzyści ius utendi et fruendi

prawo do rzeczy cudzej iura in re aliena

prawo i działanie podstępne ius et fraus nonquam cohabitant

prawo jest sztuką ius est ars boni et aequi

prawo ma na względzie sprawiedliwość ius recipsit aequitatem

prawo miecza ius gladii

prawo miejsca dok aktu uroczystego lex loci celebrationis

prawo miejsca dok czynnoś lex loci actus

prawo miejsca siedziby sądu lex fori

prawo miejsca zamieszkania lex domicilii

prawo miejsca zaw um lex loci contractus

prawo nie działa wstecz lex retro non agit

prawo ojczyste lex patriae

prawo położenia rzeczy lex rei sitae

prawo właściwe w danej spraw lex causae

prawo, które dotyczy osób ius quod ad personas pertinet

prawomocny wyrok przyjmuje się res iudicata pro veritate accipitur

proces cognitio extra ordinem, iudicium

przeciw prawu contra ius fasque

przedm istotn skład essentialia contractus

przedmi nieist skład naturalia contractus

przeniesienie ryz perpetuatio obligationis

przestępstwa rodziców nie szko dzieciom delicta perentium liberis non nocent

przyczyna prawna causa

przypad nadzwyc losowy casus fortuitus

przypadek mieszany casus mixtus

rodzice genitores, parentes

roszczenie o char. ściśle osobistym actio personalis moritur cum persona

roszczenie raz wygasłe nie odżywa actio semel extincta non reviviscit

ryzyko dłużnika periculum debitoris

ryzyko w zwłoce periculum in mora

ryzyko wynajmująceg periculum locatoris

rządy regnum

rzecz osądzona res iudicata

rzeczywisty uszczerbe damnum emergens

sąd iudicium

sąd zna prawo iura novit curia

sądowi apelacyjnemu ni wolno reformatio in peius iudici apellatio non licet

servitus in faciendo consistere nequit

sędzia nie kalkuluje iudex non calculat

sędzia nie może zasądzić ponad żądanie iudex non dedit plus, quam quod petens ipse requirit / ne ultra petita

sędzia podejrzany iudex suspectus

siła wyższa vis maior / vis absoluta / vis

siła, której ludzka słabość nie może vis cui humana infirmitas resistere non potest

skarga wydobywcza rei vindicatio

skargi raz wyt powod stan spr zawisłej actiones semel inclusae judicio salvae permanent /lis pendens

składający oś wol zmierza do bezpł causa donandi

składający oświ zmierza do rozwią causa solvendi

słuszna podstawa przeniesienia posiadani iusta causa traditionis

słuszna przyczyna objęcia w posiadanie iusta causa possidendi

służebności należy wykonywać oględnie servitutibus civiliter utendum est

służebność nie może polegać na działani

solidarność niewłaści obligatio in solidum

spadek hereditas

spadkobranie to nic innego niż sukcesja hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius quod defunctus habuerit

sprawa cywilna causa civilis

sprawa kryminalna causa criminalis

sytuacja kiedy dłużnik za zgodą wierzyci datio in solutum

szkoda damnum

świadczenie solutio

tam, gdzie ustawa nie wprowadza rozróż ubi lex non distinquit, nec nos distinguere debemus to samolege non distinguente nec nostrum est distinguere

tego, kto ma się ur uznaje się za ur nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius quaeritur

ten, który wszedł w faktyczne wład bonae fidei possessor

testament alograficzny allographum

testament holo testamentum holographum

testament wojskowy militum

testament, który utr skuteczność ruptum

to, co jest skuteczne, nie doznaje uszcze utile per inutile non vitiatur

to, co od początku jest wadliwe quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere

to, co znajduje się na powierzchni superficies solo cedit

umowa dobr wiary contractus bonae fidei

umowa dożywotnia contractus vitalitu

umowa dwustronna contractus bilateralis

umowa ścisł prawa contractus stricti iuris

umowa wielostro contractus multilateralis

umów należy dotrzy pacta sunt servanda

upoważnienie przemi facultas alternativa

uprawni do użycia siły zbrojnej ius gladii

uprawnienia do karcenia ius coercendi

uprawnienia do nabycia własności ius acquisitum, ius quaesitum

uprawnienia władcze (magistratury rzymskie, wojskowość), ale też struktura polityczna, władająca na wielkim obszarze terytorialnym imperium

uprawnienie właścic do zaniech zachow actio negatoria

uprawnienie właściciela do odebrania rei vindicatio

ustawa bardziej doskonała lex plus quam perfecta (sankcja nieważności i kara)

Ustawa mądra minus quam perfecta lex est, quae vetat aliquid fieri, et si factum sit, non rescindit, sed poenam iniungit ei, qui contra legem fecit

ustawa mniej doskonała lex minus quam perfecta (opatrzona sankcją ale nie pozbawiająca ważności czynności)

ustawa niesłuszna nie jest ustawą lex iniusta non est lex

ustawa patr w p lex prospicit, non respicit

ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześn lex posterior derogat priori

ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną lex specialis derogat legi generali

ustawa wyższa uchyla ustawę niższą lex superior derogat legi inferiori

ustawy są właściw inter gdy zacho ducha benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur

utracone korzyści lucrum cessans

uwiecznie zobow perpetuatio obligationis

w jednakowej sytuacji lepsza jest melior est condicio possidentis

w prawie podoba się bardziej in legibus magis simplicitas quam difficultas placet

w razie wątpliwości na korzyść oskarżon in dubio pro reo

w umowach bardziej uwzględ się zamiar in conventionibus contrahentium voluntas potius quam verba spectanda sunt

w umowach zawierają się milcząco in contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis

w wypadku wątpl, wymag to co mniejsze in dubio semper id, quod minus est, debetur

wątpliwości tłumaczy się na niekorzyść in ambiguitas contra stipulatorem

wezwanie interpellatio

wierzyciel creditor

wina nieumyślna culpa neglegentia

wina w nadzorze culpa in custodiendo

wina w wyborze culpa in eligendo

władza ragnum

władztwo faktyczne possessio

własność dominium, proprietas

wstępni, ascendenci ascendentes

wszelkie prawo stanow ze wzgl na człow hominum causa omne ius constitutum sit

wszelkie umowy są rozume w okreś stan rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]

wszelkimi środkami per fas et nefas

wśród szczęk oręż inter arma silent leges

wyrok nie powinien być pozorny iudicium non debet esse illusorium

za zdarzenie z powodu przypadku nikt casus a nullo praestantur

zachowek contra tabulas

zadaniem sędziego jego stosowanie iudicis est ius dicere, non dare

zakaz powtórnego karania ne bis in idem

zamiar bezpośredni dolus directus

zamiar ewentualny dolus evetualis

zamiar następczy dolus subsequens

zamiar polegający na traktowaniu rzeczy jako swojej animus

zasady współżycia społecznego bona fides

zawarcie kontr jest dobr, wykon przymus contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis

zdarzenie przypadko dotyka właściciela casus sentit dominus

zła wiara mala fides

złodziej postrzegany jest fur semper moram facere videtur

zły zamiar zabarw emocj dolus coloratus

zły zamiar, podstęp (sprawca który chce wyrządzić szkodę - wina umyślna) dolus

zmienna jest wola zmarłego ambulatoria (enim) est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum

znać prawa to nie znaczy trzyma się słów scire leges non hoc est verba larum tenere, sed vim ac potestatem

zob jak gdyby z czynu niedozwol obligatio quasi ex delicto

zob jak gdyby z zob ob quasi ex contractu

zobowiązanie cywilne obligatio civilis

zobowiązanie jest węzłem prawnym obligatio est vinculum iuris, quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iuria

zobowiązanie naturaln obligatio naturalis

zobowiązanie podziel na cz oblig pro rata

zobowiązanie przemi obligatio alternativa

zobowiązanie umo obligatio ex contractu

zobowiązanie z cz nied. obligat ex delicto

zobowiązanie z mocy obligatio ex lege

zstępni, descendenci descendentes

zwłoka dłużnika mora debitoris/solvendi

zwłoka wierzyciela=przyjmującego mora creditoris = mora accipienti

zwłoka wynika z samego stanu rzeczy mora ex rei fit

zwrot pożyczki causa solvendi

zwyczaj jest naj wykładnią consuetudo est optima legum interpres

żona uxor, marita