Na jakich podstawach powinien się

opierać autorytet nauczyciela.

Przygotowanie nauczyciela do pracy z uczniami jest sprawą wielkiej wagi. Nauczyciel wpływa na wychowanka w wielu różnych aspektach i poprzez różne sytuacje szkolne. Oddziałuje na ucznia cała swoją osobą, reakcjami podejmowanymi działaniami w różnych sytuacjach. Duże znaczenie dla efektywności pracy dydaktyczno – wychowawczej ma jego autorytet.

Nauczyciel  może  posługiwać  się  w  swej  pracy  równocześnie  dwoma 

rodzajami  autorytetu.   Jeden  z  nich  jest  niejako  zagwarantowany  z  racji 

piastowania  stanowiska,  nadany  mu  przez  szkołę.  Jest  to  autorytet 

formalny,  którego  bronią  obowiązujące  w  szkole  normy.  Powołując  się  na  nie można żądać od uczniów respektowania nauczycielskiego autorytetu 

formalnego. Drugi  z  nich  to  autorytet  nieformalny autentyczny,  nie jest 

przez  nikogo  zagwarantowany,  nauczyciel  może  go  jedynie sobie 

wypracować. Jest jego  indywidualną  własnością, która odróżnia go od 

innych pracujących w szkole nauczycieli. Istotą działania autorytetu formalnego jest  zewnętrzny  przymus,  nakazujący  podporządkowanie. Istotą działania autorytetu autentycznego jest dobrowolność  podporządkowania się. Autorytet nauczyciela umacniają nie  tylko  wysokie  kwalifikacje moralne oraz wyrażające  się  w  działaniu   zainteresowanie   dziećmi,  młodzież i rozumienie ich  potrzeb,  ale także życzliwość okazywana młodzieży, ogólne doświadczenie, mądrość  życiowa, zrównoważenie emocjonalne. Bardzo ważna jest głęboka wiedza w zakresie nauczanego przedmiotu. Utrzymaniu autorytetu sprzyja również pozycja  społeczna. Nieobojętne  okazują  się  też czynniki zewnętrzne jak  schludny  wygląd,  prezencja,   choć  nie   są  one  niezbędne. Ważne  jest,  by nauczyciele zrozumieli  jak wielki wpływ mogą mieć na uczniów rezultacie  zdobytego  autorytetu  i  jak  muszą  być  ostrożni  by  autorytet ten   nie  wykraczał   poza   granice  ich    rzeczywistych   umiejętności. W  miarę  jak  uczniowie  dorośleją  mądrzeją,  i  dojrzewają  - wielkość nauczyciela  może  stopniowo  się  zmniejszać.   Nie  zasłużony  autorytet  się 

kurczy,  a  autorytet  zasłużony oparty na rzeczywistych umiejętnościach nauczyciela  może  wzrastać.   Młodzież wnikliwie  obserwuje  swych nauczycieli i wykazuje szczególną  wrażliwość  na  wszelkie niezgodności  między lansowanymi słownie  ideałami  a  rzeczywistym  postępowaniem. Jeśli dostrzeże pewne  niezgodności  to  nauczyciel  nie  tylko  traci  autorytet, ale  również  zmniejsza  się  radykalnie  jego  wpływ   na   uczniów   i  obniżają   możliwości   skutecznego   oddziaływania. Mówiąc o modelu wychowania, trzeba raz jeszcze podkreślić, że nauczyciel - wychowawca ma być osobą godną zaufania, przyjacielem, kimś obdarzonym autorytetem. O autorytecie mówimy wówczas, gdy wychowawca cieszy się uznaniem i akceptacją wychowanków. Rola nauczyciela w procesie wychowania nie ogranicza się jedynie do głoszenia idei. Znany pedagog, wychowawca dzieci i młodzieży, św. Jan Bosko uczył i wychowywał nie tylko słowem, ale całą swoją osobowością i przykładem własnego życia, a swoje skuteczne wychowanie opierał na zdolnościach intuicyjnych przenikania myśli, wiedzy, głębokiej życzliwości i dyscypliny, w której stosowanie kar było rzadkością. Kiedy musiał zastosować karę jako środek wychowawczy, wówczas czynił to w formie nagany. Jednak bardzo dużo rozmawiał z wychowankami, szczególnie tym sprawiającym trudności wychowawcze, dzięki temu rozumiał motywy ich działania, narastało wzajemne zaufanie, był dla nich kimś bliskim, autorytetem.

Autorytet  może  stać  się  przedmiotem  autentycznego  podziwu, wielki może  jednak  budzić  przekonanie,  że  nikt  nie  jest  w  stanie  mu  dorównać.  Taki  właśnie  autorytet  może  odbierać  uczniom  ochotę  do  nauki,  powodować  zniechęcenie,  może  budzić  podziw  mieszany  z  onieśmieleniem.   Autorytet  może  blokować  aktywność  uczniów,  pozbawiać  samodzielności  i osłabiać motywację  do uczenia się. Podobnie jak przymus i dyscyplina, jest on potrzebnym, ale  zarazem  zawodnym  i  niebezpiecznym  elementem pracy nauczyciela. Powinien  być  podporządkowany  zadaniom  dydaktycznym i  wychowawczym,  służyć  za  środek  nie  za  cel.  Nauczyciel  powinien  ukazywać  uczniom  swój  kunszt  i  rozległą  wiedzę,  ale  zarazem  jej  zwyczajność,  dostępność  i  osiągalność.