PODZIAŁ POŻYWEK :a) ze wzgl na konsystencje: *płynne-nie ma zestala czy, wodny roztwór różnych zw. chem, *półpłynne-wyk rzadko, służy do przecho drobnous, *stałe-zawierają zestalacz(agar, żelatyna, żelatyna krzemionkowa) b) ze wzgl na przeznaczenie i cel: *ogólna-mogą na niej rosnąć b. różne gr. , rodzaje i gat drobno, gdyż ma tak dobrany skład, *selektywna-mają tak dobrany skł że mogą na nich tylko rosnąć wybrane gr, rodzaje i gat drobnoustrojów, *diagnostyczne-pożywki wybiórcze, służą do diagnozowania z czum mamy doczynienia. c) ze względu na skł chem: *naturalne-podłoże najbardziej zbliżone do natu środowiska, *półsyntetyczne-pośrednie pomiędzy naturalną a syntetyczną, *syntetyczne-w lab odważa się różne związki i twory podłoża, znany jest skład jakościowy i ilościowy METODY IZOLACJI : a)bezpośrednia, b)pośrednia-płytkowe, c) posiew powierzchniowy-na wcześniej przygotowane płytki ?nostanę? pożywkę, zestaloną z PDA, nanosimy badane mikroorg z cząsteczką ich środowiska, d)posiew głębinowy-najpierw na sterylną płytkę wykładamy mikroorg z cząsteczką ich środow, następnie zalewamy płynną, odpowiedniej temp pożywkę i czekamy do zestalenia. STOSOWANE ŚRODKI ODKARZAJĄCE: podchloryn sodu, sublimat, w. utleniona, azotan srebra, 70% alkohol. METODA KOCHA-służy do określenia ilośći mikroorg. obecnych w pow pomieszczen zamkniętych, polega na ekspozycji płytki Petriego z pożywką PDA, przez określony czas 10-30min, nast. Inkubowanie w temp pokojowej, w ciemności przez 7 dni. Zalety:b.prosta, łatwa w wykonaniu, Wady:mało dokładna, orientacyjna. Wzór: x=a*100/B*K * 100. CZYNNIKI ZAGRAŻAJĄCE GRZYBOM W POLSCE: zanikanie i niszczenie siedlisk, zanieczyszczenie wody, pow i gleby, nadmierny zbiór owocników. GAT. G PODLEGAJĄCE OCHRONIE: Borowikowate (Borowik), Czarkowate (Czarka szkarłowata), Flagowcowate ( Flagowiec olbrzymi), Gąskowate (Gąska olbrzymia), Ozorkowate (Ozorek dębowy), Maślakowate (Maślak), Pałeczkowate (Pałeczka zimowa), Truflowate (Trufla wgłębiona), Smardzowate (Smardz jadalny), Soplówkowate (Soplówko jeżowate) Biotesioracja, czyli korozja biologiczna budynków to zróżnicowane formy niszczenia elementow zewnętrznych i wewnętrznych budowli, wywołane dzialaniem organizmow żywych, tzw:szkodnikow biologicznych.GRZYBY PLEŚNIOWE-porastają jedynie pow ścian, drewna, przez co tworza one estetyczny wygląd. Nie osłabiaja wytrzymałości konstrukcji, tworzy się na scianach i sufitach w różnych koloniach.Rozprzestrzeniają się przez fragmenty strzępek, ale przede wszystkim dzieki zarodnikom. Po krótkim od infekcji (7-14dni) wytwarzają ogromne ilości zarodników niewidzialnych gołym okiem, unoszone są przez prądy powietrzne. Zygomycota: Muca mucedo, Ascomycota:Penicilium cyclopium GRZYBY DOMOWE-mniej szkodliwe od pleśniowych, ale w krótkim czasie mogą spowodować znaczne uszkodzenia budynku, tworzą watowate narośla, długie sznury, kolor biały, żółty, żółto-pomarańczowy, najczęściej czarny.Strzępki tworzą 2 rodzaje grzybni Powierzchnia zewn-wykształca się na pow. rozkładanego materiału, początkowo jasna, z czasem ciemnieje, funkcja pomocnicza dla grzybni, ułatwia szybkie rozprzestrzenianie się grzyba . Powierzchnia wewn-rozwija się wewnątrz rozkładanego materiału, ma postać gestej sieci strzępek, dokonuje rozkładu materii org przy pomocy enzymów. Owocnik-służy wyłącznie do rozmnażania, tworzą się w nich zarodniki podstawkowe, różne kształty, barwa, konsystencja, składają się z ściśle ułożonych zbitych strzepek. Sznury grzybniowe-tworzą się z grzybni po upływie 2-3 mies, początkowo są cienki, połączone z grzybnią, przypominają sznury lub nici o grubości 1-10mm, mają różne zabarwienia, białe, żółte, szare, brązowe , czarne. GR I-Grzyby najbardziej szkodliwe powodują silny i szybki rozkład drewna na dużych pow, uszkadzają też inne materiały drzewo podobne, również ceramiczne (G. domowy wł, G.piwniczny, G. domowy biały, G.kopalniany) GR II-Grzyby mniej szkodliwe, charakteryzują się gniazdowym wyst. powodujące jednak silny rozklad drewna i materiałow drewnopodobnych, nie uszkadzaja materiałów ceramicznych (Wroślak rzędowy, G.podkladkowy, G.słupowy) GR III-Grzyby mało szkodliwe powodujące słaby, powierzchniowy rozkład drewna (G. składowy, Powłocnik gładki) Purchle-powstają na skutek odseparowania tynkow, farb, lub gładzi od tynkow, powoduje je wilgoś. Wykwity soli-utory mineralne, powstałe w wyniku krystalizacji soli w war zawilgocenia scian, nie SA grzybami. Warynki bytowania grzybów pleśniowych i domowych właściwych: pokarm(pożywka), wilgotność, temp ( z reguły ciepłolubne), ph podłoża(mało wrażliwe na kwasowość środ), światło( świtło tylko potrzebne do tworzenia owocników), tlen (niewielkie wymagania) Przyczyny zawilgocenia ścian: nieszczelna izolacja, przemakanie ścian, nieszczelne izolacje wodociągowe, podsiakanie wody przez fundamenty do scian, słaba lub brak wentylacji. Biopreparaty-środki ochrony roślin otrzymywane z naturalnych subst, są nieszkodliwe dla środ natu, dla zdrowia ludzi i zwierzat.zawieraja przetrwalniki bakterii, grzybow lub wirusów, zawierają nadpasożytnicze grzyby, stosowane są do ograniczenia i zwalczania grzybów powodują cych choroby roślin i owadów pasożytniczych. Grzyby nadpasożytnicze –żyją w glebie jako saprotrofy, gdzie biorą udział w naturalnej regulacji grzybów patogenicznych dla roślin. TRICHODERMA- silna agresywność skierowana przeciwko patogenom, antagonizm oparty na antybiozie, mykopasożytnictwie i konkurencji, zróżnicowane wł antagonistyczne, stymulują wzrost roślin, wzbudzają systematyczną odporność u roślin, w przypadku zaprawiania chronią roś przed patogenami, niektóre szczepy są zdolne do prod zw przyspieszających kiełkowanie,Antybiotyki-inhibitory, wzrostu grzybów patogenicznych (peptydowe, GPAP) GLIODADIUM i CLAROSTACHYS –bezpośrednio pasożytują na strzepkach grzybów żywicielskich lub na ich zarodnikach, wytważają antybiotyki, do grzyba żywiciela przytwierdzają się przylgami, mogą wytwarzać ssawki. PYTHIUM-powszechnie znany, powoduje zgorzel siewek i gnicie korzeni starszych roślin, kilka gat to agresywny pasożyt innych grzybów. Pythium oligondrum-kolonizuje strefe przykorzenioną rosliny, indukuje mechaniczna ochrone rośliny, stymuluje wzrost rośliny. Podyversum-preparat zawierający oospory Pythium oligandrum, stosowany do zwalczania grzybów np. z rodzaju Fusarium. Zatrucie nieswoiste-zatrucie grzybami surowymi, z.g.jadalnymi wł przygotowanymi tzw ciężkostrawne, z.g.jadalnymi zepsutymi, z.g.jadalnymi zakażonymi bakteriami chorobo., z.g. wtórnie zanieczyszczonymi subst toksycznymi. Zatrucie swoiste-(podział)-1.Zatrucie foloidynowe a)follotoksyna (falina, falizacyna) b)Amonitotoksyny. 2.Z.muskacyna. 3.Z. orelanina, 4. Z. grynomityną (subst lotna, objawy po 6-15h, osłabienie, wymioty), 5. Z. pochodnymi indolu i izoksaeolu ( buf oleina, muszy mol) 6. Z. aminami ( dwuetylocmina, cholina) 7. Zatrucia subst ( żywicowatymi) Zatrucie psychotropowe: z.psycholeptyczne, z. psychotoniczne. Pozytywne znaczenie grzybów: a) jako pokarm *kapeluszowe-żyją w mikoryzie z korzeniami drzew, ciało zbud w większości z wody, białko, węglowodany, tłuszcz, skl.mine., Wit.; *prod samej grzybni grzybów pleśniowych jak i grzybów wyższych, b)udział w obiegu materii i energii-duza rola w rozkładzie szczątkow org, zachowanie naturalnej rownowagi w przyrodzie, biorą udział w procesie mineralizacji i humifikacji, c) wykorzystanie enzymów, kwasów, barwników. *ENZYMY-wytwarzanie enz przez grzyby: amybolityczne, proteolityczne, lipolityczne; e. rozkładają skrobie, białko. ;Zastosowanie amylaz w: przemysle spoż jako srodki pomocnicze, przemysle kosmetycznym i chemicznym jako dodatek do środków piorących, piekarnictwie, gorzelnictwie. Zastosowanie proteaz w przemyśle:kosmetycznym, farmaceutycznym, skórzanym, spożywczym. *KWASY-kw.cytrynowy-otrzymuje się np. metodą fermentacji wgłębnej z udziałem grzybów strzępkowych, stosowany przy prod żywotności , napojów, kosmetyków, detergentów. –kw.itakorowy-prod na skale przemysłową przez ulepszone szczepy Ateireus. Substrat to glukoza i inne cukry. Stosowany do podnoszenia jakości farb i tuszow drukarskich. –kw.glukorowy-prod. Na skałe przemysłową przy użyciu innych szczepów A. Niger. Stosowany jako środek czyszczący. *BARWNIKI-wykorzystywane są w przemyśle chem. do barwienia papieru, włóken. d) G. w procesach fermentacyjnych (piwo, wino, pieczywo), e) przy prod niektórych bakteryjnych serów fermentowanych.f) Zastosowanie grzybów w farmacji: hormony sterydowe, antybiotyki, półprodukty do prod 25D, subst antyrakowe, g) Grzyby-sprawcy chorób owadów szkodliwych. h) sprzymierzańcy człowieka w walce z patogenami roślin. i) regulatory wzrostu roślin. Szkody wyrządzone przez grzyby- a) psucie się prod żywnościowych (gnicie owoców i warzyw, psucie mięsa, psucie mleka i przetworów) b)Grzyby pleśniowe i domowe właściwe, c) Niszczenie tekstyliów i odzieży, d) sprawcy chorób roślin, e) sprawcy chorób ludzi i zwierząt. Zatrucie- spowodowane działaniem toksycznych pepydów. Alergia-przyczyną są zarodniki konidialne, a alergenem prawdopodobnie białka. MYKOTOKSYNY- dzielimy na: polowe(powstające w wyniku chorób roślin, jeszcze na polu, przed żniwami) przechowalnicze: (powstają po zbiorach w trakcie niewłasciwego przechowywania ziarna zbóż) ,producentami są grzyby rodzaju Penicillium, Fusarium, powodują liczne schorzenia,to wtórne metabolity grzybów, pow. w różnych war środowiska. Warunki stopnia zanieczyszczenia mykotoksynami żywności: wilgotność, poziom O2 i CO2, temp, sklad surowca interakcja mikrobiologiczna. Mykotoksyny o wł antybiotycznych: Potulina, cytrynian, kw. Penicylinowy, trichoteceny. Choroby infekcyjne-Grzybice wtórne-spowodowane są przez niechorobotwórcze grzyby, które wywołują choroby tylko wówczas, gdy w organizmie toczy się pierwotny proces chorobotwórczy, albo organizm jest osłabiony z innego powodu, Grzybice pierwotne-bez koniecznego zw. z innymi wynikami: G. stóp, Kokcydioza. Endotoksyny-magazynowane wew grzybni oraz egzotoksyny dyfundujące do środowiska zewn. w którym rozwija się grzyb.